mba

1. МОНГОЛЫН ХУУЛЬЧДЫН ХОЛБООНЫ МЭРГЭЖЛИЙН
ХАРИУЦЛАГЫН ХОРООНЫ МАРГААН ХЯНАН
ШИЙДВЭРЛЭХ ЖУРАМ
Улаанбаатар хот
2014 он

2. 2
МОНГОЛЫН ХУУЛЬЧДЫН ХОЛБООНЫ
ЗӨВЛӨЛИЙН ХУРЛЫН ТОГТООЛ
2014 оны 8 дугаар
сарын 29-ний өдөр Дугаар 86 Улаанбаатар хот
Журам батлах тухай
Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.7, 48.10, Монголын
Хуульчдын холбооны дүрмийн 4.6 дугаар зүйлийн 4, 4.10 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг тус
тус удирдлага болгон Хуульчдын холбооны зөвлөлөөс ТОГТООХ нь:
1.Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.9.3, 63 дугаар
зүйлийн 63.9, 63.10, 64 дүгээр зүйлийн 64.4, Монголын Хуульчдын холбооны дүрмийн 4.13
дугаар зүйлийн 1.4, 1.24 дэх заалтыг тус тус үндэслэн “Монголын Хуульчдын холбооны
Мэргэжлийн хариуцлагын хорооны маргаан хянан шийдвэрлэх журам”-ыг хавсралтаар
баталсугай.
2.Энэ тогтоолыг 2014 оны 8 дугаар сарын 29-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдсүгэй.
ХУРАЛ ДАРГАЛАГЧ Д.БАТСҮХ

3. 3
АГУУЛГА
Нэгдүгээр бүлэг. Ерөнхий зүйл .............................................................................................. 4
Хоёрдугаар бүлэг. Хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчилд сахилгын шийтгэл
оногдуулах ................................................................................................. 8
Гуравдугаар бүлэг. Хянан шийдвэрлэх ажиллагааны оролцогч ............................................. 9
Дөрөвдүгээр бүлэг. Татгалзан гаргах ...................................................................................... 13
Тавдугаар бүлэг. Хянан шийдвэрлэх ажиллагааны хугацаа, зардал ................................ 15
Зургадугаар бүлэг. Нотлох баримт, нотлох ажиллагаа ......................................................... 16
Долдугаар бүлэг. Хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай мэдээлэл ................................. 19
Наймдугаар бүлэг. Маргаан үүсгэх ......................................................................................... 20
Есдүгээр бүлэг. Хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх, сэргээн явуулах ............ 22
Аравдугаар бүлэг. Шалгах ажиллагаа ................................................................................... 23
Арван нэгдүгээр бүлэг. Хуралдааны бэлтгэл хангах .................................................................... 27
Арван хоёрдугаар бүлэг. Хуралдааны ерөнхий нөхцөл .................................................................. 27
Арван гуравдугаар бүлэг. Хуралдаан ................................................................................................ 30
Арван дөрөвдүгээр бүлэг. Маргаан шийдвэрлэсэн бүрэлдэхүүний тогтоол .................................... 32
Арван тавдугаар бүлэг. Маргааныг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх ...................... 35
Арван зургадугаар бүлэг. Хуульчийн мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй хуульчийн
зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх ...................................................................... 36
Арван долдугаар бүлэг. Давж заалдах гомдол гаргах ................................................................... 38
Арван наймдугаар бүлэг. Шийдвэрийг биелүүлэх ............................................................................ 39
Арван есдүгээр бүлэг. Шүүхэд төлөөлөх эрх, хуульчийн зөвшөөрлийг хугацаагүй түдгэлзүүлэх
шийтгэл хүлээлгэсэн хуульчийн эрх, зөвшөөрлийг сэргээлгэх өргөдлийг
хянан шийдвэрлэх ................................................................................... 42
Хорьдугаар бүлэг. Хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчил, сахилга, ёс зүйн
байдалд дүгнэлт гаргах ........................................................................... 45
Хорин нэгдүгээр бүлэг. Бусад зүйл ................................................................................................ 48

4. 4
Монголын Хуульчдын холбооны
зөвлөлийн 2014 оны 8 дугаар сарын
29-ний өдрийн хурлын 86 дугаар
тогтоолын ХАВСРАЛТ
МОНГОЛЫН ХУУЛЬЧДЫН ХОЛБООНЫ МЭРГЭЖЛИЙН ХАРИУЦЛАГЫН
ХОРООНЫ МАРГААН ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ ЖУРАМ
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
ЕРӨНХИЙ ЗҮЙЛ
1.1 дүгээр зүйл.Журмын зорилго, үйлчлэх хүрээ
1.Энэхүү журмын зорилго нь хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчил гаргасан
болон хуульчийн мэргэжил, ур чадварын түвшинд эргэлзсэн тухай маргааныг хянан
шийдвэрлэх, зөрчил гаргасан хуульчид зохих сахилгын шийтгэл хүлээлгэх эсэх, шүүхэд
төлөөлөх эрх, хуульчийн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх шийтгэл хүлээсэн хуульчийн шүүхэд
төлөөлөх эрх, хуульчийн зөвшөөрлийг сэргээх, хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны
зөрчил, сахилга, ёс зүйн байдалд дүгнэлт гаргах, Мэргэжлийн хариуцлагын хороо (цаашид
“Хороо” гэх)-ны шийдвэрийг биелүүлэхтэй холбогдон үүсэх харилцааг тус тус зохицуулахад
оршино.
1.2 дугаар зүйл.Хууль зүйн эх сурвалж
1.Маргааныг хянан шийдвэрлэх болон хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны
зөрчил, сахилга, ёс зүйн байдалд дүгнэлт гаргахад Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай
хууль, Хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаанд баримтлах дүрэм1
(цаашид “Хуульчийн
мэргэжлийн дүрэм” гэх), Монголын Хуульчдын холбооны Мэргэжлийн хариуцлагын
хорооны ажиллах журам 2
(цаашид “Хорооны ажиллах журам” гэх), энэ журам болон
тэдгээртэй нийцүүлэн гаргасан бусад дүрэм, журмыг баримтална.
1.3 дугаар зүйл.Нэр томьёоны тодорхойлолт
1.Энэ журамд хэрэглэсэн дараах нэр томьёог дор дурдсан утгаар ойлгоно:
1.1.“Ажлын алба” гэж Хорооны ажиллах журмын 5.1 дүгээр зүйлд заасныг;
1.2.“бүрэлдэхүүн” гэж Хорооны ажиллах журмын 3.3 дугаар зүйлд заасныг;
1.3.“гомдол” гэж өмгөөлөгч зөрчил гаргасан эсхүл мэргэжил, ур чадварын
түвшин хангалтгүй тухай түүний үйлчлүүлэгчээс, шүүгч, прокурор, өмгөөлөгч зөрчил
гаргасан эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй тухай шүүгч, прокурор,
өмгөөлөгчөөс, эсхүл аливаа хуульч зөрчил гаргасан эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин
хангалтгүй тухай хуульчаас Хороонд тус тус бичгээр хандсаныг;
1.4.“гомдол гаргагч” гэж хуульч зөрчил гаргасан эсхүл мэргэжил, ур чадварын
түвшин хангалтгүй тухай гомдол, хүсэлт гаргасан этгээдийг;
1.5.“гэрч” гэж маргааны талаар ач холбогдол бүхий нөхцөл байдлыг мэдэж
байгаа, тухайн маргаанд холбогдолгүй хүнийг;
1.6.“захирамж” гэж маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбогдуулж
Хорооны дарга эсхүл гишүүний гаргасан шийдвэрийг;
1.7.“зөрчил” гэж энэ журмын 2.1 дүгээр зүйлд заасныг;
1.8.“маргаан” гэж хуульч зөрчил гаргасан эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшинд
эргэлзсэн тухай маргааныг;
1.9.“мэдээлэл” гэж хуульч зөрчил гаргасан эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин
хангалтгүй тухай аливаа мэдээллийг;
1 Хуульчдын анхдугаар Их хурлын 2013 оны 10 дугаар сарын 5-ны өдрийн 9 дүгээр тогтоолоор
батлагдсан.
2 Монголын Хуульчдын холбооны зөвлөлийн 2014 оны 6 дугаар сарын 6-ны өдрийн хурлын 79 дүгээр
тогтоолоор батлагдсан.

