Kıbrıs müzakere süreci bağlamında; Doğu Akdeniz'deki petrol ve doğal gaz faaliyetleri, Levant Baseninde gerçekleşen doğal gaz keşifleri ve Münhasır Ekonomik Zon tartışmaları değerlendiriliyor.

1. "KIBRIS: MÜZAKERE SÜRECİ, GÜNCEL GELİŞMELER VE
DOĞU AKDENİZ'DEKİ DENİZ YETKİ ALANLARININ
SINIRLANDIRILMASI SORUNU"
Özer Balkaş
Türkiye Petrol Jeologları Derneği (TPJD) Baş Danışmanı
Başkent Üniversitesi–SAM, Bağlıca Kampusu/ANKARA
23 Mart 2011 Cuma, Saat: 14.00

2. Akdeniz

3. Mohamed Bouazizi; Sidi Bouzid, Tunus
(Başkent Tunis’un 200 km GB’ sında), 18 Aralık 2010

4. Aysberg’in denizin üstünde kalan
kesiminin görünümüne aldanmayın !
‘’Arap Baharı’’ nın safhaları; Kuzey
Afrika, Doğu Akdeniz, Orta Doğu,
Hazar Denizi, Orta Asya ve Çin’in batı
kesimini içine alacak şekilde uzanan
coğrafya’da bulunan petrol ve doğal
gaz rezervleri (dünya rezervlerinin
yaklaşık yüzde yetmiş / yetmişbeş’i)
üzerindeki kontrol ve hükümranlık
mücadelesinin bir bölümü gibi
görülmelidir...

5. Orta Doğu © Eric Waddell, Global Research, 2003

7. Dünya’ya ait Plakalar

10. Doğu
Akdeniz’de,
Kabuğa ait
Plakalar ve
Plaka
Hareketleri;
Wm. Revell
Phillips, 1988

11. Doğu Akdeniz’de, Transform (Doğrultu atımlı) Yapıların rolünü vurgulayan
Plaka Tektoniği Evrimi Modeli; R.W.Harrison, USGS, Malta, 11-13 Eylül 2008
Doğu Akdeniz Bölgesi’nin Güncel Tektonik Haritası
CY- Kıbrıs, ES- Eratostenes
Deniz Tepesi, FR- Florence
Sırtı (sol-yanal doğrultu
atımlı yapı boyunca
oluşmuş); EF- Ecemis fayı,
EAFZ – Doğu Anadolu Fay
Zonu (Mezozoik-Paleojen
sürecindeki paleo-lokasyon
(güney tarafta) gölge
harflerle gösterilmiştir),
DST- Ölü Deniz transformu,
ND- Nil deltası, HA- Hellenik
yay; [kalın kesikli çizgi
okyanus (O) ve kıtasal (C)
kabuk arasındaki yaklaşık
sınır]; büyük oklar göreceli
plaka hareketlerini temsil
etmektedir. Kıbrıs ve ES
arasındaki fay sistemi
Kıbrıs transformu olup,
Afrika plakasının kuzey
sınırını işaretlemektedir.

12. World Geologic Provinces

13. Petroleum system:
A Petroleum System links the source rock to a hydrocarbon deposit.
These are necessary conditions for a petroleum accumulation:
1. Mature source rock.
2. Permeable reservoir rock.
3. Trap composed of structure, seal and reservoir.
4. Migration path from source to trap.
5. Right timing of all these elements.
6. Preservation
(Dr Jaime Toro, West Virginia University)
Structural Trap
Map
Özer Balkaş, TPJD, Kasım 2011

14. Özer Balkaş, TPJD, Kasım 2011

15. World regions with major oil reserves
Oil field distribution worldwide

17. Kıbrıs Baseni
Lazkiye Baseni
İskenderun
Baseni
Adana
Baseni
Kilikya Baseni
Levanten Baseni
Nil Deltası Konisi
Eratostenes
Deniz tepesi
Heredot
Baseni
Antalya
Baseni
Florence
yükseltisi
Güney Kıbrıs Çukuru
AVRASYA PLAKASI
ARAP
PLAKASI
AFRİKA PLAKASI
Lazkiye Sırtı
Larnaka Sırtı

18. Regional seismic interpretation of the hydrocarbon prospectivity of offshore Syria
Steven A. Bowman, CGGVeritas, GeoArabia, 2011, Gulf PetroLink, Bahrain
Suriye offshore’undaki 5000 km ‘‘multi-
client long-offset 2-D sismik data’nın
yorumu, üç sedimenter basenin
tanınmasını sağladı: Levanten, Kıbrıs, ve
Lazkiye. Bu basenlerden her birinin,
kendine ait yapısal ve stratigrafik tarihçesi
bulunmaktadır. Bu basenleri birbirinden
ayıran Orta-Üst Kretase yaşlı Lazkiye Sırt
Sistemi; sıkışmalı bir rejimde kıvrım-fay
kuşağı olarak başlamış, plaka tektoniği
kuvvetlerinin reorganize olması sonucu
Erken Pliosen sırasında gelişmiş sol yönlü
doğrultu atımlı rejimde reaktive olmuştur.
Offshore Suriye’de faaliyette olan bir petrol
sistemi için; karada bulunan çeşitli petrol
ve gaz emareleri, sismik kesitlerde
gözlenen direkt hidrokarbon işaretçileri ve
satelit imajından tanınan petrol sızıntıları
gibi önemli kanıtlar bulunmaktadır.
Prospektif rezervuarların, Trias’tan
Pliosen-Kuvaterner’e uzanan yaş aralığı;
Levanten Baseni offshore’u güneyindeki
keşiflerde karşılaşılan Alt Miosen yaşlı
derin su türbidit kumtaşlarını da
kapsamaktadır. Sözü edilen üç sedimenter
basenden her birine ait karmaşık yapısal
gelişme; bir dizi potansiyel yapısal ve
stratigrafik kapan mekanizması üretmiştir.

19. Doğu Akdeniz ve Orta Doğu’nun Tektonik Konumu

20. World Petroleum
Resources Project
Fact Sheet
2010–3027
►U.S. Geological Survey, Nil Delta
Baseni Provensi’nde gerçekleştirdiği
jeolojik esaslı değerlendirme
sonucunda; 1.8 milyar varil kurtarılabilir
petrol, 223 Tcf kurtarılabilir gaz ve 6
milyar varil doğal gaz sıvıları’nın (NGL)
varlığını hesaplamıştır.
Nil Delta Baseni Provensi’nde
(Doğu Akdeniz),
Keşfedilmemiş Petrol ve Gaz
Kaynaklarının Değerlendirimi
Nile Delta Baseni Provensi Jeoloji Enine Kesiti:
1, Miocene (post-Messinian) and Pliocene-Quaternary; 2, Messinian Salt; 3, Miocene (pre-
Messinian); 4, Paleogene-Cretaceous; 5, hypothesized pre-Cretaceous; 6, Eratosthenes Seamount.

