Kila training Material - NREG KERALA - മഹാത്മാ ഗാന്ധി ദേശീയ ഗ്രാമീണ തൊഴിലുറപ്പ് നിയമം - uploaded by T J Joseph Deputy Collector (retd), Kottayam -mob 9447464502

1. almßmKmÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸v nbaw – 2005
(kzX{´ ]cn`mj)
{KmaoW taJebnð AhnZKv² ImbnIm[zmw sN¿m³ kó²XbpÅ
{]mb]qÀ¯nbmb AwK§Ä DÅ Hmtcm IpSpw_¯npw Hcp km¼¯nI hÀjw
IpdªXv qdp Znhksa¦nepw sXmgnð Dd¸phcp¯n B IpSpw_§fpsS
PohnX kpc£nXXzapbÀ¯póXnpw AXpambn _Ôs¸« aäp Imcy§Ä¡pw
thïnbpÅ nbaw. C´y³ dn¸»n¡nsâ 56þmw hÀj¯nð ]mÀesaâv
Xmsg]dbpwhn[w nbanÀ½mWw S¯n.
A²ymbw 1
BapJw
1. 1 Cu nbaw ‘almßmKmÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸p nbaw 2005’
(Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act-2005)
Fómbncn¡pw Adnbs¸SpI.
2. nba¯nv C´ysbm«msI {]m_eyapïmbncn¡pw.
3. Cu nbaw tI{µ Kh¬saâv HutZymKnI Kkänse hnÚm]{]Imcw
XoÀ¨s]Sp¯pó XobXn apXð {]m_ey¯nð hcpóXpw
hyXykvXkwØm§fntem Hcp kwØm¯nse Xsó hyXykvX
{]tZi§fntem hyXykvX XobXnIÄ XoÀ¨s¸Sp¯mhpóXpw
A{]ImcapÅ GsXmcp ]cmaÀihpw AXXv kwØm§fntem
{]tZi§fntem Cu nba¯nse hyhØIÄ {]m_ey¯nð
hcp¯póXnv Dt]mXv_eIambn IW¡mt¡ïXpamWv.
Fómð Cu nbaw AwKoIcn¡s¸« XobXn apXð 5 hÀj¯nIw
_m[Iambn«pÅ apgph³ {]tZi§fnte¡pw {]mtbmK£a
amt¡ïXmWv.
2. Cu nba¯nð, kmlNcyw aäpXc¯nð Bhiys¸Sm¯ ]£w
(F)“{]mb]qÀ¯nbmb (Adult)” Fómð AÀ°am¡póXv 18 hbÊp
XnIª GsXmcmsfbpw FómWv

2. 2
(_n)“At]£I³ (Applicant)” Fómð AÀ°am¡póXv Cu
]²Xnbn³Iognð sXmgnenpthïn At]£n¨n«pÅ IpSpw_mY³
Asñ¦nð BIpSpw_¯nse {]mb]qÀ¯nbmb GsX¦nepsamcp AwKw
FómWv.
(kn)“t»m¡v (Block)” Fómð AÀ°am¡póXv Hcp Pnñbv¡pÅnð GXmpw
{Kma]ômb¯pIÄ tNÀópïmIpó kmaqlyhnIk {]tZiw FómWv.
(Un)“tI{µ Iu¬knð (Central Council)”Fómð AÀ°am¡póXv hIp¸v
10 ð D] hIp¸v 1 {]Imcw cq]oIrXamIs¸Spó tI{µ sXmgnepd¸p
Iu¬knð FómWv.
(C)“Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäÀ (District Programme Coordinator)” Fómð
AÀ°am¡póXv Hcp Pnñbnð ]²Xn S¯n¸nmbn 14þmw hIp¸v 1 þmw
D] hIp¸p {]Imcw kwØm kÀ¡mÀ NpaXes¸Sp¯pó Hcp
DtZymKس FómWv.
(F^v) “IpSpw_w (Household)” Fómð AÀ°am¡póXv cà_Ôw, hnhmlw
Asñ¦nð Zs¯Sp¡ð Fónhbnð GsX¦nepw hn[¯nð ]ckv]cw
_ÔapÅhcpw km[mcWbmbn Hcpan¨v Hcp Iqcbv¡pÅnð Xmakn¨v
`£Ww ]¦n«p Ign¡póhcpw Asñ¦nð s]mXp tdj³
ImÀUnðs¸«hcpamb IpSpw_mwK§Ä tNcpóXv FómWv.
(Pn) “nÀÆlW GP³kn (Implementing Agency)” Fómð AXnð tI{µ
kÀ¡mcnsâtbm kwØm kÀ¡mcnsâtbm GsX¦nepw hIp¸v, Pnñm
]ômb¯v, a[yXe ]ômb¯v, {Kma]ômb¯v Asñ¦nð GsX¦nepw
{]mtZinI A[nImc Øm]w, Asñ¦nð Hcp kÀ¡mÀ Øm]w,
AXpasñ¦nð tI{µkÀ¡mtcm kwØm kÀ¡mtcm Cu ]²Xnbnð
IognepÅ GsX¦nepw {]hr¯n nÀÆlW¯npthïn
NpaXes¸Sp¯nbn«pÅ kÀ¡mcnXc kwLSIÄ Fónh
DÄs¸SpóXmWv
(F¨v) “Ipdª Iqen ( Minimum Wage)” Fómð GsXmcp {]tZis¯
kw_Ôn¨mbmepw AÀ°am¡póXv 1948 se annaw thPv BIvSnse 3 þmw
hIp¸p {]Imcw B{]tZi¯nv _m[Iambhn[¯nð IÀjI

3. 3
sXmgnemfnIÄ¡v kwØm kÀ¡mÀ nÝbn¨n«pÅ Ipdª Iqen
FómWv.
(sF) “tZiob n[n(National Fund)”Fómð AÀ°am¡póXv hIp¸v 20 (D]
hIp¸v 1) {]Imcw Øm]nXamIpó tZiob sXmgnepd¸v n[n FómWv
(sP) “hnÚm]w(Notification)” Fómð AÀ°am¡póXv HutZymKnI Kkänð
{]kn²oIcn¡pó Hcp hnÚm]w FómWv
(sI) “ap³KWmÀlamb{]hr¯n(Preferred Work)”Fómð AÀ°am¡póXv
]²Xn {]Imcw ap³KWm{Ia¯nð S¸m¡m³ thïn
sXcsªSp¡s¸« GsXmcp {]hr¯n FómWv.
(Fð) “nÀ±njvSamb (Prescribed)” Fómð AÀ°am¡póXv Cu nba¯nð
IognepÅ N«§fmð nÀ±njvSam¡s¸«n«pÅXv FómWv.
(Fw) “t{]m{Kmw Hm^okÀ(Programme Officer)” Fómð AÀ°am¡póXv
hIp¸v 15 (D] hIp¸v 1) {]Imcw ]²XnbpsS nÀÆlW¯nmbn
nban¡s¸« Hcp DtZymKس FómWv.
(F³) “t{]mPIvSv (Project)” Fómð AÀ°am¡póXv At]£IÀ¡v sXmgnð
e`yam¡pI Fó Dt±iyt¯msS ]²Xnbn³ Iognð GsäSp¯n«pÅ
GsXmcp {]hr¯nbpw FómWv
(H) “{KmaoW taJe(Rural Area)” Fómð AÀ°am¡póXv Hcp
kwØm¯npÅnð nehnepÅ GsX¦nepw nba{]Imcw
cq]oIcn¡s¸«n«pÅ Kck` Asñ¦nð Itâm¬saâv t_mUnpÅnð
DÄs¸Spó {]tZiw HgnsIbpÅ GsXmcp {]tZihpw FómWv.
(]n) “]²Xn(Scheme)” Fómð AÀ°am¡póXv hIp¸v4 (D] hIp¸v 1) {]Imcw
kwØm kÀ¡mÀ hnÚm]s¸Sp¯pó ]²Xn FómWv
(Iyq) “kwØm Iu¬knð (State Council)” Fómð AÀ°am¡póXv hIp¸v
12, D]hIp¸v (1) {]Imcw cq]oIcn¡s¸Spó kwØm sXmgnepd¸v
Iu¬knð FómWv.
(BÀ)“AhnZKv² ImbnI {]hr¯n(Unskilled Manual Work)” Fómð
AÀ°am¡póXv Fs´¦nepw sshZKvZv[ytam {]tXyI ]cnioetam
CñmsX {]mb]qÀ¯nbmb GsXmcp hyàn¡pw sN¿mhpó ImbnI
{]hr¯n FómWv.

4. 4
(Fkv) “Iqen nc¡v (wage rate)” Fómð AÀ°am¡póXv hIp¸v 6þ ð
]cmaÀin¨n«pÅ Iqen nc¡v FómWv.
A²ymbw 2
{Kma{]tZi§fnð sXmgnð Dd¸p hcp¯ð
3.1. aäpXc¯nð hyhØ sNbvXn«nñmsb¦nð, tI{µ kÀ¡mÀ hnÚm]w
sN¿pó kwØm¯nse {Kma{]tZi§fnð AhnZKv²
ImbnIm²zm¯nv kó²XbpÅ {]mb]qÀ¯nbmb AwK§fpÅ
GsXmcp IpSpw_¯npw kwØm kÀ¡mÀ Cu nba¯nsâ
ASnØm¯nð BhnjvIcn¨n«pÅ ]²Xn {]Imcw Hcp km¼¯nIhÀjw
qdnð Ipdbm¯ Znhk§fnð A{]ImcapÅ sXmgnð ðtIïXmWv.
2. Cu ]²Xnbn³ Iognð ðIs¸Spó tPmenIÄ sN¿pó GsXmcmÄ¡pw
Hmtcm Znhkhpw nÝnX nc¡nð thXw e`n¡phm³ AhImiapïv.
3. Cu nba¯nð aäpXc¯nð hyhØ sNbvXn«nñmsb¦nð Znhk
thXw BgvNtXmdpw hnXcWw sNt¿ïXpw, AXv bmsXmcp
ImcWhimepw {]hr¯nsNbvXv cïmgvNbne[nIcn¡m³
]mSnñm¯XpamWv.
4. tI{µ kÀ¡mcntm kwØm kÀ¡mcntm X§fpsS
km¼¯nItijn¡pw hnIk]cn[n¡papÅnð nópsImïv D]hIp¸v
(1)þð Dd¸p ðInbncn¡póXnpap]cn Imebfhnð Hmtcm
{]mb]qÀ¯nbmb IpSpw_mwK¯npw Cu ]²Xn {]Imcw sXmgnð
ðIpóXnv kµÀt`mNnXambn hyhØ sN¿mhpóXmWv.
A²ymbw 3
sXmgnepd¸p ]²Xnbpw sXmgnenñmbva thXhpw
4(1) hIp¸v 3 se e£y§fpsS km£mXv¡mc¯nmbn Cu nbaw {]m_ey¯nð
hóv HcphÀj¯nIw Hmtcm kwØm kÀ¡mcpw Cu nba¯nse
hyhØIÄ¡v ApkrXambn ]²Xn _m[Iambn«pÅ {Kma{]tZi§fnðs¸«
IpSpw_§fnse {]mb]qÀ¯nbmb AwK§Ä¡v AhnZKv² ImbnIm[zm¯nv
kó²amsWó At]£bpsS ASnØm¯nð Hcp km¼¯nI hÀjw qdp
Znhk¯nð IpdbmsX sXmgnð ðI¯¡hn[w Hcp ]²Xn X¿mdm¡n Cu
nba¯nsâ ]cn[n¡pÅnð nóv hnÚm]w sN¿Ww.

5. 5
A§s hnÚm]w sN¿póXphsc B {]tZi¯v S¸m¡n
sImïncn¡pó k¼qÀ® {KmaoW tdmkvKmÀ tbmP (SGRY), tZiob
^pUv t^mÀ hÀ¡v t{]m{Kmw (NFFWP) FónhbpsS hmÀjnI IÀ½
]²Xntbm ]cnt{]jy ]²Xntbm GXmWv A{]ImcapÅ hnÚm]¯np
sXm«pap¼v AhnsS {]m_ey¯nepïmbncn¡póXv AXv Cu ]²Xn¡p
thïnbpÅ B£³ ¹mmbn IW¡mt¡ïXmWv.
(2) A{]Imcw S¸m¡pó ]²Xnsb kw_Ôn¨ Hcp kw£n]vX hnhcWw
kwØm kÀ¡mÀ cïv {]mtZinI ]{X§fnð {]kn²nIcnt¡ïXpw
AXnð Hcp ]{Xw {]mtZinI `mjbnepÅXpw ]²Xn _m[Iambn«pÅ
{]tZit¯m {]tZi§fntem {]NmcapÅXpambncnt¡ïXpamWv
(3) D] hIp¸v 1 {]Imcw cq]s¸Sp¯pó ]²Xnbnð ]«nI Hónð
njvIÀjn¨n«pÅ khntijXIÄ¡pkrXamb hyhØIÄ Dïmbncn¡Ww.
5 (1) kwØm kÀ¡mÀ ]«nI 2 ð njvIÀjn¨n«pÅ hyhØIfnð nóv
hyXnNen¡msX Cu nba {]Imcw Dd¸p ðInbn«pÅ sXmgnð
ðIpóXnpÅ hyhØIÄ ]²Xnbnð DÄs¸Spt¯ïXmWv.
(2) Cu nba{]Imcw cq]s¸Sp¯pó GXp ]²Xnbnepw tPmenbv¡mbn
ntbmKn¡s¸Spó hyàn¡v ]«nI cïnð hyhØ sNbvXn«pÅ
kuIcy§fnð Ipdbm¯ kuIcy§Ä e`yamIpóXnpÅ AhImiw
Dïmbncn¡póXmWv.
6 (1) 1948 se annaw thPkv BIvSnð F´p Xsó AS§nbncpómepw, tI{µ
Kh¬saânv, hnÚm]¯neqsS, Cu nba¯nsâ Bhiy¯nte¡mbpÅ
thX nc¡v Xmsg]dbpó hyhØIÄ¡p hnt[bambn,
nÀt±in¡mhpóXmWv. A§sbmIpó ]£w hyXykvX {]tZi§Ä¡v
hyXykvX thX nc¡v nÀt±in¡mhpóXmWv. IqSmsX A{]ImcapÅ
hnÚm]¯neqsS kabmkab§fnð nÀt±in¡pó thX nc¡v
{]XnZnw 60 cq] Fó nc¡nð Ipdbphm³ ]mSpffXñ.
(2) Hcp kwØms¯ GsX¦nepw {]tZi¯nv thX nc¡v tI{µ kÀ¡mÀ
nÝbn¨p ðIpó kabw hsc 1948 se annaw thPkv BIvSnsâ 1þmw
hIp¸v 3 {]Imcw IÀjIsXmgnemfn¡v kwØm kÀ¡mÀ nÝbn¨n«pÅ
annaw Iqen B{]tZi¯nv _m[Iam¡n ]cnKWn¡póXmWv.