5. 5
1.10.“мэргэжлийн дүгнэлт” гэж хуульч зөрчил гаргасан нь тогтоогдсон гэж үзээд,
тухайн маргааныг бүрэлдэхүүнээр шийдвэрлүүлэхээр сахилгын шинжээчээс гаргасан
баримт бичгийг;
1.11.“өргөдөл” гэж мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй учир хуульчийн
зөвшөөрлийг нь түдгэлзүүлсэн хариуцагч уг зөвшөөрлийг сэргээлгэх, шүүхэд төлөөлөх эрх,
хуульчийн зөвшөөрлийг нь хугацаагүй түдгэлзүүлсэн хариуцагч уг эрх, зөвшөөрлийг
сэргээлгэхээр Хороонд хандсаныг, эсхүл хуульчийн зөвшөөрлийг нь хугацаатай хүчингүй
болгосон хариуцагч хуульчийн шалгалтад тэнцэж, Хуульчдын холбоо (цаашид “Холбоо”
гэх)-нд гишүүнээр дахин элсэхээр хандасныг;
1.12.“талууд” гэж сахилгын шинжээч болон хариуцагч, түүний өмгөөлөгчийг;
1.13.“тогтоол” гэж маргааныг эцэслэн шийдвэрлэсэн болон маргааныг хянан
шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой бусад асуудлаар бүрэлдэхүүний гаргасан шийдвэр
болон Хорооны нийт гишүүдийн хуралдаанаар хэлэлцээд гаргасан шийдвэрийг;
1.14.“хариуцагч” гэж зөрчил гаргасан эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин
хангалтгүй гэж буруутгагдаж байгаа хуульчийг;
1.15.“хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчил, сахилга, ёс зүйн байдлын
дүгнэлт” гэж хуульчийн зөвшөөрлийг хүчингүй болгох шийтгэл хүлээсэн этгээд хуульчийн
шалгалтад тэнцэж, Холбоонд гишүүнээр дахин элсэх өргөдөл гаргасан тохиолдолд
Холбооны хүсэлтээр тухайн этгээд хуульчид тавигдах зан байдлын шаардлагыг хангасан
эсэх тухай үндэслэл бүхий дүгнэлтийг;
1.16.“мэргэжил, ур чадварын түвшинд эргэлзсэн тухай маргаан” гэж хуульч бие
махбодийн эсхүл сэтгэцийн байдлын улмаас хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх
чадамжгүй болсны улмаас хуульчийн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх эсэх маргааныг;
1.17.“шалгагч” гэж Хорооны ажиллах журмын 5.9 дүгээр зүйлд заасан чиг үүрэг
бүхий Ажлын албаны ажилтныг;
1.18.“шалгах” гэж зөрчил гарсан эсэх эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин
хангалтгүй эсэх, хуульчийн зөвшөөрлийг сэргээх эсэх болон хуульчийн мэргэжлийн үйл
ажиллагааны зөрчил, сахилга, ёс зүйн байдлыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор тогтоохын
тулд нотлох баримт болон бусад мэдээллийг цуглуулах, гэрчээс тайлбар авах зэрэг
шаардлагатай бүх арга хэмжээ авахыг;
1.19.“сахилгын шинжээч” гэж Хороонд ирсэн гомдол, хүсэлт, өргөдөл,
мэдээллийг шалгах ажиллагаанд хяналт тавих, зөрчил гаргасан болон мэргэжил, ур
чадварын түвшин хангалтгүй гэдгийг нотлох, мэргэжлийн дүгнэлт гаргах чиг үүргийг
хэрэгжүүлэх бие даасан шинжээчийг.
1.4 дүгээр зүйл.Хорооны хянан шийдвэрлэх маргаан
1.Хороо нь дор дурдсан зөрчил гаргасан этгээдэд сахилгын шийтгэл оногдуулна:
1.1.хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчил гаргасан хуульч;
1.2. дараах тохиолдолд өмнө нь хуульчийн зөвшөөрөлтэй байсан этгээд:
1.2.1.хуульчийн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх, хүчингүй болгох, дуусгавар
болгох эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй учир түдгэлзүүлэхээс өмнө
явуулсан үйл ажиллагаатай нь холбогдуулан;
1.2.2.хуульчийн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлсэн, хугацаатай хүчингүй болгосон
эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй учир түдгэлзүүлснээс хойш хуульчийн
мэргэжлийн үйл ажиллагаа явуулсан эсхүл зөрчил гаргасантай нь холбогдуулан.
2.Хороо нь хугацаагүй түдгэлзүүлсэн хуульчийн зөвшөөрлийг сэргээх эсэхийг хянан
шийдвэрлэнэ.
3.Хуульчийн зөвшөөрлийг хугацаатай хүчингүй болгох шийтгэл хүлээсэн этгээд
хуульчийн шалгалтад тэнцэж, Холбоонд гишүүнээр дахин элсэх өргөдөл гаргасан
тохиолдолд Холбооны хүсэлтээр Хороо нь тухайн этгээдийн хуульчийн мэргэжлийн үйл
ажиллагааны зөрчил, сахилга, ёс зүйн байдалд дүгнэлт гаргана.

6. 6
4.Хороо нь мэргэжил, ур чадварын түвшинд эргэлзсэн тухай маргааныг хянан
шийдвэрлэж, мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй нь тогтоогдсон бол тухайн
хуульчийн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлнэ.
5.Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа
эрхлэх зөвшөөрөл авсан гадаадын иргэн зөрчил гаргасан эсэх, эсхүл түүний мэргэжил, ур
чадварын түвшинд эргэлзсэн тухай маргааныг Хороо хянан шийдвэрлэнэ.
1.5 дугаар зүйл.Нууц хадгалах
1.Хорооны гишүүн (цаашид “Гишүүн” гэх), бүрэлдэхүүн, сахилгын шинжээч, шалгагч,
Ажлын албаны бусад ажилтанд хуульчаас маргаантай холбогдуулан гаргаж өгсөн
мэдээллийн нууцлалыг энэ журамд зааснаас гадуур бусдад задруулахыг хориглоно.
1.6 дугаар зүйл.Хариуцлагаас чөлөөлөх
1.Гишүүн, сахилгын шинжээч болон шалгагч нь албан үүрэг, хуульд заасан журмын
дагуу явуулсан үйл ажиллагааныхаа төлөө хариуцлага хүлээхгүй.
1.7 дугаар зүйл.Хөөн хэлэлцэх хугацаа
1.Энэ журмын дагуу маргааныг хянан шийдвэрлэх хөөн хэлэлцэх хугацаа зөрчил
гарсан өдрөөс хойш гурван жил байна.
2.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаа эхэлснээр хөөн хэлэлцэх хугацааг тоолохыг
зогсооно.
3.Хөөн хэлэлцэх хугацааг тоолох, сэргээхэд энэ журмын 5.1-5.2 дугаар зүйлийг
баримтална.
1.8 дугаар зүйл.Хууль ёсны байх
1.Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль, Хуульчийн мэргэжлийн дүрэм, Хорооны
ажиллах журам болон энэ журмаар тогтоосон үндэслэл, журмаас гадуур хуульчийг зөрчил
гаргасанд тооцож, сахилгын шийтгэл хүлээлгэх эсхүл хуульчийн мэргэжил, ур чадварын
түвшин хангалтгүй учир хуульчийн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэхийг хориглоно.
1.9 дүгээр зүйл.Маргаан хянан шийдвэрлэх эрх мэдлийг хэрэгжүүлэх
1.Хуульч нь зөрчил гаргасан эсэх, эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшинд эргэлзсэн
тухай маргааныг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэх эрх мэдлийг Хороо хэрэгжүүлнэ.
2.Энэ зүйлийн 1 дэх заалт нь Монгол Улсын Шүүхийн ёс зүйн хорооноос өөрт
харьяалагдах маргааныг хянан шийдвэрлэхэд хамаарахгүй.
1.10 дугаар зүйл.Хуульчийн мэргэжлийн нэр хүндийг хамгаалах
1.Энэ журамд заасан үндэслэл, журмаас гадуур хуульчид үүсгэсэн маргааны талаар
мэдээлэл өгөхийг хориглоно.
2.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах болсон шалтгаан, үндэслэлийг
хуульчид мэдэгдэж, тухайн маргааныг хянан шийдвэрлэх явцад эдлэх эрх, хүлээх үүргийг
танилцуулна.
3.Хорооны шийдвэр хүчин төгөлдөр болох хүртэл хуульчийг зөрчил гаргасанд эсхүл
мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүйд тооцохгүй.

7. 7
1.11 дүгээр зүйл.Тэгш эрх
1.Хүн бүр нас, хүйс, арьсны өнгө, жендэр, бэлгийн чиг баримжаа, хөгжлийн бэрхшээл,
гэрлэлтийн байдал, нийгмийн гарал, үндэс угсаа, шашин шүтлэг, итгэл үнэмшил, үзэл
бодол, хөрөнгө чинээ, нийгэм эдийн засгийн байдал, улс төрийн байр суурь зэргийн
ялгаваргүйгээр Хорооны өмнө тэгш эрх эдэлнэ.
2.Талууд нь маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд тэгш эрхтэй оролцоно.
1.12 дугаар зүйл.Гагцхүү хууль, дүрэм, журамд захирагдах
1.Гишүүн, сахилгын шинжээч, шалгагч нь бүрэн эрхээ хараат бус, шударгаар
хэрэгжүүлэх бөгөөд гагцхүү Үндсэн хууль, Хуульчийн эрх зүйн байдлын тухай хууль, түүнд
нийцүүлэн гаргасан хууль, дүрэм, журамд захирагдана.
2.Албан тушаалтан, иргэн хэн боловч гишүүн маргаан хянан шийдвэрлэх үүргээ
хэрэгжүүлэхэд хөндлөнгөөс оролцох, нөлөөлөхийг хориглоно.
1.13 дугаар зүйл.Бодитой тогтоох
1.Сахилгын шинжээч, гишүүн нь зөрчил болон мэргэжил, ур чадварын түвшин
хангалтгүй талаарх гомдол, хүсэлт, мэдээлэл, өргөдлийг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор
тогтоохын тулд энэ журамд заасан бүх арга хэмжээг авч хуульчийг буруутгах болон түүнийг
үгүйсгэх нөхцөл байдлыг бүрэн тогтоох үүрэгтэй.
2.Зөрчил, түдгэлзүүлсэн хуульчийн зөвшөөрлийг сэргээлгэх өргөдөл, хуульчийн
мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчил, сахилга, ёс зүйн байдал, болон мэргэжил, ур
чадварын түвшин хангалтгүй учир хуульчийн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх, сэргээлгэх
асуудалтай холбоотой үйл баримтыг тодорхой, үнэн зөв, эргэлзээгүй нотлох баримтаар
тогтооно.
1.14 дүгээр зүйл.Мэтгэлцэх зарчим
1.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нь талуудын мэтгэлцээний үндсэн дээр
явагдана.
2.Хариуцагчийг буруутгаж байгаа үндэслэлийг нотлох үүргийг сахилгын шинжээч
хүлээнэ.
3.Хариуцагчийн буруугүй болохыг нотлох үүргийг хариуцагч өөрөө эсхүл түүний
өмгөөлөгч хүлээнэ.
4.Талууд хуралдааны үед нотлох баримтыг шинжлэн судлахад оролцох, хүсэлт гаргах,
маргааныг шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий ямар ч асуудлаар саналаа илэрхийлэхдээ
тэгш эрх эдэлнэ.
1.15 дугаар зүйл.Маргаан хянан шийдвэрлэх хэл, бичиг
1.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааг Монгол хэлээр явуулж, төрийн албан
бичгээр бичиж баримтжуулна.
2.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцогч нь Монгол хэл мэддэггүй бол
өөрийн эх хэл эсхүл мэддэг хэл, бичгээр, хараагүй, хэлгүй, дүлий бол дохио, зангаа, тусгай
тэмдэгт ашиглан орчуулагч, хэлмэрчийн тусламжтайгаар тайлбар өгөх, гомдол гаргах,
маргааныг шийдвэрлэх хуралдаанд үг хэлэх, хэргийн холбогдох бүх материалтай бүрэн
танилцах эрхээр хангагдана.