21. Nile Deltası
konisinde:
2 petrol,
126 gaz sahası.

22. World Petroleum Resources
ProjectFact Sheet 2010–3014
March 2010
Levant Baseni Provensi Güney Kesimi
Jeoloji Enine Kesiti :
● Levant Kenar Rezervuarları Değerlendirme Birimi,
● Plio-Pleistosen Rezervuarları Deeğerlendirme Birimi,
● Levant Tuzaltı Rezervuarları Değerlendirme Birimi.
A. Permian to Aalenian, B. Bajocian to Turonian,
C. Senonian to Early Oligocene, D. Oligocene to Late
Miocene, E. Late Miocene (Messinian),
F. Plio-Pleistocene yaşlı kayalar.
Levant Basen Provensi’nin (Doğu
Akdeniz) Keşfedilmemiş Petrol
ve Gaz Kaynaklarının
Değerlendirimi
►U.S. Geological Survey, Levant Baseni
Provensi’nde gerçekleştirdiği jeolojik esaslı
değerlendirme sonucunda; yaklaşık 1.7 milyar
varil kurtarılabilir petrol, 122 Tcf kurtarılabilir gaz
ve 3 milyar varil doğal gaz sıvıları’nın (NGL)
varlığını hesaplamıştır.

23. CONTINGENT
RESOURCES
PROSPECTIVE
RESOURCES
RESERVES
PRODUCTION
Proved (1P)
Proved +
Probable (2P)
Proved +
Probable +
Possible (3P)
Low Estimate
Best
Estimate
HIgh Estimate
Unrecoverable
Unrecoverable
Undiscovered
Petroleum-Initially-
in-Place
DiscoveredPetroleum-Initially-in-Place
PETROLEUM-INITIALLY-IN-PLACE
SUB-
COMMERCIALCOMMERCIAL
Low Estimate Best
Estimate
HIgh Estimate
Producing
Being developed
Development planned
Technology proved
Technology not proved
Non commercial
PLAY
LEAD
PROSPECT
Not to scale
SPE/WPC/AAPG
joint definitions
<——— Belirsizlik aralığı————>

24. Gaz Hidrat
►Gaz hidratlar, su molekülleri ile düşük moleküler
ağırlıklı gazların bir kafes içerisine hapsolmasıyla
oluşan ve buza benzeyen kristalin katılar olup, gaz
yoğunluğu çözeltide tutulabilen miktarı aştığında
yüksek basınç ve düşük sıcaklık koşulları altında
oluşurlar. Gaz hidrat yapısında su molekülleri kafes
görevi yapmakta ve farklı bileşimdeki gazlar (genellikle
metan) bu kafese hapsolmaktadır.
►Dünyadaki en büyük doğal gaz birikimleri gaz hidrat
formunda olup, bunlar hem karada donmuş
(permafrost) bölgelerde hem de deniz tabanındaki
çökellerde bulunurlar. Gaz hidratlar, uygun termobarik
koşullar altında; iç ve marjinal denizlerde, kıtasal
yamaç ve şelflerde oluşmakta ve durağan kalmaktadır.
►Gaz hidratların çökel gözeneklerindeki çimentolama
etkisi; gaz hidratları, altlarında metanın birikmesine izin
veren iyi örtü kayaç haline getirir. Birçok gaz hidrat
zonunun altında serbest gaz birikimi gözlenmektedir.
Gaz hidrat oluşumu, derinlerde hidrokarbon varlığının
bir belirtisi de olabilir.
►DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü ile
TPAO, 2003 itibariyle gaz hidrat projesi çalışmalarını
sürdürmektedir. DPT desteğindeki proje kapsamında,
denizlerimizdeki doğal gaz hidrat birikimlerinin varlığı
ve dağılımının saptanması amacıyla, K. Piri Reis
gemisine çok kanallı sismik yansıma sistemi alınmış ve
Sismik Laboratuvarı (SeisLab) kurulmuştur.
Standart basınç ve sıcaklık koşullarında,
1 m3 gaz hidrat, 164 m3 gaz ve 0.8 m3 su içermektedir.

25. EC-funded HYDRAMED Project: Mud volcanos of the Anaximander Mountains
Mud volcanoes and gas hydrates in the Anaximander mountains; V. Lykousis et al. (2009)ANAXIMANDER project;
2002-2005

27. ►Orta Asya petrolleri güzergahının, stratejik olarak değiştirilmesi:
Orta Asya petrol ve gazının, İsrail’in askeri koruması altında ve tekrar Asya’ya ihraç
edilmek üzere Doğu Akdeniz’e yönlendirilmesi; Orta Asya ve Rusya’yı Güney Asya,
Çin ve Uzak Doğu’ya bağlayacak doğrudan boru hattı koridorunun geliştirilmesini
esas alan Asya içi enerji pazarını baltalayacaktı (Global Research, July 26, 2006).
► Gaza‘nın Offshore Gaz Sahaları:
●British Gas Grubu iki kuyu kazdı (2000): Gaza Marine-1 ve Gaza Marine-2. Rezerv: 1.4 Tcf > 4 milyar dolar.
●Aralık 2007’de görüşmeler askıya alındı. İsrail ile müzakerelerden çekilen BG Grubu, Ocak 2008’de İsrail’deki
ofisini kapattı.

28. ►İsrail’e, 1998’de farm-out’la girdi.
►Noa prospektinde başarılı test
(1999). Su derinliği 2500 ft.
►Mary-B keşfi (2000):
●Ashqelon ruhsatı. Sahilden 15 mil uzak,
●Pliosen’de (tuz üstü) stratigrafik-
yapısal kapan (Pleshet Baseni),
●Su derinliği 796 ft (243 m),
●Toplam derinlik 6830 ft (2082 m).
●Loga göre, kumtaşı zonundaki net gaz
kalınlığı 550 ft.
●Bugünkü yerinde gaz 1.2-1.3 Tcf.
●Üretime, Şubat 2004’de 600 MMcf/gün
ile başladı. Gaz, enerji üretimi için İsrail
Elektrik Kurumu’na (IEC) satılıyor.
●2010 üretimi, 330 MMcf/gün (6 kuyu).
►1999-2000 yıllarında keşfedilen ve denizaltındaki ağ ile Mary-B
Platformu’na bağlanacak (subsea tie-back)diğer yakın sahalar :
Noa, Noa South, Nir, Or ve Or South.
●Nir dışındaki diğer sahalar derinsu prospektleri (2300-2550 ft),
●Bu prospektler, ilave olarak 1 Tcf’lik kurtarılabilir gaz hacmı
potansiyeline sahip. Bu değerin %70’i Noa sahası’ndan geliyor.
►Hanna-1 Arama Kuyusu (2003): Kuru kuyu.
►Yam Thetis, halen İsrail’in yegane doğal gaz tedarikçisi. Noble
Energy Mediterranean Ltd., Delek Drilling Ltd., Avner Oil and Gas
Ltd. ve Delek Invest. and Properties Ltd. ortaklığından oluşuyor.

