3. Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED):
“Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye
olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin
belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi
ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza
indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile
teknoloji alternatiflerinin belirlenerek
değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının
izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalar
bütünü” olarak tanımlanmıştır.
3
4. Uluslararası Projenin Özellikleri Alanın çevresel
Standartlar özellikleri
Sosyo-ekonomik Doğal
Çevre Çevre
Diğer Ulusal
Mevzuat ÇED 2872 sayılı
Çevre
Kanunu
İmar Kanunu,
Umumi
Hıfzıssıhha Kanunu, Benzer tesis
Etkilerin belirlenmesi
İş Güvenliği Ölçüm-analiz
ve önlenmesi
Tüzüğü vb Model çalışması
(uygun
tahmin yöntemleri ile) Pilot tesis
4
5. * * * (Yürürlükte bulunan 17.07.2008 tarih ve 26939
sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ÇED Yönetmeliği)
Madde 3: Hukuki dayanak
09.08.1983 tarih ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun
10. maddesi
Madde 5: Yetki
Yetki Bakanlığa ait olup, sınırları belirtilmek suretiyle
bir kısmı Valiliklere devredilebilir.
Mevcut uygulama;
EK-1 prosedürü Bakanlık
EK-2 prosedürü Valiliklerce yürütülmektedir.
5
6. Madde 7: ÇED’e bağlı projeler
- “EK-1 Listesi”nde yer alan projeler
- “ÇED Gereklidir” kararı verilen projeler
Madde 8: İDK (İnceleme-Değerlendirme Komisyonu) teşkili
Komisyon üyeleri
İlgili kurum ve kuruluşlar
Proje sahibi
Raporu hazırlayan kurum-kuruluş
Gerektiğinde,
Sivil toplum örgütleri
Üniversiteler
Uzman kişiler görev alırlar
6
7. UYGULANAN ÇED PROSEDÜRÜ
ÇED Başvuru Dosyasının Bakanlığa Sunulması
ÇED Sürecine Halkın Katılımı Toplantısı
Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı
ÇED Raporunun Bakanlığa Sunulması
İnceleme Değerlendirme Komisyonu Toplantısı
ÇED Olumlu Kararı ÇED Olumsuz Kararı 7
4
8. Madde 9: Halkın katılımı
• Projeden en çok etkilenen halkın kolaylıkla
katılabileceği bir yer.
• Toplantı günü Bakanlıkça belirlenir.
• Toplantı yeri ve saati Valililik ve proje sahibi
tarafından belirlenir.
Madde 10: Kapsamlaştırma
Özel Formatın belirlenmesi
Format tarihinden itibaren ÇED Raporunun 1 yıl
içerisinde Bakanlığa sunulması gerekmektedir.
(Süre bitiminden önce Bakanlığa başvurulması
durumunda bir defaya mahsus olmak üzere 6 ay’a
kadar ek süre verilebilir.
8
9. Madde 12: ÇED Raporlarının incelenmesi
ÇED Raporunun bilimsel esaslara dayanıp
dayanmadığı,
Halkın katılımı toplantısında gündeme getirilen
konulara çözüm getirilip getirilmediği
hususlarını inceler.
Madde 13: Nihai ÇED Raporların Bakanlığa sunulması
Proje sahibi İDK toplantısının (ÇED Raporunun Nihai
ÇED Raporu olarak kabul edilmesi) sona ermesinden
sonra 5 işgünü içerisinde Nihai ÇED Raporunu
Bakanlığa sunmakla yükümlüdür.
9
10. Madde 14: ÇED Olumlu/Olumsuz Kararı
Çoğaltılan Nihai ÇED Raporlarının Bakanlığa
sunulmasını müteakip 5 işgünü içerisinde Bakanlıkça
ÇED Olumlu/Olumsuz Kararı verilir.
“ÇED Olumlu” kararının alınması durumunda gerekli
diğer izinler alınarak yatırıma başlanır.
