1. ไบโอดีเซล

2.  การศึกษาวิจยเกี่ยวกับเชื้ อเพลิงชีวภาพของโครงการส่วน
ั
พระองค์สวนจิตรลดา เริ่มต้นขึ้ นในปี พ.ศ.๒๕๒๘ ด้วย
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหวทรงมีพระราชดาริวาใน
่ ั ่
อนาคตว่าอาจเกิดการขาดแคลนน้ ามัน จึงมีพระราช
ประสงค์ให้นาอ้อยมาผลิตแอลกอฮอล์เพื่อใช้เป็ นเชื้ อเพลิง
โดยพระราชทานเงินทุนวิจยเริ่มต้นเป็ นจานวน ๙๒๕,๕๐๐
ั
บาท

3.  การศึกษาวิจยภายในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา เริ่มตั้งแต่การทดลองปลูกอ้อย
ั
หลายพันธุ์ เพื่อคัดเลือกพันธุที่ดีที่สุดนามาทาแอลกอฮอล์ นอกจากอ้อยที่ผลิตได้ภายใน
์
โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดาแล้วยังออกไปรับซื้ ออ้อยจากเกษตรกรเพื่อนามาเป็ น
วัตถุดิบอีกด้วย
 โรงงานแอลกอฮอล์ซึ่งมีท้งเครื่องหีบอ้อย ถังหมัก หอกลันขนาดเล็ก เริ่มเดินเครื่อง
ั ่
การผลิตครั้งแรกในปี พ.ศ.๒๕๒๙ สามารถผลิตแอลกอฮอล์ ๙๑ เปอร์เซ็นต์ได้ในอัตรา ๒.๘
ลิตรต่อชัวโมง
่
 ต่อมาเนื่ องจากวัตถุดิบมีไม่เพียงพอ จึงเปลี่ยนมาใช้กากน้ าตาล และมีการสร้าง
อาคารศึกษาวิจยหลังใหม่ภายในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา
ั
 สาหรับแอลกอฮอล์ที่ผลิตได้ในช่วงแรกยังไม่สามารถนาไปผสมกับเบนซินได้ จึง
นาผลผลิตที่ได้ไปทาเป็ นน้ าส้มสายชูต่อมาก็ทาเป็ นแอลกอฮอล์แข็งใช้อุ่นอาหารให้กบทาง ั
ห้องเครื่องของสวนจิตรลดา เนื่ องจากเดิมใช้แอลกอฮอล์เหลว ครั้งหนึ่ งเมื่อมีการขนส่ง
แอลกอฮอล์เหลวไปยังพระตาหนักในภาคเหนื อ รถเกิดอุบติเหตุจนไฟไหม้รถทั้งคัน เพราะ
ั
แอลกอฮอล์เป็ นเชื้ อเพลิงอย่างดี จึงได้มีการคิดนาแอลกอฮอล์มาทาเป็ นเชื้ อเพลิงแข็งเพื่อ
ความปลอดภัยแทน
 โรงงานแอลกอฮอล์มีการปรับปรุงการกลันเรื่อยมาต่อมาก็สามารถผลิตแอลกอฮอล์
่
บริสุทธิ์ ๙๕ เปอร์เซ็นต์ หรือที่เรียกว่าเอทานอลได้เป็ นผลสาเร็จ

4.  วัตถุดิบที่ใช้ในการผลิตเอทานอล
วัตถุดิบที่ใช้ผลิตเอทานอลแบ่งออกเป็ น ๓ ประเภทใหญ่ ๆ ดังนี้ คือ
 วัตถุดิบประเภทแปง ได้แก่ ธัญพืช ข้าวเจ้า ข้าวสาลี ข้าวโพด ข้าวบาร์เลย์ ข้าวฟ่ าง และพวก
้
พืชหัว เช่น มันสาปะหลัง มันฝรัง มันเทศ เป็ นต้น
่
 วัตถุดิบประเภทน้ าตาล ได้แก่ อ้อย กากน้ าตาล บีตรูต ข้าวฟ่ างหวาน เป็ นต้น
 วัตถุดิบประเภทเส้นใย ส่วนใหญ่เป็ นผลพลอยได้จากผลผลิตทางการเกษตร เช่น ฟางข้าว
ชานอ้อย ซังข้าวโพด ราข้าว เศษไม้ เศษกระดาษ ขี้ เลื่อย วัชพืช รวมทั้งของเสียจากโรงงาน
อุตสาหกรรม เช่น โรงงานกระดาษ เป็ นต้น