29. Tamar
►Tamar-1: Kıyıdan 90 km uzaklıkta, Su Derinliği 1676 m, Son Derinlik 4900 m (Ocak 2009).
►Tuz altı, tabular evaporitlerin 1676 m altında. Fay destekli ve dört tarafı tanımlı bir yapı. Miyosen rezervuar
kumları, çok büyük bir görsellik boyunca kıvrılıp yayılıyor. Yüksek kalitede, üç adet Alt Miosen kumtaşı
rezervuarda, 140 m ’nin üzerinde net gaz pay tanımlandı. En alt rezervuarda limitli 18 m ’lik entervalde yapılan
akış testi ile 30 mmcf/d miktarında akış elde edildi.
►Tamar-2 tespit kuyusu (2009); bilahere Tamar-1’in yaklaşık 5.6 km KD’sunda kazıldı. Sonuçlar, Tamar-1’deki
rezervuar kalınlığı ve kaliteyi onaylıyor. Basınç verilerine göre, iki kuyu uyumlu bir gaz/su dokanağı ile bağlantılı.
►Toplam kurtarılabilir yerinde gaz rezervi 8.4 Tcf (Netherland, Sewel and Associates Inc. tarafından
onaylanmıştır). İsrail’in güncel gaz talebinin (350 MMcf/gün) üç katı üretim (1 Bcf/gün) olası.
►Saha geliştirme maliyeti yaklaşık 3 milyar $. Daha önceki operatör British Gas, muhtemel yüksek basınçlar ve
yüksek maliyet nedeniyle sondajdan vaz geçmiş.

30. Dalit
►Tamar keşfi sonrası, Noble Atwood Hunter
semisubmersible’ı Dalit prospekti’ne taşıdı.
►Dalit-1 kuyusu (keşif ; Mart 2009), Michal
ruhsatında ve kıyıdan 48 km uzakta. Su derinliği
1372 m. Son Derinlik 3658 m.
●Formasyon logları ile; yüksek kalitedeki Alt
Miosen kumtaşı rezervuarda, 36 m ’lik net gaz
pay’i tanımlandı. 13 m ile sınırlı bir entervalde
yapılan akış testinde, 33 mmcf/d miktarında akış
elde edildi.
●Dalit için hesaplanan Toplam kurtarılabilir
yerinde gaz rezervi yaklaşık 500 Bcf (14 Bcm).
►Kontraktör; daha sonra tekrar Tamar’a döndü
ve keşif kuyusunun 3.5 km kuzeydoğusunda, 1676
m su derinliğinde 5145 m ’lik tespit kuyusunu
kazdı.
►Tamar ve Dalit keşifleri, var olan 3-D sismik
kontrol ile gerçekleşti. Noble daha sonra, mevcut
2-D datada vurgulanmış olan lead’leri ayrıntılı
tanımlamak için; ruhsatının bazı kesimlerinde,
1200 mil² lik yeni 3-D sismik veri eldesi için
operasyon yaptı.

31. ►Noble Energy, 30 Aralık 2010 tarihinde; Rachel lisansında kazdığı Leviathan-1’de çok önemli
bir keşif yaptığını açıkladı:
●Su derinliği: 1645 m. Haifa’dan 130 km açıkta. Tamar’ın 47 km GB’sında. Alanı: yaklaşık 325 km².
●Tuz altındaki çeşitli Miosen entervallerinde, minimum 67 m net gaz pay zonu.
►Profesyonel kaynaklar, Leviathan-1 arama kuyusunun Aralık 2010 sonunda ulaştığı 16960
ft’de (5170 m) ve ilk hedef seviyede; sondaj öncesi tahminlerle uyumlu olarak ortalama 16 Tcf’lik
(450 milyar m³) dogal gaz rezervi olduğunu açıkladı. Noble Enerji; son iki yıl içinde Levanten
Baseni’nde üç önemli doğal gaz keşfi yaptıklarını, keşfedilen toplam ortalama rezervin yaklaşık 25
Tcf (700 milyar m³) olduğunu ve Nobel Enerji’nin payının 8.5 Tcf (240 milyar m³) olduğunu bildirdi.
Leviathan’da üretimin, 2017’de başlayabileceği beklenmekte.

32. ►Leviathan-1’de, 5 Ocak 2011 itibariyle; petrollü
olduğu değerlendirilen iki ayrı entervali daha test
etmek üzere, planlanan toplam derinlik olan 23600 ft
(7200 m) için sondaja devam edildi.
►9 Mart 2011’de, şirketler Leviathan’ın sondaj
proğramı ve bütçesini onayladı:
●Leviathan-1 arama kuyusu bütçesi $190
milyon’a ulaşabilecek (Orijinal bütçe $150 milyon).
●Leviathan-2 tesbit kuyusu için tahmini bütçe
$70 milyon.
►1 Nisan 2011’de Noble Energy Inc. tarafından
yapılan açıklama ile; kuyudaki muhafaza borularında
yıpranma saptandığı, sondajın tamamlanması için
ilave malzeme ve ekipmana ihtiyaç olduğu ve bu
ihtiyacın İsrail’de tedarik edilemeyeceği bildirilerek sondajın askıya alındığı ve tehir edildiği duyuruldu.
►20 Mart 2011’de Amit ruhsatında, Pride North America rig ile Leviathan-2 sondajı başladı. Noble Energy,
Inc. 16 Mayıs 2011’de yaptığı açıklama ile; sondaj sırasında kuyudan (yüzey casing’i arkasından) deniz tabanına
su gelişi gözlendiği (çimento problemi), lokasyon ve kuyu deliğinin sondaja devam etmek için uygun olmadığı ve
sondaja son verildiğini duyurdu.
►Noble Energy; Ulusal Altyapı Bakanlığı’nın izni sonrası, Haziran 2011’de Leviathan-3 sondajına başladı
(S.D. 5300 m / $70 milyon ). Fakat, Pride North America rig’deki teknik arızalar yüzünden, toplam olarak yaklaşık
üç aylık bir süre operasyon yapılamadı. 5 Eylül’de, ‘blowout preventer’ ve ilgili ekipmanındaki arıza nedeniyle,
2600 m’de sondaja ara verildi. Noble Enerji, sondaj termininde yeni bir düzenleme yapacağını bildirdi.
►Sedco Express kulesi, Noble Enerji adına; 29 Ağustos 2011’de Dolphin-1 arama kuyusu sondajına
başlamıştır. NSAI‘nın (Netherland, Sewell & Associates, Inc.) prospektif kaynaklar raporu; %73 jeolojik başarı
olasılığı ile, Dolphin-1’deki toplam doğal gaz rezervinin 550 Bcf (15.5 milyar m³) olabileceğini belirtiyor.
Dolphin-1, Hanna ruhsatındaki 3 Dolphin prospektinden biri ve NSAI raporuna göre öncelik arz ediyor.

