Powerpoint con apuntes usado na explicación do tema na aula.

2. TEMAII:TEMAII:
ARTE PREHISTÓRICAARTE PREHISTÓRICA

3. TEMA 2. ARTE PREHISTÓRICA
ÍNDICE
1. A ARTE PREHISTÓRICA
1. A arte paleolitica
2. A arte do epipaleolítico
3. A arte neolítica e da Idade dos Metais

4. 1. A arte prehistórica
• a) a arte paleolítica
• b) a arte do epipaleolítico
• c) a arte neolítica e da
Idade dos Metais

5. a) A arte paleolítica
• 25000- 10000 a.C.
• Sociedades primitivas
cazadoras
• Casi exclusivamente europea
• Abrangue desde obxectos de
adorno ata os grandes frisos
parietais
• Destaca dous tipos de arte:
– arte moble: Caracterízase por:
• son pequenas pezas que se
podían levar de un lugar a outro.
• Vinculada a utensilios cotidianos
– arte rupestre: Caracterízase por:
• arte realizada sobre paredes,
teitos e chan das covas e
abrigos.
• Represéntanse animais, signos
e figuras humanas.
• As técnicas usadas son:
– Pinturas : a base de
colorantes minerais
aplicados directamente ou
mezclados con algún
aglutinante
– Gravados: directamente
sobre rocha case sempre.
– Escultura:relevos sobre
rochas duras e modelados
sobre arxila.
CARACTERÍSTICAS
CARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS

6. a) A arte paleolítica
• Teorías sobre a interpretación da arte
paleolítica
– Arte como motivación estética:
• anterior ao descubrimento das
representacións rupestres
• Moitos utensilios para actividades
rutinarias otorga tempo libre que
usan para a arte
– Arte como elemento utilitario de
ritos e ceremonias
• Presencia masiva de especies de
alimentación e supervivencia
• Covas e abrigos son un contexto
único que actúa como santuario
• Estilos da arte paleolítica según
Leroi– GourhanLeroi– Gourhan::
– Estilo I: 30000- 25000 a.C. Baixorrelevos e
gravados de animais –incompletos-.
Exemplos: Ferrassie e Isturitz
– Estilo II: 25000-20000 a.C.
Os animais presentan curvas nas cervicias
en forma de S e as extremidades son
desproporcinadas. Exemplos: Manas da cova
de Gargas (Pirineos franceses)
– Estilo III: 20000-15000 a.C.
Deste estilo son as máis importantes
representacións: animais de pescozos longos
e grandes corpos. Exemplos: Lascaux
(Dordoña) Pasiega (Santander)
Temos restos tamén de arte moble desta
periodo. Destacan as “Venus” como deusas
da fertilidade. Destacan: Willwndorff (Austria)
e Lespugne ( Francia)
– Estilo IV: Divídese en dúas etapas:
• Antiga: 15000-12000 a.C.
Realismo e naturalismo
Uso de liñas de despece para marcar cambios
de pelaxe, forma, etc
Exemplos: Altamira (Cantabria) Combarelles
(Francia)
• Recente: 12000-8000 a.C.
Aparecen figuras con movemento
CARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS
CARACTERÍSTICAS

7. a) A arte paleolítica
Pintura
paleolítica
Soporte
Parietal
(sobre paredes)
Capa de arcilla superficial
(por descomposición de caliza)
Sobre roca orixinal
Materiais
Pigmentos
cromáticos
Carbón vexetal
Negro manganeso
Arcillas
Óxidos de ferro
Aglutinantes
Grasa animal
Resinas
Técnicas
Tamponado :Anacos de pel mollados en pintura
Aerografía : pintura diluida na boca e escupida na pedra
Dedos : untar dedos e pintar con eles na parede
Carbón fragmentos de madeira carbonizada
Contexto
histórico
Paleolítico Superior (3O000 – 8000)
Grupos de cazadores-recolectores
Glaciacións
Sólo poden manterse grupos pequenos
Deben emigrar siguindo ás manadas
Vida en covas
PINTURAPINTURACARACTERÍSTICAS PINTURA
PALEOLÍTICA

