Freedom of information act dr thein than win

ျမန္မာ့အေျပာင္းအလဲနွင့္
နိုင္ငံသားတို႕၏ သိပိုင္ခြင့္ဥပေဒ
ေဒါက္တာသိန္းသန္းဝင္း

M . B . , B . S ( Y G N ) , M PA ( L K Y S P P, N U S )
T H E I N T H A N W I N @ M YA N M A R T R A N S I T I O N . O R G

နိုင္ငံသားတို႕၏ သိပိုင္ခြင့္ဥပေဒဆိုသည္မွာ…
(Freedom of Information Act or Right to Information Act)
အစိုးရဌာနတို႔ ထိန္းသိမ္းထားေသာ
သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား (နိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး၊
ကာကြယ္ေရးႏွငပတ္သက္ေသာ
့္

ထိပ္တန္းလွ်ဳိ႕ဝွက္ကိစၥရပ္မ်ားမွအပ) ကို
နိုင္ငံသားတို႔အေနၿဖင့္ တရားဝင္ေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္၊
တရားဝင္သိပိုင္ခြင့္နွင့္ အမ်ားသိေအာင္
ထုတ္ေဖာ္နိုင္ခြင့္ကုိ ဥပေဒၿဖင့္ အသိအမွတ္ၿပဳေပးၿခင္း
ဤဥပေဒ၏ အေၿခခံအက်ဆံုးေသာ အခ်က္မွာ
သက္ေသၿပရန္လိုအပ္မႈ (Burden of Proof)သည္

ေတာင္းဆိုသူ နိုင္ငံသား၏တာဝန္မဟုတ္ပဲ
ေပးရန္ၿငင္းဆိုသူ အစိုးရဌာနတာဝန္သာၿဖစ္ၿခင္း
theinthanwin@myanmartransition.org

ေနာက္ခံသမိုင္းေၾကာင္း…
•

ပထမဆံုးအေနၿဖင့္ ဆီြဒင္နိုင္ငံမွ ၁၇၆၆
ခုနွစ္တြင္စတင္ ၿပ႒ာန္း

•

ဒုတိယ - ဖင္လန္နိုင္ငံ (၁၉၅၁)

•

တတိယ - အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စု (၁၉၆၆)

•

စတုတၳ - ေနာ္ေဝးနိုင္ငံ (၁၉၇၀)

•

စက္တင္ဘာ ၂၀၁၃ ခုနွစ္အေရာက္တြင္ နိုင္ငံေပါင္း

၉၅ နိုင္ငံမွ အမ်ဳိးသားအဆင့္ ဥပေဒအေနၿဖင့္
ၿပ႒ာန္းက်င့္သံုးလ်က္ရိွၿပီၿဖစ္
Ref: http://www.right2info.org/access-to-information-laws


အေၿခခံမူမ်ား
(၁) မည္သည့္နိုင္ငံသားမဆို သိလိုေသာ
သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို အစိုးရထံမွ
တရားဝင္ေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္ႏွင့္ အမ်ားသိရိွနိုင္ေအာင္
ထုတ္ေဖာ္ခင့္
ြ
(၂) အစိုးရဌာနမ်ားအေနျဖင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို
ေကာင္းစြာေကာက္ယူထိန္းသိမ္းထားရိွေရးအတြက္
ဥပေဒျဖင့္လမ္းညႊန္ေပးထားျခင္း
(၃) အစိုးရဌာနမ်ားအေနျဖင့္ မိမိတို႔၏လုပ္ငန္းမ်ားနွင့္ဆုိင္သည့္
သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို နိုင္ငံသားတို႕ အက်ဳိးငွာ
ပံုမွန္ထုတ္ၿပန္ေပးျခင္း၊ (ေတာင္းဆိုသူမရိွပဲလ်က္)
တင္ကူး၍ ထုတ္ျပန္ေပးရန္ လိုအပ္ျခင္း
Ref: UNESCO, Freedom of Information: The Right to Know, World Press Freedom Day 2010,
2011, 14.

