Recommended
More Related Content
More from Piotr Makowski
More from Piotr Makowski (15)
PRAG 7-8 - Davidson
- 2. 2
- 3. Donald Herbert Davidson • ur. 06.03.1917 (Springfield, MA) – zm. 30.08.2004 (Berkeley, CA), • Syn Herberta Davidsona i Grace Cordelii Anthony, 2 (3?)-krotnie żonaty, • W 1939 zrobił licencjat z komparatystyki literackiej, po dwóch latach – magisterium z filozofii, • Następne studia (w Harvard School of Economics) przerwał dla ochotniczej służby w marynarce wojennej na Morzu Śródziemnym – trenował pilotów alianckich w rozpoznawaniu samolotów włoskich, • W 1949 obronił (później w opinii samego D.D. „kuriozalny”) doktorat na podstawie Fileba Platona, • Wykładowca na Queen’s College (NY), Stanford, Princeton, Rockefeller, Chicago, od 1981 – na UC Berkeley (aż do niespodziewanej śmierci – atak serca po operacji kolana), • Wielokrotne wykłady gościnne na całym świecie, • Promotor m.in. Michaela Bratmana i Stephena Yablo, • Znany z ogromnej aktywności (posiadał licencję pilota, budował odbiorniki radiowe, zajmował się wspinaczką górską i surfingiem, próbował napisać powieść), • O opinii naukowca charyzmatycznego, • Półprofesjonalny pianista (grywał z Leonardem Bernsteinem); 3
- 4. WAŻNIEJSZE PRACE Kolekcje wcześniej osobno publikowanych esejów i artykułów: • Essays on Actions and Events, Oxford: Clarendon Press (2001) • Inquiries into Truth and Interpretation, Oxford: Clarendon Press (2001) • Subjective, Intersubjective, Objective, Oxford: Clarendon Press (2001). • Problems of Rationality, Oxford: Clarendon Press (2004). Edycje pośmiertne: • Truth, Language and History: Philosophical Essays, Oxford: Clarendon Press (2005). • Truth and Predication, Cambridge, Mass.: Belknap Press (2005). [polski wybór: Eseje o prawdzie, języku i umyśle, przeł. B. Stanosz, PWN 1992 + wiele tłumaczeń esejów w pracach zbiorowych] 4
- 5. INSPIRACJE – MOTYWY – WKŁAD INSPIRACJE: Quine, C.I. Lewis, Frank Ramsey, Kant, późny Wittgenstein MOTYWY: • pragmatyzm • holizm lingwistyczny i epistemologiczny, • nieredukcyjny materializm WKŁAD DO: filozofii języka, filozofii umysłu, epistemologii, teorii działania WAŻNIEJSZE IDEE: trzeci dogmat empiryzmu, interpretacja radykalna, monizm anomalny, zasada życzliwości, racje jako przyczyny, niezdeterminowanie interpretacji 5
- 7. RACJE JAKO PRZYCZYNY (I) • wyjaśnianie poprzez racje jest formą wyjaśniania przyczynowego Dana racja R wyjaśnia działanie D w takiej mierze, w jakiej R jest przyczyną D. Obraz tradycyjny (Wittgenstein): wyjaśnianie przyczynowe jest wyjaśnianiem poprzez przyczyny fizyczne (odwołanie do praw fizykalnych), wyjaśnianie poprzez racje jest rodzajowo inne i odwołuje się do wzorców racjonalnych zachowań Davidson: racja prymarna- zestaw „pragnienie+przekonanie” („P poszedł do spiżarni po piwo” – czyli: P zapragnął wziąć piwo, a odpowiednie przekonanie, jak to zrobić, sprawiło, że poszedł właśnie do spiżarni) (Davidson 1963: 687) 7
