Η παρούσα συνεδριακή συμμετοχή στη διημερίδα με θέμα «Διακόσια χρόνια φουστανέλα στον Ελληνικό Στρατό» αποτελεί συνεισφορά στη θύμηση των γεγονότων για τη διάσωση της οικίας-μνημείο του Παύλου Μελά στην Κηφισιά που βρίσκεται επί της οδού Τατοΐου 50, μνήμης ένεκεν του εκλιπόντος Γιάννη Μελά, πρωτεργάτη στην ευαισθητοποίηση των συμπολιτών μας για την αναγκαιότητα της προστασίας του εν λόγω μνημείου της πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής και ιστορικής μας κληρονομιάς που επιτεύχθηκε μετά πολλών περιπετειών περί τα τέλη του 2020.

1. Δρ. Μαρίνος Παπαδόπουλος
Δικηγόρος
11
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Η προσφορά του Γιάννη Μελά στη διάσωση
της οικίας του Παύλου Μελά ως σημείο
ζωντανής ιστορίας για τους Ευζώνους
1

2.  Ο Παύλος Μελάς ορκίστηκε Εύελπις τον Σεπτέμβριο του 1886 και πήρε αριθμό μητρώου το
νούμερο 217.
 Αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων ως ανθυπολοχαγός πυροβολικού τον Απρίλιο του 1891 και
μετατέθηκε στο Πρώτο Σύνταγμα Πυροβολικού.
 Τον Οκτώβριο του 1892 νυμφεύθηκε τη Ναταλία Δραγούμη, κόρη του δικηγόρου και μετέπειτα
Πρωθυπουργού Στέφανου Δραγούμη. Απέκτησε μαζί της δύο παιδιά, τον Μιχαήλ και τη Ζωή.
 Η ασπρόμαυρη φωτογραφία του φουστανελοφόρου Παύλου Μελά, αυτή με την παραδοσιακή
Μακεδονική φορεσιά που περιλαμβάνει φουστανέλα σε μαύρο χρώμα και πανωφόρι
ντουλαμά τραβήχτηκε στη Λάρισα το 1904 λίγους μήνες πριν το θάνατο του.
 Στις 21 Αυγούστου του 1904 ο Παύλος Μελάς έστειλε τη φωτογραφία αυτή στη σύζυγο
του ζητώντας της να μη δημοσιεύσει τη φωτογραφία του.
 Από τη φωτογραφία αυτή του Παύλου Μελά με τον μακεδονικό ντουλαμά
εμπνεύστηκε ο ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης τον πίνακα που ζωγράφισε με τον Παύλο
Μελά που φορά τον μακεδονικό ντουλαμά που αποτελεί μία από τις φορεσιές των
Ευζώνων της Προεδρικής Φρουράς.
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Ο Εύλεπις & Αξιωματικός του Ε.Σ.
2

3.  Το σπίτι του Παύλου Μελά στην Κηφισιά κτίσθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, το 1894, δηλαδή τη
χρονιά που γεννήθηκε ο γιος του Παύλου Μελά, ο Μιχαήλ ή Μίκης όπως τον αποκαλούσε ο
Παύλος Μελάς.
 Δεν τον ενδιέφερε η επίδειξη πλούτου ή οικονομικής δύναμης δια της ιδιοκτησίας, κι έτσι ο
Παύλος Μελάς, σύζυγος της Ναταλίας Δραγούμη από το 1892, γόνου της μεγαλοαστικής
οικογένειας των Δραγούμηδων προτίμησε η κατοικία του στην Κηφισιά να είναι ένα σεμνό και λιτό
για την εποχή σπίτι χωρίς κανένα από τα στοιχεία εκείνα που συνήθιζαν να προσδίδουν στις
κατοικίες μεγαλοαστών στην Κηφισιά την εποχή εκείνη.
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Το σπίτι στην Κηφισιά
3

4.  Μετά τον ηρωικό θάνατο του στις 13 Οκτωβρίου του 1904 στο χωριό Στάτιστα της Καστοριάς το
σπίτι του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά στην Κηφισιά συνέχισε να κατοικείται από την
οικογένεια του.
 Την ιδιοκτησία κληρονόμησαν τα παιδιά του Μιχαήλ Μελάς και Ζωή Μελά εξ αδιαιρέτου κατά
500/1000 έκαστος κληρονόμος μετά το θάνατο της μητέρας τους Ναταλίας Μελά τον Ιούλιο του
1973.
 Με συμβολαιογραφικές πράξεις από το 1975 μέχρι το 1990 η Ναταλία Ιωαννίδη αύξαινε το
ποσοστό συγκυριότητας της επί της εν λόγω οικίας και εντέλει με τη συμβολαιογραφική πράξη
12148/1997 η Ναταλία Ιωαννίδη απέκτησε το σύνολο των χιλιοστών της εν λόγω ιδιοκτησίας
καθιστάμενη αυτή μόνη δικαιούχος πλήρους κυριότητας της εν λόγω κατοικίας.
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Το σπίτι στην Κηφισιά
4

