1. LOUIS BRAILLE
NIEWIDOMY GENIUSZ
„Dać niewidomym możliwość pisania i pomóc im w pokonaniu
przeszkody, która jakże znacząco ogranicza ich relacje społeczne …
to temat, który powinien był być proponowany do nagród
przyznawanych przez rozmaite stowarzyszenia działające na rzecz
poprawy społecznej.”
Louis Braille

2. 2
SPIS TREŚCI
Dzieciństwo Braille’a 3
Prace nad alfabetem 4
Działalność Braille’a 5
Choroba Braille’a 6
Zastosowanie alfabetu 7
Prezentacja pisma Braille’a 9
Zasady czytania Braille’a 10
Wybrane przykłady alfabetu Braille’a 11
Zalety pisma Braille’a 12
Narzędzia do pisania Braille'em 13
Co warto wiedzieć o piśmie Braille’a 14
Alternatywne środki dostępu do informacji 15
Podsumowanie 16
Bibliografia 17

3. 3
DZIECIŃSTWO BRAILLE’A
Louis Braille urodził się 4 stycznia 1809 roku
w miejscowości Coupvray we Francji. Był
najmłodszym z czworga dzieci. Jego ojciec trudnił
się rymarstwem, wytwarzał siodła i uprzęże. Młody
Louis dużo czasu spędzał w warsztacie taty. Lubił
przypatrywać się, jak ojciec pracuje.
Źródło: http://www.sanandres.esc.edu.ar
Mając 3,5 roku, bawił się jak zwykle
w warsztacie. Wtedy zdarzył się wypadek –
chłopiec skaleczył się w oko ostrym szydłem.
Lekarze nie potrafili zatamować krwawienia,
w dodatku wdało się zakażenie, które objęło
również drugie oko… Ta tragedia definitywnie
zmieniła życie Louisa.

4. 4
PRACE NAD ALFABETEM
Już w wieku 16 lat Louis Braille
wymyślił kod, który można było
czytać dotykiem.
Jego konfiguracje wypukłych
punktów otworzyły drzwi do
słowa pisanego i kultury dla
niewidomych na całym świecie.
Informację o tym podano w 1829
roku.
Człowiekiem, który zainspirował Braille'a do pracy nad specjalnym alfabetem
dla niewidomych, był Charles Barbier de la Serre, kapitan artylerii w królewskim
wojsku. Opracował on dwudziestopunktowy szyfr dla oficerów do
porozumiewania się nocą. Było to pismo, które dzięki kombinacjom punktów
i kresek pozwalało zapisywać i odczytywać bez światła żołnierskie meldunki
i rozkazy. To tzw. pismo sonograficzne, dźwiękowe, nocne.
Źródło: http://pedagogikaspecjalna.tripod.com

5. 5
DZIAŁALNOŚĆ BRAILLE’A
Po zakończeniu nauki Braille został profesorem w Instytucie Młodych
Niewidomych, a jego koncepcja stała się powszechnie obowiązująca
w szkole. Stamtąd rozpowszechniała się na kolejne uczelnie, zataczając
coraz szersze kręgi, aż w końcu stała się najpopularniejszą metodą
czytania dla niewidomych.
Źródło: http://www.numizmatyczny.pl/html/1727.html
Louis Braille opracował oryginalny system zapisu liter dla osób
niewidomych, oparty na kombinacji sześciu wypukłych punktów
umieszczonych na obwodzie prostokąta.
Pierwszą książkę wydrukowaną pismem brajlowskim wydano w 1837 r.
W Polsce alfabet Braille`a przyjął się na dobre dopiero w 1934 r.

6. 6
CHOROBA BRAILLE’A
Źródło: http://pl.wikipedia.org/iki/Louis_Braille
Louis Braille zmarł w wieku 43 lat w wyniku gruźlicy. W tamtych czasach była
to choroba nieuleczalna. Ciało tego wybitnego człowieka pochowano na
malutkim cmentarzu w rodzinnej miejscowości. Z okazji setnej rocznicy
śmierci przeniesiono je do francuskiego Panteonu w Paryżu. Jest to miejsce
spoczynku najważniejszych ludzi w historii Francji.
Symboliczny i bardzo wymowny jest fakt, że
decyzją władz, dłonie Braille'a pozostały na
cmentarzu w jego rodzinnej miejscowości.
Dwusetna rocznica urodzin wynalazcy wypukłego
pisma stała się okazją do ogłoszenia przez Unię
Niewidomych roku 2009 „Rokiem Ludwika
Braille’a”.
Obchody zapoczątkowała międzynarodowa
konferencja, zorganizowana w Instytucie
im. Walentyna Haüy, gdzie przed laty uczył się
i pracował Braille.

