3. ,,ჯერ კიდევ 2500 წლის წინ ბერძენმა
ფილოსოფოსებმა იცოდნენ, რომ
ნივთიერებები შეიძლება უმცირეს,
თვალით უხილავ ნაწილაკებად
,,დავაქუცმაცოთ“, გავყოთ. ამ
უმცირეს ნაწილაკებს აქვთ
ფორმა,ზომა, ისინი მოძრაობს და
ურტიერტქმედებს, ასეთ ნაწილაკებს
დემოკრიტემ ,,ატომი“უწოდა, რაც
განუყოფელს ნიშანს.
დემოკრიტე /400წ.ჩვ.წ.ა./
დალტონი /1808წ./
ტომსონი /1900წ./
რეზერფორდი /1911წ./
ბორი /1919წ./
ზომერფელდი /1920წ./
შლეიდერი /1926წ./
4. XIX საუკუნის ბოლოს და XX საუკუნის
დასაწყისში მოხდა ისეთი აღმოჩენები,
რომლებიც ცხადყობს, რომ ატომს რთული
სტრუქტურა აქვს. ატომი შედგება
დადებითად დამუხტული ბირთვისა და
ელექტრონებისაგან, რომლეიც მოძრაობენ
ბირთვის გარშემო ჩაკეტილ
ორბიტალზე.1913 წელს ე. რეზერფორდის
პლანეტარულ მოდელში ნ. ბორმა შეიტანა
კვანტური წარმოდგენები, რომელიც
ჩამოაყალიბა პოსტულატების სახით.
5. იყო დრო, როდესაც
ელექტრონის მოძრაობას
ატომში ადარებდნენ მზის
გარშემო პლანეტების
მოძრაობას.
ატომბირთვის მასის
მსგავსად, მზის მასა
მთელი მზის სისტემის
მასის 99,9%-ია. თითქოს
გამომდინარეობს
დასკვნა: ატომსა და მზის
სისტემას ანალოგიური
აგებულება აქვს.
6. მზის სისტემა ატომის
გადიდებული
მოდელი არ არის,
რადგან პლანეტები
მზის გარშემო
მოძრაობენ გარკვეულ
ტრაექტორიაზე.
ელექტრონს არა აქვს
მოძრაობის
ტრაექტორია.
7. ლაპარაკია მისი ყოფნის
ალბათობაზე
ატომბირთვის გარშემო
სივრცის გარკვეულ
ნაწილში, რომელსაც
ორბიტალი ეწოდება.
ატომბირთვის გარშემო
სივრცეში
ელექტრონები ქმნიან
ელექტრონულ
სიმკვრივეს, რომელიც
მაქსიმალურია
ორბიტალის
ფარგლებში.
8. რეზერფორდისა და
ტომსონის ატომების
მოდელის შედარებისას,
ნათელია, რომ ორივე
მოდელში არის
როგორც პროტონები,
ისე ელექტრონები,
განსხვავება კი ის არის,
რომ რეზერფორდის
მოდელში ისევე
როგორც ატომის
თანამედროვე
მოდელში, დადებითი
მუხტი თავმოყრილია
ატომბირთვში.
9. 1897 წელს ჯონ ტომსონმა ელექტრონი აღმოაჩინა, რაც
ატომის განუყოფელობას ეწინააღმდეგებოდა. ატომის
განუყოფელობის თეორიის კუბოს, ბოლო ლურსმანი J, 1911
წელს ატომის ბირთვის აღმოჩენამ ჩააჭედა(რეზერფორდის
ცდა). ამ აღმოჩენების მერე ნათელი გახდა, რომ ატომი არა
უბრალოდ გაყოფადია, არამედ გააჩნია დისკრეტული
სტრუქტურა: შედგება მასიური, დადებითად დამუხტული
ცენტრალური ბირთვისგან, რომლის გარშემო, ორბიტებზე
უარყოფითად დამუხტული მსუბუქი ელექტრონები
მოძრაობენ.
10. ამ მარტივ, ატომის პლანეტარულ
მოდელს მაშინვე გამოუჩნდა
წინააღმდეგობა. უპირველეს
ყოვლისა, მაშინდელო დროის
ფიზიკის კანონების მიხედვით,
ასეთი ატომი წამზე მცირე
დროითაც ვერ იარსებებდა.
არგუმენტაცია კი ასეთი იყო:
ნიუტონის მექანიკის კანონების
თანახმად, ორბიტაზე მყოფი
ელექტრონი თუ აჩქარებით
მოძრაობს, მაშინ მან უნდა
გამოასხივოს ელექტრომაგნიტური
ტალღები, ანუ დაკარგოს ენერგია
და დაეცეს ბირთვზე. აშკარა იყო,
რომ ატომის პლანეტარულ
მოდელში რაღც ისე არ იყო, რადგან
ატომები მილიარდობით წელია
არსებობენ და არაფერი მოსვლიათ.