5.  เมื่อโรงงานแอลกอฮอล์ของโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดาสามารถผลิตแอลกอฮอล์บริสุทธิ์ได้
๙๕ เปอร์เซ็นต์ ก็ได้ทดลองนาไปผสมกับน้ ามันเบนซินเติมเครื่องยนต์ แต่ไม่ประสบความสาเร็จ
เพราะแอลกอฮอล์บริสุทธิ์ ๙๕ เปอร์เซ็นต์มีน้ าผสมอยูดวย ต้องนาไปกลันแยกน้ าเพื่อให้ได้
่ ้ ่
แอลกอฮอล์บริสุทธิ์ ๙๙.๕ เปอร์เซ็นต์ หรือเอทานอล ก่อนนาไปผสมกับน้ ามันเบนซิน
 โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดาจึงนาแอลกอฮอล์บริสุทธิ์ ๙๕ เปอร์เซ็นต์ไปผ่าน
กระบวนการแยกน้ าที่สถาบันวิจยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทยเพื่อให้ได้เอทานอล
ั
และนากลับมาผสมกับน้ ามันเบนซินที่โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา
 ปี พ.ศ.๒๕๓๗ โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดาขยายกาลังการผลิตเอทานอลเพื่อให้มี
ปริมาณเพียงพอผสมกับน้ ามันเบนซิน ๙๑ ในอัตราส่วน ๑ : ๙ ได้เป็ นน้ ามันแก๊สโซฮอล์ เติมให้กบ ั
รถยนต์ทุกคันของโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา ซึ่งเป็ นหนึ่ งในหกโครงการเฉลิมพระเกียรติ
เนื่ องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหวทรงครองสิริราชสมบัติครบ ๕๐ ปี ของสานัก
่ ั
พระราชวัง
 เมื่อวันที่ ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๓๘ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
เสด็จพระราชดาเนิ นไปทรงเปิ ดโรงงานผลิตแอลกอฮอล์เป็ นเชื้ อเพลิง โดยโรงกลันใหม่นี้มีกาลังการ
่
ผลิตแอลกอฮอล์ได้ชวโมงละ ๒๕ ลิตรในกระบวนการกลันจะได้น้ ากากส่าเป็ นน้ าเสีย ซึ่งส่วนหนึ่ งใช้
ั่ ่
รดกองปุยหมักของโรงงานปุยอินทรีย์
๋ ๋

6.  การผสมแอลกอฮอล์กบเบนซินของโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดาในระยะแรกเป็ นการ
ั
นาน้ ามันและเอทานอลมาผสมในถังธรรมดา ใช้แรงงานคนเขย่าให้เข้ากัน ต่อมาบริษัท
ปตท. จากัด (มหาชน) (การปิ โตรเลียมแห่งประเทศไทยในเวลานั้น) จึงน้อมเกล้าน้อม
กระหม่อมถวายหอผสมและสถานี บริการน้ ามันแก๊สโซฮอล์แก่โครงการส่วนพระองค์สวน
จิตรลดา
 ปี พ.ศ.๒๕๔๔ ภาคเอกชน ๒ กลุ่ม น้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวายเครื่องแยกน้ าออกจาก
เอทานอล (Dehydration Unit) ๒ แบบ คือ เครื่อง Molecular
Sieve Dehydration Unit และเครื่อง Membrane
Dehydration Unit
 ปั จจุบนสถานี บริการเชื้ อเพลิงในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา นอกจากผลิตน้ ามัน
ั
แก๊สโซฮอล์เติมให้กบรถยนต์ทุกคันของโครงการแล้ว งานทดลองผลิตภัณฑ์เชื้ อเพลิงของ
ั
โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดายังเป็ นแหล่งความรูแก่ประชาชนที่สนใจอีกด้วย
้

