1. Program dla Śląska 01
P rzedsięwzięcie było pomyślane jako element pu-
blicznej debaty w regionie poświęconej założeniom
Programu dla województwa śląskiego, w którym chodzi
o stworzenie realnej alternatywy rozwojowej w obliczu
trudności, z jakimi boryka się sektor górnictwa węgla ka-
miennego wraz z zapleczem, oraz koniecznej restruktury-
zacji tej branży. Głównymi komponentami Programu mają
być działania służące wzmocnieniu potencjału przemysło-
wego i inwestycyjnego Śląska.
W ramach projektu przeprowadzono ponad 20 rozmów
z przedsiębiorcami, inwestorami i menedżerami związany ze
Śląskiem firm kilku branż o zróżnicowanej skali działalności.
Ich bezpośrednim efektem były publikacje na portalu
wnp.pl oraz w Miesięczniku Gospodarczym Nowy Prze-
mysł (03.2015).
Poniższy materiał zawiera uporządkowane tematycznie
propozycje i postulaty najczęściej powtarzające się w roz-
mowach z przedsiębiorcami.
Materiał sumujący projekt zrealizowany przez zespół portalu
gospodarczego wnp.pl (luty 2015)
Program dla Śląska
– propozycje śląskiego biznesu
P ołączenie miast tworzących konurbację śląsko-za-
głębiowską w jeden organizm miejski, co wywoła
efekty synergii na poziomie zarządzania i finansowania za-
dań, pozwoli na koordynację i kumulację działań inwesty-
cyjnych, poprawi postrzeganie aglomeracji wśród inwesto-
rów, ułatwi sięganie po zewnętrzne finansowanie dużych
projektów rozwojowych (infrastrukturalnych).
Narzędzia i działania
• Inicjatywa oddolna, czyli połączenie sąsiednich gmin
(Katowice z Siemianowicami, Świętochłowicami, Cho-
rzowem, Mysłowicami, ewent. z Zabrzem, Bytomiem). Do
„supermiasta” przyłączyłyby się inne ośrodki aglomeracji,
widząc wynikające z tego korzyści.
• Alternatywnie: akt prawny wymuszający porozumienie
miast aglomeracji śląskiej i określający zasady ich współ-
pracy w ramach metropolii.
• Działanie możliwe do przeprowadzenia bez formalnego po-
wstania metropolii – opracowanie danych statystycznych dla
całej aglomeracji, co pozwoli na prezentowanie na zewnątrz
„skumulowanego” potencjału tworzących ją miast.
Opinie i komentarze
Arkadiusz Hołda,
katowicki przedsiębiorca, prezes zarządu Holdimex
– Śląsk ma podobną specyfikę do Zagłębia Ruhry, jednak tam
konsekwentną politykę aglomeracyjną prowadzi się od dzie-
sięcioleci. U nas natomiast robi się to z doskoku, zrywami
co jakiś czas. (...) Jedno, duże miasto, które miałoby około 2
mln mieszkańców, stałoby się poważnym konkurentem dla
Warszawy, a także ważnym ośrodkiem na mapie Europy
z ogromnym potencjałem do przyciągania inwestorów.
Jerzy Bernhard,
prezes zarządu firmy Stalprofil
– Należałoby przeprowadzić proces tworzenia dużej aglome-
racji działającej jako całościowy podmiot. Obecnie między
poszczególnymi miastami nie ma koordynacji rozwojowej.
Każdy zgłasza swoje pomysły, które często mają się całkowi-
cie nijak do strategii sąsiadów, a w sumie mówimy o regionie,
w którym granice między miastami są już w praktyce całko-
wicie zatarte.