8. 8
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
ХУУЛЬЧИЙН МЭРГЭЖЛИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЗӨРЧИЛД
САХИЛГЫН ШИЙТГЭЛ ОНОГДУУЛАХ
2.1 дүгээр зүйл.Хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчилд сахилгын
шийтгэл оногдуулах үндэслэл
1.Хуульчийн мэргэжлийн дүрмийн 20.3 дугаар зүйлд заасан зөрчил гаргасан нь
хуульчид сахилгын шийтгэл оногдуулах үндэслэл болно.
2.2 дугаар зүйл.Хаалттай сануулах
1.Хаалттай сануулах шийтгэлийг хариуцагчид зөвхөн өөрт нь ганцаарчлан сануулах
байдлаар оногдуулна.
2.Дараах бүх нөхцөл хангагдсан тохиолдолд хаалттай сануулах шийтгэлийг ялимгүй
зөрчил гаргасан хуульчид оногдуулна:
2.1.хариуцагч гаргасан зөрчлөө шударгаар хүлээн зөвшөөрсөн;
2.2.үйлчлүүлэгч, олон нийт, хууль зүйн тогтолцоо эсхүл хуульчийн мэргэжлийн
нэр хүндэд бага хэмжээний хохирол учруулсан эсхүл хохирол учруулаагүй;
2.3.тухайн хуульч гаргасан зөрчилдөө чин сэтгэлээсээ гэмшсэн.
3.Хаалттай сануулах шийтгэлийг мэргэжлийн дүгнэлт гаргахаас өмнө оногдуулж, олон
нийтэд мэдээлэхгүй.
4.Хариуцагч хаалттай сануулгыг зөвшөөрөхгүй тохиолдолд сахилгын шинжээч
хаалттай сануулгыг хэрэгсэхгүй болгож, мэргэжлийн дүгнэлт үйлдэнэ.
5.Хууль зүйн боловсролыг дээшлүүлэх зорилгоор хаалттай сануулах шийтгэл
оногдуулсан зөрчлийн товч агуулгыг Холбооны тогтмол хэвлэл, цахим хуудаст нийтлэх
боловч тухайн зөрчил гаргасан хуульчийн нэрийг дурдаж болохгүй.
6.Хаалттай сануулах шийтгэл хүлээсэн хариуцагчийн гаргасан дараагийн зөрчилд
сахилгын шийтгэл оногдуулахад нөлөөлөх урьдын зөрчлийг нотлох баримт гэдгээр
хаалттай сануулах шийтгэл оногдуулсан шийдвэрийг ашиглаж болно.
2.3 дугаар зүйл.Нээлттэй сануулах
1.Нээлттэй сануулах шийтгэлийг хариуцагчид тухайн сануулах шийтгэл оногдуулсан
тогтоолыг нийтэд мэдээлэх байдлаар оногдуулна.
2.Нээлттэй сануулах шийтгэл оногдуулах тогтоолыг бичгээр үйлдэж, хариуцагчид
биечлэн эсхүл албан ёсны шуудангаар хүргүүлж мэдэгдэнэ.
3.Нээлттэй сануулах шийтгэлийг зөвхөн ялимгүй эсхүл хөнгөн зөрчилд оногдуулна.
4.Нээлттэй сануулах шийтгэлийг мэргэжлийн дүгнэлт үйлдэсний дараа бүрэлдэхүүн
оногдуулна.
5.Бүрэлдэхүүн нээлттэй сануулах шийтгэлийг оногдуулсан тогтоол гаргасан
тохиолдолд уг тогтоолыг Холбооны тогтмол хэвлэл, цахим хуудаст нийтэлнэ.
2.4 дүгээр зүйл.Шүүхэд төлөөлөх эрх, хуульчийн зөвшөөрлийг хугацаатай эсхүл
хугацаагүй түдгэлзүүлэх
1.Шүүхэд төлөөлөх эрх, эсхүл хуульчийн зөвшөөрлийг хугацаатай түдгэлзүүлэх
шийтгэлийг зургаан сар, эсхүл түүнээс богино хугацаагаар оногдуулна.

9. 9
2.Шүүхэд төлөөлөх эрх, эсхүл хуульчийн зөвшөөрлийг хугацаагүй түдгэлзүүлэх
шийтгэлийг тодорхой хугацаа заалгүйгээр оногдуулна.
3.Бүрэлдэхүүнээс хуульчийн шүүхэд төлөөлөх эрх, эсхүл хуульчийн зөвшөөрлийг
хугацаатай түдгэлзүүлсэн бол уг хугацаа дуусгавар болсноор тухайн эрх эсхүл зөвшөөрөл
шууд сэргээгдэнэ.
4.Хугацаагүй түдгэлзүүлэх шийтгэл хүлээсэн этгээд тухайн сахилгын шийтгэл
оногдуулсан өдрөөс хойш зургаан сар тутам шүүхэд төлөөлөх эрх, эсхүл хуульчийн
зөвшөөрлийг сэргээлгэх өргөдөл гаргаж болох бөгөөд Хороо уг өргөдлийг энэ журамд
заасны дагуу шийдвэрлэнэ.
5.Шүүхэд төлөөлөх эрхийг нь түдгэлзүүлсэн бол өмгөөлөгч нь шүүхэд төлөөлөхөөс
бусад хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааг эрхэлж болно.
6.Шүүхэд төлөөлөх эрх, хуульчийн зөвшөөрлийг хугацаатай эсхүл хугацаагүй
түдгэлзүүлэх сахилгын шийтгэлийн аль нэгийг сонгох болон түдгэлзүүлэх хугацааг
тогтоохдоо хариуцагчийн гаргасан зөрчлийн шинж чанар, хэр хэмжээ, хөнгөрүүлэх болон
хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг харгалзан үзнэ.
2.5 дугаар зүйл.Хуульчийн зөвшөөрлийг хугацаатай эсхүл хугацаагүй хүчингүй
болгох
1.Хуульчийн зөвшөөрлийг хугацаатай хүчингүй болгох шийтгэлийг нэг жил эсхүл
түүнээс урт хугацаа заан хүчингүй болгох байдлаар оногдуулна.
2.Хуульчийн зөвшөөрлийг хугацаагүй хүчингүй болгох шийтгэлийг зөвшөөрлийг дахин
олгохгүй байдлаар оногдуулна.
3.Хуульчийн зөвшөөрлийг хугацаатай эсхүл хугацаагүй хүчингүй болгох сахилгын
шийтгэлийг зөвхөн хүнд зөрчилд оногдуулна.
2.6 дугаар зүйл.Нэмэгдэл шийтгэл оногдуулах
1.Хариуцагчийн гаргасан зөрчлийн шинж чанар, хэр хэмжээнээс хамаарч бүрэлдэхүүн
ёс зүйн болон нөлөөллийн сургалтад албадан суулгах нэмэгдэл шийтгэлийг нөлөөллийн
арга хэмжээ болгон хэрэглэж болно.
2.Энэ зүйлийн 1-д заасан нөлөөллийн арга хэмжээний хөтөлбөрийг Хороо жил бүр
тогтооно.
3.Нөлөөллийн арга хэмжээг биелүүлж буй эсэхэд хяналт тавих, биелүүлээгүй
тохиолдолд Хороонд мэдэгдэх үүрэг бүхий этгээдийг томилж болно.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААНЫ ОРОЛЦОГЧ
3.1 дүгээр зүйл.Маргааныг шалгах, нотлох байгууллага
1.Ажлын алба нь зөрчил болон мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй байдлыг
шалгах, нотлох чиг үүргийг хэрэгжүүлнэ.
2.Ажлын албаны дарга, сахилгын шинжээч нь хуульчийн мэргэжлийн үйл
ажиллагааны зөрчил болон мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй байдлыг
нотлох ажиллагаа явуулна.
3.Шалгагч нь маргааныг шалгах ажиллагааг явуулах бөгөөд Ажлын албаны дарга,

10. 10
сахилгын шинжээч нь шалгагч үйл ажиллагаагаа энэ журмын дагуу явуулж байгаа эсэхэд
хяналт тавина.
3.2 дугаар зүйл.Ажлын албаны даргын бүрэн эрх
1.Ажлын албаны дарга нь маргаан хянан шийдвэрлэхтэй холбогдуулан дараах бүрэн
эрхийг хэрэгжүүлнэ:
1.1.зөрчил болон мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй байдлыг шалгах,
нотлох ажиллагааг зохион байгуулалтын болон мэргэжлийн удирдлагаар хангах;
1.2.шалгах, нотлох ажиллагааг биечлэн явуулж, сахилгын шинжээчийн бүрэн
эрхийг хэрэгжүүлэх;
1.3.шалгах, нотлох ажиллагааг тогтоосон хугацаа, журмын дагуу явуулж байгаа
эсэхэд хяналт тавих;
1.4.шалгах, нотлох ажлыг зохих журмыг дагуу сахилгын шинжээчид хуваарилах,
үүрэг даалгавар өгч биелэлтийг хангуулах.
1.5.хууль, Хорооны ажиллах журам эсхүл энэ журамд заасан бусад бүрэн эрх.
2.Энэ зүйлийн 1.4-т заасан хуваарилалтыг Хорооны нийт гишүүдийн хуралдаанаар
тогтооно.
3.3 дугаар зүйл.Сахилгын шинжээчийн бүрэн эрх
1.Сахилгын шинжээч маргаан хянан шийдвэрлэхтэй холбогдуулан дараах бүрэн
эрхийг хэрэгжүүлнэ:
1.1.Хороонд ирсэн бүх гомдол, мэдээлэл, хүсэлт нь зөрчил эсхүл мэргэжил, ур
чадварын түвшин хангалтгүй байдалтай холбоотой бөгөөд Хороонд харьяалагдах эсэхийг
тогтоохын тулд уг гомдол, мэдээлэл, хүсэлтийг хянан үзэж, маргаан үүсгэх тогтоол үйлдэх,
үүсгэхээс татгалзах санал гаргах;
1.2.гомдол, мэдээлэл, хүсэлт нь сахилгын шийтгэл оногдуулах эсхүл мэргэжил,
ур чадварын түвшин хангалтгүй учир хуульчийн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх үндэслэл
болохоор бол тухайн гомдол, мэдээлэл, хүсэлтийг шалгах, шалгагчаар шалгуулах;
1.3.хуульчийн зөвшөөрлийг сэргээлгэх өргөдөлтэй холбоотой бүх үйл баримтыг
шалгах, шалгагчаар шалгуулах;
1.4.хуульчийн зөвшөөрлийг хүчингүй болгох шийтгэл хүлээсэн этгээдийн
хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчил, сахилга, ёс зүйн байдалтай холбоотой бүх
үйл баримтыг шалгах, шалгагчаар шалгуулах;
1.5.гомдол, мэдээлэл, хүсэлтийг шалгасны дараа маргааныг хэрэгсэхгүй болгох
санал гаргах эсхүл хаалттай сануулах, мэргэжлийн дүгнэлт үйлдэх, мэргэжил, ур чадварын
түвшин хангалтгүй учир хуульчийн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх, эсхүл хянан шийдвэрлэх
ажиллагааг түдгэлзүүлэх санал гаргах;
1.6.маргааныг шийдвэрлэх хуралдаан, хуульчийн зөвшөөрлийг сэргээх
ажиллагаа болон мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй учир хуульчийн зөвшөөрлийг
түдгэлзүүлэх эсхүл сэргээх ажиллагаанд зөрчил гарсан эсхүл мэргэжил, ур чадварын
түвшин хангалтгүй гэдгийг нотлох;
1.7.хуульчийн зөвшөөрлийг хүчингүй болгох шийтгэл хүлээсэн этгээдийн
хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчил, сахилга, ёс зүйн байдлын талаар дүгнэлт
гаргах ажиллагаанд тухайн этгээд хуульчид тавигдах зан байдлын шаардлагыг хангаагүй
гэдгийг нотлох;
1.8.маргааныг нэгтгэх, тусгаарлах;
1.9.маргаан хянан шийдвэрлэхэд шаардлагатай ажиллагааг өөр орон нутагт
явуулах, хариуцагчийг дуудан ирүүлэх, холбогдох нотлох баримтыг гаргуулан авах, баримт
бичгийг танилцуулах, мэдэгдэл, шаардлага, шийдвэрийг хүргүүлэх зэрэг шалгах бусад
тодорхой ажиллагаа явуулах;
1.10.хууль, Хорооны ажиллах журам эсхүл энэ журамд заасан бусад бүрэн эрх.
2.Сахилгын шинжээч нь гомдол гаргагч болон хариуцагчид асуудлыг хянан
шийдвэрлэх ажиллагааны явц болон шийдвэрийн талаар даруй мэдэгдэх үүрэгтэй.