7.  ขั้นตอนการผลิตน้ ามันแก๊สโซฮอล์และสูตรการผสมที่โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา
 ขั้นตอนการผลิตน้ ามันแก๊สโซฮอล์ในเชิงพาณิชย์
 นาวัตถุดิบอย่างเช่นข้าว ข้าวโพด มันสาปะหลัง อ้อย ข้าวฟ่ างหวาน ฯลฯ ไปผ่าน
กระบวนการหมัก จากนั้นนาไปผ่านกระบวนการกลันและแยกให้บริสุทธิ์ ซึ่งจะทาให้ได้เอทา
่
นอล ๙๕ เปอร์เซ็นต์ หลังจากนั้นนาไปผ่านกระบวนการแยกน้ า ทาให้ได้เป็ นเอทานอล
๙๙.๕ เปอร์เซ็นต์ ก่อนนาไปผสมกับน้ ามันเบนซิน ถ้าผสมกับน้ ามันเบนซิน ๘๗ ก็จะได้เป็ น
น้ ามันแก๊สโซฮอล์ ๙๑ ถ้าผสมกับน้ ามันเบนซิน ๙๑ ก็จะได้เป็ นน้ ามันแก๊สโซฮอล์ ๙๕

8. ดีโซฮอล์
ดีโซฮอล์ คือ น้ ามันเชื้ อเพลิงที่ได้จากการผสมน้ ามันดีเซลกับแอลกอฮอล์ เพื่อนาไปใช้แทนน้ ามันของ
เครื่องยนต์ดีเซล
 โครงการดีโซฮอล์เริ่มขึ้ นในปี พ.ศ.๒๕๔๑ โดยโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดาทดลองผสมแอลกอฮอล์ ๙๕
เปอร์เซ็นต์กบน้ ามันดีเซลและสารอิมลซิไฟเออร์ ซึ่งมีคุณสมบัติทาให้แอลกอฮอล์กบ น้ ามันดีเซลผสมเข้ากัน
ั ั ั
ได้โดยไม่แยกกันที่อตราส่วน ๑๔:๘๕:๑
ั
 ดีโซฮอล์จะใช้กบเครื่องยนต์ดีเซล เช่น รถแทรกเตอร์ของโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา จากผลการ
ั
ทดลองพบว่าสามารถใช้เป็ นเชื้ อเพลิงได้ดีพอสมควร และสามารถลดควันดาลงไปประมาณ ๕๐ เปอร์เซ็นต์
 ปั จจุบนดีโซฮอล์เป็ นโครงการศึกษาวิจยภายในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดาเท่านั้น ยังไม่มีการนา
ั ั
ออกมาใช้ในเชิงพาณิชย์

9.  ไบโอดีเซล
เมื่อปี พ.ศ.๒๕๒๖ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหวทรงมีพระราชดาริให้มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ สร้าง
่ ั
โรงงานสกัดน้ ามันปาล์มขนาดเล็กที่สหกรณ์นิคมอ่าวลึก จังหวัดกระบี่ และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้าง
โรงงานสกัดน้ ามันปาล์มบริสุทธิ์ขนาดเล็ก กาลังผลิตวันละ ๑๑๐ ลิตร ที่ศนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองอัน
ู
เนื่ องมาจากพระราชดาริ จังหวัดนราธิวาส
 ต่อมาในปี พ.ศ.๒๕๒๘ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหวพระราชดาเนิ นพร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา
่ ั
ฯ สยามบรมราชกุมารี ทอดพระเนตรโรงงานสกัดน้ ามันปาล์มสาธิตที่มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ และมีพระ
ราชดารัสให้ไปทดลองสร้างโรงงานให้กลุ่มเกษตรกรที่มีความพร้อมในพื้ นที่จริง
 ปี ถัดมา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์จดสร้างโรงงานสกัดน้ ามันปาล์มทดลองขึ้ นที่สหกรณ์นิคมอ่าวลึก
ั
จังหวัดกระบี่
 ปี พ.ศ.๒๕๓๑ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหวทรงมีพระราชกระแสให้สร้างโรงงานแปรรูปน้ ามันปาล์มขนาด
่ ั
เล็กครบวงจร ที่ศนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองอันเนื่ องมาจากพระราชดาริ จังหวัดนราธิวาส ซึ่งแล้วเสร็จในปี
ู
พ.ศ.๒๕๓๓
 ในปี พ.ศ.๒๕๔๓ โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดาและกองงานส่วนพระองค์ วังไกลกังวล อาเภอหัวหิน
จังหวัดประจวบคีรีขนธ์ เริ่มการทดลองนาน้ ามันปาล์มมาใช้เป็ นเชื้ อเพลิงสาหรับเครื่องยนต์ดีเซล
ั
 จากการทดสอบพบว่า น้ ามันปาล์มบริสุทธิ์ ๑๐๐ เปอร์เซ็นต์ สามารถใช้เป็ นน้ ามันเชื้ อเพลิงสาหรับ
เครื่องยนต์ดีเซล โดยไม่ตองผสมกับน้ ามันเชื้ อเพลิงอื่น ๆ หรืออาจใช้ผสมกับน้ ามันดีเซลได้ต้งแต่ ๐.๐๑
้ ั
เปอร์เซ็นต์ ไปจนถึง ๙๙.๙๙ เปอร์เซ็นต์