Stworzenie metropolii śląsko-zagłębiowskiej

2. Program dla Śląska 02
Roman Trzaskalik,
prezes Parku Naukowo-Technologicznego
Euro-Centrum w Katowicach
– Dla rozwoju regionu potrzebne jest jak najszybsze połącze-
nie miast konurbacji śląsko-zagłębiowskiej w jeden, silny
podmiot. Pozwoliłoby to na lepsze planowanie przestrzenne,
a także zwiększenie potencjału inwestycyjnego. Lokalne elity
samorządowe i polityczne muszą wznieść się ponad podziały
i zrozumieć, że działanie w pojedynkę przynosi duże straty
dla regionu.
Mirosław Czarnik,
prezes Górnośląskiego Parku Przemysłowego
– Na mapie świata pojawiłby się nowy, duży ośrodek. Liczą-
cemu ponad 2 mln mieszkańców miastu o wiele łatwiej by-
łoby upomnieć się o swoje racje w Warszawie.
(...) Tracimy wizerunkowo na obecnym, samorządowym
rozdrobnieniu. Przykładowo w rankingach dotyczących ilo-
ści nowoczesnych powierzchni biurowych Katowice są klasy-
fikowane jako samodzielne miasto, a nie cała konurbacja, co
nie ukazuje naszego prawdziwego potencjału.
Artur Tomasik,
prezes Górnośląskiego Towarzystwa Lotniczego SA
– W materiałach statystycznych, które są podstawowym źró-
dłem informacji dla linii lotniczych i innych kontrahentów,
miasta aglomeracji występują osobno. Dobrze byłoby, żeby na
potrzeby promowania regionu stworzyć jeden wspólny dziennik
statystyczny, który dotarłby do wszystkich agencji ratingowych
i wszystkich koncernów. Mielibyśmy wtedy większe szanse, aby
być rozpoznawani jako region śląski, który ma 5 mln ludzi,
50 uczelni, 400 szkół średnich. Obecnie zawsze patrzą na nas
przez pryzmat kurczących się demograficznie Katowic.
N ajwiększa i jedna z najbardziej efektywnych SSE
w kraju pozostaje od lat użytecznym, sprawdzo-
nym narzędziem restrukturyzacji regionu. Trzeba nadać
jej nową dynamikę, rozwinąć terytorialnie i funkcjonal-
nie – łącząc z istniejącą i rozbudowywaną siecią transpor-
towo-logistyczną. Nowe, także jakościowo, inwestycje na
terenach KSSE będą stymulowały rozwój poszczególnych
obszarów i całego województwa.
Narzędzia i działania
• Rozbudować Katowicką Specjalną Strefę Ekonomiczną
o nowe obszary, szczególnie wzdłuż szlaków komuni-
kacyjnych, w tym w pobliżu Międzynarodowego Portu
Lotniczego „Katowice” w Pyrzowicach.
• Dodatkowe preferencje dla firm wprowadzających do
SSE na Śląsku nowoczesne technologie.
• Przedłużyć działalność SSE poza rok 2026.
Opinie i komentarze
Jerzy Bernhard,
prezes Stalprofilu
– Sposobem na rozwinięcie na Śląsku produkcji wysoko-
przetworzonej jest wspieranie rozwoju stref ekonomicznych,
w których zwykle powstają zakłady bardziej nowoczesne
i wykorzystujące nowocześniejsze technologie. Należałoby
pomyśleć o takiej zmianie prawa, żeby większa niż obecnie
część zysku tych firm zostawała w Polsce, a także o lepszym
dopasowaniu położenia nowych stref do układu logistyki
i transportu, a nie tylko „łatania dziur” po upadłych zakła-
dach czy zagospodarowania nieużytków.
Artur Tomasik,
prezes Górnośląskiego Towarzystwa Lotniczego SA
– Marka Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej jest w za-
sadzie obecna w głowach wszystkich największych światowych
koncernów motoryzacyjnych. Działając w oparciu o nią, nie
trzeba więc niczego promować, tylko dawać sygnał, że dalej
się rozwijamy, oferujemy atrakcyjne tereny i preferencje. (...)