33. David Stover,
Noble Energy
President and
Chief Operating
Officer
Noble Energy Inc. COO’su Dave Stover, enerji ticareti dergisi "Upstream"
le yaptığı söyleşide (Globes, 14 August 2011);
►Farklı yerlerde LNG tesisi yapmak için, çok sayıda LNG kontraktöründen teklif
istedik. İsrail’de alternatif bir lokasyon. Fakat, yeni bir tesis inşaatı için güçlü bir
yerel muhalefet var. Buna karşın LNG tesisi yapımı, 4500 iş imkanı yaratacaktır.
►Kıbrıs da, ihracat merkezi olarak potansiyel bir fırsat. Bu sene içinde Blok 12’de
kazacağımız derinsu arama kuyusu; Doğu Akdeniz porftöyümüzde kalan en büyük
prospekt. Sonuçları da rezervuarın boyutunu ve LNG tesisi için yapılacak ön
çalışmayı etkileyecek: Uygulanabilir mi ? Endüstriyel ortakları getirme ihtiyacımız
olacak mı ? Başlamak için projenin ölçeği ne olmalı ?
►Tamar projesinin belirlenen hedefi, 2013 başlarında gaz dağıtımına başlayıp, İsrail’in hızla
artan talebini karşılamak. Noa rezervi; Mary-B kuyusu’na bağlantı yapılarak, Tamar’ın devreye
girişine değin işletilecek. Noa’nın $200 milyon’luk geliştirme gereği; kısmen de, Mısır’dan gelen
gazdaki kesintilerle ilgilidir (Egypt’s Eastern Mediterranean Gas – ‘‘EMG’’).
►Tamar ruhsatındaki tespit kuyuları üç aşamada kazılacak (Globes, 11 Nisan 2011):
●İlk aşamada; Tamar-6, 5, 4 ve 3 kuyuları, bu sıra içinde 2500 m’lik ilk derinliğe kadar
kazılacak (su derinliği dahil). ●İkinci aşamada, bu kuyular planlanan son derinlik olan 5200
m’ye kadar kazılacak. ●Üçüncü aşamada, bu kuyular üretim için hazırlanacak.
►Tamar-3’de 5160 m’de; Tamar-2’de keşfi yapılan ‘‘A’’, ‘‘B’’ ve ‘‘C’’ seviyelerinin altında yeni
bir gaz rezervuarı keşfedildi (‘‘D’’ üyesi, 25 m). Bu derin kumtaşı, 0.5-1.5 Tcf gaz içermektedir.
Netherland Sewell & Associates Ltd. (NSAI), 30 Temmuz 2011’da; Tamar’da geliştirilen gaz
rezervini 8.7 Tcf’ den 9.1 Tcf’e yükselterek revize etti (Globes, 24 Temmuz 2011).
►Tamar gaz sahası boru hattı bu yıl içinde döşenecek (Globes, 1 Eylül 2011):
●Tamar doğal gaz boru hattının %80’i imal edilmiş durumda ve İsrail tersanelerinde bekliyor.
●Boru hattının döşenmesi bu yıl başlayacak ve 2012’nin ikinci çeyreğinde tamamlanacak.
●Boru hattının dağıtım, yönetim ve kontrol ögeleri 2012’nin dördüncü çeyreğinde hazır olacak.

34. Leviathan ortakları, gaz rezervini 20
Tcf’e kadar revize etti (15 Ocak 2012);
*Leviathan ortakları (Noble Energy Inc., Delek
Group Ltd. ve Ratio Oil Exploration, 1992 LP);
Israel Securities Authority’nin 2011 başında
belirlediği ‘’Petrol ve Doğal Gaz Keşiflerinin
Bildirimindeki Yeni Raporlama Kuralları’’ na
bağlı olarak; potansiyel petrol rezervlerini
aşağıya, gaz rezervlerini ise artan şekilde
yukarı yönde revize etti.
*Revize edilmiş hesaplamalar; 600 milyon varil
petrol ile ilave olarak 4 Tcf (113.28 milyar m3)
gazdır (önceki 16 Tcf‘den %25 artış).
* Noble Corporation’un the Homer Ferrington kulesi, petrollü olduğu var sayılan derin hedef
seviyeler için sondaj yapmak üzere lokasyona geldi. Sondaj proğramının 2 ay süreceği ve $45
milyon’a mal olacağı bildirildi (Leviathan Arama Kuyusu’nun toplam masrafı $215 milyon’a
ulaşacak).
*ABD’nin İsrail Büyükelçisi Dan Shapiro; Tamar gaz sahası için, İsrail kuzeyinde ve sahilde yer
alan pompa istasyonuna boru hattı döşeyen (İsrail gaz boru hattı alt yapısına bağlantı için)
“Solitaire” gemisini ziyaret etti (5 Aralık 2011). “Solitaire”, dünyanın en büyük boru döşeyen
gemisi olup; 300 m uzunluğunda, 96000 ton ağırlığında, tam olarak operasyonda iken 420 kişilik
mürettebata sahip, 22000 ton boru taşıma kapasitesi sunan ve boru döşeme hızı günde 9
km’den fazla olan bir gemidir.
*Noble Energy, Doğu Akdeniz’deki beş doğal gaz keşfi (Kıbrıs A dahil) sonrasında ‘’geriye
kalan keşif potansiyeli’’ni; 12 Tcf (339.84 m3) toplam risk edilmemiş doğal gaz ve derin
hedeflerdeki 4 milyar varil petrol eşdeğeri olarak belirledi. Tanin keşfi sonrasında ise, ‘’geriye
kalan gaz potansiyeli’’ 11 Tcf’dir (311.52 milyar m3)(14 Şubat 2012).