10.  สิทธิบตรการประดิษฐ์
ั
"การใช้น้ ามันปาล์มกลันบริสุทธิ์เป็ นน้ ามันเชื้ อเพลิงสาหรับเครื่องยนต์ดีเซล"
่
 จากผลความสาเร็จดังกล่าว เมื่อวันที่ ๙ เมษายน พ.ศ.๒๕๔๔ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหวจึง
่ ั
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้คุณอาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี เป็ นผูแทนพระองค์ยื่นจดสิทธิบตร
้ ั
"การใช้น้ ามันปาล์มกลันบริสุทธิ์เป็ นน้ ามันเชื้ อเพลิงเครื่องยนต์ดีเซล"
่
 ปี เดียวกันนั้นสานักงานคณะกรรมการวิจยแห่งชาติอญเชิญอัญเชิญผลงานของพระบาทสมเด็จ
ั ั
พระเจ้าอยูหว ๓ ผลงาน คือ ทฤษฎีใหม่ โครงการฝนหลวงและโครงการน้ ามันไบโอดีเซลสูตรสกัด
่ ั
จากน้ ามันปาล์ม ไปร่วมแสดงในงานนิ ทรรศการสิ่งประดิษฐ์นานาชาติ "Brussels Eureka
2001" ณ กรุงบรัสเซลส์ ประเทศเบลเยียม ่
 โครงการน้ ามันไบโอดีเซลสูตรสกัดจากน้ ามันปาล์ม ได้รบเหรียญทองประกาศนี ยบัตรสดุดี
ั
เทิดพระเกียรติคุณพร้อมถ้วยรางวัล
 ไบโอดีเซลคืออะไร
 ไบโอดีเซล (Biodiesel) คือ น้ ามันพืชหรือน้ ามันสัตว์ รวมทั้งน้ ามันใช้แล้วจากการปรุง
อาหารนามาทาปฏิกิรยาทางเคมีกบแอลกอฮอล์ เรียกอีกอย่างว่าสารเอสเตอร์ มีคุณสมบัติใกล้เคียง
ั
กับน้ ามันดีเซลมาก และในกระบวนการผลิตยังได้กลีเซอรอลเป็ นผลพลอยได้ ซึ่งสามารถนามาใช้ใน
อุตสาหกรรมเครื่องสาอางค์อีกด้วย