Mógłbym wskazać około stu hektarów gruntu w bezpo-
średnim sąsiedztwie Międzynarodowego Portu Lotniczego
Katowice w Pyrzowicach, na którym już teraz można pro-
wadzić wszelkiego typu inwestycje. Nic nie stoi na przeszko-
dzie, aby najbliższe otoczenie lotniska było dedykowane pod
działalność związaną z przemysłem lotniczym. Zwłaszcza
że w najbliższym czasie będzie rozstrzyganych wiele kon-
traktów na zakup urządzeń lotniczych i wtedy można też
skorzystać z dodatkowego narzędzia, jakim jest offset.
Leszek Tomica,
prezes firmy Proximus
– Z różnych powodów w Unii Europejskiej SSE nie są zbyt
mile widziane, ale w sytuacji gospodarczej naszego regionu
rozbudowa specjalnych stref gospodarczych byłaby jak naj-
bardziej wskazana. To nam się po prostu opłaca. SSE od-
niosły wielki sukces, a skoro tak, to dlaczego ich dalej nie
rozwijać?
Rozwój specjalnej strefy ekonomicznej na Śląsku i w Zagłębiu

3. Program dla Śląska 03
K onsekwentne działania restrukturyzacyjne w spół-
kach i zakładach górniczych, aktywnie nadzorowa-
ne przez państwowego właściciela, powinny zostać także
wsparte elementami długofalowej polityki wyznaczającej
węglowi miejsce w krajowym systemie energetycznym zgod-
nie z interesem polskiej gospodarki i zobowiązaniami Polski
jako członka Unii Europejskiej.
Narzędzia i działania
• Program dla polskiego węgla, który zawierałby wielolet-
nie perspektywy zapotrzebowania (w formie swoistych
gwarancji politycznych), co pozwalałoby planować, fi-
nansować i realizować inwestycje podnoszące efektyw-
ność wydobycia.
• Konsekwencja w restrukturyzacji spółek górniczych z eli-
minacją generowanych przez nie strat jako priorytetem.
• Stymulowanie bazy popytowej dla polskiego węgla po-
przez wsparcie inicjatyw służących czystszemu wykorzy-
staniu węgla w energetyce (np. elektrownia poligenera-
cyjna, małe elektrownie przy kopalniach – zob. Aneks.
Propozycje szczegółowe).
Opinie i komentarze
Józef Wolski,
prezes Kopeksu
– Najpilniejszym zadaniem jest przedstawienie, zatwierdzenie
i realizacja kompleksowego planu dla całego polskiego górnic-
twa. Konieczna jest też restrukturyzacja spółek górniczych,
tak by w efekcie wyeliminować generowane przez nie straty.
Polski węgiel musi być konkurencyjny. Musi być tańszy,
a więc wydobywany wydajniej. Potrzebne są impulsy ze stro-
ny państwowych instytucji prowadzące do zwiększenia po-
ziomu inwestycji w prace udostępniające oraz wysokowydaj-
ne maszyny i urządzenia, które zwiększają bezpieczeństwo
załogi i wydajność wydobycia.
Mirosław Czarnik,
prezes Górnośląskiego Parku Przemysłowego
– Nie można z powodów politycznych i dla zachowania spoko-
ju społecznego tworzyć złudzenia, że polskie górnictwo w tym
kształcie, w jakim jest dzisiaj, ma przyszłość. Gdybyśmy kon-
sekwentnie restrukturyzowali górnictwo węgla kamiennego
od lat 90. ubiegłego wieku, tworząc przy tym alternatywne
miejsca pracy w innych branżach, to obecnie nasza śląska go-
spodarka byłaby w całkiem innym miejscu.
Restrukturyzacja i wsparcie górnictwa
Nowe, efektywne kopalnie węgla kamiennego
S zansą dla Śląska są nowe, budowane od podstaw
w oparciu o kategoryczne i zweryfikowane zało-
żenia techniczne i ekonomiczne zakłady wydobywcze.