6. 6
7(1) ]²Xn {]Imcw sXmgnenmbn At]£ kaÀ¸n¨ HcmÄ¡v
sXmgnemhiys¸«psImïpÅ At]£ e`n¨v 15 Znhk¯nItam, ap³IqÀ
At]£bpsS Imcy¯nð sXmgnð Bhiys¸«n«pÅ XobXn apXtem
GXmtWm cïmaXp hcpóXv AXnIw A{]ImcapÅ sXmgnð
ðInbn«nñmsb¦nð AbmÄ¡v Cu hIp¸v {]Imcw Hcp {]XnZn sXmgnð
clnX _¯bv¡v AhImiapïmbncn¡pw
(2) D]hIp¸v (1) {]Imcw ðtIï sXmgnð clnX_¯ kwØm Kh¬saâv
nÝbn¡pó tbmKyXm hyhØIÄ¡pw D]m[nIÄ¡pw hnt[bambpw, Cu
nba¯nsebpw ]²Xnbnsebpw hyhØIÄ¡pw kwØm kÀ¡mcnsâ
km¼¯nItijn¡pw ApkrXambpw kwØm Iu¬knepambn
IqSnbmtemNn¨v kwØm kÀ¡mÀ hnÚm]w sN¿pó nc¡nð Hcp
IpSpw_¯nse At]£Iv BIpSpw_¯nv AhImis¸« ]cn[n¡v
hnt[bambn ðtIïXmWv. Fómð A{]ImcapÅ bmsXmcp nc¡pw
Hcp km¼¯nI hÀj¯nsâ BZys¯ 30 Znhkw thX nc¡nsâ
mensemónpw km¼¯nI hÀj¯nsâ Ahtijn¡pó Imebfhnð
thX nc¡nsâ ]IpXnbnepw IpdhmIm³ ]mSpÅXñ.
(3) sXmgnð clnX_¯ ðIphmpÅ kwØm kÀ¡mcnsâ _m[yX
Xmsg]dbpó kmlNcy§fnð CñmXmIpóXmWv.
(F) {Kma]ômb¯v Asñ¦nð t{]m{Kmw Hm^okÀ At]£ItmSv
AbmÄ tcn«v tPmen¡v lmPcmIm³ Asñ¦nð AbmfpsS
IpSpw_¯nse {]mb]qÀ¯nbmb Hmcmsfsb¦nepw tPmen¡v
ntbmKn¡phm³ nÀt±in¨mð; Asñ¦nð
(_n) sXmgnð Bhiys¸«vsImïpÅ kab]cn[n Ahkmn¡pIbpw
IpSpw_¯nse Bcpw sXmgnð sN¿m³ lmPcmImXncn¡pIbpw
sNbvXmð; Asñ¦nð
(kn) At]£Isâ IpSpw_¯nse {]mb]qÀ¯nbmb AwK§Ä¡v B
km¼¯nI hÀjw qdnð Ipdbm¯ Znhkw tPmene`n¨mð;
Asñ¦nð
(Un) At]£Isâ IpSpw_w Iqenbn¯nepw, sXmgnð clnX_¯
C¯nepw IqSn BsI 100 Znhks¯ sXmgnenpÅ Iqen¡v
Xpeyamb XpI Bkm¼¯nI hÀjw tSn Ignbpt¼mÄ

7. 7
(4) Hcp At]£sâ IpSpw_¯nv kwbpàambn evtIï sXmgnð
clnX_¯ t{]m{Kmw Hm^okÀ Asñ¦nð kwØmkÀ¡mÀ CXnmbn
hnÚm] {]Imcw A[nImcs¸Sp¯pó {]mtZinI A[nImc Øm]w
(PnñmXe¯ntem a[yXe¯ntem {KmaXe¯ntem DÅ ]ômb¯pIÄ
AS¡w) ApaXn ðIn hnXcWw sNt¿ïXmWv.
(5) D]hIp¸v (1) {]ImcapÅ Fñm sXmgnð clnX_¯m hnXcWhpw AXv
ðIm³ _m[yXbmb XobXn apXð 15 Znhk¯nIw
ðInbncnt¡ïXmWv.
(6) Cu nba{]Imcw sXmgnð clnX _¯ ðIpóXnpÅ S]Sn{Iaw
kwØm kÀ¡mÀ nÝbnt¡ïXmWv.
8(1) Xsâ nb{´W¯nXoXamb ImcW¯mð t{]m{Kmw Hm^okÀ¡v sXmgnð
clnXthXw nÝnX kab¯nItam Asñ¦nð Hcn¡eptam hnXcWw
sN¿phm³ IgnbmsX hcpó kmlNcy¯nð AbmÄ AXv Pnñm t{]m{Kmw
tImÀUntäÀ¡v dnt¸mÀ«v sNt¿ïXpw AXnpÅ ImcW§Ä Xsâ
Hm^oknse tm«okvt_mÀUnepw {Kma]ômb¯nsâ tm«okv t_mÀUnepw
Xn¡v DNnXsaóp tXmópó aäv {]apJCS§fnepw
{]kn²s¸Spt¯ïXpamWv.
(2) sXmgnð clnX_¯ ðImXncn¡pótXm sshIn ðIpótXm Bb Fñm
kw`hhpw AXXnsâ ImcyImcWklnXw Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäÀ
hmÀjnIdnt¸mÀ«nð DÄs¸Sp¯n kwØm Kh¬saânv
kaÀ¸nt¡ïXmWv.
(3) D]hIp¸v (1) {]Imcw dnt¸mÀ«v sN¿s¸Spó kwKXnIfnð _Ôs¸«
IpSpw_¯nv sXmgnð clnX_¯ Ignbpó{X thK¯nð
ðIpóXnpÅ Fñm S]SnIfpw kwØm kÀ¡mÀ kzoIcnt¡ïXmWv.
9. At]£Imb HcmÄ
(F) AbmfpsS IpSpw_¯nv ]²Xnbn³Iognð AphZn¨ sXmgnð
kzoIcn¡mXncpómtem, Asñ¦nð
(_n) tPmenbv¡v lmPcmImpÅ Adnbn¸v t{]m{Kmw Hm^okdnð ntóm,
nÀÆlW GP³knbnð ntóm e`n¨v 15 Znhk¯nIw tPmen¡v
lmPcmImXncpómtem; Asñ¦nð
(kn) _Ôs¸« nÀÆlW GP³knbnð nóv AphmZw hm§msX
XpSÀ¨bmbn HcmgvNbne[nIapÅ Imebfhntem Asñ¦nð

8. 8
GsX¦nepw Hcpamk¯nse HcmgvNbne[nIapÅ Imebfhntem tPmenbnð
nóv hn«p nð¡pItbm sNbvXmð;
AbmÄ¡v aqópamk¡met¯¡v Cu nba{]ImcapÅ
sXmgnð clnX_¯ Bhiys¸Sphm³ AÀlXbpïmbncn¡póXñ,
Fómð AbmÄ¡v ]²Xnbn³ Iognð GXp kab¯pw sXmgnð
Bhiys¸Sm³ AÀlXbpïmbncn¡póXmWv.
A²ymbw 4
nÀÆlW taðtm« A[nImcnIÄ
10(1). tI{µ Kh¬saâv hnÚm]{]Imcw njvIÀjn¡pó XobXn FómtWm
AópapXð Cu nba¯nmð NpaXes¸Sp¯nbncn¡pó IÀ¯hy§Ä
nÀÆln¡póXnpthïn Hcp tI{µ sXmgnepd¸p Iu¬knð
cq]oIcnt¡ïXmWv.
(2). tI{µ Iu¬knensâ BØmw Uðlnbnembncn¡pw
(3). tI{µ Kh¬saânmð nban¡s¸Spó Xmsg]dbpóhÀ tNÀóXmbncn¡pw
tI{µ Iu¬knð
(F) Hcp A²y£³
(_n) ¹mnwKv I½ojS¡apÅ tI{µ a{´meb§fnð nópw
tI{µkÀ¡mÀ nÝbn¡pó A{Xbpw F®¯nð
A[nIcn¡m¯hn[w tPmbnâv sk{I«dn ]Zhnbnð Ipdbm¯
{]Xnn[nIÄ
(kn) tI{µ kÀ¡mÀ nÝbn¡póXnð A[nIcn¡m¯ A{Xbpw
kwØm kÀ¡mÀ {]Xnn[nIÄ
(Un) ]ômb¯ncmPv Øm]§Ä, sXmgnemfnIfpsS kwLSIÄ,
]n´Ås¸«pt]mb hn`mK§Ä Fónhsc {]Xnn[oIcn¨v 15 ð
Ihnbm¯{Xbpw AutZymKnI AwK§Ä
Fómð A{]ImcapÅ AutZymKnI AwK§fnð tI{µ
kÀ¡mÀ manÀt±iw sN¿pó 2 Pnñm]ômb¯ A²y£sc
Hmtcm hÀjImebfhnte¡v BhÀ¯{Ia¯nð
DÄs¸Spt¯ïXmWv. AXpIqSmsX, Cu hyhØ {]Imcw
manÀt±iw sN¿s¸Spó AutZymKnI AwK§fnð
aqónsemónð Ipdbm¯F®w hnXIfmbncn¡Ww.

9. 9
AXnp]pdta, AutZymKnI AwK§fnð aqónsemónð
Ipdbm¯ F®w ]«nIPmXn, ]«nIhÀ¤w, aäp]ntóm¡
hn`mK§Ä, aXyq]£§Ä Fóo hn`mK§fnð
s¸Spóhcmbncn¡Ww.
(C) Cu Bhiy¯npthïn tI{µkÀ¡mÀ, N«{]Imcw, nÀ®bn¡pó
A{Xbpw F®w kwØm§fpsS {]Xnn[nIÄ
(F^v) C´ymKh¬saânð tPmbnâv sk{I«dn ]Zhnbnð Ipdbm¯ Hcp
sa¼À sk{I«dn
(4) tI{µIu¬knensâ A²yIvjsbpw aäv AwK§sfbpw nban¡póXnv
_m[Iamt¡ï hyhkvYIfpw, n_ÔIfpw IqSmsX tI{µ
Iu¬knðtbmKw tNcpóXnpÅ kabw, Øew, S]Sn{Iaw (A¯cw
tbmK§fpsS Izmdw AS¡w) Fónhbpw tI{µkÀ¡mÀ nÝbn¡pó
coXnbnembncn¡pw.
11(1)tI{µIu¬knð Xmsg¸dbpó NpaXeIfpw IÀ¯hy§fpw nÀÆln
t¡ïXmWv.
(F) Hcp tI{µ aqeynÀ®bþ ZnimKXnnb{´W kwhn[mw
GÀs¸Sp¯pI
(_n) Cu nba¯nsâ nÀÆlWhpambn _Ôs¸« FñmImcy¯nepw
tI{µ kÀ¡mcnv D]tZiw ðIpI
(kn) ZnimKXn nb{´W¯npw {]iv]cnlmc¯npwthïnbpÅ
kwhn[ms¯ kabmkab§fnð ]pchtemI¯np
hnt[bam¡pIbpw Bhiyamb sa¨s¸Sp¯epIÄ
nÀt±in¡pIbpw sN¿pI.
(Un) Cu nba{]Imcw BhnjvIcn¨n«pÅ ]²Xnsb kw_Ôn
hnhc§Ä¡v Ignbpó{X hym]Iambn {]NmcWw ðIpI
(C) Cu nba nÀÆlW¯nsâ ZnimKXn nb{´Ww S¯pI
(F^v) Cu nba¯nsâ nÀÆlWs¯ kw_Ôn¨v tI{µKh¬saâv
]mÀesaânp ap¼msI kaÀ¸nt¡ï hmÀjnIdnt¸mÀ«v
X¿mdm¡pI
(Pn) tI{µ kÀ¡mÀ NpaXes¸Sp¯pó atäsXmcp NpaXetbm
IÀ¯hytam.

10. 10
(2) Cu nba{]Imcw cq]s¸Sp¯nbn«pÅ hnhn[ ]²XnIfpsS aqeynÀ®bw
S¯póXnpw B Bhiy¯npthïn {KmaoW k¼Zv ØnXnsb
kw_Ôn¨pw ]²XnIfpsS nÀÆlWs¯ kw_Ôn¨papÅ ØnXn
hnhcIW¡pIÄ tcnt«m AñmsXtbm tiJcn¡póXnpw tI{µ
Iu¬knenv A[nImcapïmbncn¡pw
12 (1) kwØmXe¯nð Cu nba¯nsâ nÀÆlWw kw_Ôn¨v ZnimKXn
nb{´Whpw ]pchtemIhpw S¯póXnmbn Hmtcm kwkvYm
kÀ¡mcpw Hcp sNbÀt]gvkWpw kwØm kÀ¡mÀ nÝnbn¡pó A{Xbpw
F®w HutZyKnI AwK§fpw IqSmsX ]ômb¯ncmPv Øm]§Ä,
sXmgnemfnIfpsS kwLSIÄ, ]n´Ås¸«pt]mb hn`mK§Ä Fónhcnð
nóv kwØm kÀ¡mÀ manÀt±iw sN¿pó 15 ð Ihnbm¯
AutZymKnI AwK§fpw AS§nb Hcp kwØm Iu¬knð
cq]oIcnt¡ïXpw B Iu¬knð ……………………. (kwØm¯nsâ
t]cv) kwØm sXmgnepd¸p Iu¬knð Fódnbs¸tSïXpamWv.
Fómð, Cu hyhØ {]Imcw manÀt±iw sN¿s¸Spó
AutZymKnI AwK§fnð aqónsemónð Ipdbm¯ F®w
hnXIfmbncn¡Ww.
IqSmsX, AutZymKnI AwK§fnð aqónsemónð Ipdbm¯ F®w
]«nIPmXn, ]«nIhÀ¤w, aäp ]ntóm¡ hn`mK§Ä, aXyq]£§Ä Fóo
hn`mK§fnðs¸Spóhcmbncn¡Ww.
(2) kwØm Iu¬knensâ A²y£sbpw aäv AwK§sfbpw
nban¡póXnv _m[Iamt¡ï hyhØIfpw n_ÔIfpw, IqSmsX,
kwØm Iu¬knð tbmKw tNcpóXnpÅ kabw, Øew, S]Sn{Iaw
(A¯cw tbmK§fpsS tIzmdw AS¡w) Fónhbpw kwØm kÀ¡mÀ
nÝbn¡pó coXnbnembncn¡Ww.
(3) kwØm Iu¬knensâ NpaXeIfpw IÀ¯hy§fpw Xmsg]dbpóhbmWv:
(F) ]²Xnsb kw_Ôn¨pw kwØm¯nse AXnsâ nÀÆlWs¯
kw_Ôn¨papÅ Fñm Imcy§fnepw kwØm kÀ¡mcnv D]tZiw
ðIpI.
(_n). ap³KWmSnØm¯nepÅ {]hr¯nIÄ nÝbn¡pI.