35. Dolphin 1 Arama Kuyusu’nda Doğal Gaz
Keşfi (6 Kasım 2011);
*Haifa’nın 110 km batısı ve Leviathan yakınında Hanna
ruhsatı.
*Noble Energy Inc. (39.66% / Operator) Delek Group Ltd. and
Avner Oil and Gas LP (her biri 22.67%) ve Ratio Oil
Exploration (1992) LP (15%). Grubun İsrail sularındaki
beşinci keşfi.
*550 milyar feet küb (15.6 milyar m3) doğal gaz.
* Su derinliği: 1560 m. Gaz’lı seviyeler, 4400 m derinlikte ve
Tamar kumları içinde.
*Gazlı seviyelerin boyutu ve rezervuar kalitesinin
belirtilmesi için henüz erken.
*Kuyudaki harcama, üretim testleri hariç yaklaşık $51
milyon. Noble Energy, Inc. Tanin prospektinde
(Offshore İsrail) Gaz Keşfi yaptı (6 Şubat 2012)
*Tanin 1 arama kuyusu; Tamar sahasının 13
mil (24 km) kuzeybatısında, Alon A ruhsatında.
Su derinliği: 5100 feet (1554.5 m).
*Noble Energy Inc. (47.06% / Operator) Delek
Group Ltd. and Avner Oil and Gas LP (her biri
26.47%). Grubun İsrail sularındaki altıncı keşfi.
*Derinlik: 18212 feet (5551 m). Yüksek kalitede
Alt Miosen kumları içinde, Toplam Doğal Gaz
Pay Zonu: 130 feet (39.6 m).
*Keşfedilen toplam kaynaklar, 0.9 Tcf (25.5
milyar m3) ve 1.4 Tcf (39.6 milyar m3)
aralığında. Toplam ortalama: 1.2 Tcf (33.98
Milyar m³).
*Tanin ile birlikte, Levant Baseni’nde keşfedilen
toplam ortalama kaynaklar: yaklaşık 35 Tcf
(991.2 milyar m3).

37. “We offer a stable and growing economy. We have an efficient, well-regulated
banking system, and our legal system is transparent. And our greatest
advantage is human capital. We have a sophisticated, welltrained, innovative
workforce.” saysUzi Landau, Israel’s Minister of National Infrastructures.
Finance Minister Yuval Steinitzsaid after the Israeli government
approved a near doubling of the profit tax on gas and oil extracted from its
territory, ‘‘Today the government will put an end to the disgrace in
which the citizens of Israel do not benefit from the country’s
natural resources, as do the citizens of other developed nations.’’
Petrol & Doğal Gaz Vergileri ve Royalty
►Eytan Sheshinski (Ekonomist, Hebrew Üniversitesi) başkanlığındaki Hükümet Komitesi’nin;
dokuz aylık bir çalışma sonrasında yaptığı , İsrail’de petrol ve doğal gaz üretiminden alınan
gelir vergisini yaklaşık iki katına çıkaran tartışmalı teklif:
●30 Ocak 2011’de hükümet’çe kabul edildi,
●Mart 2011’in son haftasında parlamento tarafından yürürlüğe konuldu.
►1952 itibariyle uygulanan mali politika gereği, doğal kaynakları üreten şirket karlarından
alınan birleştirilmiş royalty (devlet hissesi) ve vergiler; %30’dan, sınırlayan çeşitli faktörlere
bağlı olarak %52 ile %62 arasında uzanan banda artırıldı. Royalty, %12.5 oranında kaldı.
►Bu gelirden ayrılacak özel bir fon, bir dizi kamu ihtiyaçları için kullanılacak. Başbakan
Netenyahu, bu fonun İsrail’in geleceği için, eğitim ve güvenliğe yönelik olduğunu belirtti.
►Yeni vergilerin geçmişi kapsar biçimde uygulanması; keşif yapmış şirketleri, gürültülü bir
karşıt kampanya başlatmak için harekete getirdi. Noble ve ortakları, vergilerdeki değişimlere
karşı şiddetli tepkiler veriyor.

39. Lübnan; İsrail’deki keşiflerin verdiği ivme ile,
hidrokarbon sektörü yaratılması için ilk adımları attı:
►Agustos 2010’da Lübnan parlementosu, ülkenin offshore
odaklı ilk petrol ve dogal gaz yasasını geçirdi.
●Yasa ile tesis edilen düzenleyici örgüt; Lübnan’daki tüm petrol aktivitesini
ve kabinenin kararı ile oluşturulacak ulusal petrol şirketinin insiyatifindeki; arama
ruhsatları için teklif vereceklerin güvenlik incelemesi, veri yönetimi ve arama ve üretim
anlaşmaları müzakerelerini denetleyecek.
●Yasa anlaşmalardaki arama periyodlarını 10 yıl, üretim periyodlarını ise 30 yıl olarak
değerlendirirken; arama ve üretim yatırımcıları için çalışma koşullarını ayrıntılı olarak
tanımlıyor.
●Lübnan; royalty ve tedricen artacak üretim vergisini ruhsatın büyüklüğüne göre
hesaplamayı, nihai değerin ise enerji bakanı ve düzenleyici örgüt tarafından
belirlenmesini tasarlıyor.
●Çevre Etki Değerlendirmesi’nin (ÇED); herhangi bir arama ve üretim ruhsatının tahsis
edilmesi öncesinde, hükümete teslim edilmesi isteniyor.
►Enerji Bakanı Jibran Bassil, Mart 2011’de; offshore blokları için teklif verecek
şirketlere olanak sağlayacak bir ihale taslağı hazırlamak üzere, Fransız danışmanlık
firması Beicip-Franlab’dan destek temin edildiğini açıkladı. Bakan, aramalar için
ruhsatlandırmanın 2012 yılı sonundan önce yapılacağını belirtti.