7. Polskie pismo brajlowskie skrótowe opracowały Róża Czacka i Teresa
Landy z zakładu dla niewidomych w Laskach. Pismo to zostało nazwane
„skrótami laskowskimi”.¹
7
ZASTOSOWANIE ALFABETU
Źródło: http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/14200
W II poł. XIX wieku pismo Braille'a zaczęto
stosować w wielu krajach Europy.
Na kongresie w sprawie niewidomych
i głuchoniemych w Paryżu, w roku 1887,
zdecydowanie poparto system Braille'a.
Podobną uchwałę podjęto na trzecim
kongresie w Berlinie, w 1889 roku.
Alfabet Braille'a do języka polskiego jako
pierwszy dostosował Alfred Schonfeld.
¹ Józefowicz T., Saloni Z.: System polskich
ortograficznych skrótów brajlowskich. Warszawa: Polski
Związek Niewidomych, 1991

8. 8
ZASTOSOWANIE ALFABETU
Do drukarstwa alfabet brajlowski wprowadzono w 1837 roku
w Królewskim Instytucie, gdzie wytłoczono za pomocą odlewanych
czcionek Zarys historii Francji, podzielony na stulecia, z uwzględnieniem
ogólnej historii współczesnej (…), a później szereg innych podręczników.
System przyjęto we Francji dopiero dwa lata po śmierci autora.
Edukacja brajlowska obejmuje dwa
stopnie. Poziom pierwszy stanowi nauka
brajla integralnego, niepodzielnego,
w którym tekst zapisywany jest
dokładnie litera po literze. Na drugim
poziomie nauki brajla stosuje się skróty
brajlowskie.¹
¹ Paplińska M.: System Louisa Braille’a nie tylko dla
niewidomych. W: (red.) Zabłocki J.K., Gorajewska D.:
Pedagogika specjalna – kontynuacja tradycji dla przyszłości.
Warszawa: Wyd. WAPS, 2004

9. 9
PREZENTACJA PISMA BRAILLE’A
Źródło: http://stare.zhr.pl/~maz.mlawa/brajl.html
Wypukłe symbole Braille’a
są nie tylko lepiej
dostosowane do dotyku
niż litery i liczby, lecz dla
niewidomych posiadają
dodatkową przewagę –
mogą oni nie tylko
czytać ten druk, ale z
łatwością go tworzyć.

10. I. Znajomość pierwszego rzędu znaków (a-j), opartych na czterech górnych
punktach (1, 2, 4, 5), jest niezbędna do opanowania alfabetu brajla.
II. Drugi rząd (k-t) jest powtórzeniem rzędu pierwszego z dodaniem
punktu „3”.
III. Trzeci rząd (u-]) jest powtórzeniem rzędu pierwszego z dodaniem punktów
„3” i „6”.
IV. Czwarty rząd (ą-w) jest powtórzeniem rzędu pierwszego z dodaniem
punktu „6”.
V. Piąty rząd (znaki przestankowe) jest powtórzeniem rzędu pierwszego
„opuszczonego” o jeden punkt (zbudowany na punktach 2, 3, 4, 5).
VI. Szósty rząd to dwa górne znaki prawostronne (4 i 5), które ulegają takim
samym modyfikacjom jak rząd 1.
VII. Siódmy rząd zawiera trzy znaki oparte na punktach dolnych (3 i 6) oraz
„pusty sześciopunkt”.¹
10
ZASADY CZYTANIA PISMA BRAILLE’A
¹ Źródło: http://stare.zhr.pl/~maz.mlawa/brajl.html

11. 11
PRZYKŁADY UŻYCIA ALFABETU BRAILLE’A
różne rodzaje pytań
do pytań można dołączać grafiki i kod HTML
Liczebniki główne i porządkowe
Godzina

12. odpowiedni rozmiar
punktów
12
Zalety pisma
Braille’a
ZALETY PISMA BRAILLE’A
pismo odwzorowuje
wszystkie litery alfabetu, znaki
interpunkcyjne i podstawowe
symbole matematyczne
Braille zaprojektował także
wygodne narzędzia do
samodzielnego pisania –
rysik i tabliczkę
przejrzystość
systemu
pismo nie wyobrażało
dźwięków mowy i niektórych
sylab
Zanim zostało opracowane pismo brajla, osoby niewidome posługiwały się
zwykłym alfabetem, a książki dla nich tym różniły się od książek przeznaczonych
dla osób widzących, że były drukowane wypukłą czcionką. Był to jednak system
niewygodny i mało wydajny, gdyż litery musiały być na tyle duże, by można je było
odczytać.¹
¹ Źródło: http://www.niepelnosprawni.pl

13. 13
Elektroniczny notatnik z linijką brajlowską
NARZĘDZIA DO PISANIA BRAJLEM
Brajlowska maszyna do pisania
Źródło: http://www.adaptacje.uw.edu.pl/publikacje/metodyka