“ÇED Olumsuz” kararının alınması durumunda ise
projenin gerçekleştirilmesi mevzuat açısından
mümkün değildir.
Proje için 7 yıl içerisinde yatırıma başlanmaz ise “ÇED
Olumlu” kararı geçersiz sayılır.
10
11. Madde 15: Seçme - Eleme Kriterine tabi projeler
EK-2 Listesinde yer alan projeler
Kapasite artış toplamı Ek-2 de belirtilen sınır
değeri aşmayan projeler
11
12. UYGULANAN ÇED PROSEDÜRÜ
Proje Tanıtım Dosyasının Valiliğe Sunulması
(25 İş Günü )
ÇED Gerekli Değildir Kararı ÇED Gereklidir Kararı
(Proje için EK-I prosedürünün
devam ettirilmesi)
12
6
13. Madde 16: Başvuru ve inceleme
Hazırlanan dosya taahhütname ile birlikte Valiliğe sunulur.
Valilikçe 25 işgünü içerisinde “ÇED Gerekli Değildir/Gereklidir”
kararı verilir.
5 işgünü 15 işgünü 5 işgünü
Formata uygunluk İnceleme Karar süreci
*Dosyada eksik bulunması durumunda dosya iade edilir. 6 ay
içinde eksiklikleri giderilmeyen dosya ile ilgili başvuru geçersiz
sayılır.
13
14. Madde 18: Yatırımın izlenmesi ve kontrolü
- Taahhütlerin yerine getirilip getirilmediği Bakanlık
ve Valilikçe denetlenir.
Madde 19: Yönetmeliğe aykırı uygulamaların
durdurulması
Yönetmelik hükümlerini yerine getirmeyen
projelerden;
Ek-1 Listesinde yer alan projeler Bakanlıkça
Ek-2 Listesinde yer alan projeler Valilikçe
durdurulur.
* Taahhütlere uyulmadığının tespiti halinde
taahhütlere uyulması için Bakanlıkça/Valilikçe süre
verilebilir.
14
15. Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
(Resmi Gazete 13.05.2006 tarih ve 26167 sayı)
Madde 7: 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 10. maddesi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyetleri sonucu
çevre sorunlarına yol açabilecek kurum kuruluş ve
işletmeler ÇED Raporu veya Proje Tanıtım Dosyası
hazırlamakla yükümlüdürler.
ÇED Olumlu Kararı veya ÇED Gerekli Değildir Kararı
alınmadıkça bu projelerle ilgili onay, izin, teşvik,
yapı ve kullanım ruhsatı verilemez, proje için
yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez.”
15
16. Madde 9: 2872 Sayılı çevre Kanunu’nun 12. maddesi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“İlgililer, Bakanlığın veya denetimle yetkili diğer
mercilerin isteyecekleri bilgi ve belgeleri vermek,
yetkililerin yaptıracakları analiz ve ölçümlerin
giderlerini karşılamak, denetim esnasında her türlü
kolaylığı göstermek zorundadır.”
16
17. Madde 12 : 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 15. maddesi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“ÇED İncelemesi yapılmaksızın başlanan faaliyetler
Bakanlıkça, proje tanıtım dosyası hazırlamaksızın
başlanan faaliyetler ise mahallin en büyük mülki
amiri tarafından süre verilmeksizin durdurulur.
Süre verilmesi ve faaliyetin durdurulması, bu
kanunda öngörülen cezaların uygulanmasına engel
teşkil etmez.”
17
18. Madde 14: 2872 Sayılı Çevre kanunu’ nun 20.
maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“ ÇED sürecine başlamadan veya bu süreci
tamamlamadan inşaata başlayan ya da faaliyete
geçenlere yapılan proje bedelinin yüzde ikisi
oranında idari para cezası verilir. Cezaya konu olan
durumlarda yatırımcı faaliyet alanını eski haline
getirmekle yükümlüdür.
ÇED sürecinde verdikleri taahhütnameye aykırı
davrananlara her bir ihlal için 10.000 tl idari para
cezası verilir.
