6 M-CARE: Psikolojik Güçlendirme

Engelliler ve Yaşlılarla Çalışan Hasta
Bakıcılar ve Tıbbi Görevliler İçin Mobil
Eğitim
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Modül: Psikolojik
Güçlendirme

Ünite 1
• Ahlak konuları
– Saygı ve şefkat
– Zaman
– İlgilenme planı
– Çevre
– İlgilenilmemiş müşteri
– Dinsel inançlar, politik seçimler, bireysel konular
– Mahremiyet ve güvenilirlik
– Cinsel ilişkiler
– Sigara, alkol ya da uyuşturucu maddeler
– Telefon iletişimi
– Finansal aktarmalar
– Acil durumlar
– Müşterinin kararları
– Verilmiş aktiviteler

Photo by: http://www.co.rock.wi.us/Dept/Aging/CaregiverBooks.htm

• Müşterinize her zaman
nezaket ve saygı kuralları
çerçevesinde
davranmalısınız.
Photo by:http://seniorcarepartners.wordpress.com/our-caregivers/

• Müşterinin evine ayarlanan
saatte tam zamanında ya da
beş dakika erken
gitmelisiniz..
• Eğer gecikme durumunuz
varsa hemen telefon
etmelisiniz .

• Bireysel hasta bakıcı
olarak hergün Bakım
Planı’nı takip
etmelisiniz.
The image is owned by Wikipedia

• Müşteriniz için temiz ve düzenli bir çevre
oluşturmalısınız.

• Müşterinizi asla ilgisiz bırakmamalısınız.

• Dinsel, politik ve bireysel
fikirlerinizi saklı
tutmalısınız.
• Müşterinizin inançlarına
saygı duymalısınız.

• Müşterinizin mahremiyet
ve güvenilirlik
ihtiyaçlarına saygı
duymalısınız
– Kimlik, adres ve telefon
numarası.

• Eğer hasta bakıcı ile
müşteri profesyonel ilişki
dışında başka bir ilişki
geliştirirlerse (ör: cinsel
temas) hasta bakıcı
profesyonel ilişkisini
kesmelidir.

• Müşterinizin yanında profesyonel bir bakıcı
olarak asla sigara, alkol ya da uyuştururucu
maddeler kullanmamalısınız.

• Cep telefonunuzu yalnızca
dinlenme ya da aralarda
arama ve mesajlaşma için
kullanmalısınız.

• Özellikle müşteriniz (engelleri yüzünden)
tarafından belirtilmezse finansal aktarmalarda
bulunmayınız.

Acil durum
durumunda(ambulans ihtiyacı,
yangın ve kaçış, polis)
• Hemen 112’yi arayın
• Daha sonra (eğer varsa)
bakım şirketinizi ya da bakım
yöneticinizi arayın.
• 81 ülkede geçerlidir (bütün
Avrupa ülkelerini içerir)
• Herhangi sabit ya da cep
telefonundan ücretsiz olarak
aranabilir.

• Müşterinizin kararlarına saygı duymalısınız.

• Sizden istenmeyen ya da görev verilmemiş
aktivitelere kalkışmayınız.

Ünite 2
• Depresyon
– Neler etkiler?
– Kırmızı alarmlar
– Kime danışılır?
– Depresyona neden olan koşullar ve risk faktörleri
– Medikal koşullar depresyona neden olabilir
– Depresyona neden olan ya da kötüleştiren ilaçlar
– Depresyondaki yaşlılara nasıl yardım edilir

• Depresyon müşteriyi
hayatını normal bir insan
gibi yaşamaktan
alıkoymaktadır.
• Aynı zamanda enerjiyi,
uykuyu, iştahı ve fiziksel
sağlığı etkiler.

Depresyonda kırmızı alarmlar:
• Üzüntü
• Yorgunluk
• Hobilere ilgi kaybetmek
• Arkadaşlarla olmak, aktivitelere katılmak ve evi terk
etmek konusunda çekingenlik
• İştah ve kilo kaybı
• Uyku bozuklukları
• Değersizlik hissi ve başkalarına yük olma kaygısı
• Yüksek alkol ve diğer maddelerin tüketimi
• Ölüme odaklanmak; intihar düşünceleri ya da
denemeler

• Eğer müşteride bu sıralanmış belirtilerden
bulunuyorsa bu her zaman depresyonda
olduğu anlamına gelmez.
• Bir psikoloğa ya da destek olacak bir çalışana
başvurmalısınız.
• Kendi çıkarımlarınızı yapmaktan kaçınınız.