ဥပေဒတြင္ အဓိကပါဝင္ေသာ အခ်က္မ်ား
(၁) ဌာနဆိုင္ရာမ်ား
တာဝန္၊ ဝတၱရား၊ လိုက္နာရမည့္အခ်က္မ်ား၊ သတင္းေကာက္ယူပံု၊ ထိန္းသိမ္းပံု၊
ထုတ္ၿပန္ပံုနည္းလမ္းမ်ား၊ ထုတ္ၿပန္ရမည့္သတင္းမ်ား၊ ဆက္သယ္နိုင္သည့္လိပ္စာ (ဖုန္း၊ အီးေမးလ္)
ြ
(၂) နိုင္ငံသားမ်ား
ေတာင္းဆိုနိုင္သည့္သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊ ေတာင္းဆိုပံု၊ အယူခံဝင္ပ၊ လိုက္နာရန္စည္းကမ္းမ်ား၊
ံု
ၿပစ္ဒါဏ္မ်ား၊
(၃) သတင္းအခ်က္အလက္ေကာ္မစ္ရွင္
ဖဲြ႕စည္းပံု၊ တာဝန္၊ ဝတၱရား၊ လုပပငခြင့္၊ ေျဖရွင္းပံုနည္းလမ္း၊ သတင္းပို႕ပံ၊ အစီရင္ခံရန္နည္းလမ္းမ်ား
္ ုိ ္
ု


ဘာေၾကာင့္ FOIA လဲ..
•

နိုင္ငံသားတဦးအေနၿဖင့္ အစိုးရထိမ္းသိမ္းထားေသာ
ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားကို သိခြင့္၊ မွားလွ်င္ၿပင္ရန္
ေတာင္းဆိုနိုင္ခင့္ ရိွၿခင္း
ြ

•

အစိုးရ၏ မူဝါဒခ်မွတ္ၿခင္း၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၿခင္း၊
ဝန္ေဆာင္မႈေပးၿခင္း၊ စသည္တို႕တြင္ ပိုမ၍
ို
ပြင့္လင္းၿမင္သာမႈရိွေစၿခင္း

•

နိုင္ငံ့ေရးရာကိစၥရပ္မ်ားကို သိရိွနားလည္ေသာ

နိုင္ငံသားတို႕အေနၿဖင့္ နိုင္င၏ ဒီမိုကေရစီနွင့္ ဖံြ႕ၿဖိဳးေရးၿဖစ္စဥ္တြင္
ံ
ပိုမို၍ထိေရာက္စြာ ပါဝင္ခင့္ရိွေစၿခင္း
ြ
•

ၿပည္သူ႕ဘ႑ာေငြၿဖင့္ ေကာက္ယူထိမ္းသိမ္းထားေသာ
သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို
နိုင္ငံသားအမ်ားၿပည္သူသိရိွေစသင့္ၿခင္း

Ref: http://www.oaic.gov.au/freedom-of-information/about-freedom-of-information

ၿမန္မာနိုင္ငံ၏လက္ရိွအေၿခအေန…
(World Press Freedom Index by RWB)


ၿမန္မာနိုင္ငံ၏ လက္ရိွအေၿခအေန…
(Rating by Freedom House)

Free (1.0 – 2.5), Partly Free (3.0 – 5.0), Not Free (5.5 – 7.0)

အစိုးရ၏ လက္ရိွသတင္းထုတ္ၿပန္ေပးမႈအေၿခအေန..


အၿခားနိုင္ငံတို႕မွ သတင္းထုတ္ၿပန္ေပးမႈအေၿခအေန


အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံဥပမာ…
• Freedom Rating by Freedom House
– 1998: Partly Free (5.0)
– 2007: Free (2.5)

• World Press Freedom Index 2014 (RWB)
– 2012: 146 (out of 180 countries)
– 2013: 139
– 2014: 132

အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံဥပမာ…
•

၂၀၀၀ ၿပည့္နွစ္တြင္ Indonesian Centre for Environmental Law အဖဲြ႕မွ စတင္ေရးဆဲြ

•

လူထုအေၿခၿပဳအဖဲြ႕မ်ား၊ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသူမ်ား၊ နိုင္ငံတကာအဖဲြ႕မ်ားနွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရက္
ြ

•

၂၀၀၂တြင္ ဥပေဒမႈၾကမ္းကို လႊတ္ေတာ္သ႕ပထမအၾကိမ္တင္သြင္း၊ အထမေၿမာက္
ို

•

၂၀၀၅ခုနွစ္တြင္ ဥပေဒၿပဳအမတ္မ်ား၊ မီဒီယာမ်ား၊ မူဝါဒခ်မွတ္သူမ်ား၊ ဌာနဆိုင္ရာတာဝန္ရိွသူမ်ား၊
နိုင္ငံတကာအဖဲြ႕မ်ား (World Bank, UNESCO) စုေပါင္း၍ လူထုလႈပ္ရွားမႈကမ္ပိန္းတရပ္ကို စတင္

•

ၿပည္နယ္နွင့္ တိုင္းေဒသတို႕တြင္လည္း ဤဥပေဒကို လက္ခံက်င့္သံုးနိုင္ရန္ အစိုးရ၊ ၿပည္သူမ်ားႏွင့္
အဖဲြ႕အစည္းမ်ား ပူးေပါငး္ေဆာင္ရက္
ြ