12. maddede öngörülen bildirim ve bilgi verme
yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere 6.000 tl idari
para cezası verilir.”
18
19. Madde 18: 2872 Sayılı Çevre kanunu’ nun 26.
maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Bu kanunun 12 inci maddesinde öngörülen bildirim
ve bilgi verme yükümlülüğüne aykırı olarak yanlış ve
yanıltıcı bilgi verenler, altı aydan bir yıla kadar
hapis ile cezalandırılır.
Bu kanunun uygulanmasında yanlış ve yanıltıcı belge
düzenleyenler ve kullananlar hakkında 26.09.2004
tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun belgede
sahtecilik suçuna ilişkin hükümler uygulanır.”
19
20. …ÇED Yönetmeliği (devam)
Madde 21: Proje sahibinin değişmesi
Proje sahibinin herhangi bir nedenle değişmesi
durumunda yeni sahibi önceki sahibinin taahhüt ve
yükümlülüklerini başka bir işleme gerek kalmaksızın
yüklenmiş sayılır. Bunu bir yazı ile Bakanlığa bildirir.
Madde 23: Askeri projeler
Askeri projeler ile ilgili prosedür ilgili kurumun görüşü
alınarak Bakanlıkça belirlenir.
20
21. Madde 25: Entegre projeler
Birden fazla projeyi kapsayan entegre bir projenin
planlanması halinde Bakanlıkça tek bir ÇED Başvuru
Dosyası/Proje Tanıtım Dosyasının hazırlanması istenir.
Örnek:
Baraj + Malzeme Ocakları
Termik Santral + Kül Depolama Sahası
Termik Santral + Kül Depolama Sahası + Derin Deniz
Deşarjı
Termik Santral + Kül Depolama Sahası + Derin Deniz
Deşarjı + Liman
21
22. KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLER
Uygun yer seçiminin yapılmaması, alternatif
alanların araştırılmaması,
Faaliyet sahiplerinin projeye ilgisiz kalmaları,
Halkın Katılımı, Kapsamlaştırma ve İDK
Toplantılarına katılımın sağlanmaması,
Rapor içeriğinin ve taahhütlerin bilinmemesi,
Mevzuat açısından uygun olmayan alanların
seçilmesi,
22
23. …KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLER
ÇED Olumlu veya ÇED Gerekli Değildir kararından
sonra proje değişikliğine gidilmesi (teknoloji,
kapasite artışı vb.),
Planlama aşamasında Bakanlığa başvuru
yapılmaması,
ÇED kararı alındıktan sonra yapılan değişikliklerin
Bakanlığa bildirilmemesi,
Bakanlıkça verilen kararların yargıya taşınması,
Projenin yöre halkına tam olarak anlatılmaması.
23
24. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Fizibilite, jeolojik etüt ve ÇED çalışmalarının eş
zamanlı olarak yürütülmesi,
Yakın dönemde yapılması düşünülen kullanımların
ÇED Raporu içerisinde anlatılması,
Yer ve teknoloji alternatiflerinin araştırılması,
Proje sahiplerinin toplantılara aktif katılımlarının
sağlanması.
24
25. SAĞLANAN FAYDALAR
Projenin amacı ve kapsamı ayrıntılı olarak
değerlendirilir. Proje sahibi projeyi yeniden gözden
geçirme imkanı bulur.
Projenin çevresel etkileri ve etkileri önleme maliyeti
ile ilgili bilgi sahibi olurlar.
Kamuoyu tepkisini görme imkanına kavuşurlar.
Uluslararası kabul gören bir belgeye sahip olurlar.
Çevre görevlileri kılavuz niteliğinde bir dökümana
sahip olurlar.
25
26. T.C.
ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI
ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü
Atık ve Kimya Tesisleri Şube Müdürlüğü İlginize
Teşekkür Eder…
Bu dünya bizim… Çöplüğe çevirmeyelim!!!
26