11. 11
(kn) ZnimKXn nb{´W¯npw ]cmXn ]cnlmc¯npapÅ kwhn[ms¯
kabmkab§fnð ]pchtemI¯np hnt[bam¡pIbpw
Bhiyamb sa¨s¸Sp¯epIÄ nÀt±in¡pIbpw sN¿pI.
(Un) Cu nbas¯ kw_Ôn¨pw nba {]Imcw BhnjvIcn¨n«pÅ
]²Xnsb kw_Ôn¨papÅ hnhc§Ä¡v Ignbpó{X hym]Iambn
{]NmcWw ðIpI.
(kn) kwØm¯nð Cu nba¯nsâbpw ]²XnbpsSbpw nÀÆlWs¯
kw_Ôn¨ ZnimKXn nb{´Ww S¯pIbpw tI{µ Iu¬knepambn
_Ôs¸«v A{]Imcapff nÀÆlW¯nsâ GtIm]w
km[yam¡pIbpw sN¿pI.
(F^v) kwØm kÀ¡mÀ kwØm nbak`bpsS ap¼msI kaÀ¸nt¡ï
hmÀjnI dnt¸mÀ«v X¿mdm¡pI
(Pn) tI{µIu¬kntem kwØmkÀ¡mtcm NpaXes¸Sp¯pó atäsXmcp
NpaXetbm IÀ¯hytam nÀÆln¡pI.
(4) kwØm¯nI¯v, S¸nem¡pó ]²XnIfpsS aqeynÀ®bw
S¯póXnpw B Bhiy¯npthïn {KmaoW k¼Zv ØnXnsb
kw_Ôn¨pw ]²XnIfpsS nÀÆlWs¯ kw_Ôn¨papÅ ØnXnhnhc
IW¡pIÄ tcnt«m AñmsXtbm tiJcn¡póXnpw kwØm
Iu¬knenv A[nImcapïmbncn¡pw
13(1) PnñmXe¯nepw a[yXe¯nepw {KmaXe¯nepapÅ ]ômb¯pIfmbncn¡pw
Cu nba{]Imcw BhnjvIcn¡pó ]²XnIfpsS Bkq{XW¯npw
nÀÆlW¯npw NpaXes¸« apJy A[nImc Øm]§Ä
(2) PnñmXe¯nepÅ ]ômb¯pIfpsS IÀ¯hy§Ä Xmsg ]dbpó
hbmbncn¡pw.
(F) Cu ]²Xnbn³ Iognð t»m¡vXe¯nð GsäSp¡pó t{]m{Kmansâ
`mKamb t{]mPIvSpIÄ¡v A´na cq]w ðIn AwKoImcw ðIð.
(_n)t»m¡vXe¯nepw PnñmXe¯nepw GsäSp¡pó t{]mPIvSpIfpsS
taðtm«hpw ZnimKXnnb{´Whpw
(kn)kwØm Iu¬knð ImemIme§fnð NpXes¸Sp¯pó aäp
IÀ¯hy§fpsS nÀÆlWw.
(3)a[yXe¯nepÅ]ômb¯pIfpsSIÀ¯hy§Ä Xmsg]dbpóhbmbncn¡pw.

12. 12
(F) t»m¡pXe ]²XnIÄ¡v AwKoImcw ðIn A´na
AwKoImc¯nmbn Pnñm ]ômb¯nv Ab¨psImSp¡ð
(_n) {Kma]ômb¯vXe¯nepw t»m¡v Xe¯nepw GsäSp¡pó
t{]mPIvSpIfpsS taðtm«hpw ZnimKXn nb{´Whpw, IqSmsX
(kn) kwØm Iu¬knð ImemIme§fnð NpaXes¸Sp¯pó aäp
IÀ¯hy§fpsS nÀÆlWw.
(4) Cu nba{]Imchpw AXnmð BhnjvIcn¨n«pÅ ]²Xn {]Imchpw DÅ
IÀ¯hy§Ä nÀÆln¡póXnv Pnñm ]ômb¯nmhiyamb klmbw
Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäÀ ðtIïXmWv.
14(1) ]²XnbpsS Pnñbnse nÀÆlW¯nmbn kwØm kÀ¡mÀ Xocpamn¡pw
{]Imcw Pnñm ]ômb¯nsâ No^v FIvknIyq«ohv Hm^okÀ, Asñ¦nð
PnñmIfIvSÀ AXpasñ¦nð AptbmPyamb ]ZhnbnepÅ atäsX¦nepw
PnñmXe DtZymKØs Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntädmbn
ntbmKnt¡ïXmWv.
(2) Cu nba¯npw AXp{]Imcw cq]s¸Sp¯nbn«pÅ N«§Ä¡pw
ApkrXambn Pnñbnse ]²XnbpsS nÀÆlWw St¯ï D¯chmZnXzw
Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäÀ¡mbncn¡pw.
(3) Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntädpsS IÀ¯hy§Ä Xmsg]dbpóhbmbncn¡pw.
(F) Cu nba{]Imchpw AXnmð BhnjvIcn¨n«pÅ ]²Xn
{]ImchpapÅ IÀ¯hy§Ä nÀÆln¡póXnv Pnñm ]ômb¯ns
klmbn¡pI.
(_n) t»m¡pIÄ X¿mdm¡nbn«pÅXpw aäv nÀÆlW GP³knIfnð
nóv e`n¨n«pÅXpamb ]²XnIÄ PnñmXe¯nð t{ImUoIcn¨v Pnñm
]ômb¯nsâ AwKoImcw e`n¡póXnpthïnbpÅ Hcp kamlrX
]²Xnbm¡pI
(kn) Bhiyamb kµÀ`§fnð `cW]camb AwKoImchpw ApaXnbpw
e`yam¡pI.
(Un) Xsâ A[nImc]cn[nbnepÅ t{]m{Kmw Hm^okÀamcpsSbpw
nÀÆlW GP³knIfpsSbpw {]hÀ¯§Ä GtIm]n¸n¨v
At]£IÀ¡v Cu nba {]Imcw AhImis¸« sXmgnð
ðIpópshóv Dd¸phcp¯pI.

13. 13
(C) t{]m{Kmw Hm^okÀamcpsS {]hÀ¯ AhtemIhpw ZnimKXn
nb{´Whpw S¯pIbpw taðtm«w nÀÆln¡pIbpw sN¿pI.
(F^v) SópsImïncn¡pó {]hr¯nIfpsS ]cntim[
nÝnXImebfhnð S¯pI IqSmsX
(Pn) At]£IcpsS k¦S§Ä¡v ]cnlmcw ImWpI
(4) Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäÀ¡v Cu nba¯n³IognepÅ IÀ¯hy§Ä
nÀÆln¡póXnv Bhiyamb `cW]chpw km¼¯nIhpamb A[nImc§Ä
kwØm kÀ¡mÀ Gev]n¨p ðIWw.
(5) hIp¸v 15 se D]hIp¸v (1) {]Imcw Pnñbnð nban¡s¸Spó
t{]m{KmwHm^okÀamcpw kwØmKh¬saânsâbpw {]mtZinI
`cWØm]§fnsebpw DtZymKØcpw Cu nba{]Imchpw AXn³{]Imcw
cq]s¸Sp¯nbn«pÅ ]²Xn {]ImchpapÅ NpaXeIÄ nÀÆln¡póXnv
Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäsd klmbnt¡ïXmWv.
(6) FñmhÀjhpw Unkw_À amk¯nð Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäÀ ASp¯
km¼¯nI hÀj¯nte¡v {]Xo£n¡pó AhnZKv² ImbnI
sXmgnenpthïnbpÅ Bhiyhpw AXv ndthäphm³ Cu ]²Xnbn³Iognð
GsäSp¡mhpó {]hr¯nIfpw kw_Ôn¨ ¹mpw AS§nb Hcp te_À
_UvPäv X¿mdm¡n Pnñm ]ômb¯nð kaÀ¸nt¡ïXmWv.
(15) (1) Fñm a[yXe ]ômb¯nepw t»m¡v Uhe¸vsaâv Hm^okdpsS ]Zhnbnð
Ipdbm¯Xpw kwØm kÀ¡mÀ nÝbn¡pó tbmKyXbpw {]hr¯n
]cnNbhpw DÅXpamb Hcmsf t{]m{Kmw Hm^okdmbn kwØm kÀ¡mÀ
nbant¡ïXmWv.
(2) t{]m{Kmw Hm^okÀ a[yXe¯nepÅ ]ômb¯ns Cu nba¯nepw
AXn³{]Imcw BhnjvIcn¨n«pÅ ]²Xnbnepw hyhØ sNbvXn«pÅ
IÀ¯hy§Ä nÀÆln¡póXnv klmbnt¡ïXmWv.
(3) Xsâ A[nImc ]cn[n¡pÅnse sXmgnenpÅ BhiyIXbpw
GsäSp¯n«pÅ ]²XnIÄ aqeapïmIpó sXmgnehkc§fpw X½nð
s]mcp¯s¸Sp¯phm³ t{]m{Kmw Hm^okÀ D¯chmZnXzs¸«ncn¡póp.
(4) {Kma]ômb¯pIÄ X¿mdm¡nbn«pÅ ]²Xn nÀt±i§fpw a[yXe
]ômb¯nð nóv e`n¨n«pÅ nÀt±i§fpw kwtbmPn¸n¨v Xsâ

14. 14
A[nImc ]cn[nbnepÅ t»m¡npthïnbpÅ Hcp ]²Xn t{]m{Kmw
Hm^okÀ X¿mdmt¡ïXmWv.
(5) t{]m{Kmw Hm^okdpsS NpaXeIfnð Xmsg¸dbpóh
DÄs¸SpóXmbncn¡pw.
(F) t»m¡npÅnse {Kma]ômb¯pIfpw aäv nÀÆlW GP³knIfpw
GsäSp¯n«pÅ ]²XnIfpsS ZnimKXn nb{´Ww
(_n) AÀlXs¸« IpSpw_§Ä¡v sXmgnð clnX_¯ AphZn¡epw
AXv ðInsbóv Dd¸phcp¯epw
(kn)t»m¡npÅnð ]²Xn {]Imcw GsäSp¯n«Å {]hr¯nIfnð
GÀs¸«n«pff Fñm sXmgnemfnIÄ¡pw IrXyhpw ymbhpambn
thXw ðIn Fópdp¸p hcp¯pI.
(Un){Kma]ômb¯pIfpsS A[nImc ]cn[nbnepÅ Fñm
{]hr¯nIfpsSbpw {Iaamb tkmjyð HmUnäv {Kmak`Ifnð h¨v
S¡pópshópw tkmjyð HmUnänð DbÀóp hcpó
Bt£]§fntòð IrXyambn S]Sn kzoIcn¨p Fópw
Dd¸phcp¯pI.
(C) t»m¡npÅnð ]²XnbpsS nÀÆlWhpambn _Ôs¸«v
DbÀóphcmhpó Fñm ]cmXnIfntòepw ImeXmakw IqSmsX
CSs]SpI.
(F^v) kwØm kÀ¡mtcm Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntätdm
NpaXes¸Sp¯pó atäsXmcp tPmenbpw.
(6) t{]m{Kmw Hm^okÀamÀ Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntädpsS
nÀt±impkcWhpw nb{´W¯n³ Iognepw taðtm«¯nepw
{]hÀ¯nt¡ïXmWv.
(7) kwkvYm kÀ¡mcnv Hcp D¯chp aptJ t{]m{Kmw Hm^okdpsS
GsX¦neptam Fñm NpaXeIfptam nÀhln¡phm³ Hcp
{Kma]ômb¯nstbm {]mtZinI A[nImc Øm]s¯tbm
NpaXes¸Sp¯mhpóXmWv.
16(1) {Kmak`bpsS ip]mÀibpsS ASnØm¯nð {Kma]ômb¯v
{]tZi¯v ]²Xnbn³ Iognð GsäSpt¡ï {]hr¯nIÄ

15. 15
Isï¯pIbpw A¯cw {]hr¯nIfpsS nÀÆlWhpw taðtm«hpw
S¯pIbpw sNt¿ïXv {Kma]ômb¯nsâ D¯chmZnXzamWv.
(2) {Kma]ômb¯v {]tZi¯npÅnð ]²Xn {]Imcw t{]m{Kmw Hm^okÀ
AphZn¡pó GXp {]hr¯nbpw {Kma]ômb¯nv
GsäSp¡mhpóXmWv
(3) {Kmak`bpsS ip]mÀiIÄ IW¡nseSp¯psImïv Hmtcm
{Kma]ômb¯pw Hcp hnIk ]²Xn X¿mdmt¡ïXpw sXmgnenpÅ
BhiyIX DbÀóphcpó apdbv¡v ]²Xnbn³Iognð GsäSp¡m³
Ignbpó Xc¯nepÅ km[yamb {]hr¯nIfpsS kamlrX enÌv
X¿mdm¡n kq£nt¡ïXpamWv.
(4) {]hr¯nIÄ nÀÆln¡póXnv nÀt±in¡s¸« hÀjw Bcw`n¡póXnp
ap¼pXsó {Kma]ômb¯v hnhn[ {]hr¯nIfpsS ap³KWm {Iaw
AS¡apÅ hnIk ]²Xn t{]m{Kmw Hm^okÀ¡v ]cntim[bv¡pw
{]mYanI AwKoImc¯npw thïn Abbv¡Ww.
(5) t{]m{Kmw Hm^okÀ ]²Xn XpIbpsS ASnØm¯nð 50 % ð Ipdbm¯
{]hr¯nIfpsS nÀÆlW NpaXe {Kma]ômb¯nv
Gev]n¨psImSpt¡ïXmWv.
(6) t{]m{Kmw Hm^okÀ Hmtcm {Kma]ômb¯npw Xmsg ]dbpó Imcy§Ä
hnXcWw sNt¿ïXmWv.
F. {Kma]ômb¯pIÄ nÀÆlWw S¯póXnmbn
AphZn¡s¸« {]hr¯nIfpsS aÌÀtdmÄ
_n. {Kma]ômb¯nse Xmak¡mÀ¡v aäp {]tZi§fnð
e`yambn«pÅ sXmgnehkc§fpsS enÌv
(7) {Kma]ômb¯v At]£IÀ¡v sXmgnehkc§Ä
AphZn¨psImSp¡pIbpw AhtcmSv {]hr¯n¡v lmPcmIphm³
Bhiys¸SpIbpw sN¿Ww.
(8) {Kma]ômb¯v ]²Xn {]Imcw GsäSp¡pó {]hr¯nIÄ nÀ±njvS
kmt¦XnI nehmc¯npw AfhpIÄ¡pw ApkrXambhbmbncn¡Ww.
17(1) {Kma]ômb¯npÅnse {]hr¯nIfpsS nÀÆlW ZnimKXn nb{´Ww
{Kmak` St¯ïXmWv.