•

၂၀၀၈ ခုနွစ္တြင္ ဥပေဒအတည္ၿပဳ

•

၂၀၁၀ တြင္စတင္က်င့္သံုး

ေတြ႕ၾကံဳရေသာ အခက္အခဲမ်ား…
•

အစိုးရဝန္ထမ္းမ်ား၏ ဥပေဒကို နားလည္လိုက္နာက်င့္သံုးမႈ အားနည္းၿခင္း

•

ၿပည္သူလူထ၏ ဥပေဒကို နားလည္သေဘာေပါက္မႈအားနည္းၿခင္း
ု

•

ၿပည္နယ္/တိုင္းေဒသဥပေဒမ်ားတြင္ FOIAကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ လိုအပ္မည့္
အေၿခခံအခ်က္တို႔ ထည့္သြင္းၿပင္ဆင္ေရးဆဲြထားမႈ မရိွၿခင္း

•

ၿပည္နယ္/တိုင္းေဒသဥပေဒမ်ားတြင္ တိက်ေသာ သတင္းထုတ္ၿပန္မႈဆိုင္ရာစနစ္မ်ား စံခ်ိန္စံညြန္းမ်ား
မရိွၿခင္း

•

ၿပည္နယ္/တိုင္းေဒသတိုင္းတြင္ ၿပည္သူ႔သတင္းအခ်က္အလက္ေကာ္မရွင္ကို ဖဲြ႔စည္းနိုင္မႈ မရိွၿခင္း

•

ဥပေဒကို လိသလိအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆု၍ သတင္းထုတ္ၿပန္ေပးရန္ ၿငင္းဆိုၿခင္း
ု
ု
ိ

•

တင္ကူး၍ သတင္းထုတ္ၿပန္ေပးမႈ မရိွၿခင္း

•

လူခ်င္းေတြ႔ဆုံ၍ (အေထာက္အထားမဲ႔) တဦးခ်င္းစီအလိုက္ သတင္းထုတ္ၿပန္ေပးမႈမ်ားကို
ပိုမိုလက္ခံက်င့္သံုးၿခင္း

ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ဘာေၾကာင့္ FOIA လိုအပ္ပါသလဲ
အစိုးရ

•

အစိုးရ၏ ရည္မွန္းခ်က္ၿဖစ္သည့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရိွေသာ၊
တာဝန္ခံမႈရိွေသာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ေကာင္း ၿဖစ္ေပၚလာေရးကို
ပံ့ပိုးေပးမယ့္ ဥပေဒၿဖစ္ၿခင္း

•

အစိုးရဌာနတို႕၏ သတင္းအခ်က္အလက္
ေကာက္ယူထိန္းသိမ္းမႈနွင့္ မူဝါဒေဖာ္ေဆာင္ရာတြင္ အသံုးခ်မႈကို
ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစၿခင္း

•

အစိုးရအေပၚ ယံုၾကည္မႈ ပိုမိုအားေကာင္းလာေစနိုင္ၿခင္း

နိုင္ငံသား
•

နိုင္ငံသားတို႕၏ သိပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးကို
တရားဝင္အသိအမွတ္ၿပဳေပးရာေရာက္ၿခင္း

•

နိုင္ငံသားတို႕ အေနၿဖင့္ နိုင္ငံအေရးအရာကိစၥရပ္တို႕ကို သိခင့္၊
ြ
ပါဝင္ခင့္ရိွေစၿခင္း
ြ
Photo: Original Uploader


ဥပေဒျပဳရာတြင္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရန္အခ်က္မ်ား
၁။ မမမမမမမမမမမမထုတ္ျပန္ေပးရန္ (Maximum Disclosure)
၂။ ပံုနွိပ္ထုတ္ေဝရန္ (Obligation to Publish)
၃။ ပြင့္လင္းျမင္သာေသာအစိုးရ ျဖစ္ေအာင္ကူညီရန္။ (Promotion of Open Government)

၄။ ခြ်င္းခ်က္အခ်ဳိ႔႕သာ။ (Limited Scope of Exceptions)
၅။ ျမန္ဆန္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္။ (Processes to Facilitate Access)
၆။ သက္သာေသာ ရံုးစရိတ္ခ။ (Costs)
၇။ တံခါးဖြင့္ အစိုးရအစည္းအေဝးမ်ား။ (Open Meetings)
၈။ ပြင့္လင္းၿမင္သာမႈကို ဦးစားေပးရန္။ (Disclosure takes Precedence)
၉။ မတရားမႈကို ေဖာ္ထုတ္သူမ်ားကို အကာအကြယ္ေပးရန္။ (Protection for Whistleblowers)
Ref: http://www.article19.org/resources.php/resource/3024/en/international-standards:-right-to-information