- 8. RACJE JAKO PRZYCZYNY (II) WYJAŚNIANIE POPRZEZ RACJE: - dane działanie można wyjaśniać poprzez różne racje (jedno działanie może być pod pewnym względem intencjonalne, pod innym – już nie) - nie wymaga odwołania się do regularności przyrodniczych, ale w tej mierze, w jakiej chodzi o racje, jest to typ wyjaśniania zakładającego specyficzne regularności związane z racjonalnością. - można mieć wiele racji do działania i choć działamy na podstawie jednej racji, nie można jej wskazać inaczej, niż poprzez stwierdzenie, że ta racja stanowiła przyczynę naszego działania. - połączenie dwóch zdarzeń: pragnienia+przekonania oraz samego działania: połączenie „racjonalne” (ze wzgl. na obecność racji) i przyczynowe (ze wzgl. na zajście zdarzenia w postaci działania) Racjonalność - sieć postaw, które można przypisać podmiotowi działań (wyjaśnialnych poprzez racje) 8
- 10. MONIZM ANOMALNY (I) ZDARZENIA MENTALNE I FIZYCZNE - 3 ZASADY: (1) Pewne zdarzenia mentalne wchodzą w związki przyczynowe ze zdarzeniami fizycznymi (zasada interakcji przyczynowej) (2) Zdarzenia powiązane jako przyczyna i skutek podpadają pod ścisłe prawa fizykalne [rozumiane językowo] (zasada nomologicznego charakteru przyczynowości) (3) [Poza pewnymi generalizacjami typu X -< c -> X -< j], nie ma ścisłych praw wiążących zdarzenia mentalne i fizykalne – (anomalizm tego, co mentalne) Davidson argumentuje gł. na rzecz (3) poprzez wykazanie spójności 1-3. Mental Events (1970) 10
- 11. MONIZM ANOMALNY (II) Prawa psychofizyczne (w ścisłym sensie) miałyby postać praw łączących: [BL] (Bridging Law) ∀(x) x -< w M <-> x -< w F prawa takie nie istnieją ze względu na naturę własności opisywanych w obu typach dyskursu (opisów M i F): Np. Chcę napić się wody, więc sięgam po szklankę. Chcenie stanowi przyczynę zmiany pewnego stanu fizycznego danego obszaru czasoprzestrzeni, ale nie ma żadnego prawa psychofizycznego łączącego chcenie z tą zmianą. 11
- 12. MONIZM ANOMALNY (III) • SUPERWENIENCJA: niemożliwość zredukowania opisu M do opisu F nie oznacza, że zdarzeniu mentalnemu nie odpowiada pewne zdarzenie fizyczne; faktycznie jest tak, że to, co mentalne, „nadbudowuje się” (supervenes) nad tym, co fizykalne. Predykat p superweniuje na zbiorze predykatów S wtw, gdy p nie wyróżnia żadnych bytów, które nie mogą być wyróżnione przez S. Thinking Causes (1993) (zdarzeń, których nie możemy wyróżnić w opisie fizykalnym, nie możemy również wyróżnić w opisie mentalnym) --- MONIZM ANOMALNY – nieredukcyjna teza o odpowiedniości tego, co mentalne i tego, co fizykalne, przy założeniu specyficzności tego pierwszego (brak praw psychofizykalnych, swoista autonomia opisów mentalnych). 12
- 15. 15
- 16. TEORIA ZNACZENIA JAKO TEORIA PRAWDY Kwestie znaczenia najlepiej rozumieć jako kwestie prawdy: formalna teoria prawdy danego języka określa właściwą teorię znaczenia tego języka (por. Sellars: prawda jako zgodność z postulatami znaczeniowymi): ‣ holizm: znaczenie każdego zdania w danym języku staje się jasne, gdy możemy dla każdego możliwego zdania w tym języku stworzyć odpowiednie twierdzenie określające, co to zdanie znaczy: dla zdania ‚Schnee ist weiss’ tworzymy taką teorię znaczenia w języku polskim, która generuje twierdzenie o postaci „‚Schnee ist weiss’ jest prawdziwe wtw, gdy śnieg jest biały”; ‣ zasada kompozycyjności: znaczenie poszczególnych zdań jest uzależnione od znaczenia wyrazów, które się składają na zdanie, ‣ „semantycyzm”: stworzenie odpowiedniego twierdzenia określającego znaczenie danego zdania nie wiąże tego zdania z jakimś ontycznie rozumianym znaczeniem (a la Frege: ‚s znaczy p’), ale z innymi zdaniami (zdaniami metajęzyka teorii znaczenia, która jest teorią prawdy (‚s jest prawdziwe wtw, gdy p’) 16