• Sağlık problemleri– kronik ya da ağır acı; vücut
algısında hastalık ya da ameliyat nedeniyle bozulma.
• Yalnızlık ya da izolasyon– Yalnız yaşamak; hastalık ya
da araba kullanma haklarının gitmesi nedeniyle
hareketsizlik.
• Azalmış amaç hissi – Amaçsız hissetme ya da emeklilik
ya da aktivitelerde fiziksel engeller nedeniyle kimlik
kaybı hissi.
• Korkular – Ölüm korkusu; sağlık ya da maddi durum
konusunda anksiyete.
• Yeni üzüntü sebepleri– Arkadaşların, aileden birinin ya
da evcil hayvanın ölümü; eşin kaybı.
Nedenler

• Yetişkinlerde ve yaşlı
bireylerde medikal
problemlerin depresyona
neden olabileceğini bilmek
önemlidir.
• Özellikle kronik ya da hayati
tehlike bulunduran medikal
durumların depresyona yol
açma riski vardır.
Medikal problemler depresyona
neden olabilir

Medikal koşullar yüzünden oluşan en
yaygın depresyon şekilleri
Parkinson hastalığı
Felç
Kalp hastalığı
Kanser
Demans
Alzheimer’s
Lupus
Multiple skleroz(MS)

Depresyona neden olan ya da
ciddileştirebilen ilaçlar
Kan basıncı ilaçları (clonidine)
Beta-blokerler (ör: Lopressor, Inderal)
Uyku hapları
Sakinleştiriciler (ör. Valium, Xanax,
Halcion)
Kalsiyum blokerler
Parkinson’s hastalığı için ilaçlar
Ülser ilaçları (ör. Zantac, Tagamet)
Steroidsler (ör. Kortizon ve Prednizon)
Yüksek kolestorellü ilaçlar (ör. Lipitor,
Mevacor, Zocor)
Ağrı kesiciler ve kireçlenme ilaçları
Hormonlar (ör. Premarin, Prempro)

Yaşlılarda demans ve yaşlanma
Depresyon belirtileri Demans belirtileri
•Mental gerileme daha hızlıdır
•Doğru zaman, tarihi ve nerede
olduğunu bilir
•Odaklanmada zorlanır
•Dil ve motor fonksiyonlar yavaş ama
normaldir
•Hafıza sorunlarını fark eder ve
kaygılanır
•Mental gerileme daha yavaş olur
•Kafası karışık ve şaşırmıştır, tanıdık
mekanlarda kaybolur
•Kısa dönemli hafızada zorluklar yaşar
•Yazma, konuşma ve motor
fonksiyonlar zedelenmiştir
•Hafıza problemlerini fark etmez ve
önemsemez

Müşterinizi dışarıya davet
edin.
•Daha önce severek yaptığı
ya da yapabildiği aktiviteleri
birlikte yapmayı önerin :
–Yürüyüşler, sanat dersleri,
müze gezmeleri ya da sinema
– mental ya da fiziksel
stimülasyonu sağlayan
herhangi bir şey.
Photo by Stuart Miles,
http://www.freedigitalphotos.net/

Evde düzenli sosyal ya da eğlenceli aktiviteler
düzenleyin.
•Eğer planlarınız reddedilirse nazikçe ısrar edin:
depresyondaki insanlar başkalarının yanında
genelde daha iyi hisseder.

Sağlıklı yemekler planlayıp hazırlayınız.
• Kötü yemekler depresyonu kötüleştirebilir.
• Müşterinin durumu belli yiyeceklere izin
veriyorsa bu duruma dikkat ediniz.

Müşteriyi tedavisine devam etmek konusunda
teşvik ediniz.
• Tedavi çok erken bırakıldığında depresyon
genelde yeniden ortaya çıkar, bu durumda
doktora danışınız.

Bütün ilaçların önerildiği şekilde
alındığına dikkat ediniz.
• Ne zaman dozlarını almaları
gerektiğini hatırlatınız.

Ünite 3
• Cinsellik
– Nedir?
– Söylentilere örnekler
– Cinselliği ne etkiler
– Korkular
– Cinsel aktiviteler konusunda hasta bakıcı tarafından
red
– Aşırı cinsellik
– Kime danışılır?

• Her insanın kendi cinsellik alanı hakkı vardır.
• Engelli insanların marjinalleştirilmesini,
izolasyonunu ve ayrımcılığını destekleyen
cinsellikleriyle ilgili toplumda birçok çeşitli,
çelişkili söylence vardır.