16. 16
(2) ]²Xn {]Imcw {Kma]ômb¯npÅnð GsäSp¯n«pÅ Fñm
{]hr¯nIfpsSbpw {Iaamb tkmjyð BUnäv {Kmak` St¯ïXmWv.
(3) tkmjyð BUnäp S¯póXnpthïn aÌÀtdmfpIÄ, _nñpIÄ,
ckoXpIÄ, Afhp_p¡pIÄ, AphmZ]{X¯nsâ ]IÀ¸pIÄ, _Ôs¸«
aäp IW¡pIfpw tcJIfpw AS¡apÅ Fñm {]kàamb {]amW§fpw
{Kma]ômb¯v {Kmak`bv¡v e`yamt¡ïXmWv.
18. Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäÀ¡pw t{]m{Kmw Hm^okÀamÀ¡pw ]²XnbpsS
^e{]Zamb nÀÆlW¯npthïn Bhiyamb DtZymKØscbpw
kmt¦XnI ]n´pWbpw kwØm kÀ¡mÀ e`yamt¡ïXmWv.
19. ]²XnbpsS nÀÆlWhpambn _Ôs¸«v GsXmcmfpsSbpw GsXmcp
]cmXnbpw ssIImcyw sN¿póXnpthïn t»m¡v Xe¯nepw
PnñmXe¯nepw AptbmPyamb ]cmXn ]cnlmc kwhn[mw kwØm
kÀ¡mÀ N«§Ä hgn nÝbnt¡ïXpw A¯cw ]cmXnIÄ
XoÀ¸pIev]n¡póXnpÅ S]Sn{Iaw cq]s¸Spt¯ïXpamWv.
A²ymbw 5
tZiob,kwØm sXmgnepd¸v ^ïnsâ cq]oIcWhpw HmUnäpw
20(1) Cu nba¯nsâ Bhiy¯nte¡mbn tI{µ Kh¬saâv hnÚm]w hgn
tZiob sXmgnepd¸v ^ïv Fódnbs¸Spó Hcp ^ïv cq]oIcnt¡ïXmWv.
(2) ]mÀesaâv Cu Bhiy¯npthïn nbaw aptJ aXnbmb XpI
hIbncp¯nbtijw tZiob ^ïnte¡v tI{µ Kh¬saâv Bhiysaóp
IcpXpó A{Xbpw XpI {Kmâmtbm hmbv]bmtbm amtäïXmWv.
(3) tI{µ Kh¬saâv nÝbn¡pó hyhØIÄ¡pw ]cnanXnIÄ¡pw
ApkrXambhn[¯nð thWw tZiob ^ïnte¡v hIbncp¯pó XpI
hnntbmKnt¡ïXv.
21 (1) ]²XnbpsS nÀÆlW¯npthïn kwØm Kh¬saâv hnÚm]w
hgn kwØm sXmgnepd¸v ^ïv Fódnbs¸Spó Hcp ^ïv
cq]oIcnt¡ïXmWv.
(2) kwØm ^ïnte¡v e`yam¡pó XpI Cu nba¯nsâbpw
AXn³{]Imcw BhnjvIcn¨n«pÅ ]²XnbpsSbpw nÀÆlW¯nmbpw Cu
nba¯nsâ nÀÆlWhpambn _Ôs¸« `cW]camb sNehpIÄ¡mbpw

17. 17
kwØm Kh¬saâv nÝbn¡pó hyhØIÄ¡pw ]cannXnIÄ¡pw
ApkrXambn hnntbmKn¡mhpóXmWv
(3) kwØm Kh¬saâv nÝbn¡pó A[nImc Ømw kwØm
kÀ¡mcnpthïn kwØm ^ïnsâ kq£n¸pw ssIImcyw sN¿epw
kÀ¡mÀ nÝbn¡pó coXnbnð St¯ïXmWv.
22(1) Cu Bhiy¯npthïn tI{µKh¬saâv X¿mdm¡pó N«§Ä¡v
hnt[bambn Xmsg¸dbpó sNehpIÄ tI{µKh¬saâv hlnt¡ïXmWv:þ
F. ]²Xnbn³ Iognð AhnZKv² ImbnIm[zm¯npÅ thXambn
sImSpt¡ï XpI;
_n. ]«nI II se hyhØIÄ¡p hnt[bambn ]²Xnbnse hnZKv²,
AÀ² hnZKv² sXmgnemfnIfpsS thXaS¡w ]²Xnbnse
km[LSI sNehnsâ menð aqóp`mKw;
kn.t{]m{Kmw Hm^okdpsSbpw At±l¯nsâ klmbI
DtZymKØcpsSbpw i¼fhpw _¯Ifpw tI{µ Iu¬knensâ
`cW]camb sNehpIÄ, ]«nI II {]Imcw GÀs¸Spt¯ï
kuIcy§fpsS sNehpIÄ, tI{µ kÀ¡mÀ nÝbn¡pó
atäsX¦nepw sNehpIÄ FónhbpÄs¸sSbpÅ `cW nÀÆlW
sNehpIÄ¡mbn sam¯w ]²Xn sNehnsâ tI{µ Kh¬saâv
nÝbn¡pó A{Xbpw iXamw XpI.
(2) kwØm Kh¬saâv Xmsg¸dbpó sNehpIÄ hlnt¡ïXmWv:þ
F. ]²Xnbn³ Iognð ðtIïpó sXmgnð clnX_¯
_n. ]«nI II se hyhØIÄ¡p hnt[babn hnZKv², AÀ²
hnZKv² sXmgnemfnIfpsS thXaS¡apÅ km[LSI
sNehnsâ menð Hóp`mKw
kn. kwØm Iu¬knensâ `cW]camb sNehpIÄ
23(1) ]²XnbpsS nÀÆlW¯npthïn Gev]n¡pó XpIbpsS icnbmb
coXnbnepÅ hnntbmKhpw S¯n¸pw Pnñm t{]m{Kmw
tImÀUntädpsSbpw Pnñbnse Fñm nÀÆlW GP³knIfpsSbpw
D¯chmZnXzamWv.

18. 18
(2) Cu nba¯nse hyhØIÄ {]Imchpw AXnmð Bhnjv¡cn¨n«pÅ
]²Xn {]Imchpw sXmgnemfnIsf tPmen¡v ntbmKn¡póXp
kw_Ôn¨ IW¡pIfpw nÀÆlW sNehpIfpsS IW¡pIfpw FgpXn
kq£n¡póXnpÅ coXn kwØm kÀ¡mÀ nÀt±int¡ïXmWv.
(3) ]²XnbpsSbpw ]²Xnbn³ Iognse ]cn]mSnIfpsSbpw icnbmb
coXnbnepÅ nÀÆlWw S¯póXnpw ]²Xn nÀÆlW¯nsâ
FñmXe¯nepw kpXmcyXbpw D¯chmZnXznÀ®bhpw
Dd¸phcp¯póXnpapÅ GÀ¸mSpIÄ kwØm kÀ¡mÀ nbaw hgn
nÝbnt¡ïXmWv.
(4) thX¯nsâbpw sXmgnð clnX_¯bpsSbpw ]Wambn«pÅ Fñm
hnXcWhpw kaql¯nse njv]£ hyànIfpsS kmón[y¯nð h¨v
ap³IqÀ {]Jym]n¨n«pÅ Znhk§fnð _Ôs¸« hyàn¡v tcn«v
St¯ïXmWv.
(5) {Kma]ômb¯nsâ ]²Xn nÀÆlWhpambn _Ôs¸«v XÀ¡tam
]cmXntbm DïmIpó ]£w B kwKXn t{]m{Kmw Hm^okÀ¡v d^À
sNt¿ïXmWv.
(6) t{]m{Kmw Hm^okÀ Hmtcm ]cmXnbpw Xm³ FgpXn kq£n¡pó Hcp
]cmXn cPnÌdnð tcJs¸Spt¯ïXpw XÀ¡§fpw ]cmXnIfpw e`n¨v
HcmgvNbv¡Iw XoÀ¸pIev]nt¡ïXpamWv. atäsX¦nepw A[nImc
Ømw ]cnlcnt¡ï ]cmXnbmsW¦nð t{]m{Kmw Hm^okÀ AXv
]cmXn¡mcs Adnbn¨psImïv _Ôs¸« A[nImcØm¯nv
Ab¨psImSpt¡ïXmWv.
24(1) tI{µKh¬saâv, Iwt{SmfÀ Bâv BUnäv Pdepambn IqSnbmtemNn¨v
]²XnbpsS FñmXe¯nepapÅ IW¡pIÄ BUnäv sN¿póXnv
AptbmPyamb GÀ¸mSpIÄ nÝbnt¡ïXmWv.
(2) ]²XnbpsS IW¡pIÄ kwØm Kh¬saâv nÀt±in¡pó cq]¯nepw
coXnbnepw FgpXn kq£nt¡ïXmWv.
A²ymbw 6
]ehI
25. Cu nba¯nse hyhØIÄ ewLn¡pó GsXmcmÄ¡psaXnsc Ipäw
Npa¯s¸Spó ]£w Bbncw cq]hsc ]ng hn[n¡mhpóXmWv.

19. 19
26(1) tI{µ Kh¬saânv X§Ä {]tbmKnt¡ï A[nImc§Ä (N«§Ä
cq]nIcn¡mpÅ A[nImcw HgnsI) Hcp hnÚm]w aptJ nÝnX
kmlNcy§fnepw nÝnX hyhØIÄ¡pw ]cnanXnIÄ¡pw hnt[bambn
kwØm Kh¬saântem tI{µ Kh¬saânsâtbm kwØm Kh¬saân
sâtbm IognepÅ DtZymKØntem n£n]vXam¡mhpóXmWv.
(2) kwØm Kh¬saânv X§Ä {]tbmKnt¡ï A[nImc§Ä (N«§fpw
]²XnIfpw cq]oIcn¡phmpÅ A[nImcw HgnsI) Hcp hnÚm]w aptJ
nÝnX kmlNcy§fnepw nÝnX hyhØIÄ¡pw ]cnanXnIÄ¡pw
hnt[bambn X§fpsS IognepÅ Hcp DtZymKØnð
n£n]vXam¡mhpóXmWv.
27 (1) tI{µ Kh¬saânv Cu nba¯nse hyhØIfpsS ^e{]Zamb
nÀÆlW¯nv DNnXsaóp X§Ä IcpXpó nÀt±i§Ä kwØm
Kh¬saânp ðImhpóXmWv.
(2) D]hIp¸v (1) se hyhØIÄ¡p hncp²amIm¯hn[¯nð, Cu
nba{]ImcapÅ GsXmcp ]²Xn¡pthïn ðInbn«pÅ XpIbpsSbpw
{Iahncp²amb D]tbmKs¯ kw_Ôn¨v e`n¡pó GsXmcp ]cmXnbpw
{]YaZrjvSym tIkpÅXmsWóv t_mZv[ys¸«mð tI{µKh¬saâv B
]cmXnsb¡pdn¨v X§Ä ntbmKn¡pó GsX¦nepw GP³knsbs¡mïv
Atzjn¸nt¡ïXpw Bhiysa¦nð ]²Xnbv¡pthïnbpÅ ^ïv
AphZn¡póXv nÀ¯n hbvt¡ïXpw ymbamb ImebfhnpÅnð
]²XnbpsS icnbmb coXnbnepÅ nÀÆlWw
S¯póXnptbmPyamb ]cnlmc S]SnIÄ kzoIcnt¡ïXpamWv.
28. Ct¸mÄ nehnepÅ atäsX¦nepw nba¯ntem AXn³ {]Imcw Dïmbn«pÅ
DS¼SnIfntem Cu nba¯np hncp²ambn F´p Xsó
AS§nbncpómepw Cu nba¯nse hyhØIÄ¡pw AXn³ {]Imcw
BhnjvIcn¨n«pÅ ]²XnIÄ¡pw {]m_eyapïmbncn¡pw.
Fómð Cu nba¯nse hyhØIÄ¡v Apcq]amb hn[¯nð
{KmaoW IpSpw_§Ä¡v AhnZKv² ImbnI sXmgnð Dd¸p
hcp¯póXnmbn Fs´¦nepsamcp kwØm nbaw nenð¡pItbm
nba nÀ½mWw S¯pItbm sN¿pIbpw AXn³ {]Imcw IpSpw_§Ä¡v
Dd¸p sImSp¡s¸«n«pÅ AhImi§Ä Cu nba{]Imcw sXmgnenmbn