- 17. TEORIA PRAWDY (I) WYKORZYSTANIE TEORII TARSKIEGO: • Tarski: stwierdzenie prawdy danego zdania wymaga użycia nazwy tego zdania, a nie samego zdania – ogólny schemat tworzenia takich nazw: konwencja T (‚X jest prawdziwe w języku J wtedy i tylko wtedy, gdy p’). Próba podania definicji prawdy oznacza stworzenie koniunkcji wszystkich zdań, które zapisujemy z wykorzystaniem konwencji T. (jest to możliwe tylko dla języków nauk sformalizowanych o skończonym słowniku). • Davidson: Szaleństwo prób definiowania prawdy KONSEKWENCJE: możliwość zastosowania pomysłu Tarskiego do języków naturalnych 17
- 18. TEORIA PRAWDY (II) • Specyfika kwestii prawdy w przypadku zdań języka naturalnego: np. „Jestem zmęczony” jest prawdziwe jako (potencjalnie) wypowiedziane przez p w czasie t wtw, gdy p jest zmęczony w czasie t Metoda prawdy w metafizyce • kwestia prawdy staje się kwestią empiryczną/pragmatyczną, zrelatywizowaną do danego zdania (egzemplarycznego): - prawdziwość przestaje być cechą wyłącznie zdań (bo dotyczy również czasu) • podanie definicji prawdy dla zdań języków naturalnych okazuje się niemożliwe (powód: nieskończenie wiele zdań danego języka naturalnego) • konwencja (T) nie może już służyć za formalny test teorii, lecz musi pozostać wyłącznie jej dezyderatem. teoria prawdy jako teoria znaczenia i interpretacji 18
- 20. ZASADA ŻYCZLIWOŚCI By interpretacja radykalna była możliwa, trzeba przedstawić teorię znaczenia łącznie z teorią przekonań. Założenia: ‣ ZASADA ŻYCZLIWOŚCI: postulowanie takiej interpretacji cudzych wypowiedzi, która zakłada, że ten ktoś: (1) posiada przekonania prawdziwe i (2) wyraża te przekonania w wypowiedziach, które interpretujemy, ‣ optymalizacja zgodności między interpretującym a interpretowanym – spójność między: (1) określeniem znaczenia wypowiedzi interpretowanego i przypisaniem komuś odpowiedniego przekonania, (2) znaczeniem wypowiedzi interpretowanego, przypisanym mu przekonaniem, i ogólnym jego zachowaniem, (3) znaczeniem wypowiedzi, przypisanym przekonaniem i wiedzą o otoczeniu, w którym tkwi interpretowany PRZY CZYM: nigdy nie mamy pewności co do tej spójności – zawodność interpretacji radykalnej stosowanie ZŻ pozwala testować przypisywanie komuś przekonań i o ile to konieczne modyfikować interpretację, gdy to przypisywanie okazuje się błędne – poprawianie teorii znaczenia jest poprawianiem teorii przekonań (i na odwrót) 20
- 22. 22
- 23. HOLIZM DOTYCZĄCY TEGO, CO MENTALNE Holistyczna charakterystyka znaczenia i przekonań wiąże się z holizmem w odniesieniu do podmiotowych postaw względem treści wyrażanych sądów – nastawienia sądzeniowe - wiem, że…, wierzę, że…, pragnę, żeby…, mam nadzieję… Cały dyskurs mentalistyczny jest dyskursem ujmowanym w kategoriach słownika nastawień sądzeniowych (których interpretacja również jest niezdeterminowana. ludzie mogą mieć różne nastawienia sądzeniowe względem tego samego sądu (1) HOLIZM: nastawienia sądzeniowe są zawsze uwikłane w sieci: (2) NORMATYWNOŚĆ/RACJONALNOŚĆ: dane nastawienia sądzeniowe określają standardy dla innych („jeśli wierzysz, że p i q, to wierz również, że p) 23