8. a) A arte paleolítica
Características
formais
Ausencia de
composición
Individuais sin
formar escenas
Figuras
ailladas
Xuxtaposición amplia
(separadas por lonxitude superior ás figuras)
Xuxtaposición estreita
(separadas por lonxitude inferior ás figuras)
Superposición
(uns animais cubren parte de outros)
Ausencia de
chan
Indefinido Ausencia da parte inferior dos animais
Lineal Final de patas suxiren o chan
Posicións
variadas
Horizontais
Verticais
Oblicuas
Trazo
groso
Silueta
pintada
Seguida
Difuminada
Puntillada
Reforzo
Raspados
estrías
Fuciño, ollos, cornos
especialmente
Pintura
paleolítica
PINTURAPINTURA
CARACTERÍSTICAS PINTURA
PALEOLÍTICA

9. a) A arte paleolítica
Pintura
paleolítica
Características
formais
naturalismo
Realismo visual
(parecido coa realidade)
Saíntes da rocha crean tridimensionalidade
Reproducción da pelaxe (pequenos trazos)
Realismo intelectual
(representa o que existe
aínda que non se poida ver
ó mesmo tempo)
Perspectiva
torcida
Figura de perfil
Catro patas
Pezuñas e cornos de fronte
Intentos de
representar
movemento
Según
Leroi-Courham
Animación nula (estatismo)
Animación simétrica (moi movidas)
Animación segmentada (parte corpo movida)
Animación coordinada (catro extremidades movidas)
Policromía
Negro manganeso ou carbón
Óxido de ferros
Arcillas
Ao combinar distintas cantidades
de pigmentos e colocar diferentes
espesores xurde a policromía
(en realidade moitas veces eran
pinturas planas xuxtapostas e
noutras zonas mezcladas)
Convencionalismos M ventral de animais
Cabezas desproporcionadamente pequenas
PINTURAPINTURA
CARACTERÍSTICAS PINTURA
PALEOLÍTICA

10. a) A arte paleolítica
Altamira (Cantabria, España). Teito de sala policromada
Ata ano 1925
o chan estaba
moi cerca do teito
polo que era imposible
unha contemplación unitaria
de todas as figuras
PINTURAPINTURA
Ausencia de
composición
Grandes
figuras
policromía Trazo groso
e incisións
Naturalismo
(visual e intelectual)
Soporte
Materiais
Técnicas
Temáticas
Interpretación
Contexto histórico
Etc.
convencionalismos
Según Leroi-Gourham:
Grupo de bisontes delimitados
por dous cabalos, un xabalí e
dúas cervas ( casi trinta
figuras)
Descubierta en 1879
por Marcelino de Sautuola
Datada de hace unos 14.000 a
15.000 anos
COVA ALTAMIRA

11. a) A arte paleolítica
Cova de Altamira, Cantabria, España
Altamira. Bisontes Protuberancias
que dan sensación
de tridimensionalidade
PINTURAPINTURA
COVA ALTAMIRA

12. a) A arte paleolítica
Altamira. Figuras aisladas.
Ausencia de composiciòn
Altamira. Contorno groso.
Policromía
Naturalismo. Pelo sinalado.
Catro patas
PINTURAPINTURA
COVA ALTAMIRA

13. a) A arte paleolítica
Lascaux (Dordoña, Francia). Galería axial.
Descuberta en 1940
por Radivat y Marsal
Diversas zonas cova Lascaux (Francia)
Sala dos touros
Muros de cinco metros
e un monstruo ( la Licorne)
Galería axial
Vinte metros
Passage e Nef
Galería principal
Manifestacións pictóricas
pertenecentes ao estilo
magdaleniense III
Más de cuatrocentas
cincuenta figuras
reconocibles en toda
a cova
Cabinet des Felins
Ábside Pozo
PINTURAPINTURA
COVA LASCAUX

14. b) A arte do epipaleolítico
• 9000- 6000 a.C.
• Arte levantina
• Rica e evolucionada
• Arte lineal e de debuxo
• Con valores novos
• Función relixiosa, máxica e de
encantamento
• Localización: nas partes máis
profundas das covas
• Técnica:uso de policromía
• Predominio maior da figuración
humana aínda que
esquematizada
• Maior movemento nas figuras
• O home domina as escenas
• Destacan: Danza de Cogull
(Lleida) e Cova da Vella
(Albacete)
CARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS

15. b) A arte do epipaleolítico
Pintura
epipaleolítica
Soporte
Parietal
(sobre paredes)
Capa de arcilla superficial
(por descomposición de caliza)
Sobre rocha orixinal
Materiais
Pigmentos
cromáticos
Óxidos de ferro
predominantemente
Aglutinantes
Grasa animal
Resinas
Técnicas Dedos
“Pincel”
Contexto
histórico
Mesolítico (9.000 – 6.000)
Grupos de cazadores-recolectores
Interglaciar
Sólo poden manterse grupos pequenos
Deben emigrar siguindo ás manadas
Vida en abrigos rocosos
PINTURAPINTURA
CARACTERÍSTICAS PINTURA
EPIPALEOLÍTICA

16. b) A arte do epipaleolítico
Características
formais
Composición
Forman escenas
Trazo
fino
Silueta
continua
Sin incisións
Pintura
epipaleolítica
Composición en diagonal
(punto de fuga oblicuo)
Escenas moi movidas
Antinaturalismo
Xeometrización
e esquematización
Figuras planas
Contornos simplificados
Eliminación dos detalles
(non sinalan ollos o pelo)
Non reproducen volumen
Representación
do movemento
Posicións diagonais
Figuras con extremidades moi abertas
Monocromía
Figuras recheas dunha sóa cor
Predominio de tonos ocres
PINTURAPINTURA
CARACTERÍSTICAS PINTURA
EPIPALEÓLÍTICA

17. b) A arte do epipaleolítico
Pintura
epipaleolítica
Temática
( Impónse
o narrativo)
Predominio de animais
de pequeno tamaño (en
torno a vinte centímetros)
Abundancia
de figuras humanas
Exemplos
Muy estilizadas
Convencionalismos
Partes de frente
Partes de perfil
Escenas de
vida cotidiana
(recolección,
caza, etc.)
Valltorta (Castellón) Mesolítico
Cogull (Lérida) Neolítico
interpretacións Perden función máxica
PINTURAPINTURA
CARACTERÍSTICAS PINTURA
EPIPALEOLÍTICA

18. b) A arte do epipaleolítico
Valltorta (Castellón, España). Cacería
esquematización estilización Contornos
finos
monocromía Composicións
dinámicas
Carácter
narrativo
convencionalismos
Extremidades moi
abertas
planitude
Composición en
diagonal
PINTURAPINTURA
COVA VALLTORTA

19. c) A arte neolítica e da idade dos metais
• Etapa menos fecunda
• Aparece a cerámica, amuletos e novos
ídolos
• Non desaparecen os gravados rupestres
• Características do panorama desta arte:
– Inicios do urbanismo
– Sedentarización
– Aparición primeiras civilizacións (IV
milenio en Mesopotamia e Exipto)
– Desenvólvese a cultura castrexa na
zona galaica
– Desenvólvese o megalitismo: V
milenio a.C. con novas arquitecturas
como os crómlech, menhir, dolmen,
taulas, etc
– Xeneralízase un estilo esquemático
en pinturas rupestres
• Destacan novas tipoloxías
arquitectónicas:
– Dolmen: estructura de carácter
funerario formado por pedras
verticais (ostortatos) que sosteñen
unha gran lasca horizontal
(cobixa)
– Menhir: pedra alongada cravada
no chan
– Crómlech: círculo de pedras
asociado ao culto a o sol
– Aliñacións: filas de menhires
xunto a unha tumba
CARACTERÍSTICAS XERAISCARACTERÍSTICAS XERAIS
CARACTERÍSTICAS

20. c) A arte neolítica e da idade dos metais
Menhir
Grandes bloques
de pedra
(varias toneladas)
Colocados en
vertical
Trasladados
Grandes distancias
Dolmen
Pedras
verticais
(Ortostatos)
Lasca
Horizontal
(cobixa)
Completamente cubertos
de terra
A veces desbastan
frotando con areniscas
Arrancan de xacimientos
con madeiras e odres de
auga (ensanchan) e mediante
contrastes frío-calor
Recortan dándolle formas
máis ou menos xeométricas
Sentido máxico
de conexión de forzas
telúricas (terra) co
ceo (proxección)
Posible función
funeraria
ARQUITECTURA MEGALÍTICAARQUITECTURA MEGALÍTICA
DOLMEN E MENHIR