20. 20
Dd¸phcp¯nbn«papÅ hyhØItf¡mÄ XmgvóXc¯nepÅXpañmsb¦nð
kwØm Kh¬saânv kz´w nbaw S¸nem¡mhpóXmWv.
IqSmsX A¯cw kwKXnIfnð _Ôs¸« kwØm
Kh¬saânpÅ km¼¯nI klmbw tI{µKh¬saâv nÝbn¡pó
coXnbnð ðtIïXpw BbXv Cu nba {]Imcw B kwØmw Hcp
]²Xn BhnjvIcn¨v S¸nem¡nbncpsó¦nð AhÀ¡v e`n¡m³
AÀlXs¸« XpItb¡mÄ A[nIcn¡m³ ]mSnñm¯XpamIpóp.
29(1) tI{µKh¬saânv BhiyamsWóp tXmópópt¼mtgm, AptbmPysaóv
IcpXpt¼mtgm Hcp hnÚm]w aptJ ]«nI I Dw ]«nI II Dw t`ZKXn
sN¿mhpóXpw XpSÀóv ]«nII Dw ]«nI II Dw A{]Imcw t`ZKXn
sNbvXXmbn IcpXmhpóXpamWv.
(2) D]hIp¸v (1) {]ImcapÅ Hmtcm hnÚm]¯nsâbpw ]IÀ¸v AXv
]pds¸Sphn¨mð DS³ Xsó ]mÀesaânsâ Ccp k`Ifnepw
kaÀ¸nt¡ïXmWv.
30. Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäÀt¡m t{]m{Kmw Hm^okÀt¡m C´y³ in£m
nba¯nse 21þmw hIp¸p {]Imcw kÀ¡mÀ DtZymKØtm B nebnð
IW¡mt¡ïtXm Bb atäsX¦nepw hyànt¡m FXnsc Cu nba¯n³
Iogntem N«¯nð Iogntem AXnmð BhnjvIcn¨n«pÅ GsX¦nepw
]²Xnbntem D¯at_m[yt¯msS sNbvXtXm sN¿mpt±in¨tXm Bb
GXpImcy¯n³taepw bmsXmcphn[ hyhlmctam IpähnNmcWtbm
nba]camb aäp S]SnItfm nenð¡póXñ.
31 (1) tI{µ Kh¬saâv ap³Iq«n {]kn²s¸Sp¯nb hnÚm]w aptJs Cu
nba¯nse hyhØIÄ S¸nem¡póXnmbpÅ N«§Ä¡v cq]w
ðtIïXmWv.
(2) {]tXyIn¨v, Fómð ap³ ]dªn«pÅ A[nImc¯np hncp²amIm¯
nebnð, Xmsg¸dbpó Fñmtam NnesX¦neptam Imcy§sf kw_Ôn¨
hyhkvYIÄ BN«§fnð DïmIWw.
F) 10þmw hIp¸v, 3þmw D] hIp¸v (C) JÞnI {]ImcapÅ F®w
kwØm kÀ¡mcpIfpsS {]Xnn[nIÄ;
_n) 10þmw hIp¸v, 4þmw D] hIp¸v {]Imcw tI{µ Iu¬knensâ
A[y£sbpw AwK§sfbpw nban¡póXnp _m[Iamt¡ï

21. 21
hyhØIfpw n_ÔIfpw, IqSmsX tI{µ Iu¬knð tbmKw
tNcpóXnpÅ kabw, Øew S]Sn{Iaw (A¯cw tbmK§fpsS
tIzmdw AS¡w);
kn)20þmw hIp¸v, 3þmw D] hIp¸v {]Imcw tZiob ^ïv
hnntbmKn¡póXnp _m[Iamt¡ï hyhØIfpw ]cnanXnIfpw;
Un) 22þmw hIp¸v, 1þmw D] hIp¸v {]ImcapÅ Nne C§fpsS
sNehnmhiyamb XpI AphZn¡póXnpÅ N«§Ä;
C) N«{]Imcw tI{µKh¬saâv nÀt±in¡pótXm nÀt±int¡ïtXm
Bb atäsXmcp hnjbhpw.
32 (1) Cu nba¯npw AXn³{]Imcw tI{µ Kh¬saâv Dïm¡nbn«pÅ
N«§Ä¡pw ApkrXambn kwØm Kh¬saâv ap³Iq«n
{]kn²s¸Sp¯nb hnÚm]w aptJ Cu nba¯nse hyhØIÄ
S¸nem¡póXnpÅ N«§Ä¡v cq]w ðIWw.
(2) {]tXyIn¨v, Fómð ap³ ]dªn«pÅ s]mXphmb A[nImc¯np
hncp²amIm¯ Xc¯nð, Xmsg]dbpó Fñmtam NnesX¦neptam
Imcy§sf kw_Ôn¨ hyhØIÄ BN«§fnð DïmIWw.
F) 7þmw hIp¸v 2þmw D]hIp¸v {]Imcw sXmgnð clnX_¯
e`n¡póXnpÅ AÀlX kw_Ôn¨v nÝbn¡mhpó
hyhØIfpw n_ÔIfpw;
_n) 7þmw hIp¸v 6þmw D]hIp¸v {]Imcw sXmgnðclnX_¯
ðIpóXnpÅ S]Sn{Iaw;
kn) 12þmw hIp¸v 2þmw D]hIp¸v {]Imcw kwØm Iu¬knensâ
A²y£sbpw AwK§sfbpw nban¡póXnp _m[Iamt¡ï
hyhØIfpw n_ÔIfpw IqSmsX kwØm
Iu¬knðtbmKw tNcpóXnpÅ kabw, Øew, S]Sn{Iaw
(A¯cw tbmK§fpsS tIzmdw AS¡w);
Un) 19þmw hIp¸v {]Imcw t»m¡vXe¯nepw PnñmXe¯nepw ]cmXnIÄ
]cnlcn¡mpÅ kwhn[mhpw A¯cw kwKXnIfnð
kzoIcnt¡ï S]Sn{Iahpw;
C) 21þmw hIp¸v 2þmw D]hIp¸v {]Imcw kwØm ^ïv
hnntbmKn¡póXnp _m[Iamt¡ï hyhØIfpw ]cnanXnIfpw;

22. 22
F^v) 21þmw hIp¸v 3þmw D]hIp¸v {]Imcw kwØm ^ïnsâ
nÀÆlWw St¯ï A[nImcØmw GsXópw AbmÄ ^ïv
ssIhiw kq£nt¡ï coXnbpw;
Pn) 23þmw hIp¸v 2þmw D]hIp¸v {]Imcw sXmgnemfnIsf tPmen¡v
ntbmKn¡póXnsâbpw NnehpIfpsSbpw IW¡pIÄ FgpXn
kq£n¡pó coXn;
F¨v) 23þmw hIp¸v 3þmw D]hIp¸v{]Imcw ]²XnIfpsS icnbmb
coXnbnepÅ S¯n¸np thïnbpÅ GÀ¸mSpIÄ;
sF) 24þmw hIp¸v 2þmw D]hIp¸v {]Imcw ]²XnIfpsS IW¡pIÄ
FgpXn kq£n¡póXnpÅ amXrIbpw coXnbpw;
sP)N«{]Imcw kwØm Kh¬saâv nÀt±in¡pótXm,
nÀt±int¡ïtXm Bb atäsXmcp hnjbhpw
33(1) Cu nba¯n³ Iognð tI{µKh¬saâv cq]s¸Sp¯pó Hmtcm N«hpw
AXv cq]s¸Sp¯n F{Xbpw thKw ]mÀesaânsâ Ccpk`Ifnepw Ah
tNcpó 30 ZnhkImebfhnð hbvt¡ïXpw N«§fnð amäw hcp¯nb
coXnbntem AñmsXtbm ]mÀesaânsâ Xocpamw F´mtWm BcoXnbnð
{]m_ey¯nð hcpóXpw A¯c¯nepÅ GsXmcpamähpw IqSnt¨À¡epw
CñmXm¡epw AXnp ap¼v N« {]Imcw sNbvXn«pÅ Imcy§Ä¡v
_m[Iamhm¯ Xc¯nepambncn¡pw
(2) Cu nba¯n³Iognð kwØm Kh¬saâv cq]w sImSp¡pó Hmtcm
N«hpw ]²Xnbpw AXv cq]s¸Sp¯n F{Xbpw thKw kwØm
nbak`bv¡v ap¼msI kaÀ¸nt¡ïXmWv.
34(1) Cu nba¯nse hyhØIÄ S¸nem¡m³ Gs´¦nepw _p²nap«v
tcnSpIbmsW¦nð tI{µKh¬saâv HmtZymKnI Kkänð
{]kn²s¸Sp¯pó D¯chv aptJ A¯cw _p²nap«pIsf
Hgnhm¡phm³ DXIpóXpw Cu nba¯nse hyhØIÄ¡v
hncp²amIm¯Xpamb hyhØIÄ¡v cq]w sImSpt¡ïXmWv:
Fómð Cu hIp¸p {]ImcapÅ bmsXmcp D¯chpw Cu nbaw
nehnðhóv aqóphÀjw Ignªmð cq]s¸Sp¯mhpóXñ.

23. 23
(2) Cu hIp¸p {]Imcw cq]s¸Sp¯pó Hmtcm D¯chpw AXv
cq]s¸Sp¯nbmepS³ Xsó ]mÀesaânsâ Ccpk`Ifnepw
hbvt¡ïXmWv.
]«nI þ1 (Schedule –1)
hIp¸v 4(3) ImWpI
almßmKmÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸v ]²XnbpsS khntijXIÄ
1þF. kwØm kÀ¡mcpIÄ (Cu nba¯nsâ 4þmw hIp¸v {]Imcw)
hnÚm]w ]pds¸Sphn¡pó ]²Xn “ almßmKmÔn tZiob {KmaoW
sXmgnepd¸v ]²Xn “ Fóv Adnbs¸tSïXpw AXXv kwØm§fpsS
t]cv AXnsâ Ahkmw tNÀt¡ïXpamWv. almßmKmÔn tZiob
{KmaoW sXmgnepd¸p nbahpambn _Ôs¸« Fñm tcJIfnepw
almßmKmÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸p ]²Xn (almßmKmÔn
F³.BÀ.C.Pn.Fkv) Fóp ]cmaÀint¡ïXmWv.
1. ]²Xnbnð DÄs¸Sp¯mhpó {]hr¯nIÄ NphsS tNÀ¡pó ap³KWm
{Ia¯nembncn¡Ww:þ
(i) . Pekwc£Whpw PesImbv¯pw;
(ii) hcĨ XSbð (hhXvIcWw, hr£§Ä «p]nSn¸n¡ð
DÄs¸sS);
(iii) kq£va, sNdpInS PetkN ]²XnIÄ DÄs¸sSbpÅ
PetkN ImepIÄ;
(iv) ]«nIPmXn, ]«nI hÀ¤¡mÀ, Zmcn{ZytcJ¡v XmsgbpÅ
IpSpw_§Ä, `q]cnjvIcW¯nsâ KpWt`màm¡Ä, Cµncm
Bhmkv tbmP ]²Xnbn³ Iognse KpWt`màm¡Ä,
2008 se ImÀjnI ISmizmk ]²Xnbnse
nÀhN{]ImcapÅ sNdpInS maam{X IÀjIÀ
FónhcpsS `qanbnð PetkN kuIcyw,
]¨¡dnþ^ehr£hevIcWw, `qhnIk kuIcy§Ä;
(i) “Xmsg¸dbpó D]m[nIÄ ]men¡s¸Spó ]£w;þ

24. 24
(F) `qanbpsS DSa sXmgnð ImÀUpÅbmfmbncn¡Ww.
IqSmsX B{]hr¯nbnð sXmgnð sN¿pIbpw thWw.;
(_n) A¯c¯nepÅ Hmtcm {]hr¯n¡pw thXkm[
Ap]mXw {Kma]ômb¯pXe¯nð 60:40 FóXv
]men¨ncn¡Ww;
(kn) {Kmak`bpw {Kma]ômb¯pw AwKoIcn¨v hmÀjnI
IÀ½]²Xnbnð DÄs¸Sp¯nb t{]mPIvSv
Bbncn¡Ww;
(Un) IcmdpImtcm b{´kam{KnItfm {]hr¯n
nÀÆlW¯nð DÄs¸Sm³ ]mSnñ;
(C) bmsXmcp b{´kma{KnIfpw hm§phm³ ]mSpÅXñ;”
(v) ]c¼cmKX Pet{kmXÊpIfpsS ]p:cp²mcWw, Ipf§fpsS
sNfn o¡w sN¿ð AS¡w;
(vi) `qhnIkw;
(vii) shÅs]m¡ nb{´Ww, shÅs¡«p {]tZi§fnð shÅw
Hgp¡n IfbpóXnv Agp¡vNmð AS¡apÅ kwc£W
{]hr¯nIÄ;
(viii) Fñm ImemhØbnepw {Kma§sf X½nð _Ôn¸n¡mhpó
KXmKX kuIcyw;
(ix) kwØm kÀ¡mcpambn BtemNn¨v tI{µ kÀ¡mÀ
hnÚm]w sN¿pó atäsXmcp {]hr¯nbpw
2. CuSp nð¡pó BkvXnIfpsS cq]oIcWhpw {KmaoW Zcn{ZcpsS
Pohtm]m[n hn`hmSn¯d iàns¸Sp¯epamWv Cu ]²XnbpsS Hcp
{][m e£yw
3. Cu ]²Xnbn³Iognð GsäSp¡pó {]hr¯nIÄ
{Kma{]tZi§fnembncn¡Ww, IqSmsX Xmsg¸dbpó hyhØIÄ
]men¨ncnt¡ïXmWv.
(F) Hmtcm {]hr¯nbv¡pw kamXIfnñm¯ Hcp
Xncn¨dnbð ¼À ðtIïXmWv.

