1. Column Kopjes met betekenis
Je kent ze vast nog wel; glazen theekopjes met gekleurde plastic houders uit
de jaren zeventig. Al bestond ik in deze jaren nog niet, deze kopjes zijn nu mijn
favoriet. Laatst nestelde ik me, met zo’n kopje vol kruidenthee, voor de televisie.
Daar zag ik een groep mensen fanatiek een huis inrichten. Dit bleken niet de
bewoners zelf te zijn, maar diens vrienden die meenden dat het huis drastisch
aangepast diende te worden. Onder leiding van de presentator gingen de bewoners
op reis en de vrienden aan de slag. Aanleiding hiervoor was dat de bewoners ooit
aan hadden gegeven dat zij hun huis zat waren.
Dit resulteerde in een verbouwd huis; door de vrienden, voor de bewoners.
Aangezien al hun wensen terug waren gekomen in het resultaat, kon dit enkel
leiden tot blije gezichten.
Toen ging de voordeur open. Met verbazing keken de bewoners rond. Blij waren
ze allerminst. De bewoonster kon enkel uitroepen dat ze het lievelingslampje
van haar oma niet kon terugvinden.
Wat is hier gaande? Natuurlijk ligt het voor de hand om te zeggen dat de zichtbare
verandering in hun huis toch niet aan hun wensen voldoet. Of dat de bewoners
nog niet klaar waren voor deze verandering. Hier geloof ik niet in. De sleutel
tot blijdschap op de gezichten van de bewoners, of duurzaam succes van een
verandering in het algemeen, ligt bij de insteek van de verandering. Ook in
organisaties zie ik dit.
Verandering gaat vaak enkel over de diamanten in de toekomst, maar niet over
de rol van de parels of stenen uit het verleden. Veranderen gaat veel te vaak over
methodieken of technieken en staat ver af van wat medewerkers werkelijk beweegt.
Hoe geavanceerd en doordacht een veranderingsaanpak ook is, wanneer dit
laatste ontbreekt, gaan medewerkers er simpelweg niet in mee. Zelfs in de nieuw
bedachte structuren gaan medewerkers oud gedrag vertonen. Daarmee is een
verandering vaak niet bestand tegen de druk van oude routines.
Een verandering kan ook iets wegnemen dat bewust of onbewust voor mede-
werkers een belangrijke waarde is in het werk. Iets dat nooit veranderd had mogen
worden. Of nog sterker; een indirect gevolg van een verandering, inhoudelijk of
procesgericht, kan zijn dat de betekenis van de taken van een medewerker, en
daarmee misschien wel de aanwezigheid van de medewerker zelf, ter discussie
komt te staan. Omdat hierdoor de zinvolheid van hun professionele bestaan
ernstig wordt bedreigd en dit uiteraard onverdraaglijk is, kan dit leiden tot
groot verzet vanuit de medewerkers. >>

2. << Eigenlijk spreek ik hierboven over betekenissystemen; gehelen van samenhangende
betekenissen die de werkelijkheid, zoals die wordt ervaren, vormgeven en waar-
binnen zaken samenhang en zin krijgen. Bij elke verandering in een organisatie
zou aandacht moeten zijn voor de betekenissystemen van medewerkers; wat is
van bepalend belang? Waar mag niet aan getornd worden en waaraan wel, en
waarom is dat zo? Welke van die betekenissen zijn universeel en welke zijn vooral
ingebracht door het socialisatieproces van de organisatie zelf? En bij dit laatste,
welk profijt heeft de organisatie daarvan of is het vooral iets waar men last van
heeft bij een (onvermijdelijke) verandering? Niet alle betekenissystemen laten
zich vanaf het eerste moment goed kennen, sommigen duiken pas op wanneer
ze daadwerkelijk bedreigd worden. Zaak is ze dan te herkennen en mee te
nemen in de procesafwegingen die je maakt.
Terug naar de bewoners. Ik stel me voor dat zij, na de opnames, hun veranderde
huis gaan aanpassen aan de wensen die zij werkelijk belangrijk vinden, zoals
oma’s lampje. De verandering in het huis, uitgedacht door experts en passend
bij elkaar, wordt nu weer verstoord. Dit had voorkomen kunnen worden door
het huis te veranderen, rekeninghoudend met de zaken die van grote betekenis
zijn voor de bewoners.
Het zijn nog slechts schetsen van mijn overtuiging, mijn tocht gaat verder.
Terwijl ik bezig was met het schrijven van deze column, ben ik onverwachts
snel in de situatie gekomen dat ik een nieuw eigen huis mag gaan inrichten.
Eén ding staat vast; mijn theekopjes gaan mee!
Miranda Damhuis
Met dank aan Ad Bus, opleidings- & organisatieadviseur Bureau Advisering.
- consultant SeederDeBoer
Miranda Damhuis
“Verandering gaat vaak enkel over de 5 september 2008
diamanten in de toekomst, maar niet
over de rol van de parels of stenen uit
het verleden.”
SeederDeBoer
Laapersveld 57
1213 VB Hilversum
Tel. +31 20 4636 090
www.seederdeboer.nl