Söylencelere örnekler:
• Her engelli bireyin aynı ihtiyaçları vardır
• Her engelli birey heteroseksüeldir
• Her engelli insan ya aseksüel ya da
hiperseksüeldir
• Cinsellik konusunda eğitim ve bilgilendirme
“uygunsuz” cinsel davranışa teşvik eder

Söylencelere örnekler:
• Mental engelli insanlar cinselliği anlamaktan
acizlerdir
• Fiziksel engelli insanlar cinsel aktivitelerde
bulunamaz
• Engelli insanlar ebeveyn
olamazlar/olmamalılar
• Engelli insanlar elde edebildikleri her cinsel
fırsat için müteşekkir olmalıdırlar

• Demans, diyabet, Parkinson's ve felç bireylerin
cinsel aktifliğini etkileyebilir.

• Cinsel aktivite yüzünden meydana gelen kalp
krizi ve felç vakaları oldukça az olsa da bu çok
korkulan bir durumdur.

• Genellikle partnerin cinsel ihtiyaçlarına cevap
verememek nedeniyle suçluluk ve kızgınlık
oluşur.

• Demans hastalarından bazıları hiperseksüel
olabilir ve cinsel isteği azaltmak adına ilaca
ihtiyaçları olabilir.

• Hasta bakıcılar doktorlar, terapistler, sosyal
çalışanlar ya da psikologlardan yardım
alabilirler.
Photo by: http://www.caregivingcafe.com/top-20-websites-for-caregivers/

Ünite 4
• Stres kontrolü
– Stres nedir?
– Stresi ne oluşturur?
– Stres kontrolü
– İyi durumun kaybedilmesi
– Stresle başetmenin sağlıksız yöntemleri
– Rahatlamak ve enerji kazanmak için sağlıklı yollar

Stres Nedir?
• Stres vücudumuzun herhangi çeşitte
bir ihtiyaca tepki verme şeklidir.
• Hem iyi hem de kötü deneyimlerden
doğabilir.
• Stres fiziksel, hormonel ve kimyasal
değişimlere neden olabilir ve vücutta
kalbin, akciğerlerin ve kasların
fonksiyonlarını hızlandırabilir.

Stres Kontrolü
• Her stres kötü değildir.
• Bazen belli derecede bir
stres insanların işlev
gerçekleştirmesi ve
amaçlarına ulaşması için
gereklidir.

• Ancak uzun sürede aşırı seviyede stres engelli
bireyde sağlık durumunun bozulmasına ya da
hastalığa neden olabilir.

Müşterinin sergilediği stresle sağlıksız
başetme yolları
•Sigara içme
•Aşırı içme
•Aşırı ya da az beslenme
•Bilgisayar ya da televizyon
önünde çok uzun süre kalma
•Aileden, arkadaşlardan ya da
aktivitelerden
•Rahatlamak için haplar ya da
ilaçlar kullanmak
•Aşırı uyumak
•Stresi başkalarından
çıkarmak (kızgınlık krizleri,
fiziksel şiddet)

Müşterinin sergilediği sağlıklı
rahatlama ve enerji kazanma yolları
•Yürüyüşe çıkmak
•Doğada zaman geçirmek
•Yakın bir arkadaşı aramak
•Iyi bir egzersiz ile ter atmak
•Favori kitabı okumak
•Uzun bir banyo yapmak
•Aroma-terapi kullanmak
•Sıcak bir bardak çay ya da kahve
içmek
•Bir evcil hayvan ile oynamak
•Bahçe işleri yapmak
•Masaj yaptırmak
•Romantik deneyimlere dahil
olmak
•Müzik dinlemek
•Komedi izlemek

Ünite 5
• İntihar konusunda uyarıcı işaretler
– Uyarıcı işaretler
– Soramanız gereken sorular?
– Söyleyebileceğiniz yardımcı şeyler
– Söylememeniz gereken şeyler

İntiharı uyarıcı işaretler
• İntihar, ölüm ve bireysel zarar hakkında konuşmak
• Ölüm konusuna kafayı takmak
• Umutsuzluk hisleri ve bireysel nefret söylemleri
• Tehlikeli ve bireye zarar verici hareketler
İntihar uyarılarına dikkat ediniz.
• Eğer müşterinizin intihar riskinden
şüpheleniyorsanız hemen profesyonel yardıma
başvurunuz.

Sorabileceğiniz sorular?
• Ne zamandır böyle hissediyorsunuz?
• Böyle hissetmenize neden olan bir şey mi
oldu?
• Şu an size en iyi şekilde nasıl destek olabilirim?
• Yardım almayı düşündünüz mü?