25. 25
(_n) sXmgnð ImÀUpSaIfpw sXmgnenpthïn
Bhiyapóbn¨n«pÅXpamb sXmgnemfnIÄ
aptJbmbncn¡Ww nÀ_Ôambpw Fñm
{]hr¯nIfpsSbpw nÀÆlWw St¯ïXv.
(kn) 18 hbÊnð XmsgbpÅ Hcmsfbpw tZiob {KmaoW
sXmgnepd¸p ]²Xn {]ImcapÅ sXmgnenð,
{]hr¯nsbSp¡phm³ AphZn¡mhpóXñ.
(Un) Hmtcm aÌÀtdmfnpw kamXIfnñm¯ Xncn¨dnbð
¼À Dïmbncnt¡ïXpw t{]m{Kmw Hm^okÀ aÌÀtdmÄ
km£ys¸Sp¯nbncnt¡ïXpamWv. aÌÀtdmfnsâ
t^mÀamäv C´ym Kh¬saâv nÝbn¨n«pÅ {]Imcw
Xsóbmbncn¡Ww.
(C) t{]m{Kmw Hm^okdpsS Ht¸mSpIqSnbXpw kam
XIfnñm¯ Xncn¨dnbð ¼À DÅXpamb aÌÀtdmÄ
{]hr¯n Øe¯p Xsó kq£nt¡ïXmWv. t{]m{Kmw
Hm^okdpsS H¸nñm¯tXm {Ia{]Imcw ¼dnñm¯tXm
Bb aÌÀtdmfpIÄ B[nImcnIXbnñm¯Xv
(unauthroised) Bbn IW¡mt¡ïXpw BbXv
{]hr¯n Øe¯v D]tbmKn¡phm³ ]mSnñm¯
XpamIpóp.
(F^v) sXmgnemfnIÄ {]hr¯n Øe¯ph¨v X§fpsS lmPÀ
tcJs¸Spt¯ïXpw X§Ä¡v e`n¡póthXw
t_m[ys¸«v H¸phbvt¡ïXpamWv.
(Pn) aÌÀtdmfpIÄ kw_Ôn¨ hniZamb hnhc§Ä C´ym
Kh¬saâv nÝbn¨n«pÅ {]Imcw cPnÌdpIfnð
bYmkab§fnð tcJs¸Sp¯n kq£nt¡ïXmWv.
(F¨v) Hcp {]hr¯n SópsImïncn¡pt¼mÄ B{]hr¯nbnð
GÀs¸«ncn¡pó sXmgnemfnIÄ X§fpsSbnSbnð nóv
Hmtcm BgvNbnepw sdmt«j³ hyhØbnð 5
sXmgnemfnIsf hoXw sXcsªSpt¡ïXpw A{]Imcw
sXcsªSp¡s¸« sXmgnemfnIÄ B{]hr¯nbpambn

26. 26
_Ôs¸« Fñm _nñpIfpw ckoXpIfpw Gähpw
IpdªXv BgvNbnsemcn¡se¦nepw ]cntim[n¨v km£y
s¸Spt¯ïXpamWv.
(sF) {]hr¯nsb kw_Ôn¨ ApaXn D¯chv ]IÀ¸v s]mXp
P§fpsS ]cntim[¡mbn {]hr¯n Øe¯v
e`yamt¡ïXmWv.
(sP) {]hr¯nsb kw_Ôn¨ AfhpIÄ Afhv _p¡nð
{]hr¯nbpsS NpaXe hln¡pó tbmKyXbpÅ
kmt¦XnI DtZymKس tcJs¸Spt¯ïXmWv.
(sI) Hmtcm {]hr¯nbpsSbpw sXmgnemfnbpsSbpw AfhpIÄ
tcJs¸Sp¯nbXv s]mXpP§fpsS ]cntim[bv¡v
e`yamt¡ïXmWv.
(Fð) C´ymKh¬saâv nÀt±in¨n«pÅ {]Imcw {]hr¯n
Øe¯v {]hr¯nsb kw_Ôn¨v ]ucP§fpsS
Adnhnte¡mbn Hcp t_mÀUv {]ZÀin¸nt¡ïXpw
BbXnse hnhc§Ä kabmkab§fnð ]pXpt¡ï
XpamWv.
(Fw) GsXmcp hyànbpw Bhiys¸Spó]£w Fñm Znhkhpw
{]hr¯n kab§fnð ]WnØe¯v aÌÀtdmÄ ]cntim[
bv¡v e`yam¡nbncn¡Ww.
(F³) C´ymKh¬saânsâ nÀt±i {]Imcw cq]oIcn¡
s¸«n«pÅ Pm{KmXm taðtm« kanXnIÄ Fñm
{]hr¯nIfpw ]cntim[nt¡ïXpw ]cntim[m dnt¸mÀ«v
C´ymKh¬saâv nban¨n«pÅ t^mÀamänð {]hr¯n
cPnÌdnð tcJs¸Spt¯ïXpw BbXv tkmjyð
BUnäv {Kmak`bnð kaÀ¸nt¡ïXpamWv.
4. hyXykvX {]tZi§fnð Ømbnbmb BkvXnIfpsS cq]oIcW¯nv
D]bpàamIpóXcw {]hr¯nIfpsS ap³KWmSnØm¯nepÅ ]«nI
tÌäv Iu¬knð X¿mdm¡Ww.
5. Cu ]²Xnbnðs¸Sp¯n krjvSn¡s¸Spó s]mXpBkvXnIfpsS
]cn]me¯nv DXIpó Xc¯nð AXnpthïn kwØm kÀ¡mÀ
BhnjvIcn¡pó N«§Ä¡v ApkrXambn«mbncn¡Ww Cu ]²Xn.

27. 27
6. bmsXmcp kmlNcy¯nepw nÝnX Iqen nc¡nð nópw Ipdhmb
thXw sXmgnemfn¡p sImSp¡phm³ ]mSnñ
7. Iqenbpw sN¿pó tPmenbpsS Afhpw tcn«v _Ôn¸n¡s¸«ncn¡pó
kmlNcy¯nð, kwØm kÀ¡mÀ kwØm Iu¬knepambn
IqSnbmtemNn¨v Hmtcm hÀjhpw hyXyØXcw {]hr¯nIÄ¡v
nÝbn¡pó nc¡pIfpsS ]«nIbpsS (Schedule of Rates)
ASnØm¯nembncn¡Ww Iqen hnXcWw St¯ïXv.
8. (1)hnhn[Xcw AhnZKv² sXmgnemfnIÄ¡pÅ Iqen DÄsImÅpó
nc¡pIfpsS ]«nI nÝbnt¡ïXv km[mcWKXnbnð
{]mb]qÀ¯nbmb HcmÄ 9 aWn¡qÀ tPmensNbvXmð nehnse thX
nc¡nv kaamb thXw e`yamIpó Xc¯nembncn¡Ww.
(2)hn{iakabw AS¡w bmsXmcp Znhk¯nepw 12 aWn¡qdnð
A[nIcn¡m¯ coXnbnembncn¡Ww {]mb]qÀ¯nbmb Hcp
sXmgnemfnbpsS {]hr¯n Znhk§Ä Nn«s¸Spt¯ïXv
8-(F)nc¡pIfpsS ]«nIbnð enwK]camb hnthNw
Hgnhm¡póXnpthïn ]pcpj³amcpw kv{XoIfpw AS§pó
kwL¯nsâ icmicn Hu«vtS¬ (out turn)sâ ASnØm¯nð
thWw DZya¯ns ASnØms¸Sp¯nb nc¡pIfpsS ]«nI
(schedule of rates) nÝbnt¡ïXv.
9. Hcp ]²XnbpsS km[kma{KnIfpsS hnebpw hnZKv² AÀ² hnZKv²
sXmgnemfnIfpsS Iqenbpw DÄs¸sSbpÅ sNehv ]²XnXpIbpsS
mð¸Xv iXam¯nð A[nIcn¡m³ ]mSnñ.
10. t{]m{Kmw Hm^okÀ¡pw {Kma]ômb¯npw tPmen¡v At]£n¡pó
GsXmcp hyàntbmSpw Cu ]²Xnbnð DÄs¸Sp¯n sN¿m³
AphmZapÅ GsXmcp Xc¯nepÅ tPmen sN¿mpw Bhiys¸Sm
hpóXmWv.
11. Cu ]²Xnbnðs¸« {]hr¯nIÄ nÀÆln¡póXnv GsXmcp IcmdpIm
csbpw GÀs¸Sp¯póXv AphZobañ.
12. Cu ]²XnbpsS ^ïv D]tbmKn¨v sN¿pó GXp {]hr¯nbpw
IgnbpónSt¯mfw apjym²zmtijn D]tbmKn¨v sNt¿ïXpw, b{´
kma{KnIÄ Hgnhmt¡ïXpamWv.

28. 28
13. nÀÆlW¯nsâ FñmXe§fnepw kpXmcyXbpw D¯chmZnXz nÀ®
bhpw Dd¸m¡póXnv DXIpó Xc¯nð Xmsg¸dbpó hyhØIÄ Fñm
]²Xnbnepw DÄs¡mÅn¨ncnt¡ïXmWv.
F. kzta[bmbpÅ shfns¸Sp¯ð
(i) {]hr¯nsb kw_Ôn¨ s]mXphnhc t_mÀUpIÄ
{]ZÀin¸n¡ð, aÌÀtdmÄ {]ImcapÅ
sXmgnemfnIfpsS lmPÀ, sNbvXtPmen, e`n¨ Iqen
Fónh kw_Ôn¨v lmPcpÅ sXmgnemfnIfpsS
kmón²y¯nð Fñm {]hr¯n Znhk§fpsSbpw
Ahkmw NpaXes¸Sp¯s¸« BÄ Dds¡
hmbn¡ð Fónh aptJ {]hr¯n Øes¯
kzta[bmbpÅ shfns¸Sp¯ð St¯ïXmWv.
Afhp_p¡nð tcJs¸Sp¯pó AfhpIÄ
kw_Ôn¨ hnhc§fpw sXmgnemfnIfpsS
kmón²y¯nð Dds¡ hmbn¨v tIĸnt¡ïXmWv.
(ii) {Kma]ômb¯v, t»m¡v t{]m{Kmw Hm^okv
FónhS§fnð sXmgnð e`yam¡nb hnhc§Ä, e`n¨
^ïv, ]²XnsNehv, AwKoIrX sjð^v Hm^v
t{]mPIvSv Fóo hnhc§sf¦nepw AS§nb s]mXp
hnhct_mÀUpIÄ Øm]n¨v kzta[mbmbpÅ
shfns¸Sp¯ð St¯ïXmWv.
(iii) almßmKmÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸p
nbahpambn _Ôs¸« Fñm hnhc§fpw
s]mXptcJbmbn C´ymKh¬saâv njvIÀjn¨n«pÅ
{]ImcapÅ almßmKmÔn tZiob {KmaoW
sXmgnepd¸v nba¯nsâ sh_vsskänð
{]kn²s¸Spt¯ïXpw BbXv CeIvt{SmWnIv
cq]¯nð kuPyambn Uu¬temUv sN¿m³
]mI¯nð e`yam¡nbncnt¡ïXpamWv.

29. 29
_n.tkmjyð HmUnäv
(i) tkmjyð BUnäv Gähpw IpdªXv 6 amk¯nsem
cn¡se¦nepw S¯nbncnt¡ïXmWv.
(ii) tkmjyð BUnäv kw_Ôn¨ Adnbn¸v Pnñm t{]m{Kmw
tImÀUntäÀ Asñ¦nð t{]m{Kmw Hm^okÀ Gähpw
IpdªXv ap¸Xp Znhkw aps¼¦nepw S¯nbncn¡Ww.
(iii) {Kmak` S¯pó Hmtcm tkmjyð HmUnänpwthïn
nehntem ap³t]m B {Kma]ômb¯nð tZiob {KmaoW
sXmgnepd¸v ]²Xnbn³ Iognð ]WnsbSp¯n«pÅ
sXmgnemfnIsf DÄsImÅn¨v sImïv Hcp tkmjyð
BUnäv I½nänsb {Kmak`Xsó XncsªSpt¡ïXpw B
tkmjyð BUnäv I½nänbnse aqónsemónð Ipdbm¯
AwK§Ä kv{XoIÄ Bbncnt¡ïXpamWv.
(iv) {]hr¯nIfpambn _Ôs¸« apgph³ ^bepItfm
^bepIfpsS ]IÀt¸m AS¡w {]kàamb Fñm
tcJIfpw IqSmsX {Kma]ômb¯nsâ
A[nImc]cn[n¡pÅnse nÀÆlW GP³knbpsS
{]hr¯n kw_Ôn¨ hnhc§fpw ]cntim[bv¡mbn
{Kma]ômb¯nð e`yamsWóv t{]m{Kmw Hm^okÀ
Dd¸phcpt¯ïXmWv.
(v) Bhiyamb Fñm hnhc§fpw tcJIfpw Gähpw IpdªXv
15 Znhkw aps¼¦nepw tkmjyð HmUnäv I½nänbv¡v
ap¼msI {Kma]ômb¯v kaÀ¸nt¡ïXmWv.
(vi) tkmjyð BUnäv I½nän Fñm hnhc§fpw tcJIfpw
]cntim[nt¡ïXmWv. GsXmcmÄ¡pw {]kàsaóp
tXmópó GXp hnhchpw tkmjyð BUnäv I½nän
ap¼msI Dóbn¡mhpóXmWv.
(vii) Fñm P{]Xnn[nIsfbpw tZiob {KmaoW sXmgnepd¸p
]Zv[XnbpsS nÀÆlWhpambn _Ôs¸«p nð¡pó
DtZymKØscbpw tkmjyð HmUnäv {]{Inbsb kw_Ôn¨v

30. 30
ImteIq«n Adnbn¡póXnpw AhcpsS kmón²yw
Dd¸m¡póXnpambn t{]m{Kmw Hm^okÀ tcJmaqeapÅ
hnÚm]w aptJ Adnbn¸v ðtIïXmWv.
(viii)tkmjyð BUnäv I½nän AhcpsS Isï¯epIÄ
{Kmak`bnð h¨v Dds¡ hmbnt¡ïXpw
{Kma]ômb¯nð nópw DtZymKØcnð nópw
hnhc§Ä tNmZn¨dnbmpw tcJIÄ ]cntim[n¡mpw
BfpIÄ¡v Ahkcw ðtIïXpamWv.
(ix) ap³ tkmjyð BUnänð FSp¯ Xocpam§Ä
S¸nem¡nbXp kw_Ôn¨ dnt¸mÀ«v Hmtcm tkmjyð
HmUnäv {Kmak`bpsSbpw XpS¡¯nð Dds¡ hmbn¨v
tIĸnt¡ïXmWv.
(x) ann«vkv sk{I«dn tcJs¸Spt¯ïXpw tkmjyð
BUnänsâ XpS¡¯nepw Ahkmn¡pt¼mgpw ]s¦Sp¯
Fñmt]cpw H¸v hbvt¡ïXpamWv. GsXmcp
`nóm`n{]mbhpw XSÊhmZhpw ]cnKWnt¡ïXpw
ann«vknð tcJs¸Spt¯ïXpamWv.
(xi) tkmjyð HmUnäv s]mXpP ]¦mfn¯¯nmbn Xpdóp
sImSp¡s¸«ncn¡Ww. {Kmak`bv¡p ]pd¯pÅ
GsXmcmsfbpw tkmjyð HmUnäv S]SnIfnð
CSs]SmsX nco£Isónebnð ]s¦Sp¡m³
AphZnt¡ïXmWv.
(xii) Fñm S]SnsbSp¡ð dnt¸mÀ«pIfpw {Kmak`IqSn Hcp
amk¯npÅnð ^bð sNbvXncn¡Ww.
(xiii) nba¯nsâ ewLhpambn _Ôs¸« Fñm
Isï¯epIfpw ]cmXnbmbn ]cnKWnt¡ïXpw Isï¯
enptaepÅ Fñm XÀ¡§fntòepw AtzjWw St¯
ïXpamWv.
(xiv) ^ïnsâ GsXmcp hI amän sNehgn¡enepw _Ôs¸«
hyànIÄs¡Xnsc S]Sn kzoIcn¡pIbpw ^ïv XncnsI
CuSmt¡ïXpamWv..

