1. Lecznicze rośliny Peru
Iwona Wawer, Warszawski
Uniwersytet Medyczny

2. We wrześniu 2012 r w Limie (Peru) odbyła się VIII Konferencja
Naturalnej Medycyny.
Polską grupę zaproszono do odwiedzenia uniwersytetów w Limie
oraz w Pucallpa. Pojechaliśmy więc przez Andy do Amazonii
„Badania ekstraktów
roślinnych,w tym alkaloidów
pnącza Uncaria”.
Zainteresowanie tą rośliną w
Europie to wynik działalności
zakonnika, o. Edmunda Szeligi;
jego dokonania w Peru
przypomnieli M. Lubiński
(Uncaria) oraz prof. Z. Ryn
(UJ)

3. Peru
Ma 3 krainy geograficzne:
• Costa (wybrzeże)
• Sierra (góry)
• Selva (dżungla), ale aż 78 klimatów
• odkrytych ponad 60 tys. gatunków roślin
• sklasyfikowanych 6 tys., ale zbadanych niespełna 800
• ponad 80% roślin w Andach i Amazonii ma właściwości
lecznicze.
„Apteka” Peru

4. Universidad Nacional Mayor de San Marcos w Limie,
Wydział Farmacji i Biochemii. Motto „Farmacia es la profesion
del medicamento, del alimento y del toxico”.
W Europie nie
doceniamy
znaczenia czynnika
żywieniowego dla
zdrowia człowieka.
Za bardzo
koncentrujemy się
na lekach
syntetycznych, nie
wykorzystując
potencjału leków
roślinnych.

5. Aby przejechać z Limy do amazońskiej dżungli, trzeba pokonać
barierę Andów. Droga transandyjska prowadzi przez przełęcz na
wysokości 4800 m.

6. Większość towarów transportują teraz ciężarówki. Działa jeszcze
kolej zbudowana przez polskiego inżyniera Ernesta
Malinowskiego w XIX w. Postawiono mu pomnik na przełęczy.

7. Lokalni mieszkańcy są przystosowani do życia na dużej wysokości.
Innym zagraża choroba wysokościowa.
Pomaga żucie liści koki.

8. Medycyna wysokościowa
• Lokalni mieszkańcy mają większą objętość płuc oraz 10-
12 milionów czerwonych krwinek, co umożliwia im pracę
na wys. 3-3,5 tys. m npm.
• Osobom, które nie mają czasu na powolną adaptację
zagraża choroba wysokościowa. Zespół objawów: zawroty
i bóle głowy, nudności, osłabienie, przyspieszona praca
serca, pojawia się powyżej 2500 m npm, ale w ostrej
postaci może doprowadzić do obrzęku płuc lub mózgu.
• Medycyna wysokościowa zebrała dużo cennych
informacji , ale jej ustalenia są dedykowane głównie
uczestnikom wypraw wysokogórskich lub sportowcom
wyczynowym.

9. Niegościnny płaskowyż na wysokości 3000-3500 m npm –
zimno, silne wiatry, intensywne promieniowanie UV.

10. Maca
(Lepidium
meyenii)
• Maca rośnie w peruwiańskich Andach na płaskowyżu Junin na
wysokości 3500-4400 m npm. Rośliny żyjące w tak trudnych
warunkach zazwyczaj gromadzą wtórne metabolity pozwalające
im na przetrwanie. Te związki bardzo przydają się ludziom i
zwierzętom hodowlanym.
• Maca przypomina rzodkiewkę, należy do tej samej rodziny
kapustowatych (Brassicaceae). Bulwy są kremowe, żółte,
różowe, fioletowe lub prawie czarne.

11. Maca dostarcza właśnie tych składników, których
potrzebuje organizm zmuszany do dużego wysiłku i
przetrwania w trudnych warunkach.
• Ma 59% węglowodanów, 12-18% białka, tłuszcze, błonnik,
sterole (sitosterol, kampesterol), witaminy (B1, B2, B3, C).
• Jest bogata w składniki mineralne: potas, wapń, żelazo, cynk,
miedź, krzem, selen.
• Bioaktywnymi związkami są makamidy i glukozynolaty.
Pochodne zawierające siarkę (izotiocyjaniany) mogą
działać przeciwnowotworowo.
• Białko ma niezbędne aminokwasy o rozgałęzionych
łańcuchach (BCAA): leucynę, izoleucynę i walinę, które
poleca się sportowcom. Fenyloalanina, alanina, metionina,
glutamina, są potrzebne do odbudowy mięśni po treningu.
Arginina (NO) wpływa na pracę układu krążenia, wydzielanie
hormonów przez przysadkę, na erekcję, ale również na
redukcję tkanki tłuszczowej.

12. • Maka poprawia funkcje seksualne mężczyzn (jakość spermy)
oraz kobiet w okolicach menopauzy.
• Czerwona maka stała się popularna po doniesieniach, że
zmniejsza rozmiar prostaty (u szczurów).
• Badania populacji ludzi systematycznie konsumujących makę
pokazały, że mają oni lepszą zdolność adaptacji, niższe
ciśnienie krwi, mniejszą masę ciała, korzystniejszy profil
lipidów, lepsze wskaźniki funkcji wątroby i nerek.
• Maka jest jadana jako warzywo; suszona i zmielona jest
dodatkiem do placków, sosów, koktajli.
• Makę można uznać za bezpieczny składnik żywności,
potrzebny nie tylko w warunkach wysokogórskich.
• Może być przydatna ludziom intensywnie żyjącym i ciężko
pracującym na całym świecie.