14. 14
CO WARTO WIEDZIEĆ O PIŚMIE BRAILLE’A
Pismo Braille’a
Dobierając narzędzia do nauki pisania pismem Braille'a, należy
kierować się indywidualnymi potrzebami i możliwościami jego
początkującego użytkownika.
„Brajl” nie jest pismem tylko dla niewidomych. Osoby widzące –
rodzina i przyjaciele niewidomego – mogą w stosunkowo krótkim
czasie opanować zasady czytania i pisania pismem Louisa Braille'a.
Metodyka nauczania Braille’a powinna być oparta na naukowym
ustaleniu kolejności wprowadzania znaków.
Nauczanie czytania i pisania liter brajlowskich, zwłaszcza
u niewidomych dzieci, należy poprzedzić ćwiczeniami rozwijającymi.
W Polsce dostępny jest program rozwijający percepcję dotykową.
Kolejność wprowadzania liter brajlowskich jest różna od kolejności
wprowadzania liter czarnodrukowych dla dzieci widzących.
Źródło: http://www.braille.pl/index.php?body=nauka

15. 15
ALTERNATYWNE ŚRODKI DOSTĘPU DO INFORMACJI
• istotny postęp
w szybkości działania
skanerów i
dokładności
optycznego
rozpoznawania pisma
• opracowanie mowy
syntetycznej dla wielu
języków oraz programów
czytających ekran (ang.
Screen Reader), co
umożliwia niewidomym
pracę z komputerem
• upowszechnienie się
przenośnych
magnetofonów
kasetowych, które
spowodowało rozwój
nowej formy
wydawnictw, zwanych
książkami mówionymi
• rozwój pomocy
optycznych, a
zwłaszcza pojawienie
się powiększalników
telewizyjnych, które
służą osobom
słabowidzącym do
czytania wszelkich
materiałów pisanych
oraz oglądania
rysunków i zdjęć
Alternatywne
środki dostępu
do informacji
Ostatnie dziesięciolecia charakteryzują się m.in. radykalnym poszerzeniem
możliwości dostępu osób niewidomych do informacji. Pojawiły się bowiem
alternatywne wobec pisma Braille'a środki techniczne, ułatwiające niewidomym
pokonywanie ograniczeń w dostępie do słowa drukowanego. Warto wymienić
przynajmniej najważniejsze z nich:

16. 16
PODSUMOWANIE
Życie twórcy alfabetu było heroiczne, począwszy od
niefortunnego wypadku w rymarskim warsztacie ojca,
gdy liczył zaledwie 3 lata, a skończywszy na
przedwczesnym zgonie wskutek przepracowania
i egzystencji w ubóstwie.
W chwili śmierci wynalazcy mało kto zdawał sobie
sprawę z jego wielkości. Bogata Francja zdobyła się
zaledwie na urządzenie mu skromnego pogrzebu
w rodzinnej wiosce Coupvray.
Dopiero triumfalne rozpowszechnianie się systemu
Braille’a w szkolnictwie niewidomych na całym
świecie i zastosowanie tego wynalazku niemal we
wszystkich krajach uświadomiło ludzkości, kim był
naprawdę ten niezwykle skromny, niewidomy
nauczyciel.

17. 17
BIBLIOGRAFIA
• Piskorska A., Krzeszowski T., Marek B.: Uczeń z dysfunkcją wzroku na lekcjach
angielskiego [online]. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2008. [dostęp 20 października
2011]. Dostępny w internecie: http://www.scribd.com/doc/35917552/ucze%C5%84-z-
dysfunkcj%C4%85-wzroku-na-lekcji-angielskiego
• Adamczyk A., Galbarski A.: Brajlowska notacja matematyczna, fizyczna i chemiczna
[online]. Kraków: Wyd. ZG PZN, 2002. [dostęp 20 października 2011]. Dostępny w
internecie: http://www.bon.uw.edu.pl/szkolenie/materialy/notacja_brajlowska_matem.pdf
• Klimasiński K.: Czytanie dotykiem. Specyficzne zagadnienia odbioru tekstów brajlowskich
przez niewidomych. „Zeszyty Tyflologiczne nr 3”, Warszawa 1984. ISSN 0860-4925
• Józefowicz T., Saloni Z.: System polskich ortograficznych skrótów brajlowskich. „Zeszyty
Tyflologiczne nr 8”, Warszawa 1991. ISSN 0860-4925
• Mellor Michael C.: Louis Braille, dotyk geniuszu. Warszawa: Fundacja Szansa dla
Niewidomych, 2009. ISBN 978-83-929511-2-4
• Paplińska M.: System Louisa Braille’a nie tylko dla niewidomych. W: (red.) Zabłocki J. K.,
Gorajewska D.: Pedagogika specjalna – kontynuacja tradycji dla przyszłości. Warszawa:
Wyd. WAPS, 2004. ISBN 83-89600-04-8
Zasoby stron:
• http://www.braille.pl
• http://pl.wikipedia.org
• http://stare.zhr.pl/~maz.mlawa/brajl.html
• http://www.mt.com.pl/alfabet-braillea.html
• http://www.ap.krakow.pl/whk/p_brajla.html
Opracowała: Anna Nieszporek