31. 31
(xv) almßmKmÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸v ]²XnbpsS
IW¡pIÄ km£ys¸Sp¯pó Ahkc¯nð Kh¬saâv
BUnäÀ km¼¯nI {Iat¡SpIsf kw_Ônt¨m
Xncnadnsb kw_Ônt¨m tkmjyð
BUnäv thfbnð DbÀóp hón«pÅ ]cmXnIÄ
]cntim[nt¡ïXpw AXnptijw am{Xw IW¡pIfpsS
km£ys¸Sp¯ð St¯ïXpamWv.
14. Cu ]²Xnbn³ Iognð GsäSp¡pó {]hr¯nIfpsS KpWtaò
Dd¸phcp¯póXnpw {]hr¯n ]qÀ¯oIcn¡mmbn BsI Iqenbmbn
sNehgn¨ XpIbpw S¯nb {]hr¯nbpsS KpWtaòbpw Afhpw Htc
Ap]mX¯nemsWóv Dd¸phcp¯póXnpw {IampKXamb
]cntim[bv¡pw taðtm«¯npw hyhØ sNt¿ïXmWv.
15. Pnñm t{]m{Kmw tImþHmÀUntäÀ, t{]m{Kmw Hm^okÀ, {Kma]ômb¯v
FónhÀ X§fpsS A[nImc ]cn[nbv¡pÅnð S¸m¡nb ]²XnIfpsS
Fñmhnhc§fpw t«§fpw AS§pó Hcp hmÀjnI dnt¸mÀ«v
X¿mdmt¡ïXpw BbXv s]mXpP§Ä¡v e`yamIpóhn[¯nð
Bhiys¸SpóhÀ¡v ]²Xnbnð ]dbpó nÝnX ^okv CuSm¡n
ðImpÅ kwhn[mw GÀs¸Sp¯pIbpw sN¿Ww.
16. ]²XnbpsS S¯n¸pambn _Ôs¸« Fñm IW¡pIfpw tcJIfpw
^okv CuSm¡msX s]mXpP§fpsS ]cntim[bv¡v e`yamt¡ïXmWv.
]²Xnbpambn _Ôs¸« GsXmcp tcJbpsSbpw ]IÀt¸m kmcmwitam
Bhiys¸Spó GsXmcmÄ¡pw At]£ e`n¨v 3 Znhk¯nIw
]²Xnbnð nÝbn¡s¸«n«pÅ ^okv CuSm¡n ðtIïXmWv
17. t{]mPIvSv {]hr¯nIfpsS aÌÀtdmfnsâ ]IÀ¸v Xmev]cyapÅ
GsXmcmÄ¡pw nÝnX ^okv AS¨v ]cntim[n¡¯¡ hn[¯nð {Kma
]ômb¯v Hm^oknepw t{]m{Kmw Hm^oknepw e`yam¡nbncnt¡ïXmWv.
]«nI þ2
(sk£³ 5 ImWpI)

32. 32
Cu ]²Xnbnð Iognð {KmaoW sXmgnð Dd¸m¡póXnpÅ hyhØIfpw
sXmgnemfn¡pÅ AhImi§fpw (conditions for Guaranteed Rural Employment
under a Scheme and minimum entitlements of Labourers)
1. Hmtcm IpSp_¯nsebpw Xmsg]dbpó Xcw {]mb]qÀ¯nbmb
AwK§Äþ
(i) {Kma{]tZi¯v hkn¡póhÀ
(ii) AhnZKv² ImbnI tPmen sN¿m³ X¿mdpÅhÀ,
AhÀ Xmakn¡pó {]tZis¯ {Kma]ômb¯nð X§fpsS
IpSpw_¯nv cPnkvt{Sj³ sNbvXv sXmgnð ImÀUv e`n¡póXnmbn
IpSpw_mwK§fpsS t]cv, {]mbw, IpSpw_¯nsâ tað hnemkw Fóo
hnhc§Ä kaÀ¸n¡Ww.
2. DNnXsaóv tXmópó AtzjWw S¯n IpSpw_s¯ cPnÌÀ
sNt¿ïXpw IpSpw_¯nse cPnÌÀ sNbvX {]mb]qÀ¯nbmb
AwK§sf kw_Ôn¨v Xmsg¸dbpó ASnØm hnhc§Ä AS§nb
sXmgnð ImÀUv ðtIïXpw {Kma]ômb¯nsâ D¯chmZnXzamWv.
(i) sXmgnð ImÀUv ¼À
(ii) IpSpw_¯nse Hmtcm AwK¯nsâbpw sXmgnð Bhiys¸Sepw
ðIepw;
(iii) sNbvX {]hr¯n kw_Ôn¨ hnhcWw;
(iv) sXmgnð sNbvX Znhk§fpw Imebfhpw;
(v) thXw ðInbXv GXv aÌÀtdmfns
ASnØms¸Sp¯nbmtWm, AXnsâ ¼À;
(vi) ðInb thX XpI;
(vii) sXmgnð clnXthXw Fs´¦nepw ðIn«psï¦nð AXnsâ
XpI;
(viii) t]mÌm^okv/ _m¦v A¡uïv ¼À;
(ix) C³jzd³kv t]mfnkn ¼À; IqSmsX
(x) (1) t^mt«m ]Xn¨ sXcsªSp¸v Xncn¨dnbð ImÀUv ¼À,
thm«sd Xncn¨dnbmpff Fs´¦nepw
(2) sXmgnð ImÀUnse Fñm tcJs¸Sp¯epIfpw Hcp
NpaXes¸« Hm^okÀ km£ys¸Sp¯nbncn¡Ww

33. 33
(3) sXmgnð ImÀUnð sXmgnð ImÀUv ðIs¸Spó
IpSpw_¯nse cPnÌÀ sNbvX {]mb]qÀ¯nbmb
AwK§fpsSam{Xw t^mt«m Dïmbncnt¡ïXmWv.
(4) cPnÌÀ sNbvX {]mb]qÀ¯nbmb IpSpw_mwK§fpsS
sbmgnsI aämcpsSbpw t^mt«m, t]cv, hnhc§Ä XpS§nbh
sXmgnð ImÀUnð ]Xn¡pItbm tcJs¸Sp¯pItbm
sNt¿ïXnñ
(5) Fñm sXmgnð ImÀUpIfpw AXXv sXmgnðImÀUpSaIfpsS
ssIhiw Xsó kq£nt¡ïXmWv.
3. 2þmw JÞnIbnð ]dªn«pÅ cPnkvt{Sjs³d Imemh[n kvIoanð
nÝbn¨n«pÅ {]Imcw Bbncn¡pw, Fómð AXv bmsXmcp
ImcWhimepw Aôp hÀj¯nð Ipdhmbncn¡cpXv. IqSmsX
cPnkvt{Sj³ ImemIme§fnð ]pXp¡mhpóXpamWv.
4. cPnÌÀ sNbvX {]mb]qÀ¯nbmb IpSpw_mwKsaónebnð sXmgnð
ImðUnð t]cpÅ GsXmcmÄ¡pw Cu ]²Xnbn³ Iognð AhnZKv²
ImbnI tPmen¡pthïn At]£ ðIm³ AhImiapïv.
5. Cu nba¯nse hyhØIÄ {]Imcw BhnjvIcn¨n«pÅ
]²Xnbn³Iognð Hcp km¼¯nI hÀj¯nð Hcp IpSpw_¯nse Fñm
AwK§Ä¡pw IqSn ]camh[n 100 Znhkw Fó ]cn[n¡phnt[bambn
cPnÌÀ sNbvX Hmtcm hyàn¡pw Xm³ Bhiys¸Spó A{Xbpw
Znhks¯ tPmen e`n¡póXnv AhImiapïmbncn¡pw.
6. JÞnI 5 {]Imcw At]£ ðIpó Hmtcm hyàn¡pw At]£ ðIn
15 Znhk¯nItam Asñ¦nð ap³IqÀ At]£bnð tPmen
Bhiys¸Spó Znhkw apXtem, CXnteXmWv cïmaXv hcpóXv
AópapXð, ]²Xnbnse hyhØIÄ {]Imcw AhnZKvZ[ ImbnI tPmen
ðIn Fóv t{]m{Kmw B^okÀ Dd¸phcpt¯ïXmWv.
Fómð tPmen ðIpt¼mÄ Cu nba¯n³ Iognð cPnÌÀ
sNbvX tPmen¡mbn At]£ kaÀ¸n¨ kv{XoIÄ BsI
KpWt`màm¡fpsS aqónsemsó¦nepw DïmIpóhn[¯nð kv{XoIÄ¡v
ap³KW ðtIïXmWv.
7. tPmen¡pÅ At]£ Gähpw IpdªXv 14 Znhkw XpSÀ¨bmbpÅ
tPmen¡pÅXmbncn¡Ww.

34. 34
8. HcmÄ¡v F{X Znhks¯ tPmen¡v thWsa¦nepw At]£n¡mhpóXpw.
IpSpw_¯nv BsI AÀlXs¸« Znhk¯nsâ ]cn[nbnð IhnbmsX
F{X Znhks¯ tPmenbpw ðImhpóXpamWv..
9. ]²Xnbnð hyhØ sNbvXn«pÅ {]Imcw tPmen¡mbn FgpXn
X¿mdm¡nb At]£IÄ {Kma]ômb¯ntm t{]m{Kmw Hm^okÀt¡m
ðImhpóXmWv.
10. {Kma]ômb¯pw t{]m{Kmw Hm^okdpw km[phmb At]£IÄ
kzoIcn¡phmpw At]£IÀ¡v XobXn h¨v ckoXv ðIphmpw
_m[yØcmWv. {Kq¸v ASnØm¯nepÅ At]£Ifpw
kaÀ¸n¡mhpóXmWv.
11. tPmen ðIs¸Spó At]£Iv tPmen AphZn¨ hnhcw sXmgnð
ImÀUnse taðhnemk¯nte¡pÅ I¯v aptJ tcJmaqew
Adnbnt¡ïXpw Pnñm ]ômb¯nsâtbm t»m¡v ]ômb¯nsâtbm,
{Kma]ômb¯nsâtbm tm«okv t_mÀUnð ]Xnt¡ïXpamWv.
12. IgnbpóXpw At]£Isâ At]Ivj kaÀ¸n¡pó kabs¯
XmakØe¯np Aôp IntemaoäÀ NpäfhnpÅnð tPmen
ðtIïXmWv.
13. Gähpw IpdªXv 10 sXmgnemfnIsf¦nepw tPmen¡v e`yamIpó
kmlNcy¯nð Cu ]²Xnbn³ Iognð ]pXnb {]hr¯n
Bcw`n¡mhpóXmWv.
14. ImcWhimð, A{]ImcapÅ Npäfhnp ]pd¯mWv sXmgnð
ðIs¸SpósX¦nð t»m¡v AXnÀ¯n¡pÅnð tPmen
sImSp¡pIbpw, A[nIbm{XmsNehv, PohnX sNehv Fónhbv¡mbn
Iqennc¡nsâ 10 iXamw A[nIambn Iqenbn¯nð ðtIïXpamWv.
15. km[mcW nebnð tPmen Gähpw IpdªXv 14 Znhkt¯¡v
XpSÀ¨bmbn«mbncn¡Ww. Fómð HcmgvNbnð Bdp Znhk¯nð
IqScpXv.
16. sXmgnð clnX thXw sImSpt¡ïn hcnItbm sImSp¡m³
_m[yXs¸SpItbm sN¿pó GXp AhØbnepw F´psImïmWv
sXmgnð sImSp¡phm³ Asñ¦nð sXmgnð ðIpóXnpÅ
GÀ¸mSpIÄ sN¿m³ IgnbmXncpóXv FóXnsâ ImcW§Ä t{]m{Kmw

35. 35
Hm^okÀ Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäsd tcJmaqew
Adnbn¨ncnt¡ïXmWv.
17. Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäÀ kwØm Iu¬knente¡pÅ Xsâ
hmÀjnI dnt¸mÀ«nð sXmgnðclnX thXw sImSpt¡ïn hó
kµÀ`§fnð F´psImïmWv sXmgnð sImSp¡m³ IgnbmXncpóXv
FóXv hniZoIcn¡Ww.
18. tPmen GXp XobXn apXemtWm thïXv AXnp ap³Iqdmbn At]£
kaÀ¸n¡mpÅ hyhØ kvIoanðs¸Spt¯ïXmWv.
19. HcmÄ¡v Xsó Htcm Imebfhnte¡v AXnhym]n¨v (overlap) hcm¯
coXnbnð ]et¸mgmbn tPmen e`n¡póXnpthïn Hóne[nIw
At]£IÄ kaÀ¸n¡phmpÅ hyhØ ]²Xnbnð DÄsImÅn¨ncn¡Ww.
20. sXmgnð ImÀUv, ]mÊv _p¡v Fónh hnXcWw sNbvXXnsâ
hnhc§Ä, {Kma ]ômb¯nð cPnÌÀ sNbvX IpSpw_§fpsS
IpSpw_mYsâbpw cPnÌÀ sNbvX {]mb]qÀ¯nbmb
IpSpw_mwK§fpsSbpw t]cpw, hbÊpw, taðhnemkhpw, XpS§nb
hnhc§Ä Fónh AS§nb cPnÌdpIÄ, hu¨dpIÄ, aäp tcJIÄ
AXmXnsâ ^md¯nepw nÀ®bn¡s¸« coXnbnepw {Kma]ômb¯v
FgpXn kq£nt¡ïXmWv.
21. {Kma]ômb¯nð cPnÌÀ sNbvX IpSpw_§fpsSbpw cPnÌÀ sNbvX
{]mb]qÀ¯nbmb IpSpw_mwK§fpsSbpw hnhc§Ä AS§nb enÌv
{Kma]ômb¯pIÄ ]²Xnbnð njvIÀjn¨n«pÅ t^manepw
kab§fnepw t{]m{Kmw Hm^okÀ¡v Ab¨p sImSpt¡ïXmWv.
22. tPmen ðInbhcpsS t]cp hnhcw {Kma]ômb¯nsâbpw t{]m{Kmw
Hm^okdpsSbpw tm«okv t_mÀUnepw Bhiysaóv t{]m{Kmw Hm^okÀ
IcpXpó aäp Øe§fnepw {]ZÀin¸nt¡ïXpw kwØm kÀ¡mcntm
XmXv]cyapÅ GsX¦nepw hyIvXnIÄt¡m ]cntim[bv¡v
D]bpàamt¡ïXpamWv.
23. HcmÄ sXämb hnhc§Ä ðInbmWv t]À cPnÌÀ sNbvXsXóv {Kma
]ômb¯nv GsXmcp Ahkc¯nð t_m[ys¸«mepw AbmfpsS t]cv
cPnÌdnð nóv sh«n o¡phmmbn {Kma]ômb¯v, t{]m{Kmw