Söyleyebileceğiniz yardımcı olacak
şeyler:
• “Bu konuda yalnız değilsin. Ben de
seninle buradayım”
• “Buna şu an inanmıyor olabilirsin ama
hissettiklerin değişecek.”
• “Tam olarak neler hissettiğini
anlamıyor olabilirim ama seni
önemsiyorum ve yardım etmek
istiyorum.”
• “Eğer mücadeleyi bırakmak istersen
kendini yalnızca bir gün, saat, dakika
daha dayanmaya (ne kadar
yapabiliyorsan) zorla.”
• “Benim için önemlisin. Senin hayatın
benim için de önemli.”
• “Şu an bana sana yardım edebilmem
için ne yapacağımı söyle.”
Photo by Stuart Miles,

Bunları söylemekten kaçının:
• “Herşey kafanda.”
• “Hepimiz böyle zamanlardan geçiyoruz.”
• “İşin iyi tarafından bak.”
• “Yaşamak için çok fazla sebebin var,
neden ölmek istiyorsun? “
• “Durumun hakkında hiçbirşey
yapamam.”
• “Çık artık şu kafadan.”
• “Senin sorunun ne?”
• “Şimdiye kadar iyileşmiş olman
gerekmiyor mu?”
• “Sana yardımcı olmak istiyorum ama
yetkilerim sınırlı.” Photo by Stuart Miles,

Ünite 6
• İstismar (fiziksel, cinsel ve psikolojik)
– Nedir?
– Fiziksel istismar
– Psikolojik istismar
– Cinsel istismar
– Müşteri için istismar durumunda bireysel korunma

Istismar işaretlerinin farkına varın
İstismar bir bireyin haklarının bir diğer birey
tarafından ihlal edilmesidir.

Fiziksel istismar
• Vurma
• Tokat atma
• İtme
• Tekme atma
• Yakma
• Zarar verebilecek ilaçlar verme
• Uygunsuz bir şekilde disipline etme

Uyarı ihtimalleri
• Çatlak ya da kırıklar
• Morarmalar
• Yanmalar
• Acı
• Izler
• Dokunulmaktan kaçınmak

Psikolojik istismar
• Duygusal istismar
• Sözel istismar
• Aşağılama
• Zorbalık
• Tehdit kullanılması

Uyarı ihtimalleri
• Çekingen davranma
• Herşeyi yapmaya aşırı
heveslenme
• Takıntılı davranış örnekleri
gösterme
• Eskiden yaptıkalrı şeyleri
yapamama
• Konsantre olamama

Cinsel istismar
“Cinsel istismar ya da sömürme” aciz ya da
bağımlı bir bireyin o bireyin izni olmadan cinsel
içerikli temas ya da etkileşimidir.
Bu tanımda içerilen cinsel temas tanımı kendi
isteksizliklerini/isteklerini belirtemeyen bireyler
için geçerlidir.

Müşterilerle cinsel etkileşim
uygunsuzdur ve profesyonel
hasta bakıcı – müşteri ilişkisi
hemen sonlandırılmalıdır.

• Öğrenme zorluğu yaşayan hastalar cinsel
istismara kurban olmakta daha yüksek ihtimal
taşırlar.

Öğrenme zorluğu çeken bireyler
• Genel olarak uygun, güvenli
cinsellik konusunda
eğitilmemişlerdir ve
kendilerini kabul ettirmek
adına davranışlarında çok
ileri gidebilirler.

Cinsel istismar olup olmadığı nasıl fark
edilir?
• Genital bölgede morarmalar
• Genital rahatsızlık
• Cinsel yolla aktarılmış hastalıklar
• Fiziksel istismar işaretleri (morarma, kesik, ağrı)
• Yırtılmış ya da kayıp kıyafet
• Açıklanamaz hamilelik
• Belli ortamlardan ya da bireylerden kaçınma
• Çekingenlik
• Uyku bozuklukları
• Gerilim
• Baş ağrısı
• Aşırı ağlama
• Uyumsuzluk

Bireysel hasta bakıcı olarak cinsel
istismar durumunda ne yapılmalı?
• Bireyi hastaneye götürün.
• Uygun otoritelere telefon edin.
• Olayın gerçekleştiği yeri değiştirmeyin ve
bozmayın.
• Müşteriyi yalnız bırakmayın.
• Müşterinin bunu “istediğine” ya da yalan
söylediğine dair yorum yapmayınız.
• Müşterinin kızgın, üzgün, acımış ve kafası karışık
olma hakkı olduğunu belirterek olay hakkındaki
duygularını belirleyin.

• Genelde kurban/ kazazede yaptığı ya da
yapmadığı bir şey yüzünden bu konuda
kendini suçlar.
• Müşteriyi yalnızca saldıran kişinin suçlu
olduğuna ikna ediniz.