5.  Έως και τη χρονιά θανάτου της Ναταλίας Μελά (το 1973) το σπίτι του Παύλου Μελά στην Κηφισιά
συντηρούνταν και ήταν σε καλή κατάσταση όπως μαρτυρούν και φωτογραφίες της εποχής.
 Μετά το θάνατο της Ναταλίας Μελά τον Ιούλιο του 1973 η συντήρηση της οικίας του Παύλου και
της Ναταλίας Μελά σταδιακά έπαυσε. Έκτοτε άρχισε να καθίσταται πρόδηλη η φθορά της οικίας
αυτής από την πάροδο του χρόνου—πρόκειται για κτίσμα του 1894—αλλά και από την αμελή
φροντίδα της.
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Το σπίτι στην Κηφισιά
5

6.  Με ενέργειες της Κηφισιώτισας Ζηνοβίας Σιδηροπούλου σε συνεργασία με τον Γιάννη Μελά
ενώπιον του τότε προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια, επετεύχθη δι’ αυτού
και των ενεργειών του τότε Υπουργού Πολιτισμού & Αθλητισμού Αντώνιου Σαμαρά στην
Κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή, λίγο πριν τις βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου του 2009,
να χαρακτηριστεί το εγκαταλειμμένο και μη συντηρημένο σπίτι του Παύλου Μελά στην Κηφισιά
με την Υπουργική Απόφαση ΥΠΠΟ/ΔΝΣΑΚ/73286/1827-27/08/2009 ως μνημείο της νεότερης
πολιτιστικής κληρονομιάς.
 Το 2012 με την Απόφαση ΥΠΠΟΤ/ΔΑΝΣΜ/24823/607-05/03/2012 αποφασίστηκε η σύνταξη
μελέτης για την αποκατάσταση του μνημείου-οικίας του Παύλου Μελά στην Κηφισιά.
 Ο Υπουργός Πολιτισμού & Αθλητισμού κ. Παύλος Γερουλάνος έκανε τα ελάσσονα για την
αποκατάσταση της οικίας-μνημείο του Παύλου Μελά στην Κηφισιά.
 Οι Υπουργοί Πολιτισμού & Αθλητισμού Τατιάνα Καραπαναγιώτη,
Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, Πάνος Παναγιωτόπουλος,
Κωνσταντίνος Τασούλας, Νίκος Ξυδάκης, Αριστείδης Μπαλτάς,
Λυδία Κονιόρδου και Μυρσίνη Ζορμπά δεν έκαναν κάτι για την
αποκατάσταση της οικίας-μνημείο του Παύλου Μελά στην Κηφισιά.
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Ανάληψη δράσης για το σπίτι του Παύλου Μελά στην Κηφισιά
6

7.  Προβληματιζόμενοι για την παρατεταμένη κατάσταση ετοιμορροπίας της οικίας-μνημείο του
Παύλου Μελά στην Κηφισιά υπέβαλαν Ερωτήσεις στον Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού
1. Στις 12/01/2006 ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνος Γκιουλέκας
2. Στις 21/10/2014 η βουλευτής των Ανεξάρτητων Ελλήνων κα Σταυρούλα Ξουλίδου
3. Στις 16/10/2015 ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας κ. Νικήτας Κακλαμάνης
4. Στις 07/04/2017 η βουλευτής της Χρυσής Αυγής κα Ελένη Ζαρούλια
 Ποτέ, βέβαια, δεν υπήρξε πρωτοβουλία Ερώτησης ή άλλης παρόμοιας ενέργειες
κοινοβουλευτικού ελέγχου για την αποκατάσταση της οικίας-μνημείο του Παύλου Μελά στην
Κηφισιά κατατεθείσα από βουλευτές της Αριστεράς ή Κεντροαριστεράς
στο πολιτικό και κομματικό spectrum της χώρας.
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Ερωτήσεις στη Βουλή
7

8.  Τον Οκτώβριο του 2016 με τη διαταγή υπ’ αριθμό 216—20/10/2016 συστάθηκε το Σωματείο
Φίλων Παύλου Μελά—Καπετάν Μίκης Ζέζας στο οποίο πρωτοστάτησε και προέδρευσε του
Διοικητικού Συμβουλίου του από την πρώτη Γενική Συνέλευση των μελών του Σωματείου μέχρι το
θάνατο του ο Γιάννης Μελάς.
 Το σωματείο αποσκοπούσε να ενεργήσει προς κάθε κατεύθυνση και ενώπιον κάθε αρμόδιου για
την αποτροπή της κατάρρευσης της οικίας-μνημείο του Παύλου Μελά στην Κηφισιά και για την
αποκατάσταση του εν λόγω μνημείου που έχει ιδιαίτερη ιστορική και πολιτιστική αξία.
 Το σωματείο αντιλαμβάνονταν πως η διάσωση του μνημείου-οικίας του Παύλου Μελά στην
Κηφισιά δεν είχε «κομματική ταμπέλα», αλλά ήταν αντικείμενο
υπερκομματικού και εθνικού ενδιαφέροντος.
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Σωματείο Φίλων Παύλου Μελά—Καπετάν Μίκης Ζέζας
8