13. Zjeżdżamy z płaskowyżu w dół, na zboczach gór jest
coraz więcej roślinności

14. Koniec gór - w dole zielona, wilgotna i gorąca
Amazonia

15. Asfaltowa szosa kończy się w Pucallpa, na brzegu
Ucayali. Do indiańskich wiosek można płynąć łodzią.

16. Universidad Nacional Intercultural de la Amazonia w
Pucallpa, sale wykładowe

17. Uniwersytet Amazonii w Pucallpa
• Jego misją jest połączenie nauk technicznych,
rolnictwa i leśnictwa oraz nauk humanistycznych,
aktywizacja różnych grup etnicznych mieszkających
w Amazonii.
• Prace badawcze mają na celu rozpoznanie
naturalnych zasobów Amazonii i zachowanie
bioróżnorodności tego obszaru.
• Tworzenie plantacji roślin użytkowych (odżywczych
i medycznych)
• Prace nad zalesianiem, przygotowywanie sadzonek
drzew mogących utworzyć najwyższe piętro lasu,
przeciwdziałanie wypalaniu dżungli

18. Unâ de Gato czyli Vilcacora (Uncaria tomentosa), to pnącze
osiągające nawet 30 metrów, o długiej tradycji zastosowań
medycznych.
Ekstrakt z kory
działa na układ
immunologiczny,
powodując
zwiększenie
odporności
organizmu.
Bioaktywne
związki to
alkaloidy
oksaindolowe.

19. Vilcacora: przygotowanie do produkcji
sadzonek na plantację
Z kory i liści
produkuje
się herbatki
ziołowe,
ekstrakt jest
składnikiem
suplementów
diety.

20. Zastosowanie Vilacacory
Tradycja zastosowań medycznych sięga 2 tys. lat. Od czasów
imperium Inków uważana jest za świętą roślinę. Plemię
Ashaninka używa U. tomentosa w leczeniu:
 astmy
 reumatyzmu
 wrzodów żołądka
 infekcjach i stanach zapalnych
 gojeniu głębokich ran
 leczeniu nowotworów

21. Badanie wpływu alkaloidów na: apoptozę
 Przewidywane mechanizmy działania:
hamowanie aktywności kinaz tyrozynowych,
hamowanie szlaku Wnt,
aktywowanie kaspazy 3.
 oddziaływanie z reduktazą kwasu
dihydrofoliowego

22. Kompleks mitrafiliny z reduktazą kwasu
dihydrofoliowego (pdb id: 1dhf)
Interakcje z reduktazą kwasu
dihydrofoliowego, PKC α mogą
odpowiadać za działanie biologiczne
pentacyklicznych alkaloidów
oksoindolowych.
Najbardziej aktywnym biologicznie
alkaloidem jest mitrafilina.
Nasze wyniki nie potwierdzają, że
alkaloidy działają przez wpływ na
białkowe kinazy tyrozynowe.

23. Test DPPH-EPR
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
1.2
1.4
1.6
GRAVIOLAPASUCHACAHERCAM
PURI
FLORDEARENA
CUTI-CUTI
CHANCA
PIEDRA
AGRACEJO
TAHUARIVILKAKHORA
M
ACA
TEAC[mmolTE/100ml]

24. Ayahuasca (Banisteriopsis caapi)

25. Ayahuasca (ang. wine soul)
Wywar z kory z
dodatkiem liści P.
viridis ma działanie
halucynogenne.
Zawiera alkaloidy
(pochodne harminy) i
DMT.
Jest używany w
ceremoniach
religijnych. Bardzo
interesuje naukowców
i twórców.
„Pharmahuasca” w
medycynie?

26. Sangre de grado (Croton draco, Croton
lechleri)
Sangre de grado to
wysokie drzewo. Jego
nacięty pień wydziela
czerwoną żywicę
(smocza krew)
zastygającą na
powietrzu. Jest to
opatrunek i zarazem
naturalny antybiotyk.
Stosowana również
wewnętrznie w leczeniu
biegunki, infekcji
wirusowych i
bakteryjnych. W USA
zaakceptowana przez
FDA (2012) do leczenia
biegunek.

27. Manayupa (Desmodium adscendens)
• Ziele Desmodium (liście,
łodygi, kwiaty) jest stosowane
w postaci naparu/wywaru lub
nalewki na rumie, jako środek
pomagający zlikwidować
nerwowość, napięcia mięśni,
reakcje alergiczne, do
oczyszczania organizmu z
toksyn, na choroby układu
moczowego i nerek (działanie
moczopędne).
• Zawiera związki polifenolowe:
flawonoidy (glukozyd
kwercytyny, rutyna, astragalin),
antocyjaniny, kwasy fenolowe
(galusowy, cynamonowy) oraz
taniny.
• Herbatka z liści, suszone ziele –
w supermarketach

28. Mieszkańcy Peru leczą się ziołami, które w wielkim wyborze
można kupić na targu.

29. Świeże zioła na targu

30. Na stan zdrowia Peruwiańczyków korzystny wpływ ma
dieta bogata w owoce, warzywa i ryby.

31. Popularne są sklepy „Medicina Natural”, gdzie można kupić suszone
zioła, suplementy diety, odżywki, syropy, nalewki oraz różne
herbatki ziołowo-owocowe.

32. Peruwiańskie apteki wyglądają podobnie jak
europejskie

33. Peruwiańskie suplementy diety
Można je kupić w supermarketach, sklepach
„Medicina Natural” i w aptekach

34. Z Peru do Polski
• Kilka wieków temu dostaliśmy: pomidory,
ziemniaki, paprykę, kukurydzę
• Teraz możemy importować: makę, kawę,
yerba mate, trawę cytrynową
• Surowce ziołowe do produkcji leków i
suplementów diety: Vilcacora, Sangre de
grado, Manayupa (Desmodium)…