21. c) A arte neolítica e da idade dos metais
Evolución dolmen: dolmen simple, sepulcro de corredor e galería cuberta
Pasillo adintelado
Cámara sepulcral
circular con falsa cúpula
(por acercamento progresivo
de lascas)
Ortostatos poden
ser progresivamente
reemplazados por
muros ciclópeos
Dolmen cuberto
ARQUITECTURA MEGÁLITAARQUITECTURA MEGÁLITA
EVOLUCIÓN DOLMÉN

22. c) A arte neolítica e da idade dos metais
Dolmen de galería cubierta: Menga
Pasillo adintelado25 metros de
largo por 6 metros
de ancho
ortostatos
cobixas
Montículo de arena
que o cubre.
Orientación hacia o leste
(iluminación en solsticio)
ARQUITECTURA MEGALÍTICAARQUITECTURA MEGALÍTICA
DOLMEN CUBERTO

23. c) A arte neolítica e da idade dos metais
Sepulcro de Corredor: cova do Romeral
Doble
cámara
Falsa
cúpula con
gran cobixa
final
Montículo de
cubrición
Cova do Romeral (Málaga)
Muros ciclópeos
ARQUITECTURA MEGALÍTICAARQUITECTURA MEGALÍTICA
COVA DO ROMERAL

24. c) A arte neolítica e da idade dos metais
Aliñación de Carnac (Francia) . Aérea
Once filas
Un kilómetro
de lonxitude
Pobos sedentarios
(agricultura, gandería, etc.)
Numerosa poboación para
poder extraer, transportar e
colocar pedras
Suficientes excedentes
alimenticios para poder
dedicar moito tempo e
enerxía a estas construcciones
Cien grandes
menhires en
cada fila
ARQUITECTURA MEGALÍTICAARQUITECTURA MEGALÍTICA
CARNAC

25. c) A arte neolítica e da idade dos metais
Ubicada no único lugar onde a
lúa chea se coloca perpendicular á
saída do sol no solsticio de verán
no hemisferio norte (sobre 21 de xuño)
Diversas remodelacións
Desde finais do cuarto milenio
antes de Cristo ata
mediados do segundo
Círculo de trilitos (dúas
pedras verticais de 25 Tn.
e unha horizontal de 5 Tn. De
arenisca local) traballados entre
sí con xuntas de espiga e
mortalla
Cinco trilitos en
forma de ferradura
Gran avenida
Círculo formado por vinte
monolitos de pedra azulada traída
de Gales (a más de 150 Km)
duns catro a cinco metros de alto
Foso circular de máis
de cen metros de diámetro
e anes de pedras
Grande pedra
central
Cromlech Stonehenge ( Reino Unido) . Aérea
ARQUITECTURA MEGALÍTICAARQUITECTURA MEGALÍTICA
STONEHENGE

26. c) A arte neolítica e da idade dos metais
Cromlech Stonehenge (Reino Unido).
Reproducción
Cromlech Stonehenge
ARQUITECTURA MEGALÍTICAARQUITECTURA MEGALÍTICA
STONEHENGE

27. c) A arte neolítica e da idade dos metais
Modelos cultura megalítica baleárica
Taula
NavetaTalayot
Naveta
Taula
Tres lados con muros
e frente aberto
Losa vertical
e encima horizontal
Terceira lousa
inclinada
Función ritual:
sacrificios de animais
ARQUITECTURA MEGALÍTICAARQUITECTURA MEGALÍTICA
TAULA, TALAYOT E NAVETA

28. c) A arte neolítica e da idade dos metais
Talaiot: Torreón troncocónico - vivenda
Torreòn
troncocónico
Cuberto con
falsa cúpulaVanos en
zona superior
Pilar central
como reforzo
Adosados a muros
ou exentos
Función defensiva
e de vivenda
Muros ciclópeos
Naveta: construcción
rectangular de carácter
funerario
Construcción lonxitudinal
(rectangular)
Pedras talladas en
aparello regular.
Máis grosas as da
zona inferior
Falsa bóvedaApertura moi
estreita
División en tres
naves separadas
por pilares
Función funeraria:
enterramento colectivo
ARQUITECTURA MEGALÍTICAARQUITECTURA MEGALÍTICA
NAVETA E TALAYOT