11. 11
3.4 дүгээр зүйл.Шалгагчийн бүрэн эрх
1.Шалгагч маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбогдуулж дор дурдсан бүрэн
эрхийг хэрэгжүүлнэ:
1.1.эд мөрийн баримт болон бусад нотлох баримт цуглуулах;
1.2.хэрэгт ач холбогдол бүхий мэдээлэл өгч болох гэрч болон бусад этгээдээс
тайлбар авах;
1.3.бүрэн эрхийнхээ хүрээнд сахилгын шинжээчээс өгсөн даалгаврыг заавал
биелүүлэх;
1.4.хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой тодорхой асуудлаар дүгнэлт
гаргуулахаар мэргэжлийн шинжээч томилох;
1.5.хариуцагчийг эрэн сурвалжлах, энэ талаар эрх бүхий байгууллагаас
лавлагаа авах;
1.6.энэ журамд заасан бусад бүрэн эрх.
3.5 дугаар зүйл.Гишүүний бүрэн эрх
1.Гишүүн маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбогдуулж дараах бүрэн эрхийг
хэрэгжүүлнэ:
1.1.маргаан шийдвэрлэх хуралдаанд таслах эрхтэй оролцох;
1.2.зохих журмын дагуу маргаан шийдвэрлэх хуралдааныг даргалах;
1.3.зохих журмын дагуу дараах асуудлыг хянаж шийдвэрлэх:
1.3.1.энэ журамд гишүүн хянахаар заасан гомдол гаргагч болон маргааны
оролцогчдын маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой гомдол;
1.3.2.шалгалт явуулсны дараа сахилгын асуудлыг шийдвэрлэх талаар
сахилгын шинжээчийн гаргасан санал.
1.3.3.хууль, Хорооны ажиллах журам эсхүл энэ журамд заасан бусад бүрэн
эрх.
2.Гишүүн нь мэргэжлийн дүгнэлт, хуульчийн зөвшөөрлийг сэргээлгэх өргөдөл,
Холбоонд гишүүнээр дахин элсэх өргөдөл, мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй учир
түдгэлзүүлсэн хуульчийн зөвшөөрлийг сэргээлгэх өргөдлийн талаар хуралдааны өмнөх
уулзалтыг удирдан явуулах бөгөөд энэ уулзалттай холбоотой хүсэлтийг хянан
шийдвэрлэнэ.
3.Хорооны дарга, гишүүн нь өөрийн бүрэн эрхийн хүрээнд маргаан хянан
шийдвэрлэхтэй холбоотой асуудлаар захирамж гаргана.
3.6 дугаар зүйл.Бүрэлдэхүүн
1.Зохих журмын дагуу томилогдсон таван гишүүний бүрэлдэхүүн маргааныг хянан
шийдвэрлэнэ.
2.Бүрэлдэхүүн нь зохих журмын дагуу дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
2.1.мэргэжлийн дүгнэлт үйлдэгдсэн зөрчил болон хуульчийн зөвшөөрлийг
сэргээлгэх өргөдлийг хуралдаан явуулах замаар шийдвэрлэх;
2.2.хуульчийн зөвшөөрлийг хүчингүй болгох шийтгэл хүлээсэн этгээдийн
хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчил, сахилга, ёс зүйн байдлын талаарх
дүгнэлтийг хуралдаан явуулах замаар гаргах;
2.3.мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй учир хуульчийн зөвшөөрлийг
түдгэлзүүлэх эсхүл сэргээлгэх тухай өргөдлийг хуралдаан явуулах замаар шийдвэрлэх;
2.4.хууль, Хорооны ажиллах журам эсхүл энэ журамд заасан бусад бүрэн эрх.
3.Бүрэлдэхүүн олонхын саналаар шийдвэр гаргана.

12. 12
4.Бүрэлдэхүүн нь хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчил, сахилга, ёс зүйн
байдлын талаар дүгнэлт, маргааныг хянан шийдвэрлэсэн эсхүл бусад асуудлаар тогтоол
гаргана.
5.Бүрэлдэхүүнийг томилоход Хорооны ажиллах журмыг баримтална.
3.7 дугаар зүйл.Хариуцагч
1.Хариуцагч дор дурдсан эрх эдэлнэ:
1.1.өөртэй нь холбогдуулж маргаан үүсгэсэн тогтоолтой танилцах;
1.2.нотлох баримт гаргаж өгөх, тэдгээрийг шалгуулах хүсэлт гаргах;
1.3.тайлбар гаргах;
1.4.гишүүн, сахилгын шинжээч, шалгагч, орчуулагч, хэлмэрч, мэргэжлийн
шинжээчийг татгалзан гаргах тухай хүсэлт гаргах;
1.5.гишүүн, сахилгын шинжээч, шалгагчийн үйл ажиллагаа, шийдвэрт гомдол
гаргах;
1.6.маргааныг шалгах ажиллагаа дууссаны дараа хэргийн бүх материалтай
танилцах;
1.7.маргаан шийдвэрлэх хуралдаанд оролцох;
1.8.маргааныг шийдвэрлэсэн тогтоолд давж заалдах гомдол гаргах.
2.Хариуцагч дараах үүрэг хүлээнэ:
2.1.гишүүн, сахилгын шинжээчийн дуудсан цагт хүрэлцэн ирэх;
2.2.үнэн зөв тайлбар гаргах;
2.3.гишүүн, сахилгын шинжээчийн шийдвэр, тавьсан шаардлагыг биелүүлэх;
2.4.гишүүн, сахилгын шинжээчийн үйл ажиллагаанд саад учруулахгүй байх;
2.5.хуралдааны дэгийг сахих.
3.8 дугаар зүйл.Гомдол гаргагч
1.Гомдол гаргагч нь дараах эрх эдэлнэ:
1.1.нотлох баримт гаргаж өгөх, тэдгээрийг шалгуулах хүсэлт гаргах;
1.2.энэ журамд заасны дагуу гишүүн, сахилгын шинжээчийн шийдвэрт гомдол
гаргах;
1.3.эх хэл эсхүл мэддэг хэлээрээ тайлбар гаргах, орчуулагч, хэлмэрч авах;
1.4.маргаан хянан шийдвэрлэсэн тогтоолын хувийг авах.
2.Гомдол гаргагч дараах үүрэг хүлээнэ:
2.1.гишүүн, сахилгын шинжээчийн дуудсанаар ирэх;
2.2.маргааны талаар үнэн зөв тайлбар гаргах;
2.3.өөрт илэрхий нотлох баримтыг задруулахгүй байх;
2.4.маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журмыг сахих.
3.Сахилгын шинжээч дараах болон бусад зүйлсийг гомдол гаргагчид мэдэгдэнэ:
3.1.хариуцагчид хүргүүлсэн аливаа мэдэгдэл, санал, захирамж, тогтоол,
шийдвэрийн хуулбар;
3.2.хуулиар хамгаалагдсан нууцад хамаарахаас бусад тохиолдолд хариуцагч
болон сахилгын шинжээч хоорондоо тухайн асуудлын талаар солилцсон аливаа бичгэн
харилцааны хуулбар;
3.3.маргааныг хэрэгсэхгүй болгохоос өмнө хариуцагчийн өгсөн тайлбарт хариу
тайлбар өгөх бодит боломжоор гомдол гаргагчийг хангах бөгөөд маргаан үүсгэхээс
татгалзах эсхүл маргааныг хэрэгсэхгүй болгох тухай гишүүний захирамжид энэ журмын
8.10, 10.10 дугаар зүйлийн дагуу гомдол гаргах эрхтэйг дурдсан бичгэн мэдэгдэл, маргаан
үүсгэхээс татгалзах эсхүл маргааныг хэрэгсэхгүй болгоход баримтлах удирдамжийн
хуулбар;
3.4.маргаан шийдвэрлэх хуралдааны огноо, цаг болон байршлын талаарх
мэдэгдэл.