40. ►Lübnan - İsrail Deniz Sınırı Uyuşmazlığı:
●İki taraf da önerdiği deniz sınırlarını BM’e iletti.
●Lübnan İsrail’i; deniz sınırı anlaşması olmadığı
halde, şirketlerin arama yapmasına izin vererek
uluslararası hukuğu ihlal etmekle suçluyor.
●Lübnan enerji bakanı Bassil, anlaşmazlığa konu
olan denizel alanın 854 km² olduğunu söylüyor.
●Lübnan’ın deniz alanındaki hidrokarbon
prospektleri; dünyada borcu en çok olan ülkeler
arasındaki Lübnan için (yaklaşık $52 milyar veya
GDP’sinin yüzde 147’si) çok büyük bir nimet.
►İran ve Suriye desteğindeki, İsrail karşıtı
politik ve paramiliter Şii grup Hizbullah (Arabic:
‫ﷲ‬ ‫ﺣﺰب‬, literally “Party of God”); 2006 savaşı
sonrası altyapısını yenilemiş durumda. Şeyh
Nasrallah; tüm İsrail sahilini hedef alabildiklerini
ve tüm donanmayı yok edebileceklerini söylüyor.
●İsrail donanması ise; gaz sahalarını korumak
için, hükümete $40-70 milyon arasında bir bütçe
öngören deniz güvenlik planı sundu.
●Lübnan’ın yeni kabinesinde hakimiyet sağlamış
olan Hizbullah’ın bazı üyelerinin, eski başbakan
Rafiq Hariri cinayeti (2005) ile suçlanması;
politik tansiyonu çok yükseltti. Enerji bakanı
Bassil’in siyasi partisi de, parlementoda Hizbullah
ile yakın çizgide duruyor. Lübnan ve İsrail’in
deniz sınırı anlaşması sağlaması zor görünüyor.

41. Doğu Akdeniz Sismik Lokasyon Haritası, 15 Haziran 2011

43. Suriye ciddi bir iç kriz yaşıyor…
Protestolar; GB’da, genelde muhafazakar ve
sünni olan Daraa’da başladı. Daha sonra
Daraa’dan; KD’daki kürt yerleşim alanına,
sahilde Lazkiye’ye, Sünnilerin kalesi olan Hama
ve Homs’a, Halep’e ve Şam’ın banliyolarına
genişledi. Kriz’in, henüz Esad rejiminin sona
ermesini garanti edecek seviyeye ulaşmadığına
inanılıyor. Suriye’deki azınlık Alevi-Baas
rejiminin 4 anahtar nedeni (Stratfor, May 5, 2011):
●Güç, Esad aşiretinin elinde, ●Alevi ittifak,
●Askeri istihbarat mekanizmalarında, Alevi
kontrolü, ●Politik sistemde, Baas partisi tekeli.

44. Suriye Petrol ve Mineral Kaynakları Bakanlığı ve SPC; öncelikle doğal gaz
beklentisi sunan 3 Adet deniz ruhsatı için, 24 Mart 2011’de ikinci ihalenin
anonsunu yaptı. İhale raundu kapanış tarihi 5 Ekim 2011.
SYR05 2D Survey Coverage © CGGVeritas*
*CGG Veritas; 2007’deki ilk offshore ihale raundu öncesinde, Suriye offshore’unda
ve 2005 yılında, ‘‘Long-offset multi-client 2D seismic data’’ elde etti.

45. Arab Gas Pipeline (AGP):
●AGP, Mısır gazını Ürdün ve Suriye’ye taşıyor (İsrail’e gazı,
AGP’nin ayrı bir hattı taşıyor).
●AGP, Şubat 2011’den itibaren çok sayıda kesinti ile aksıyor.
●2009’da Türkiye ile bir ‘‘Memorandum of Understanding’’
imzalandı. Türkiye, AGP’ye eklenmek için, kendi tarafında
sınıra kadar 56 mil uzunluğunda boru hattı yapacak; Suriye
ise Halep’ten Kilis’e kadar olan hattı inşa edecekti. Haziran
2010’da yapılan Suriye-Azerbaycan protokolu gereği; Suriye,
Türkiye üzerinden ve 2012 başlarından itibaren 5 yıl süre ile
17.5 - 35 milyar feet küb gaz alacaktı.
‘‘Islamic Gas Pipeline’’
●25 Şubat 2011’de, İran’ın Assalouyeh endüstri
bölgesinde (Bushehr); İran Petrol Bakanı
Mohammad Aliabadi, Irak Petrol Bakanı Abd
al-Karim Luaybi ve Suriye Petrol ve Mineral
Varlıkları Bakanı Sufiyan 'Alaw ‘‘İslam Gaz
Boru Hattı Anlaşması’’nı imzaladılar.
●Anlaşma gereği, 3100 mil uzunluğundaki
boru hattı ile; İran’ın Güney Pars sahası’ndan
yılda 1.4 Tcf doğal gaz, Irak, Suriye ve Lübnan
üzerinden Avrupa’ya taşınacak.
●Boru hattı inşaatının; 3 ile 5 yıl arasında
tamamlanması ve $10 milyar’a mal olması
bekleniyor.

46. Primary
Oil and
Gas
Deposits
in the
Middle
East and
the Shia
Majority
Areas

47. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde
Hidrokarbon Aktivitesi
►Yasal Çerçeve: Prospeksiyon, Arama ve Üretim
için imtiyaz verme ve yetki kullanımı;
Hidrokarbonlar Yasası ile 2007 ve 2009 yıllarına
ait düzenlemeler de yer almaktadır.
●HC Prospeksiyon Lisansı: 1 yıla kadar. Jeofizik
operasyon var. Sondaj yok.
●HC Arama Lisansı: Öncelikle 3 yıla kadar. Her biri
2 yıl olmak üzere iki kez yenilenebiliyor (En çok 7 yıl. Her yenilemede, ilk lisans alanının yüzde
25’i terk). Gravite ve manyetik çalışma, 2D / 3D Sismik çalışma ve arama sondajını kapsıyor.
●Keşif olduğunda, ruhsat sahibi o keşif için üretim lisansı alma hakkına sahip. HC Üretim Lisansı
öncelikle 25 yıla kadar verilmekte, 10 yıl için birkez uzatılabilmektedir.
●Kontrat tipi Üretim Paylaşım Anlaşması’dır (PSC).
►Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, çevreleyen ülkelerle bazı anlaşmalar yaptığını belirtiyor:
●Münhasır Ekonomik Zon (MEZ / EEZ) Sınır Anlaşması (UNCLOS’82 / Orta çizgi prensibi);
*2003’te Mısır Arap Cumhuriyeti, *2007’de Lübnan ve *2010’da İsrail.
●2006’da Mısır Arap Cumhuriyeti ile, orta çizginin böldüğü ortak
hidrokarbon sahalarının geliştirilmesi için anlaşma.
►İlk Hidrokarbon Arama Lisansları / Ruhsatları İhalesi:
●15 Şubat 2007’de ilan edildi. ●51000 km² lik alanda, 3 ve 13 No.lu bloklar dışında kalan 11
Arama Bloku, ●Bu ihale raundu, PGS Geophysical tarafından 2006’da edinilen MC2D-CYP2006
sismik verilerine dayanıyor. ●Blok 12, Noble Energy Int. Ltd. e tahsis ediliyor (24 Ekim 2008).
●Cyprus-A prospekti, 2009’da yapılan 3D sismik çalışma sonrası tanımlanıyor.
►Stratejik Çevre Değerlendirme Çalışması: 2008
■ Türkiye; bu anlaşmaları,
KKTC’nin hak ve insiyatifleri
göz ardı edildiği için
hükümsüz bulmaktadır.