- 24. NIEZDETERMINOWANIE A JĘZYK • „Nie ma czegoś takiego jak język” – rozumienie języka jest zawsze określone przez potrzeby modyfikacji jego struktury formalnej ze względu na dostosowywanie interpretacji do wypowiedzi, co zakłada różne zdolności pozajęzykowe (wyobraźnia, poznanie otoczenia, relacje z ludźmi itd. – ogólnie: umiejętności radzenia sobie w świecie) Nice Derangement of Epitaphs (1986) konwencje językowe (zwł. zgoda na wykorzystanie reguł syntaktycznych i semantycznych) nie mogą stanowić podstawy dla języka – mogą jedynie ułatwiać jego rozumienie. 24
- 25. 25
- 27. 27
- 28. HOLIZM A POZNANIE (I) ‣ Interpretacja radykalna i zasada życzliwości sugerują trójelementową nierozdzielną strukturę poznawczą (por. Peirce): (1) podmiot poznający (2) inne podmioty (język, interpretacja) (3) otoczenie - przedmioty w świecie ‣ EKSTERNALIZM: treść nastawień sądzeniowych jest uzależniona przyczynowo od obiektów w świecie odpowiednio: nie można mechanicznie oddzielić trzech typów wiedzy: o sobie, o innych podmiotach i o świecie przedmiotowym. „CZŁOWIEK Z BAGIEN” (powstały z drzewa po rozbiciu Davidsona piorunem) – zachowuje się jak człowiek, ale nie myśli (brak przekonań i znaczących komunikatów) DLACZEGO? - brakuje mu historii związków przyczynowych ze światem i innymi ludźmi Knowing One’s own Mind (1987) 28
- 29. HOLIZM A POZNANIE (II) • Konsekwencje nierozdzielności 3 typów wiedzy: - antysceptycyzm: teza o tym, że większość naszych przekonań o innych (rzeczach/ludziach) jest fałszywa, prowadziłaby do tezy o fałszu większości przekonań dotyczących nas samych; - antyrelatywizm (antysubiektywizm): wiedza o nas samych powstaje tylko dzięki naszym relacjom z innymi i dzięki odniesieniu do świata; • istoty nieposiadające języka nie mogą posiadać nastawień sądzeniowych (tj. zwierzęta nie myślą, choć mogą mieć pewne „życie mentalne”); A MOŻE ZWIERZĘTA JEDNAK MAJĄ SWÓJ WŁASNY JĘZYK? NIE: brak możliwości zrozumienia języka (przetłumaczenia go) liczy się nie jako świadectwo istnienia języka nieprzetłumaczalnego, ale jako dowód nieobecności języka w ogóle. O schemacie pojęciowym (1974) 29
- 30. 30
- 31. „TRZECI DOGMAT” EMPIRYZMU (I) • rozróżnienie komponentu pojęciowego („schematu pojęciowego”) i komponentu empirycznego („treści empirycznej”) w ramach wiedzy/doświadczenia: pierwszy jest często uważany za pochodzący z języka, zaś drugi – za pochodzący z doświadczenia (por. Quine’owskie – sensory input). • 3. dogmat: na pewnym podstawowym poziomie: dystynkcja pomiędzy „subiektywnym” wkładem w wiedzę pochodzącym od nas samych, a wkładem obiektywnym pochodzącym od świata. • nie można dokonać tej dystynkcji. Nastawienia sądzeniowe są zawsze złączone – przyczynowo, semantycznie i epistemicznie – z przedmiotami i zdarzeniami w świecie: nie ma treści poznawczej, która nie byłaby „zinterpretowana” O idei schematu pojęciowego 31
- 33. REALIZM/ANTYREALIZM • 3-elementowa struktura poznawcza + eksternalizm powodują, że stanowisko Davidsona trudno wpisuje się w ramy debaty realizm/antyrealizm: • Realizm: za mocny, bo czyni prawdę niedostępną („prawda tkwi w rzeczy”) • Antyrealizm: za słaby, bo prawda jest czymś czysto epistemicznym (tylko na poziomie wiedzy, bez odniesienia do „rzeczy”) • Davidson – sam przedmiot sporu jest zasadniczo chybiony. 33
- 34. 34