13. 13
3.9 дүгээр зүйл.Өмгөөлөгч
1.Өмгөөлөгч нь маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд хариуцагчийг Хороо болон
шүүхэд төлөөлөх, түүний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах үүрэгтэй.
2.Өмгөөлөгч нь дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ:
2.1.хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцох үеэс эхлэн хариуцагчтай
ганцаарчлан уулзах, түүнээс тайлбар авахад байлцах, асуулт тавих;
2.2.өмгөөллийн үйлчилгээ үзүүлэхэд шаардлагатай нотлох баримтыг цуглуулах
талаар хүсэлт тавих, гаргаж өгөх;
2.3.гомдол гаргагч, гэрч, мэргэжлийн шинжээчээс тайлбар авахад байлцаж,
тэдгээрт асуулт тавих;
2.4.хариуцагчийн эсхүл өөрийнхөө хүсэлтээр хийгдэж байгаа шалгах
ажиллагаанд байлцаж, тухайн ажиллагаанд оролцож байгаа гэрч, мэргэжлийн шинжээч,
бусад этгээдэд асуулт тавих;
2.5.өөрийн байлцсан шалгах ажиллагааны тэмдэглэлтэй танилцаж, засвар
оруулах тухай саналаа бичгээр гаргах;
2.6.өөрсдийнх нь зөвшөөрснөөр иргэн, хуулийн этгээдээс тайлбар, баримт
бичиг, тодорхойлолт гаргуулж авах;
2.7.гишүүн, сахилгын шинжээч, шалгагч, орчуулагч, хэлмэрч, хуралдааны
нарийн бичгийн даргыг татгалзан гаргах тухай хүсэлт гаргах;
2.8.шалгах ажиллагаа дууссаны дараа хэргийн бүх материалтай танилцаж, төр,
байгууллага, хувь хүний нууцад үл хамаарах нотлох баримтыг өөрийн зардлаар хувилах,
хуулбарлан авах;
2.9.маргаан шийдвэрлэх хуралдаанд оролцох;
2.10.гишүүн, сахилгын шинжээч, шалгагч, Ажлын албаны даргын үйл ажиллагаа,
шийдвэрт гомдол гаргах;
2.11.давж заалдах болон хяналтын шатны шүүх хуралдаанд хүсэлтээрээ
оролцох;
2.12.хууль эсхүл энэ журамд заасан бусад бүрэн эрх.
3.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож байгаа өмгөөлөгч нь дараах
үүргийг хүлээнэ:
3.1.хариуцагчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хуульд үл харшлах арга,
хэрэгсэлээр бүрэн тууштай хамгаалах;
3.2.хүндэтгэн үзэх шалтгаангүй бол шалгагч, сахилгын шинжээч, бүрэлдэхүүний
дуудсанаар хүрэлцэн ирж маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцох;
3.3.маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад олж мэдсэн төр,
байгууллага, хувь хүн, үйлчлүүлэгчийн болон хуулиар хамгаалагдсан бусад нууцыг
задруулахгүй байх;
3.4.маргаан хянан шийдвэрлэх хуралдааны дэгийг сахих;
3.5.хууль тогтоомжид заасан бусад үүрэг.
4.Өмгөөлөгч хуурамч нотлох баримт гарган өгөх, ашиглахыг хориглоно.
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ
ТАТГАЛЗАН ГАРГАХ
4.1 дүгээр зүйл.Маргаан хянан шийдвэрлэхэд гишүүн оролцож болохгүй
үндэслэл
1.Хуульчийн мэргэжлийн дүрмийн 16.1-16.3, 16.5 дугаар зүйлд заасан нөхцөл бий
болсон тохиолдолд гишүүн нь Хороо эсхүл бүрэлдэхүүний үйл ажиллагаанд оролцож
болохгүй.
2.Маргааныг хянан шийдвэрлэх бүрэлдэхүүнд гэр бүлийн, төрөл садангийн холбоотой
гишүүн оролцож болохгүй.

14. 14
4.2 дугаар зүйл.Гишүүнийг татгалзан гаргах хүсэлт
1.Энэ журмын 4.1 дүгээр зүйлд заасан үндэслэл байвал гишүүн өөрөө татгалзан гарах
үүрэгтэй ба энэхүү үндэслэлээр сахилгын шинжээч, хариуцагч, түүний өмгөөлөгч гишүүнийг
татгалзан гаргах тухай хүсэлт гаргаж болно.
4.3 дугаар зүйл.Гишүүнийг татгалзан гаргах тухай хүсэлтийг шийдвэрлэх журам
1.Гишүүнийг татгалзан гаргах тухай хүсэлтийг тухайн гишүүнийг байлцуулахгүйгээр
бүрэлдэхүүн шийдвэрлэх боловч татгалзагдаж байгаа гишүүн нь уг асуудлын талаар
тайлбар гаргах эрхтэй.
2.Татгалзан гаргах тухай хүсэлтийг бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаанд шийдвэрлэх
ба санал тэнцвэл уг гишүүнийг татгалзан гарсанд тооцно.
3.Хорооны дарга нь энэ журмын 4.1 дүгээр зүйлд заасан эсхүл бусад хүндэтгэн үзэх
шалтгааны улмаас маргаан шийдвэрлэх хуралдаанд оролцох боломжгүй гишүүнийг орлох
гишүүнийг дараагийн дугаарын бүрэлдэхүүнээс томилно.
4.Бүрэлдэхүүний олонхыг татгалзвал хуралдааныг хойшлуулах бөгөөд татгалзлыг
дараагийн дугаарын бүрэлдэхүүн шийдвэрлэнэ.
5.Энэ зүйлийн 4-т заасны дагуу татгалзлыг шийдвэрлэсэн шийдвэр эцсийн байна.
6.Бүрэлдэхүүнээр маргаан шийдвэрлэхээс бусад тохиолдолд гишүүнийг татгалзан
гаргах хүсэлт гаргавал тухайн гишүүний харьяалагдах бүрэлдэхүүн уг асуудлыг
шийдвэрлэнэ.
4.4 дүгээр зүйл.Шалгагч, сахилгын шинжээчийг татгалзан гаргах үндэслэл,
журам
1.Хуульчийн мэргэжлийн дүрмийн 10.1-10.2 дугаар зүйлд заасан нөхцөл бий болсон
тохиолдолд шалгагч, сахилгын шинжээч нь маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд
оролцож болохгүй.
2.Татгалзан гарах үндэслэл байвал маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд
оролцохоос шалгагч, сахилгын шинжээч өөрөө татгалзан гарах үүрэгтэй ба энэ зүйлийн 1-
д заасан үндэслэлээр хариуцагч, түүний өмгөөлөгч татгалзан гаргах тухай хүсэлт гаргаж
болно.
3.Маргааныг шалгах ажиллагааны шатанд шалгагч, сахилгын шинжээчийг татгалзан
гаргах тухай хүсэлт гарвал Ажлын албаны дарга, хуралдааны үед татгалзан гаргах тухай
хүсэлт гарвал маргааныг хянан шийдвэрлэж байгаа бүрэлдэхүүн шийдвэрлэнэ.
4. Энэ зүйлийн 3-т заасны дагуу гаргасан шийдвэрт гомдол гаргахгүй.
4.5 дугаар зүйл.Орчуулагч, хэлмэрчийг татгалзан гаргах
1.Хуульчийн мэргэжлийн дүрмийн 10.2 дугаар зүйлд заасан нөхцөл, түүнчлэн
орчуулга хийж, хэлмэрчилж болохгүй бусад байдал илэрвэл орчуулагч, хэлмэрч маргаан
хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож болохгүй.
2.Энэ зүйлийн 1-д заасан үндэслэлээр шалгагч, сахилгын шинжээч, хариуцагч, гомдол
гаргагч орчуулагч, хэлмэрчийг татгалзан гаргах тухай хүсэлт гаргаж болно.
3.Тухайн маргаанд урьд нь орчуулагч, хэлмэрчээр оролцож байсан явдал татгалзан
гаргах үндэслэл болохгүй.

15. 15
4.Маргааныг шалгах ажиллагааны шатанд орчуулагч, хэлмэрчийг татгалзан гаргах
тухай хүсэлтийг Ажлын албаны дарга, харин маргаан шийдвэрлэх хуралдаан дээр
татгалзан гаргах тухай хүсэлт гаргасан бол бүрэлдэхүүн шийдвэрлэх ба тэдгээрийн
гаргасан шийдвэрт гомдол гаргахгүй.
4.6 дугаар зүйл.Мэргэжлийн шинжээчээр оролцож болохгүй байдал
1.Хуульчийн мэргэжлийн дүрмийн 10.2 дугаар зүйлд заасан нөхцөл, мэргэжлийн
шинжээчээр ажиллаж болохгүй бусад байдал илэрвэл мэргэжлийн шинжээч маргаан хянан
шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцож болохгүй.
2.Энэ зүйлийн 1-д заасан үндэслэлээр шалгагч, сахилгын шинжээч, хариуцагч, гомдол
гаргагч нь мэргэжлийн шинжээчийг гаргах тухай хүсэлт гаргаж болно.
3.Маргааныг шалгах ажиллагааны шатанд мэргэжлийн шинжээчийг татгалзан гаргах
тухай хүсэлтийг Ажлын албаны дарга, харин маргаан шийдвэрлэх хуралдаан дээр
татгалзан гаргах тухай хүсэлт гаргасан бол бүрэлдэхүүн шийдвэрлэх ба тэдгээрийн
гаргасан шийдвэрт гомдол гаргахгүй.
ТАВДУГААР БҮЛЭГ
ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААНЫ ХУГАЦАА, ЗАРДАЛ
5.1 дүгээр зүйл.Хугацаа тоолох
1.Хугацааг цаг, хоног, сар, жилээр тоолно.
2.Хугацааг тоолоход уг хугацаа эхэлсэн цаг, хоногийг тооцоонд оруулахгүй.
3.Хугацааг хоногоор тоолоход уг хугацаа нь сүүлчийн хоногийн 24 цагт дуусна.
4.Хугацааг сараар тоолоход сүүлчийн сарын мөн өдөр уг хугацаа дуусна. Хэрэв энэ
сард тохирох өдөр байхгүй бол мөн сарын эцсийн хоногт хугацаа дуусна.
5.Хугацааг жилээр тоолоход хугацаа нь дараа оны тухайн сарын тухайн өдөр дуусна.
6.Тоолох хугацааны эцсийн өдөр ажлын бус өдөр байвал түүний дараагийн ажлын
өдөр уг хугацаа дуусна.
7.Хугацаа дуусахын өмнө гомдол, бусад баримт бичгийг шууданд, эсхүл Хорооны
өргөдөл, гомдол, хүсэлт хүлээн авах эрх бүхий албан тушаалтанд хүлээлгэн өгсөн байвал
хугацаа хэтэрсэнд тооцохгүй.
8.Энэ журмаар тогтоосон хугацааг энэ журамд заасны дагуу сунгаж болно.
5.2 дугаар зүйл.Хэтэрсэн хугацааг сэргээх
1.Хугацаа хэтэрсэн нь хүндэтгэн үзэх шалтгаантай бөгөөд түүнийг сонирхогч
этгээдээс сэргээлгэхийг хүсвэл гишүүний захирамжаар энэ журамд заасны дагуу сэргээнэ.
2.Хэтэрсэн хугацааг сэргээх, шийдвэрийн биелэлтийг түдгэлзүүлэхийг татгалзсан
тухай гишүүний захирамжид гомдол гаргаж болохгүй.
3.Гомдлыг тогтоосон хугацаанаас хэтрүүлж гаргасан байвал түүнтэй холбогдох
шийдвэрийг сонирхогч этгээдийн хүсэлтээр хэтэрсэн хугацааг сэргээх тухай асуудлыг
шийдвэрлэх хүртэл биелүүлэхийг түдгэлзүүлж болно.
5.3 дугаар зүйл.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардал

16. 16
1.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардал нь дор дурдсан зардлаас бүрдэнэ:
1.1.шалгах ажиллагаа явуулах;
1.2.хариуцагч, гомдол гаргагч эсхүл бусад этгээдэд мэдэгдэл хүргүүлэх;
1.3.гэрч, мэргэжлийн шинжээч, орчуулагч, хэлмэрчийг оролцуулах;
1.4.эд мөрийн баримтыг хадгалах, шилжүүлэх, шинжлүүлэхэд гарсан зардал;
1.5.маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаанаас оргон зайлсан хариуцагчийг эрэн
сурвалжлахад гарсан зардал;
1.6.хариуцагчийг дуудан ирүүлэх, түүнчлэн хариуцагч хүндэтгэн үзэх
шалтгаангүйгээр хуралдаанд ирээгүйгээс хуралдааныг хойшлуулахтай холбогдон гарсан
зардал;
1.7.маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбогдож гарсан бусад зардал.
2.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардлыг Холбооны төсвөөс гаргах бөгөөд
Хороо энэ журмын 5.4, 5.5 дугаар зүйлд заасны дагуу маргаан хянан шийдвэрлэх
ажиллагааны зардлыг нөхөн төлүүлэхээр шийдвэрлэж болно.
5.4 дүгээр зүйл.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны нөхөн төлүүлэх
зардлын хэмжээг тодорхойлох
1.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны нөхөн төлүүлэх зардлыг дараах журмаар
тодорхойлно:
1.1.орчуулагч, хэлмэрч, мэргэжлийн шинжээчийн ажлын хөлсийг харилцан
тохиролцсоны үндсэн дээр;
1.2.энэ зүйлийн 1.1-д зааснаас бусад зардлыг гарсан бодит зардлын хэмжээгээр.
2.Орчуулагч, хэлмэрч, мэргэжлийн шинжээчийн үүргийг эрхэлсэн ажлын хувиар
биелүүлсэн бол энэ зүйлийн 1.1 дэх заалт хамаарахгүй.
5.5 дугаар зүйл.Маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардлыг нөхөн
төлүүлэх
1.Бүрэлдэхүүн нь сахилгын шийтгэл оногдуулсан эсхүл мэргэжил, ур чадварын
түвшин хангалтгүй учир хуульчийн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлсэн шийдвэртээ хянан
шийдвэрлэх ажиллагааны шаардлагатай зардлыг хариуцагчаар нөхөн төлүүлэхээр зааж
болно.
2.Хэд хэдэн хариуцагч зөрчилд буруутай болох нь тогтоогдвол маргаан хянан
шийдвэрлэх ажиллагааны зардлын хэмжээг хүн нэг бүрийн гэм буруу, хариуцлагын хэр
хэмжээг харгалзан хуваарилж тогтооно.
3.Хариуцагч зөрчил гаргасныг тогтоосон боловч энэ журамд зааснаар сахилгын
шийтгэлээс чөлөөлөх тохиолдолд Хороо тухайн хариуцагчаас зардлыг гаргуулж болно.
5.6 дугаар зүйл.Хохирлыг нөхөн төлүүлэх
1.Үйлчилгээний хөлс, зардал болон хадгалах зорилгоор үйлчлүүлэгчээс хүлээн авсан
эд хөрөнгийг хариуцагч нөхөн төлөхийг зөвшөөрсөн тохиолдолд бүрэлдэхүүн нь тухайн
хохирлыг нөхөн төлөхийг хариуцагчид даалгаж болно.
ЗУРГАДУГААР БҮЛЭГ
НОТЛОХ БАРИМТ, НОТЛОХ АЖИЛЛАГАА
6.1 дүгээр зүйл.Нотлох баримт
1.Маргааны үйл баримтын талаар хууль, энэ журамд заасан үндэслэл, журмын дагуу
олж авсан баримт сэлт, гэрч болон холбогдох этгээдийн тайлбар, мэргэжлийн шинжээчийн
дүгнэлтийг нотлох баримт гэнэ.

17. 17
2.Маргааныг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нотлох баримт нь гэрч,
холбогдох этгээд, гомдол гаргагч, хариуцагчийн тайлбар, мэргэжлийн шинжээчийн дүгнэлт,
тайлбар, маргаан шалгах ажиллагааны болон маргаан шийдвэрлэх хуралдааны тэмдэглэл
болон бусад баримтаар тогтоогдоно.
3.Нэргүй захидал болон мэдээлэл нь дангаараа нотлох баримт болохгүй.
6.2 дугаар зүйл.Маргааны талаар тогтоогдвол зохих асуудлууд
1.Маргааныг шалгах ажиллагаа болон маргааныг шийдвэрлэх хуралдааны явцад дор
дурдсан асуудлуудыг тогтооно:
1.1.хариуцагч зөрчил гарсан байдал;
1.2.хариуцагчийн хувийн байдал, түүнд хүлээлгэх хариуцлагын хэр хэмжээ,
шинж чанарт нөлөөлөх нөхцөл байдал;
1.3.хариуцагчийн мэргэжил, ур чадварын түвшин.
6.3 дугаар зүйл.Хариуцагчийн тайлбар
1.Хариуцагч өөрт холбогдуулан гаргасан гомдол, мэдээлэл, маргаан үүсгэсэн
үндэслэлийн талаар үнэн зөв тайлбар гаргана.
6.4 дүгээр зүйл.Гомдол гаргагчийн тайлбар
1.Гомдол гаргагч нь шалгагч, сахилгын шинжээч, Хорооны дуудсанаар ирж, гаргасан
гомдлынхоо талаар үнэн зөв тайлбар өгч, тавьсан асуултад хариулт өгөх үүрэгтэй.
2.Гомдол гаргагч тайлбарынхаа эх сурвалжийг зааж чадаагүй бол тэр нь нотлох
баримт болохгүй.
6.5 дугаар зүйл.Гэрчийн тайлбар
1.Гэрч нь маргааны талаар ач холбогдол бүхий байдал, хариуцагч, гомдол гаргагчийн
хувийн байдал, тэдэнтэй ямар харилцаатай тухай үнэн зөв тайлбар өгөх үүрэгтэй.
2.Гэрч тайлбарынхаа эх сурвалжийг зааж чадаагүй бол тэр нь нотлох баримт
болохгүй.
6.6 дугаар зүйл.Мэргэжлийн шинжээчийн дүгнэлт
1.Мэргэжлийн шинжээч хийсэн шинжилгээгээ үндэслэн тусгай мэдлэгийнхээ хүрээнд
өөрийн нэрийн өмнөөс дүгнэлт гаргаж, түүнийгээ өөрөө хариуцна.
2.Мэргэжлийн шинжээчийн дүгнэлтийг шалгагч, сахилгын шинжээч, бүрэлдэхүүн
заавал баримтлах үүрэггүй боловч дүгнэлтийг зөвшөөрөхгүй байгаа үндэслэлээ гаргаж буй
шийдвэртээ заасан байна.
6.7 дугаар зүйл.Эд мөрийн баримт, түүнийг хадгалах
1.Маргаанд хамааралтай баримт бичиг болон маргааныг хянан шийдвэрлэхэд ач
холбогдол бүхий бусад эд зүйлийг эд мөрийн баримтад тооцно.
2.Гомдол гаргагч болон хариуцагчаас гаргаж өгсөн соронзон болон дүрс бичлэг, гэрэл
зураг нь баримт бичигт хамаарна.
3. Эд мөрийн баримтыг хүлээн авсан тэмдэглэл үйлдэж, түүнд тухайн эд мөрийн
баримтын шинж байдлыг тодорхой бичиж, хэрэгт хадгалах ба гэрэл зураг, дүрс бичлэг авч
хэрэгт хавсаргана.

18. 18
6.8 дугаар зүйл.Эд мөрийн баримтыг хадгалах хугацаа
1.Хорооны шийдвэр хуулийн хүчин төгөлдөр болох хүртэл, эсхүл хэргийг хэрэгсэхгүй
болгосон шийдвэрт гомдол гаргах хугацаа дуустал эд мөрийн баримтыг хадгална.
6.9 дүгээр зүйл.Маргааныг хянан шийдвэрлэхэд эд мөрийн баримтын талаар
авах арга хэмжээ
1.Маргааныг хэрэгсэхгүй болгосон эсхүл маргааныг шийдвэрлэсэн шийдвэр гаргахдаа
эд мөрийн баримт болох баримт бичгийг уг хэргийг хадгалах хугацаа дуустал үлдээх, эсхүл
хууль ёсны эзэмшигчид нь буцаан өгч, хуулбарыг хэрэгт хавсаргах шийдвэрийг гаргана.
6.10 дугаар зүйл.Нотлох баримт цуглуулах
1.Шалгах ажиллагааны явцад тайлбар авах, үзлэг хийх, шинжилгээ хийлгэх болон энэ
журамд заасан бусад ажиллагаа явуулах замаар нотлох баримт цуглуулна.
2.Шалгагч, сахилгын шинжээч нь хариуцагчийн хүсэлт эсхүл өөрийн санаачилгаар энэ
журамд заасны дагуу тайлбар авах, дүгнэлт гаргуулахаар шинжээч томилох, үзлэг хийх,
хуулиар хориглоогүй арга хэрэгслээр баримт мэдээлэл цуглуулах ажиллагаа явуулах
эрхтэй.
3.Хариуцагч, гомдол гаргагч, тэдний өмгөөлөгч болон иргэн, байгууллага баримт сэлт
гарган өгч болно.
4.Нотлох баримтыг цуглуулахдаа иргэний амь нас, эрүүл мэндэд аюултай, эсхүл
тэдний нэр төрийг гутаан доромжлох, хүнлэг бус, хэрцгий харьцах, айлган сүрдүүлэх,
тайлбар, дүгнэлт гаргуулахаар тулган шаардах, хуурч мэхлэх зэрэг хууль бус арга
хэрэглэхийг хориглоно.
6.11 дүгээр зүйл.Гэрчээр дуудан тайлбар авах болон бичмэл нотлох баримт, эд
мөрийн баримтыг гаргуулах мэдэгдэл
1.Мэргэжлийн дүгнэлт үйлдэхээс өмнө сахилгын шинжээч нь гишүүний
зөвшөөрөлтэйгөөр мэдэгдэл өгөх замаар гэрчээр тайлбар авч, эсхүл бичмэл нотлох
баримт, эд мөрийн баримт гаргуулан авч болно.
2.Мэргэжлийн дүгнэлт үйлдэсний дараа сахилгын шинжээч эсхүл хариуцагч нь
мэдэгдэл өгөх замаар маргааныг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд эсхүл маргаан
шийдвэрлэх хуралдаанд гэрчээр дуудан ирүүлж тайлбар, эсхүл бичмэл нотлох баримт, эд
мөрийн баримт гаргуулан авч болно.
6.12 дугаар зүйл.Нотлох баримтыг бэхжүүлэх
1.Хэрэгт цугларсан эд мөрийн баримт, баримт сэлт, мэдээллийг шалгах ажиллагааны
болон маргаан шийдвэрлэх хуралдааны тэмдэглэлд тусгаж бэхжүүлнэ.
2.Тэмдэглэл үйлдэх үүргийг шалгах ажиллагааны шатанд шалгагч, маргаан
шийдвэрлэх хуралдааны явцад хуралдааны нарийн бичгийн дарга хүлээнэ.
3.Нотлох баримтыг бэхжүүлэхдээ тэмдэглэл үйлдэхийн зэрэгцээ мэдээллийг тусгасан
дуу, дүрс бичлэг хийх, гэрэл зураг авах, гар зураг үйлдэх, ул мөрнөөс хэв, хээ буулгаж авах
зэрэг хуульд нийцэх бусад аргыг хэрэглэнэ.
6.13 дугаар зүйл.Нотлох баримтыг хянаж шалгах