48. ►Güney Kıbrıs Rum Yönetimi
ruhsatları:
●51000 km², 13 arama bloku.
●Petroleum Geo-Services (PGS);
* 6770 km 2D, 10kmX10km grid (2006)
* 659 km² 3D (2007)
* 12200 km 2D, batıda 10kmX10km –
doğuda 5kmX5km grid (2008)
●Beicip-Franlab’le, 2D Yorum ve
3D Yorum raporları hazırlandı.
●14 ‘Play’, çok sayıda ‘Lead’
●Kırmızı hat aşağıdaki sismik
kesitin lokasyonunu gösteriyor.
►Güney
Kıbrıs Rum
Yönetimi ve
Lübnan
offshore’u
hidrokarbon
aramaları
için yeni
alanlar ve
imkanlar
sunuyor.

49. Güney Kıbrıs’ta Hidrokarbon Arama Faaliyetleri
Solon Kassinis; Director, Energy Service – Ministry of Commerce, Industry and Tourism
Physiography
(from MediMap Group 2005)
Recognised Plays
“South – North Energy Corridor”
Petex.pesgb.org.uk – 24 Kasım 2010

50. Elias Hazou; April 22, 2011
■Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Başkanı Demetris
Christofias, haber bültenleri için açıklamalarında;
►Türkiye’nin icraatlarını, AB ve Yunanistan ile
yakın temas halinde dikkatle izlediklerini,
►TPAO’nun, Doğu Akdeniz’deki 11 adet ruhsatında
petrol arama ve üretimi için potansiyel ortaklarını
davet ettiğini (Şubat 11); fakat bu ruhsatlardaki bazı
alanların, Güney Kıbrıs EEZ’u içinde yer aldığını,
►TPAO tarafından belirlenen Blok 4321’in, Meis
adasına yakın ve Baf’ın 50
deniz mili KB’sında yer
aldığı; uluslararası hukuka
göre ise kısmen Güney
Kıbrıs EEZ’ u içinde olduğu,
ve teorik olarak hem
Yunanistan hem de Güney
Kıbrıs’ın haklarını ihlal
ettiği,
►Ve TPAO duyurusuna
karşı, Güney Kıbrıs Dış İşleri
Bakanlığı’nca 4 Nisan’da
dağıtılan bir bildiri ile; TPAO
ile çalışmamaları için
uluslararası petrol
şirketlerinin ikaz edildiğini
duyurmuştur.

51. ‘‘Cyprus A’’ Prospekti veya “Aphrodite”
►Noble Enerji; Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin 12 No.lu offshore
ruhsatındaki ‘‘Cyprus A’’ prospektinde (Aphrodite), 19 Eylül 2011
tarihinde Homer Ferrington rig platformu ile sondaja başlamış
bulunmaktadır. Solon Kassinis (Enerji Hizmetleri Direktörü);
Kıbrıs’ın güney sahilinden 185 km açıkta ve 1700 m su
derinliğinde devam eden sondajın 73 günde tamamlanacağını, Leviathan sahasından sadece 33 km uzaklıkta olan
Blok 12’nin İsrail donanması tarafından korunabileceğini, en az Tamar büyüklüğünde ve 10 Tcf’lik (283 milyar m³)
bir doğal gaz sahası keşfinin tahmin edildiğini söylemiştir. Yaklaşık iki aylık bir süre içinde, kuyudan elde
edilecek verilere bağlı olarak da; bölgedeki diğer ruhsatlar için, ikinci offshore ihale raundu çalışmalarının
başlayacağı ifade edilmiştir. Noble Enerji ise; gaz keşfedilirse, saha geliştirmenin 2014’ten önce ve Tamar’ın
devreye girmesinden yalnız bir sene sonra tamamlanabilceğini belirtmiştir.
►‘‘Düşmanımın düşmanı benim dostumdur’’ anlayışı ile birbirlerine yaklaşan İsrail, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi
ve Yunanistan; İsrail’in deniz sahalarından Güney Kıbrıs’a uzanacak boru hattı ve Güney Kıbrıs’taki sıvılaştırma
tesisleri vasıtasıyla, Rusya’nın kıskacında bunalmış olan Avrupa’ya LNG ihracatı projelerini gündeme taşımış
bulunmaktadır.

