SlideShare a Scribd company logo
1 of 9
• Bíonn an chósta ag athrú an t-am ar fad mar
  gheall ar na próisis atá ag an bhfarraige.



Creimeadh                       Sil-leagan

                  Iompar
Cad iad tonnta agus conas a foirmítear iad?

Nuair a shéideann an ghaoth os cionn dhromchla
 na farraige a bhíonn cothrom, cruthaíonn sé
 camóga (ripples) san uisce agus de réir a chéile
 iompraíonn siad ina dtonnta.
Méadaíonn an tonn ag brath ar:
 1. neart na gaoithe     (strenth of wind)


  2. réim na farraige       (length of sea)
• Nuair a sroicheann tonnta uisce
  éadomhain, briseann siad ar an gcladach.

• Thugtar an borruisce ar an uisce a chaitheann
  an tonn chun tosaigh.

• Thugtar an cúlchaise ar an uisce téann ar ais i
  dtreo na farraige arís
Tonnta scriosacha a thugtar ar tonnta le borruisce lag
agus cúlchaise láidir. Dá bhrí seo déanann siad
creimeadh. (go leor fuinnimh, aimsir stoirmiúil)
Tonnta tógála a thugtar ar tonnta le borruisce láidir
agus cúlchaise lag. Dá bhrí seo déanann siad sil-
leagan. (níl mórán fuinnimh, aimsir chiúin)
tonn / tonnta      wave / waves

camóga             ripples

neart na gaoithe   force of the wind

réim               fetch (length of sea)

Borruisce          swash

cúlchaise          backwash

More Related Content

More from oideaaron

Wriggle parents course
Wriggle parents courseWriggle parents course
Wriggle parents courseoideaaron
 
Gníomhaíochtaí Eacnamaíochta
Gníomhaíochtaí EacnamaíochtaGníomhaíochtaí Eacnamaíochta
Gníomhaíochtaí Eacnamaíochtaoideaaron
 
Gníomhaíochtaí príomhúla
Gníomhaíochtaí príomhúlaGníomhaíochtaí príomhúla
Gníomhaíochtaí príomhúlaoideaaron
 
Uisciú i n gleann na níle san éigipt
Uisciú i n gleann na níle san éigiptUisciú i n gleann na níle san éigipt
Uisciú i n gleann na níle san éigiptoideaaron
 
Griantaifeadán campbell stokes
Griantaifeadán campbell stokesGriantaifeadán campbell stokes
Griantaifeadán campbell stokesoideaaron
 
Innéacs um Fhorbairt Dhaonna (HDI)
Innéacs um Fhorbairt Dhaonna (HDI)Innéacs um Fhorbairt Dhaonna (HDI)
Innéacs um Fhorbairt Dhaonna (HDI)oideaaron
 
Olltháirgeacht náisiúnta
Olltháirgeacht náisiúntaOlltháirgeacht náisiúnta
Olltháirgeacht náisiúntaoideaaron
 
Murlach (lagoon)
Murlach (lagoon)Murlach (lagoon)
Murlach (lagoon)oideaaron
 
Tíreolaíocht don ardteist
Tíreolaíocht don ardteistTíreolaíocht don ardteist
Tíreolaíocht don ardteistoideaaron
 
Riaracháin
RiaracháinRiaracháin
Riaracháinoideaaron
 
Treithe fisiciúla
Treithe fisiciúlaTreithe fisiciúla
Treithe fisiciúlaoideaaron
 
Cén tír?
Cén tír?Cén tír?
Cén tír?oideaaron
 

More from oideaaron (20)

Wriggle parents course
Wriggle parents courseWriggle parents course
Wriggle parents course
 
Gníomhaíochtaí Eacnamaíochta
Gníomhaíochtaí EacnamaíochtaGníomhaíochtaí Eacnamaíochta
Gníomhaíochtaí Eacnamaíochta
 
Gníomhaíochtaí príomhúla
Gníomhaíochtaí príomhúlaGníomhaíochtaí príomhúla
Gníomhaíochtaí príomhúla
 
Uisciú i n gleann na níle san éigipt
Uisciú i n gleann na níle san éigiptUisciú i n gleann na níle san éigipt
Uisciú i n gleann na níle san éigipt
 
Teocht
TeochtTeocht
Teocht
 
Griantaifeadán campbell stokes
Griantaifeadán campbell stokesGriantaifeadán campbell stokes
Griantaifeadán campbell stokes
 
Innéacs um Fhorbairt Dhaonna (HDI)
Innéacs um Fhorbairt Dhaonna (HDI)Innéacs um Fhorbairt Dhaonna (HDI)
Innéacs um Fhorbairt Dhaonna (HDI)
 
Olltháirgeacht náisiúnta
Olltháirgeacht náisiúntaOlltháirgeacht náisiúnta
Olltháirgeacht náisiúnta
 
Forbairt
ForbairtForbairt
Forbairt
 
Forbairt
ForbairtForbairt
Forbairt
 
Frontaí
FrontaíFrontaí
Frontaí
 
Fliuchras
FliuchrasFliuchras
Fliuchras
 
Murlach (lagoon)
Murlach (lagoon)Murlach (lagoon)
Murlach (lagoon)
 
Tíreolaíocht don ardteist
Tíreolaíocht don ardteistTíreolaíocht don ardteist
Tíreolaíocht don ardteist
 
Sorrento 14
Sorrento 14Sorrento 14
Sorrento 14
 
Riaracháin
RiaracháinRiaracháin
Riaracháin
 
Aeráid
AeráidAeráid
Aeráid
 
Treithe fisiciúla
Treithe fisiciúlaTreithe fisiciúla
Treithe fisiciúla
 
Ithreacha
IthreachaIthreacha
Ithreacha
 
Cén tír?
Cén tír?Cén tír?
Cén tír?
 

An fharraige: Tonnta

  • 1.
  • 2. • Bíonn an chósta ag athrú an t-am ar fad mar gheall ar na próisis atá ag an bhfarraige. Creimeadh Sil-leagan Iompar
  • 3. Cad iad tonnta agus conas a foirmítear iad? Nuair a shéideann an ghaoth os cionn dhromchla na farraige a bhíonn cothrom, cruthaíonn sé camóga (ripples) san uisce agus de réir a chéile iompraíonn siad ina dtonnta.
  • 4. Méadaíonn an tonn ag brath ar: 1. neart na gaoithe (strenth of wind) 2. réim na farraige (length of sea)
  • 5. • Nuair a sroicheann tonnta uisce éadomhain, briseann siad ar an gcladach. • Thugtar an borruisce ar an uisce a chaitheann an tonn chun tosaigh. • Thugtar an cúlchaise ar an uisce téann ar ais i dtreo na farraige arís
  • 6.
  • 7. Tonnta scriosacha a thugtar ar tonnta le borruisce lag agus cúlchaise láidir. Dá bhrí seo déanann siad creimeadh. (go leor fuinnimh, aimsir stoirmiúil)
  • 8. Tonnta tógála a thugtar ar tonnta le borruisce láidir agus cúlchaise lag. Dá bhrí seo déanann siad sil- leagan. (níl mórán fuinnimh, aimsir chiúin)
  • 9. tonn / tonnta wave / waves camóga ripples neart na gaoithe force of the wind réim fetch (length of sea) Borruisce swash cúlchaise backwash