19. 19
1.Сахилгын шинжээч, бүрэлдэхүүн нь цугларсан нотлох баримтыг бүх талаас нь,
бодит байдлаар нь хянаж шалгах үүрэгтэй.
2.Цугларсан нотлох баримтыг харьцуулан шинжлэн судлах, бусад нотлох баримттай
харьцуулах, шинэ нотлох баримтыг цуглуулах, нотлох баримтын эх сурвалжийг магадлах
аргаар нотлох баримтыг хянаж шалгана.
6.14 дүгээр зүйл.Нотлох баримтыг үнэлэх
1.Сахилгын шинжээч, бүрэлдэхүүн нь тухайн маргаанд хамааралтай, хууль болон энэ
журмын дагуу цуглуулж, бэхжүүлж авсан бүх нотлох баримтыг маргааныг хянан
шийдвэрлэхэд хангалттай эсэхийг бүхэлд нь үнэлнэ.
2.Сахилгын шинжээч, бүрэлдэхүүн нь хууль болон эрх зүйн ухамсрыг удирдлага
болгож нотлох баримтыг тал бүрээс нь нягт нямбай, бүрэн гүйцэд, бодитой хянасны үндсэн
дээр нотлох баримтыг дотоод итгэлээр үнэлнэ.
3.Сахилгын шинжээч, бүрэлдэхүүнд урьдаас хөдөлбөргүй үнэн гэж тогтоогдсон ямар
ч нотлох баримт байж болохгүй.
4.Хүчин төгөлдөр болсон шийдвэрээр нэгэнт тогтоогдсон үйл баримтыг дахин нотлох
шаардлагагүй ба энэ заалт шинэ нөхцөл байдлын улмаас маргааныг сэргээн шалгахад
хамаарахгүй.
ДОЛДУГААР БҮЛЭГ
ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААНЫ ТУХАЙ МЭДЭЭЛЭЛ
7.1 дүгээр зүйл.Хянан шийдвэрлэх ажиллагааны тухай мэдээлэл
1.Энэ зүйлийн 2-т зааснаас бусад тохиолдолд зөрчил гарсан гэх үндэслэл тогтоогдож,
мэргэжлийн дүгнэлтийг энэ журмын 10.13 дугаар зүйлийн дагуу бүрэлдэхүүнд
шилжүүлэхээс өмнө зөрчлийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг Хорооны дотор нууцална.
2.Сахилгын шинжээч нь дараах нөхцөлийн аль нэг хангагдсан тохиолдолд хянан
шийдвэрлэх гэж байгаа маргаан, маргааны асуудал, шалгах ажиллагааны явцыг олон
нийтэд мэдэгдэж болно:
2.1.хариуцагч нууцлалыг задруулахыг зөвшөөрсөн;
2.2.хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нь гэмт хэрэг үйлдсэнийг тогтоосон шүүхийн
шийдвэртэй холбоотой гомдол, мэдээлэлд тулгуурлаж байгаа бол;
2.3.хянан шийдвэрлэх ажиллагаа нь олон нийтэд ил болсон мэдээлэлд
тулгуурлаж байгаа;
2.4.олон нийт, шударга ёсыг хангах тогтолцоо эсхүл хуульчийн мэргэжлийг
хамгаалахын тулд бусад этгээд эсхүл эрх бүхий байгууллагад мэдэгдэх шаардлагатай.
3.Дор дурдсанаас бусад тохиолдолд мэргэжлийн дүгнэлт үйлдэж хүргүүлснээр эсхүл
хуульчийн зөвшөөрлийг сэргээлгэх тухай өргөдөл гаргаснаар тухайн хянан шийдвэрлэх
ажиллагаа нээлттэй болно:
3.1.бүрэлдэхүүн эсхүл шүүхийн зөвлөлдөх тасалгааны нууц;
3.2.хуульчийн мэргэжлийн үйл ажиллагааны нууцлалд хамаарах мэдээлэл;
3.3.маргааныг харьяалах бүрэлдэхүүний гишүүнээс мэдээлэл хамгаалах
захирамж гаргасан мэдээлэл;
3.4.хууль эсхүл энэ журмаар нууцлахаар тогтоосон.
4.Мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй учир хуульчийн зөвшөөрлийг
түдгэлзүүлэх эсхүл сэргээх ажиллагаа нь нууц байна. Мэргэжил, ур чадварын түвшин
хангалтгүй учир хуульчийн зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх эсхүл сэргээхтэй холбоотой шийдвэр
нээлттэй байна.

20. 20
7.2 дугаар зүйл.Мэдээлэл хамгаалах гишүүний захирамж
1.Сахилгын шинжээч, гомдол гаргагч эсхүл хариуцагч нь тодорхой тайлбар, баримт
бичиг, тэмдэглэл зэрэг мэдээллийг задруулахгүй байлгах хүсэлт гаргаж болно.
2.Маргааныг харьяалах бүрэлдэхүүний гишүүн нь гомдол гаргагч, гэрч, гуравдагч
этгээд эсхүл хариуцагчийн ашиг сонирхлыг хамгаалахын тулд энэ зүйлийн 1-д заасан
хүсэлтийг хангах шаардлагатай гэж үзвэл тухайн мэдээллийг хамгаалах захирамж гаргана.
3.Мэдээлэл хамгаалах захирамжид хянан шийдвэрлэх ажиллагааны үе шатанд эсхүл
хуралдааны үед тухайн мэдээллийн нууцлалыг хадгалахыг даалгаж болно.
НАЙМДУГААР БҮЛЭГ
МАРГААН ҮҮСГЭХ
8.1 дүгээр зүйл.Иргэн, хуулийн этгээдээс гомдол, мэдээлэл гаргах
1.Хуульч зөрчил гаргасан эсхүл түүний мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй
тухай гомдол, мэдээллийг иргэн, хуулийн этгээд амаар эсхүл бичгээр гаргаж болно.
2.Зөрчил гаргасан эсхүл түүний мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй тухай
хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр цацагдсан мэдээлэл нь маргаан үүсгэх үндэслэл болно.
3.Бичгээр гаргасан гомдолд гомдол гаргагч гарын үсэг зурсан байна.
4.Амаар гаргасан гомдлын талаар тэмдэглэл үйлдэх бөгөөд түүнд тэмдэглэл үйлдсэн
ажилтан болон уг гомдол гаргагч гарын үсэг зурна.
5.Хууль зүйн үйлчилгээ үзүүлэгч хуульчийн эсрэг үйлчлүүлэгчийн гомдлыг тухайн
үйлчлүүлэгч өөрөө гаргана.
8.2 дугаар зүйл.Хуульчийн гомдол болон Холбооны хүсэлт
1.Прокурор, өмгөөлөгч, эсхүл бусад хуульч зөрчил гаргасан, эсхүл мэргэжил, ур
чадварын түвшин хангалтгүй талаар шүүгч эргэлзсэн бол тухайн шүүхийн Ерөнхий
шүүгчээр дамжуулан Хороонд гомдол гаргана.
2.Шүүгч, өмгөөлөгч, эсхүл бусад хуульч зөрчил гаргасан, эсхүл мэргэжил, ур чадварын
түвшин хангалтгүй талаар прокурор эргэлзсэн бол аймаг, нийслэл, дүүргийн эсхүл Улсын
ерөнхий прокуророор дамжуулан Хороонд гомдол гаргана.
3.Шүүгч, прокурор, эсхүл бусад хуульч зөрчил гаргасан, эсхүл мэргэжил, ур чадварын
түвшин хангалтгүй талаар өмгөөлөгч эргэлзсэн бол Холбооны Өмгөөлөгчдийн хороогоор
дамжуулан Хороонд гомдол гаргана.
4.Ерөнхий шүүгч, аймаг, нийслэл, дүүргийн прокурор, Улсын ерөнхий прокурор, эсхүл
Холбооны Өмгөөлөгчдийн хороо энэ зүйлийн 1-3 дахь хэсэгт заасан гомдлыг хүлээн
авснаас хойш долоо хоногийн дотор Хороонд хүргүүлэх үүрэгтэй бөгөөд тухайн гомдлыг
хүлээн авахаас эсхүл Хороонд хүргүүлэхээс татгалзах эрхгүй.
5.Ерөнхий шүүгч, аймаг, нийслэл, дүүргийн прокурор, Улсын ерөнхий прокурор, эсхүл
Холбооны Өмгөөлөгчдийн хороо нь энэ зүйлийн 4-т заасан хугацаанд гомдлыг Хороонд
хүргүүлээгүй бол гомдол гаргасан шүүгч, прокурор, эсхүл өмгөөлөгч тухайн гомдлыг
Хороонд өөрөө шууд гаргана.