Aşağıdaki dört noktayı berlitmek en
önemlisidir:
• “Hayatta olduğun için mutluyum.”
• “Bu senin suçun değil.”
• “Bu yaşandığı için üzgünüm.”
• “Elinden gelenin en iyisini yaptın.”

Eğer istismar görülürse kime
danışacağınızı bilin
• Eğer tehlikede olduğunuzu ya da müşterinizin
tehlikede olduğunu hissediyorsanız 112’yi ve
istismar kurbanı insanlara destek olan lokal
merkezi arayınız.

Ünite 7
• Müşterinin ölümü ile başa çıkma
– Sona ermek
– Ne yapmak gerekir?
– Legal dokümanlar
• Ötenazi
– Nedir?
– Legal uygulama

Ölüm anında:
• Nefesin sona erer
• Kalp atışı sona erer
• Birey uyandırılamaz
• Göz kapakları gözler sabit bir noktaya
odaklanmış şekildeyken yarı açık olabilir
• Çene kasları gevşediğinde ağız açılabilir
• Vücutta kaslar gevşedikçe bazen mesanenin ve
bağırsakların boşaldığı görülebilir

Müşteriniz yakın zamanda ölecek ise hasta bakıcı olarak nasıl
davranılmalı?
• Bireyin etrafında aşırı heyecanla dolanmaktan kaçının bu stresi
arttırabilir
• Nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız yalnızca müşterinizin
söylediklerini takip edin
• Duygularınızı belritmek doğaldır, üzüntünüzü bile müşterinin
önünde göstermek doğaldır
• Herşey normalmiş gibi davranma dürtünüz olabilir ama duygularınız
konusunda açık olmak müşterinizin de önünüzde duyguları
konusunda açık olmasına yardımcı olacaktır.
– Müşteriler neler olduğunu anladığınızı gördüğünde rahatlayacaktır.
• Anlamlı bir konuşma yaratmaya çalışın
– Hayatlarının sonuna gelmiş insanlar genelde sevdikleri ile geçirdikleri
mutlu anları hatırlamak ve manevi olarak rahatlamak isterler.

• Müşterinizin iletmek istediği tüm mesajları
dikkatlice dinleyiniz.
• Tipik yaşam sonu sorularına cevaplar bulmaya
çalışınız.
• Legal belgeleri unutmayınız.

Legal belgeler ulusal yönetmelikler
nedeniyle gerekmektedir:
• (her tarafın gerekli belgeleri doldurması
gerekir)

Ötenazi
• Ötenazi bazı insanların ölümlerini daha az acılı
ve nahoş yapabilir ama aynı zamanda
istismara ihtimal veren bir durumdur.

• Eğer gerekli güvenlik koşullarıyla istismarı
engelleyecek şekilde ve net olan faydaların
belirtilmesi durumunda bu düşünülebilir bir
ihtimaldir. (her tarafın ötenazi hakkında legal
dokümanları incelemesi ve eklemesi
gerekmektedir).

Yazarlar:
Bize ulaşın:
• INTERPROJECTS LTD.
• interprojectsbg@gmail.com
Bizi burada bulabilirsiniz:
• www.mcare-project.eu
• www.twitter.com/Mcareproject
• www.facebook.com/MCareproj

Kaynakça:
• Administration on Aging. (n.d.). Respite: What caregivers need most-administration
on aging fact sheet Biegel, D., & Schulz, R. (1998). Caregiving and caregiver
interventions in aging and mental illness. Family Relations, 48, 345-354.
• Psychosocial interventions for caregivers of people with dementia: Systematic review.
Aging & Mental Health, 5, 120-135. Coon, D., & Thompson, L. (in press).
• Coon, D. W., Gallagher-Thompson, D., & Thompson, L. W. (Eds.). (2003). Innovative
interventions to reduce dementia caregiver distress: A clinical guide. New York:
Springer Publishing Company, Inc.
• Qualls, S. H., & Zarit, S. H. (2009). Aging families and caregiving: A clinician’s guide to
research, practice, and technology. New York: Wiley Publishing.
• Shifren, K. (Ed.). (2009). How caregiving affects development: Psychological
implications for child, adolescent and adult caregivers. Washington, DC: American
Psychological Association.
• Schulz, R. (Ed.). (2000). Handbook on dementia caregiving: Evidence-based
interventions for family caregivers. New York, NY, US: Springer.
• http://www.bioethicsanddisability.org/eut_def.html

6 M-CARE: Psikolojik Güçlendirme

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Karel Van Isacker

More from Karel Van Isacker (20)

6 M-CARE: Psikolojik Güçlendirme