52. Kıbrıs - Blok 12, Afrodit A-1 Arama Kuyusu;
*Su Derinliği: 5500 feet (1676.4 m) / Son Derinlik: 19225 feet (5859.8 m)
*Noble Energy; Blok 12’deki Afrodit yapısında, toplam ortalama 7 Tcf (198.2 milyar
m³) doğal gaz varlığını açıkladı (28 Aralık 2011). Sondaj, kuyu logları ve ön
değerlendirme çalışması sonuçlarına göre hesaplanan toplam kaynak, 5-8 Tcf
(141.6-226.5 milyar m³) aralığındadır. Birden çok ve yüksek kalitedeki Miosen yaşlı
kumtaşı entervalde; Net Gaz Pay Zonu: 310 feet (94.5 m). Blok 12’nin orijinal ruhsat
alanı 4000 km kare olup (İsrail’deki ortalama arama ruhsatı boyutunun on katı),
geliştirme öncesinde ilave tespit kuyuları kazılacaktır.
*Charles Davidson, Chairman and CEO, Noble Energy; Levant basenindeki beşinci
doğal gaz keşfini yaptıklerını ve toplam ortalama kaynak miktarının 33 Tcf’in (934.5
milyar m³) üzerinde olduğunu açıkladı. Blok 12’deki gazın tamamına yakını ihraç
edileceğinden, Delek Enerji ile birlikte Kıbrıs’ta en az 10 milyar Dolarlık yatırımla,
‘’Doğal Gaz Sıvılaştırma Tesisi’’ inşa etme planının doğrulandığını belirtti.
*John Tomich, Vice-President, Noble Energy; bu yılın üçüncü çeyreğinde
kazacakları ikinci kuyu için kule aradıklarını ve tespit çalışmalarının zaman alacağını
söyledi (27 Ocak 2012). İlave olarak, LNG tesisi inşaatı için 4000 kişilik iş gücüne
ihtiyaç duyulabileceğini ve bu iş gücünün barınmasının adaya kazanç sağlayacağını
belirtti.
*Ticaret Bakanı Praxoulla Antoniadou; Kıbrıs’ın elektrik üretimi ihtiyacını 210 yıl için
karşılayacak ve yaklaşık €100 milyar değerinde doğal gaza sahip olduğunu belirtti (her
trilyon feet küb doğal gaz, 30 yıllık ihtiyacı karşılıyor). Enerji uzmanlarının daha
konservatif tahmini hesaplarına göre bu rakam €30 milyar’dır.
*Noble Enerji, medyaya göre; Avrupa ve Asya’ya sıvılaştırılmış gaz ihracatını sağlamak
üzere Kıbrıs’ın güney sahilinde konuşlanacak LNG terminali girişiminin bir parçası
olarak, Blok 12’den Kıbrıs’a boru hattı döşeme hazırlığında (12 Mart 2012). Boru
hattı; 300 km uzunluğunda olup, $2 milyar’a ulaşan bir masrafa mal olabilecek. İsrail
ise, LNG tesisinin kendi karasularında yapılması veya Kıbrıs’ta söz konusu olan tesise
ortak olmak için; Shaul Tzemach başkanlığındaki ‘’Bakanlıklararası Kurul’un
tavsiyelerinin yayınlanmasını bekliyor. Medya raporlarına göre; Noble, İtalyan bayraklı
‘’Odin Finder’’ araştırma gemisini kiralamış durumda. Geminin halen, planlanan boru
hattı güzergahı boyunca denizaltını haritaladığı belirtiliyor.
Guney Kıbrıs Rum Yönetimi; Türkiye’nin
kuvvetli tepkilerine rağmen, offshore arama
blokları için ikinci ruhsat ihale raunduna
başladı (11 Şubat 2012)
*Resmi açılış sunumları, Ticaret, Endüstri ve Turizm
Bakanlığı’nca;
-22 Şubat 2012’de Houston’da ve ‘’International
pavilion at NAPE’’ de,
-ve 6 Mart 2012’de Londra APPEX’de.
*İhale raundu, 11 Şubat ve 11 Mayıs 2012 tarihleri
arasında 90 gün açık olacak.
*Müracaatlar üzerinde verilecek kararın, teklliflerin
tesliminden itibaren 6 ay içinde olması bekleniyor.

53. Complex
challenges
lie ahead
for both
Cyprus
(and the
EU)
Cyprus
HCs:
(Defencegre
ece; January
19, 2012)

54. Sea depth in the Eastern Mediterranean
The rate of convergence of the Hellenic subduction zone is
about 4 centimetres per year
Greenstre
am Doğal
Gaz Boru
Hattı:
Eni&NOC,
370 mile.

55. Nabucco Project Timeline (March1,2012)

57. Global
Oil
Chokepoints

58. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti; Doğu Akdeniz’deki konumu ve
gelişmelere bağlı olarak, zorluklarla dolu farklı bir süreci yaşamanın
eşiğindedir. Uluslararası statü ve dış işleri mücadelesi paralelinde;
başta petrol yasası olmak üzere yasal çerçevedeki düzenlemeleri
yaşama geçirmek ve petrol faaliyetlerinin yönetim ve denetimini
sağlayacak kurum ve mekanizmaların tesisi için hazırlıklarını,
mümkün olan en kısa süre içinde tamamlama durumundadır.

59. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) & Shell Upstream Turkey BV; Akdeniz
Bölgesi Antalya Offshore AR/TPO-XVI/4154, AR/TPO-XVI/4319 ve AR/TPO-
XVI/4320 no’lu Arama Ruhsatları Anlaşması, 23 Kasım 2011. *Hisse oranları: %50
TPAO, %50 Shell. *Minimum İş Programı: (1) Masrafları %100 Shell tarafından
karşılanmak üzere Sismik çalışma (31 Aralık 2013’ e kadar tamamlanacak). (2) “İkinci
Arama Dönemi”nde (1 Ocak 2014 - 31 Aralık 2016) tüm masrafları Shell’e ait olmak
üzere 1 kuyu. *Shell; Minimum İş Programı kapsamında, Teminat Mektubu verecek
ve imza ikramiyesi ödeyecektir. *Üretim paylaşımı, R-faktörü mekanizmasına göre
yapılacak.

61. + SONUÇLAR :
■Kıbrıs problemi henüz çözülmemiştir… KKTC’nin, adanın çevresinde keşfedilecek
hidrokarbonlar ve sağlayacağı çıkarlarda hak sahibi olması yadsınamaz bir gerçektir.
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin; hidrokarbon aktivitesi üzerinden yarattığı gerginlik ve
uyguladığı politikalar, devam etmekte olan barış görüşmelerine zarar verip tehlikeye
atmış bulunmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti; KKTC’nin hak ve insiyatiflerinin göz ardı
edilmesi karşısında, sorumlulukları ne gerektiriyorsa yapmaya devam etmelidir. Bunun
için de, sahip olduğu maddi ve beşeri varlıklar kapsamında; özellikle uzman kuruluşlar ve
iş gücünü, koordineli ve olabildiğince geniş bir katılımla, harmoni içinde kullanmalı ve
yönetmelidir.
■Türkiye Petrolleri A. O. ‘nın (TPAO) üzerlendiği ve üzerleneceği sorumluluklarının
gereği;
●Özerk yapıda, bağımsız ve proaktif karar alabilme yeteniğine sahip bir ‘‘Uluslararası
Şirket’’ statüsü kazanması için gerekli yasal düzenlemelerin yapılmasını,
●’’Uluslararası standartlar ve pratiğe uygun, dikey entegrasyona sahip bir Petrol
Şirketi’’ özellikleri dısında kalan sıfatları ve sorumlulukları ile petrol dışı faaliyetlerinin
tasfiye edilmesini, ‘‘KİT’’ ve ‘‘Petrol Şirketi’’ özelliklerinin ayrıştırılmasını zorunlu
kılmaktadır.
■Hem TPAO hem de özel sektörümüze ait petrol şirketlerimiz; bu yıl sonunda hem
Lübnan, hem de - yaşadığımız gerginliğe rağmen - Suriye offshoru’nda yapılacak
hidrokarbon arama ruhsatları ihalelerine girmeli, ruhsatlarda pay sahibi olmanın
yollarını aramalıdırlar.

62. Nazik ilgileriniz ve sabırla dinlediğiniz için
teşekkür ederim.
Özer Balkaş