36. 36
Hm^okÀ¡v nÀt±iw ðtIïXpw AbmfpsS sXmgnð ImÀUv Xncn¨p
hmt§ïXpamWv.
Fómð At]£Iv ]dbmpÅ Imcy§Ä cïp njv]£
hyànIfpsS kmón²y¯nð t_m[n¸n¡m³ Ahkcw ðImsX Cu
JÞnIbnð ]dªncn¡pó {]ImcapÅ S]Sn kzoIcn¡phm³
]mSpÅXñ.
24. Cu ]²Xn {]Imcw tPmenbnð ntbmKn¡s¸« HcmÄ¡v tPmenbpsS
`mKambn tPmen¡nSbnð GsX¦nepw Xc¯nepÅ ]cp¡pIÄ ]äpIbm
sW¦nð AbmÄ¡v Cu ]²Xn AphZn¡pó {]ImcapÅ kuPy
NnInÕbv¡v AhImiapïv.
25. A]ISw]äpóbmsf Bip]{Xnbnð InS¯n NnInÕnt¡ï kmlNcy
apsï¦nð Bip]{Xnbnse Xmakw, NnInÕ, Huj[§Ä Fónhbpw
AbmÄ {]hr¯nsbSp¯ncpópsh¦nð e`yamIpó Znhk¡qenbpsS
]IpXn XpI Zn_¯bmbpw ðIpóXnpÅ GÀ¸mSv kwØm
kÀ¡mÀ sNt¿ïXmWv.
26. Cu ]²Xn {]Imcw tPmenbnð ntbmKn¨ BÄ¡v tPmenbpsS `mKambn
tPmen¡nSbnð A]ISacWw kw`hn¡pItbm Øncambn AwKsshIeyw
kw`hn¡pItbm sNbvXmð nÀÆlW GP³kn AwKsshIeyw kw`hn¨
AbmÄt¡m, AbmfpsS AhIminIÄt¡m, 25,000 cq]tbm, tI{µ
Kh¬saâv hnÚm]w sN¿pó XpItbm, ‘FIvkvt{Kjym‘bmbn
ðIWw.
27. IpSn¡mpÅ ip²Pew, sXmgnemfnIÄ¡v Hgnhp kab¯pw, Ip«nIÄ¡pw
hn{ian¡mpÅ XWð kuIcy§Ä, {]hr¯nsbSp¡póXpambn _Ôs¸«
aäv BtcmKy {]iv§Ä¡pw ASnb´nc sNdnb ]cn¡pIÄ¡pw
ASnb´nc {]mYanI ip{iqj ðImpÅ ^Ìv FbvUv t_mIvkv
apXembh ]WnØe¯pXsó GÀs¸Sp¯Ww.
28. tPmen sN¿pó kv{XoIfpsS IqsS Bdp hbÊnð Xmsg{]mbapÅ
Atôm AXne[nItam Ip«nIÄ Dsï¦nð Ahsc ]cn]men¡póXnv
Hcp kv{Xo sXmgnemfnsb GÀs¸Sp¯Ww.
29. 28þmw JÞnI {]Imcw GÀs¸Sp¯pó sXmgnemfnIÄ¡v ]²Xn
{]ImcapÅ annaw Iqen ðtIïXmWvv.

37. 37
30. sXmgnemfnIÄ¡v ]²Xnbnð njvIÀjn¨n«pÅ kab¯npÅnð Iqen
ðIm³ Ignbpónsñ¦nð AhÀ¡v 1936 se (4 of 1936) thX hnXcW
nbaw (Payment of Wages Act) {]ImcapÅ jvS]cnlmc¯nv
AÀlXbpïv.
31. tPmenbpsS thXw tI{µ Kh¬saânsâ nÀt±impkcWw _m¦ntem
t]mÌm^okntem sXmgnemfnIÄ hyànKXamtbm kwbpàamtbm
Bcw`n¨n«pÅ tkhnwKvkv A¡uïneqsS ðtIïXmWv.
32. (o¡w sNbvXp)
33. ]²Xnbnð tPmen sN¿pó GsX¦nepsamcmsf ApKans¨¯nb Ip«n¡v
A]ISw ]nWªmð B Ip«n¡v ]²Xnbnð nÝbn¡s¸« {]Imcw
kuPyambn NnInÕe`yamIpóXnv AbmÄ¡v AÀlXbpïv. Ip«n
acWaSbpItbm Øncamb AwKsshIeyw kw`hn¡pItbm sNbvXmð
kwØm kÀ¡mÀ nÝnbn¡pó nc¡nepÅ XpI FIvkvt{Kjym
[ambn ðIWw.
34. Cu ]²Xnbn³ Iognð ðIs¸Spó Fñm sXmgnenepw enwK t`Z¯nsâ
am{Xw ASnØm¯nð bmsXmcp hnthNhpw ]mSnñ. 1976 se Xpey
thX nba (Equal Remuneration Act, 1976 (25 of 1976)) {]ImcapÅ
hyhØIÄ ]men¡s¸SWw.
35. 2005 se almßmKÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸p nba¯nsâ cïmw
]«nIbpsS 1,3,9,14 JÞnIbnð F´p Xsó AS§nbncpómepw
shffs¸m¡w, NpgensImSp¦mäv, kpman, `qI¼w XpS§n {KmaoW
PXbpsS h³tXmXnepÅ Hgnªpt]m¡np ImcWamIpó GsX¦nepw
tZiob Zpc´§fpsS kmlNcy¯nð A¯c¯nð ZpcnX_m[nX
{]tZi§fnse {]mb]qÀ¯nbmb AwK§Ä¡v
(i) A{]Imcw XmevImenIambn ]pc[nhkn¡s¸Spó {]tZis¯
{Kma]ômb¯ntem t»m¡v t{]m{Kmw Hm^okdpsS ASpt¯m
cPnÌÀ sN¿pIbpw sXmgnð ImÀUv e`yam¡pIbpw
sN¿mhpóXmWv.
(ii) A{]Imcw XmevImenIambn ]pc[nhkn¡s¸Spó {]tZis¯
t»m¡v t{]m{Kmw Hm^okdpsS ASpt¯m {Kma]ômb¯ntem,
tcJmaqetam hm¡mtem sXmgnð Bhiys¸SmhpóXmWv.

38. 38
(iii) sXmgnð ImÀUv jvSs¸SpItbm in¨pt]mIpItbm sNbvX
kmlNcy¯nð ]pÀ cPnkvt{Sjpw sXmgnð ImÀUv
ðIpóXnpw thïn At]£n¡mhpóXmWv.
(2) km[mcWne ]p:Øm]n¡s¸Spó apdbv¡v XncnsI bYmÀ°
XmakØet¯bv¡v t]mIpt¼mÄ A{]Imcw e`n¨ sXmgnð
ImÀUv ]pÀ km£ys¸Spt¯ïXpw bYmÀ° tPm_vImÀUpambn
Iq«ntNÀt¡ïXpamWv.
(3) Hmtcm IpSpw_¯npw Dd¸p ðInbn«pÅ 100 Znhk§Ä
IW¡pIq«póXnv C{]Imcw sXmgnð ðIs¸« Znhk§Ä IqSn
IW¡nseSpt¡ïXmWv.
36. Cu nba{]Imctam AXnI¯pÅ ]«nI {]Imctam e`n¡póXpw
kzta[bm FSp¡póXpamb ]cmXnIÄ Xmsg¸dbpw {]Imcw ssIImcyw
sNt¿ïXmWv.
F. t{]m{Kmw Hm^okÀ Hmtcm ]cmXnbpw
Xm³kq£n¡pó ]cmXn cPnÌdnð
tcJs¸Spt¯ïXpw XobXn h¨v ckoXv
ðtIïXpamWv.
_n.{]hr¯n ØekµÀiw, ]cntim[, ]cmXnbpsS
XoÀ¸pIev¸n¡ð Fónh Ggp {]hr¯n
Znhk§Ä¡Iw ]qÀ¯nbm¡nbncn¡Ww
kn.{Kma]ômb¯pIÄ Cu nba¯nsâ
nÀÆlW¯nmbn S¸nem¡pó ]²XnIsf
kw_Ôn¨v t{]m{Kmw Hm^okdpsS A[nImc
]cn[n¡pÅnð hcpó GXp ]cmXnbpw Cu
nba¯nsâ 23 (6) hIp¸p {]Imcw Ggp
Znhk¯nIw t{]m{Kmw Hm^okÀ XoÀ¸v
Iev]nt¡ïXmWv. atäsX¦nepw A[nImc Ømw
]cnlcnt¡ï ]cmXnbmsW¦nð t{]m{Kmw Hm^okÀ
]cmXnbn³tað Hcp {]mYanImtzjWw
S¯nbtijw _Ôs¸« A[nImc Øm¯nv Ggp

39. 39
Znhk¯nIw ssIamtdïXpw ]cmXn¡mcs Cu
hnhcw Adnbn¨ncnt¡ïXpamWv.
Un. Ggp Znhk¯nIw ]cmXn XoÀ¸m¡póXnð t{]m{Kmw
Hm^okÀ ]cmPbs¸Spó ]£w BbXv Cu
nba¯nsâ ewLambn IW¡m¡póXpw 25þmw
hIp¸v {]Imcw in£mÀlhpamWv. C¯cw hogvNIÄ
kw_Ôn¨ ]cmXnIÄ Pnñm t{]m{Kmw
tImÀUntäÀ¡v kaÀ¸n¡Ww.
C. km¼¯nI {Iat¡SpIÄ kw_Ôn¨v {]Ya ZrjvSym
sXfnhpIÄ e`n¡pó kµÀ`¯nð {]Ya hnhc
dnt¸mÀ«v (FIR) kaÀ¸n¡s¸«Xmbn Pnñm t{]m{Kmw
tImÀUntäÀ Dd¸p hcpt¯ïXmWv.
F^v. kwØm kÀ¡mÀ/Pnñm t{]m{Kmw tImÀUntäÀ/
t{]m{Kmw Hm^okÀ Asñ¦nð kwØm kÀ¡mÀ
A[nImcs¸Sp¯pó GsX¦nepw A[nImcØmw
GsX¦nepw ]cmXnbn³tatem, kzta[bmtbm
Asñ¦nð GsX¦nepwXc¯nð ]cmaÀin¡s¸«
hnjb¯ntem AtzjWw St¯ïXpw Ipäw
sXfnbn¡s¸Spó kmlNcy¯nð
Ipä¡mcmbhÀs¡Xnsc Cu nba¯nse 25þmw
hIp¸v {]Imcw inIvj Npat¯ïXpamWv.
Pn. nba]camb AhImiewL§Ä {i²bnðs¸Spó
kµÀ`¯nð BbXv ]cnlcn¨v ]cmXn¡mcs
Adnbnt¡ïXv _Ôs¸« A[nImc Øm¯nsâ
D¯chmZnXzamWv. A¯c¯nepÅ ]cmXn ]cnlmcw
_Ôs¸« A[nImc Ømw km[mcWKXnbnð
HcmgvNbv¡Iw sNt¿ïXpw bmsXmcp
ImcWhimepw 15 Znhk¯nð A[nIcn¡m³
]mSnñm¯XpamWv.
F¨v. C¯c¯nð kzoIcn¡pó S]SnIÄ ]cmXn¡msc
Adnbnt¡ïXpw CXnp]pdta
aqópamk¯nsemcn¡ð GsX¦nepw cïp {]mtZinI

40. 40
`mjmZn ]{X§fnð nÝnX s{]mt^mÀabnð
shfns¸Spt¯ïXpamWv.
sF. ]cmXnIfnð t{]m{Kmw Hm^okdpw Pnñm t{]m{Kmw
tImÀUntädpw kzoIcn¨ S]SnIÄ kw_Ôn¨
dnt¸mÀ«v bYm{Iaw t»m¡v, Pnñm ]ômb¯pIfpsS
aoänwKpIfnð hbvt¡ïXmWv.
sP.{Kma]ômb¯pIfpsS D¯chpIÄs¡XnscbpÅ
A¸oepIÄ t»m¡v t{]m{Kmw Hm^okÀ ap¼msIbpw
t»m¡v t{]m{Kmw Hm^okdpsS
D¯chpIÄs¡XnscbpÅ A¸oepIÄ Pnñm t{]m{Kmw
tImÀUntädpsS ap¼msIbpw Pnñm t{]m{Kmw
tImÀUntädpIfpsS D¯chpIÄ s¡XnscbpÅ
A¸oepIÄ kwØm sXmgnepd¸v I½ojWÀ/
kwØm ]cmXn ]cnlmc Hm^okÀ FónhÀt¡m
kaÀ¸n¡Ww.
sI. D¯chp ]pds¸Sphn¨v 45 Znhk¯nIw AXns
kw_Ôn¨ Fñm A¸oepIfpw kaÀ¸n¨ncn
t¡ïXmWv.
Fð. Fñm A¸oepIfn³taepw Hcp amk¯nIw XoÀ¸v
Iev]n¡Ww.