11.  วัตถุดิบสาหรับการผลิตไบโอดีเซล
 วัตถุดิบในการผลิตไบโอดีเซลได้แก่น้ ามันพืชและน้ ามันสัตว์ทุกชนิ ด แต่การนาพืชน้ ามันชนิ ดใดมาทาเป็ นไบโอ
ดีเซลนั้น แตกต่างกันไปตามลักษณะสภาพภูมิอากาศและภูมิประเทศ เช่น ประเทศสหรัฐอเมริกาทาจากถัวเหลืองซึ่งปลูก ่
เป็ นจานวนมาก ส่วนในประเทศแถบยุโรป ทาจากเมล็ดเรพและเมล็ดทานตะวัน เป็ นต้น
 สาหรับในประเทศไทยผลิตไบโอดีเซลจากมะพร้าวและปาล์มน้ ามัน โดยผลการวิจยในปั จจุบนพบว่าปาล์มคือพืชที่ดี
ั ั
และเหมาะสมที่สุดในการนามาใช้ทาไบโอดีเซล เพราะเป็ นพืชที่มีศกยภาพในการนามาผลิตเป็ นเชื้ อเพลิงสูงกว่าพืชน้ ามัน
ั
ชนิ ดอื่น จากการที่มีตนทุนการผลิตตา ให้ผลผลิตต่อพื้ นที่สง ปาล์มน้ ามันให้ผลผลิตน้ ามันต่อไร่สงกว่าเมล็ดเรพซึ่งใช้เป็ น
้ ่ ู ู
วัตถุดิบในการผลิตไบโอดีเซลในประเทศแถบยุโรปถึง ๕ เท่า และสูงกว่าถัวเหลืองที่ใช้กนมากในสหรัฐอเมริกาถึง ๑๐ เท่า
่ ั
 เมื่อเดือนธันวาคม พ.ศ.๒๕๔๗ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหวมีรบสังกับผูบริหารบริษัท โตโยต้า มอเตอร์
่ ั ั ่ ้
(ประเทศไทย) จากัด พร้อมด้วยผูบริหารจากประเทศญี่ปุ่นที่มาเข้าเฝ้ าฯเรื่องเมล็ดสบู่ดา ว่าน่ าจะมีคุณสมบัติบางอย่าง
้
ดีกว่าน้ ามันปาล์มในการทา ไบโอดีเซล เพราะต้นสบู่ดาเจริญเติบโตได้เร็วกว่าปาล์มน้ ามัน และสามารถเก็บผลผลิตได้
หลังจากปลูกไม่เกิน ๑ ปี นอกจากนั้นสบู่ดายังไม่เป็ นอาหารของมนุ ษย์หรือสัตว์ แม้จะมีขอเสียเรื่องพิษของเมล็ดสบู่ดาที่
้
อาจเกิดขึ้ นแก่มนุ ษย์ได้หากรับประทานหรือสัมผัส
 บริษัท โตโยต้าฯจึงร่วมกับหลายหน่ วยงาน อันได้แก่ สถาบันวิจยและพัฒนาแห่งมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ั
บริษัท ปตท. จากัด (มหาชน) และ Toyota Technical Center Asia-Pacific จัดทา
โครงการวิจยเรื่องเมล็ดสบู่ดา
ั
 ทั้งนี้ จากการศึกษาเบื้ องต้นพบว่า ต้นสบู่ดาขยายพันธุง่ายและมีอายุยืนกว่าต้นปาล์ม โดยมีอายุยนถึง ๕๐ ปี และ
์ ื
เริ่มเก็บผลผลิตได้เมื่ออายุ ๕-๘ เดือน สาหรับโครงการวิจยในขั้นต่อไปจะเป็ นการศึกษาแบบครบวงจร ตั้งแต่การวิจยเมล็ด
ั ั
พันธุที่ให้น้ ามันสูงสุด การปลูก แมลงที่เป็ นศัตรูพืชและเป็ นประโยชน์ การเก็บเมล็ด การสกัดน้ ามัน การทดสอบกับ
์
เครื่องยนต์ รวมทั้งการศึกษาเรื่องต้นทุนการผลิตด้วย
 นอกจากพืชดังกล่าวมาแล้ว น้ ามันพืชใช้แล้วก็สามารถนามาทาไบโอดีเซลได้เช่นกัน และน้ ามันพืชใช้แล้วก็เป็ น
วัตถุดิบอีกชนิ ดหนึ่ งที่โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดาใช้ผลิตไบโอดีเซลมาเนิ่ นนานแล้ว โดยนาน้ ามันเหลือใช้จากห้อง
เครื่องมาทาเป็ นไบโอดีเซล

12.  หลักการผลิตไบโอดีเซล
วัตถุดิบที่มีศกยภาพในการผลิตไบโอดีเซลในประเทศไทยได้แก่ น้ ามันพืชใช้แล้วและพืช
ั
น้ ามัน โดยนามาผสมกับเมทานอลหรือเอทานอล จะได้เมทิลเอสเตอร์หรือเอทิลเอสเตอร์ ซึ่งก็
คือไบโอดีเซล และได้กลีเซอรอลเป็ นผลพลอยได้ ซึ่งสามารถนามาใช้ในอุตสาหกรรมและ
เครื่องสาอางอีกด้วย
ขั้นตอนในการผลิตไบโอดีเซลในเชิงพาณิชย์
 นาพืชน้ ามัน เช่น ปาล์มน้ ามัน มะพร้าว สบู่ดา ละหุง ฯลฯ ไปผ่านกระบวนการบีบหรือ
่
สกัดด้วยตัวทาละลายทาให้ได้น้ ามันพืช หลังจากนั้นผ่านกระบวนการทาให้บริสุทธิ์ นาไป
ผ่านกระบวนการ transesterification ด้วยการเติมสารตระกูลแอลกอฮอล์ จะ
ได้เป็ นไบโอดีเซล

13.  จัดทาโดย
 นางสาวเบญจวรรณ ไวกยี ม.4/6 เลขที่ 22