ဥပေဒၿဖစ္ေပၚလာေရးအတြက္ အၾကံၿပဳခ်က္မ်ား
လူထုနားလည္လက္ခံလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၿခင္းအဆင့္
•

နယ္ပယ္အသီးသီးမွ လူသိမ်ားထင္ရွားသူမ်ား ပါဝင္ေသာ
ညြန္႔ေပါင္းအဖဲြ႕ဖဲြ႕ရန္

•

နိုင္ငံတကာအဖဲြ႔အစည္းမ်ားနွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္နိုင္မည့္
နည္းလမ္းရွာရန္

•

ညြန္႔ေပါင္းအဖဲြ႔အေနၿဖင့္ ၿပည္တင္းၿပည္ပမွ ကြ်မ္းက်င္သူမ်ား၏
ြ
အကူအညီၿဖင့္ ဥပေဒၾကမ္းတရပ္ကို စတင္ေရးဆဲြ

•

လူပဂဳိၢ လ္၊ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားမွ မိမိတို႔သက္ဆငရာ နယ္ပယ္တင္
ု
ုိ ္
ြ
ၪပေဒအေၾကာင္း အမ်ားသိရိွေအာင္ စဥ္ဆက္မပ်က္
ဟန္ခ်က္ညီညီ လုပ္ေဆာင္

(Open Society Foundation, Article 19, Right2info, Open Government Partnership,
Freedom Info, Transparency International, etc.)

ၿမန္မာနိုင္ငံအတြက္ အၾကံၿပဳခ်က္မ်ား
ဥပေဒၾကမ္းကို လႊတ္ေတာ္သို႕တင္သြင္းၿခင္း
•

လူထုနားလည္လက္ခံမႈအရိွန္ အားေကာင္းလာလွ်င္ လႊတ္ေတာ္သ႔တင္သြင္းကာ ၿပဌာန္းနိုင္ရန္ ေဆာင္ရက္ရန္
ို
ြ

•

တိုင္းနွင့္ ၿပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္လည္း ဤဥပေဒကို တၿပိဳင္နက္ ၿပဌာန္းၿပီး ၿဖစ္ေစရန္ ေဆာင္ရက္ရန္
ြ

•

ဤဥပေဒနွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ၿဖစ္လ်က္ရိွေသာ တည္ဆဲဥပေဒမ်ား၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကို ရွာေဖြ၍
ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲမႈမ်ားကို တၿပိဳင္နက္လုပ္ေဆာင္ရန္


ၿမန္မာနိုင္ငံအတြက္ အၾကံၿပဳခ်က္မ်ား
ဥပေဒၿပဌာန္းၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ေသာအဆင့္
•

သက္ဆိုင္သူတို႔၏ အခြင့္အေရး၊ တာဝန္၊ ဝတၱရား၊
လုပ္ပိုင္ခြင့္၊ ျပစ္ဒါဏ္ အစရိွသည္တို႔ကို
ခိုင္မာတိက်စြာ ေရးဆဲြထားရိွေစရန္

•

ကုန္က်မည့္စရိတ္ကို ဌာန၏ ဘတ္ဂ်က္တင္
ြ
လံုေလာက္ေအာင္ ထည့္သြင္းေရးဆဲြရန္

•

အၿငင္းပြားမႈမ်ားၿဖစ္လွ်င္ လြတ္လပ္ေသာ
အာဏာပိုင္အဖဲြ႕မွ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ားအတိုင္း
တိက်စြာ ဆံုးၿဖတ္ေပးရန္


ျမန္မာနိုင္ငံအတြက္ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား
အကဲျဖတ္ေသာအဆင့္
•

စတင္က်င့္သံုး၍ တစ္ႏွစ္ၿပည့္ေသာအခါတြင္ လြတ္လပ္ေသာ အဖဲြ႔အစည္းတစ္ရပ္အား
အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ အေၿခအေနကို အကဲၿဖတ္ေစျခင္း

•

ေဝဖန္အၾကံၿပဳခ်က္မ်ားအတိုင္း လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ၿပင္ဆင္ေစျခင္း

အျခားလုပ္ေဆာင္ရန္အခ်က္မ်ား
•

ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေသာအခါ နိုင္ငံသားတို႔၏ သိပိုင္ခြင့္ကို အာမခံေပးမည့္
အပိုဒ္မ်ား ျဖည့္စက္ထည့္သင္းနိုင္ေအာင္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားရန္
ြ
ြ


ေက်းဇူးတင္ပါသည္ခင္ဗ်ား


Freedom of information act dr thein than win

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Freedom of information act dr thein than win