9.  Για τη διάσωση της οικίας του Παύλου Μελά στην Κηφισιά το δημοτικό συμβούλιο της Κηφισιάς
αναλώθηκε σε φανφαρονισμούς που τίποτα δεν πρόσθεσαν στην προσπάθεια της άρσης της
ετοιμορροπίας και της διάσωσης της εν λόγω οικίας ένεκα της πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής,
ιστορικής και εν γένει συμβολικής της αξίας.
 Το δημοτικό συμβούλιο Κηφισιάς με την υπ’ αριθμό 149-06/05/2009 απόφαση του «ενέκρινε»
την πρόταση χαρακτηρισμού της οικίας του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά στην Κηφισιά ως
μνημείου από το Υπουργείο Πολιτισμού.
 Η Μητρόπολη Κηφισιάς, Αμαρουσίου και Ωρωπού περιόρισε την εκδήλωση του ενδιαφέροντος της
για την αποκατάσταση της οικίας του Παύλου Μελά στην Κηφισιά στην τέλεση ετήσιου
μνημόσυνου χοροστατούντος του Μητροπολίτη.
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Ο Δήμος Κηφισιάς & η Μητρόπολη Κηφισιάς
9

10.  Με την υπ’ αριθμό 2021-14/02/2020 συμβολαιογραφική πράξη η ιδιοκτήτρια της εν λόγω
οικίας-μνημείο υπέβαλε πρόταση δωρεάς της στο Ταμείο Εθνικής Άμυνας—Υπουργείο Εθνικής
Άμυνας η οποία έγινε αποδεκτή στις 15/05/2020 υπόψη του άρθρου 3§1 του ν.4182/2013 από
τον Υπουργό Οικονομικών ως δωρεά περιουσίας υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου. Με την υπ’
αριθμό 2039-28/04/2020 συμβολαιογραφική πράξη η δωρήτρια προέβη σε διόρθωση
συμβολαίου επί της δωρούμενης περιουσίας ώστε να μπορέσει να υλοποιηθεί η δωρεά.
 Η χαρισματική προσωπικότητα του Αλκιβιάδη Στεφανή ήταν ο καταλύτης εξελίξεων για την
αποκατάσταση της οικίας-μνημείο που για χρόνια τελούσε σε φαινόμενη εγκατάλειψη και
ετοιμορροπία.
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Αποκατάσταση του σπιτιού-μνημείου
10

11.  Ο Γιάννης Μελάς απεβίωσε στις 12 Φεβρουαρίου του 2021. Πρόλαβε να βιώσει τη χαρά της
αποκατάστασης της οικίας-μνημείο του Παύλου Μελά στην Κηφισιά που αποτέλεσε έναν από τους
σκοπούς της ζωής του τιμώντας τη μνήμη του Μακεδονομάχου ήρωα. Βίωσε την επίτευξη ενός
σκοπού τον οποίο γνώριζε ότι δύσκολα θα μπορούσε να επιτύχει αφού ούτε ο ίδιος ούτε το
σωματείο στο διοικητικό συμβούλιο του οποίου προέδρευσε αγωνιζόμενος ακαταπόνητα για την
αποκατάσταση της οικίας-μνημείο του Παύλου Μελά είχε οικονομικούς πόρους για να τους
διαθέσει για το σκοπό αυτό.
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Ο Γιάννης Μελάς & το σπίτι του Παύλου Μελά στην Κηφισιά
11
Ο Γιάννης Μελάς, διανύοντας την 8η δεκαετία της
ζωής του, συμμετέχει σ’ εκδήλωση μαζί με τον
Παναγιώτη Ραυτόπουλο που κρατά σημαία με το
έμβλημα του Σωματείου Φίλων Παύλου Μελά—
Καπετάν Μίκης Ζέζας

12. Δρ. Μαρίνος Παπαδόπουλος
Δικηγόρος
Σας ευχαριστώ!
1212
Dr. Marinos Papadopoulos | 200 Χρόνια Φουστανέλα στον Ε.Σ. (18-19/06/2022, Πολεμικό Μουσείο Αθηνών)
Η προσφορά του Γιάννη Μελά στη διάσωση
της οικίας του Παύλου Μελά ως σημείο
ζωντανής ιστορίας για τους Ευζώνους
12