21. 21
6.Шүүгч, прокурор, өмгөөлөгчөөс бусад хуульч нь аливаа хуульч зөрчил гаргасан
эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй талаар мэдсэн бол Хороонд гомдол
гаргана.
7.Холбооны зохих хороо эсхүл Тамгын газар нь хуульч хуульчийн мэргэжлийн үйл
ажиллагаатай холбогдсон хууль тогтоомж эсхүл Холбооны хууль ёсны шийдвэр, үүрэг
даалгаврыг зөрчсөн тухай хүсэлтийг Хороонд гаргаж болно.
8.Гомдол, хүсэлтийг бичгээр гаргах бөгөөд түүнд холбогдох баримт, материалыг
хавсаргаж болно.
8.3 дугаар зүйл.Ажлын албаны дарга, сахилгын шинжээчийн эсрэг гомдол,
мэдээлэл, хүсэлт гаргах
1.Ажлын албаны дарга эсхүл сахилгын шинжээч мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчил
гаргасан эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй тухай гомдол, мэдээлэл, хүсэлт
гаргасан бол хянан шийдвэрлэх ажиллагааг энэ зүйлд заасны дагуу явуулах бөгөөд энэ
зүйлд зааснаас бусад асуудал дээр энэ журмын бусад заалт үйлчилнэ.
2.Энэ зүйлийн 1-д заасан гомдол, мэдээлэл, хүсэлт гаргавал бүрэлдэхүүн нь тухайн
гомдол, мэдээлэл, хүсэлтийг шалгуулах, мэргэжлийн дүгнэлт үйлдүүлэх зорилгоор Ажлын
албаны бус хуульчийг томилж болно.
3.Энэ зүйлийн 2-т заасны дагуу томилогдсон хуульч нь сахилгын шинжээчийн бүрэн
эрхийг эдэлнэ.
8.4 дүгээр зүйл.Гомдол гаргагчаас шалтгаалж хянан шийдвэрлэх ажиллагааг
зогсоохыг хориглох
1.Гомдол гаргагч гомдол, хүсэлтээсээ татгалзах, дэмжихгүй байх эсхүл маргаан хянан
шийдвэрлэх ажиллагаанд хайхрамжгүй хандаж байгаа нь тухайн гомдлыг хянан
шийдвэрлэх ажиллагааг сунгах, зогсоох үндэслэл болохгүй.
8.5 дугаар зүйл.Гомдол, мэдээлэл, хүсэлтийг заавал хүлээж авах
1.Зөрчил эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй тухай гомдол, мэдээлэл,
хүсэлтийг Хороо, түүний ажлын алба заавал хүлээн авах үүрэгтэй.
2.Холбоо, түүний албан тушаалтны нэр дээр гаргасан зөрчил гарсан эсхүл мэргэжил,
ур чадварын түвшин хангалтгүй тухай гомдол, мэдээлэл, хүсэлтийг ямар нэгэн ажиллагаа
явуулалгүйгээр Хороонд шууд шилжүүлнэ.
8.6 дугаар зүйл.Гомдол, мэдээлэл, хүсэлтийг хянан үзэх хугацаа
1.Энэ журамд заасны дагуу гаргасан гомдол, мэдээлэл, хүсэлтийг зохих журмын дагуу
сахилгын шинжээчид хуваарилах бөгөөд сахилгын шинжээч 14 хоногт багтаан хянан үзэж,
маргаан үүсгэх эсэх асуудлыг шийдвэрлэнэ. Зайлшгүй шаардлагатай бол Ажлын албаны
дарга энэхүү хугацааг 7 хүртэл хоногоор сунгаж болно.
8.7 дугаар зүйл.Гомдол, мэдээлэл, хүсэлтийг хянан үзээд гаргах шийдвэр
1.Сахилгын шинжээч нь хуульчийг зөрчил гаргасан эсхүл мэргэжил, ур чадварын
түвшин хангалтгүй тухай гомдол, хүсэлт эсхүл бусад эх сурвалжаас ирсэн бүх мэдээллийг
хянан үзэж, дор дурдсан шийдвэрийн аль нэгийг гаргаж, энэ тухай гомдол гаргагчид
мэдэгдэнэ:
1.1.маргаан үүсгэх;
1.2.маргаан үүсгэхээс татгалзах санал гаргах.

22. 22
2.Сахилгын шинжээч гомдол, мэдээлэл, хүсэлтэд тодорхойлсон үйлдэл, эс үйлдэхүй
нь гэмт хэргийн эсхүл зөрлийн шинжтэй бол эрх бүхий байгууллагад шилжүүлэх бөгөөд
тухайн гэмт хэрэг, зөрчил хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явагдаж байгаа эсэхээс үл
хамааран Хороонд харьяалагдах маргааныг хянан шийдвэрлэнэ.
8.8 дугаар зүйл.Маргаан үүсгэх
1.Гомдол, мэдээлэл, хүсэлтэд дурдагдсан үйл баримт нь хуульчийн мэргэжлийн үйл
ажиллагааны зөрчил эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй тухай маргаанд
хамаарахаар бол сахилгын шинжээч маргаан үүсгэж, энэ тухай тогтоол үйлдэнэ.
2.Тогтоолд зөрчлийг хэзээ, хаана үйлдсэн, ямар зөрчил гаргасан, маргаан үүсгэсэн
үндэслэл, хууль, Хуульчийн мэргэжлийн дүрмийн ямар зүйл, хэсэгт хамаарах зөрчилд
маргаан үүсгэсэн тухай эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй болсон нөхцөл
байдлын тухай заана.
3.Сахилгын шинжээч маргаан үүсгэсэн бол тогтоолыг 24 цагийн дотор Ажлын албаны
даргад танилцуулж, маргааны дугаар авна.
8.9 дүгээр зүйл.Маргаан үүсгэхээс татгалзах
1.Гомдол, мэдээлэл, хүсэлтэд дурдагдсан үйл баримт нь үнэн байсан ч хуульчийн
мэргэжлийн үйл ажиллагааны зөрчил эсхүл мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй
тухай маргаанд хамаарахааргүй бол сахилгын шинжээч маргаан үүсгэхээс татгалзах тухай
саналаа зохих журмын дагуу томилогдсон гишүүнд хүргүүлнэ.
2.Гишүүн сахилгын шинжээчийн саналыг хүлээн авснаас хойш 14 хоногийн дотор
шийдвэрлэж захирамж гаргана.
3.Гишүүний гаргасан захирамжийг энэ журмын 3.8 дугаар зүйлийн 3.3-д заасан
журмын дагуу гомдол гаргагчид хүргүүлж, тухайн захирамжид гомдол гаргах эрхээр хангана.
8.10 дугаар зүйл.Маргаан үүсгэхээс татгалзах тухай шийдвэрт гомдол гаргах
1.Гомдол гаргагч нь маргаан үүсгэхээс татгалзсан гишүүний захирамжийг эс
зөвшөөрвөл захирамжийг хүлээн авснаас хойш 14 хоногийн дотор гомдлоо Хороонд
гаргана.
2.Энэ зүйлийн 1-д заасан гомдлыг тухайн гишүүний харьяалагддаг бүрэлдэхүүний
дараагийн дугаарын бүрэлдэхүүнд хуваарилна.
3.Бүрэлдэхүүн нь гишүүний захирамжийг хэвээр үлдээх, хүчингүй болгох эсхүл
өөрчлөх тогтоолыг гомдлыг хүлээн авснаас хойш 14 хоногийн дотор гаргана.
4.Бүрэлдэхүүний тогтоол илт үндэслэлгүй гэж үзвэл Захиргааны хэргийн давж
заалдах шатны шүүхэд Хороогоор дамжуулан гомдол гаргаж болно.
5.Хүндэтгэн үзэх шалтгаан байгаа бол энэ зүйлийн 1 болон 3-т заасан хугацааг
бүрэлдэхүүн сунгаж болно.
6.Маргаан үүсгэхээс татгалзсан захирамж гаргасан гишүүний харьяалагддаг
бүрэлдэхүүн болон гишүүний захирамжийг хянасан бүрэлдэхүүн нь тухайн маргааныг хянан
шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцохыг хориглоно.
ЕСДҮГЭЭР БҮЛЭГ
ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААГ ТҮДГЭЛЗҮҮЛЭХ, СЭРГЭЭН ЯВУУЛАХ

23. 23
9.1 дүгээр зүйл.Хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх үндэслэл
1.Дор дурдсан үндэслэл байвал хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлнэ:
1.1.хариуцагчийн байгаа газар мэдэгдэхгүй эсхүл хариуцагч Монгол Улсын
хилийн гадна байгаа;
1.2.хариуцагч сэтгэцийн эсхүл бусад хүнд өвчний улмаас хүрэлцэн ирж чадахгүй
болох нь тогтоогдсон;
1.3.эрүү, иргэн, захиргааны эсхүл бусад хэрэг, маргааныг хянан шийдвэрлэхээс
өмнө маргааныг хянан шийдвэрлэх боломжгүй.
9.2 дугаар зүйл.Хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэхтэй холбогдуулан
авах арга хэмжээ
1.Хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх санал гаргахын өмнө сахилгын
шинжээч хариуцагчийн байхгүйд гүйцэтгэж болох бүх ажиллагааг явуулах, зөрчил эсхүл
мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй байдлыг тогтооход шаардлагатай нотлох
баримтыг цуглуулах бүх арга хэмжээг авах үүрэгтэй.
2.Хоёр эсхүл түүнээс дээш хариуцагчтай маргааныг шалгаж байгаа бөгөөд хянан
шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх үндэслэл нь бүх хариуцагчид хамаарахгүй бол зарим
хариуцагчид холбогдох маргааныг тусгаарлан түдгэлзүүлж болно.
3.Хариуцагчийг эрж олох шаардлагатай бүхий л ажиллагааг хийсэн боловч түүний
байгаа газар мэдэгдэхгүй байгаа бол уг хариуцагчийг эрэн сурвалжлуулах арга хэмжээ
авна.
9.3 дугаар зүйл.Хянан шийдвэрлэх ажиллагааг сэргээн явуулах үндэслэл
1.Хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх үндэслэл арилсан, эсхүл шалгах
ажиллагааг хариуцагчийг байхгүйд нэмж хийх шаардлагатай бол хянан шийдвэрлэх
ажиллагааг сахилгын шинжээчийн саналд үндэслэн гишүүний захирамжаар сэргээн
явуулна.
АРАВДУГААР БҮЛЭГ
ШАЛГАХ АЖИЛЛАГАА
10.1 дүгээр зүйл.Шалгах ажиллагааг эхлүүлэх
1.Маргаан үүсгэх тухай тогтоол гаргасны дараа зөрчил гарсан эсхүл мэргэжил, ур
чадварын түвшин хангалтгүй эсэхийг шалгах ажиллагааг эхлүүлнэ.
10.2 дугаар зүйл.Шалгах ажиллагаа явуулах хугацаа
1.Зөрчил болон мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй байдлыг шалгах
ажиллагааг маргаан үүсгэснээс хойш 60 хоногийн дотор гүйцэтгэнэ.
2.Маргааны ээдрээ төвөгтэй байдлаас шалтгаалан сахилгын шинжээч энэ зүйлийн 2-
т заасан хугацааг дахин 30 хүртэл хоногоор сунгах санал гаргаж болох бөгөөд энэхүү
саналыг гишүүн хянаж шийдвэрлэнэ.
10.3 дугаар зүйл.Шалгах ажиллагаа явуулах нийтлэг журам
1.Зөрчил болон мэргэжил, ур чадварын түвшин хангалтгүй байдлыг шалгах
ажиллагааг хойшлуулшгүйгээс бусад тохиолдолд ажлын бус цагаар явуулахыг хориглоно.