Gwarantowałyby one opłacalne wykorzystanie istnieją-
cych zasobów węgla przy utrzymaniu stabilnego poziomu
zatrudnienia, zapewniły popyt na produkowane w dużej
części na Śląsku zaawansowane technologicznie produkty
i usługi zaplecza górnictwa.
Narzędzia i działania
• Opracować narodowy plan rozwoju energetyki wska-
zujący realne zapotrzebowanie na węgiel w horyzoncie
20-30 lat.
• Maksymalnie uprościć procedurę udzielania koncesji na
poszukiwanie i wydobycie węgla kamiennego.
• Zredukować lub czasowo zawiesić niektóre daniny publicz-
ne, którymi obłożone jest wydobycie węgla kamiennego.
• Obniżyć stawkę VAT w obrocie węglem kamiennym.
Opinie i komentarze
Józef Wolski,
prezes Kopeksu
– Nie jest prawdą, że szlachetnymi wyjątkami na mapie recesji
polskiego górnictwa mogą być tylko PG Silesia i LW Bogdanka.
Wspomnę tu o planowanej przez Kopex kopalni w Przeciszowie,
która będzie się mogła pochwalić jeszcze większą rentownością.
Są też plany poważnych inwestorów zagranicznych budowy
kopalń w Orzeszu, Nowej Rudzie, na Lubelszczyźnie. W Polsce
i na samym Śląsku jest jeszcze mnóstwo pokładów dobrej jako-
ści węgla, które można tanio i efektywnie eksploatować.
Jerzy Markowski,
były wiceminister gospodarki
– Kopalnie budowane według nowego modelu mają szanse
na rentowne funkcjonowanie. Wystarczy spojrzeć na kopal-
nie Budryk czy Bogdanka. Albo nawet na kopalnię Marcel,
która odwagą w rozwiązaniu infrastruktury podziemnej
zrobiła milowy krok ku efektywności. (...) Wydaje mi się, że

4. Program dla Śląska 04
przekonywanie inwestorów, w tym zagranicznych, do budo-
wania nowych kopalń w Polsce, jest dużo bardziej racjonalne
z punktu widzenia polskiej gospodarki i polskiej racji stanu
niż sprzedawanie im kopalń już istniejących.
Gdybyśmy zatrzymali wydobycie węgla w Polsce na pozio-
mie wynoszącym przynajmniej około 70 mln ton, czym w stu
procentach pokrylibyśmy własne potrzeby energetyczne, cie-
płownicze oraz rynku odbiorców indywidualnych i koksow-
nictwa, to przy wydajności, która musi być wyższa od obec-
nej o około 50 procent – bo inna się ekonomicznie nie obroni
– generujemy w samym górnictwie i jego otoczeniu prawie 400
tysięcy nowych miejsc pracy.
Z miana formy własności niektórych podmiotów ślą-
skiego górnictwa z państwowej na prywatną może
być rozwiązaniem części problemów całej branży, zapew-
nić środki na konieczne inwestycje i efekty synergii z do-
tychczasową działalnością potencjalnych inwestorów.
Narzędzia i działania
• Podjąć – poprzedzoną dialogiem z wszystkimi intere-
sariuszami polskiego górnictwa – polityczną decyzję
otwierającą drogę do prywatyzacji sektora.
• Ułatwićprywatnyminwestoromnabyciegórniczychaktywów.
Opinie i komentarze
Arkadiusz Hołda,
katowicki przedsiębiorca, prezes zarządu Holdimex
– Od lat wiadomo, że państwo jest zazwyczaj złym właścicie-
lem, a zarządzane przez nie firmy są mało efektywne. Powinno
dojść do prywatyzacji poszczególnych kopalń, aby mogły one
samodzielnie pracować na swoje wyniki. Wtedy nastąpi na-
turalna, rynkowa weryfikacja poszczególnych zakładów. Jeśli
dana kopalnia nie będzie w stanie sprostać konkurencji, to
przestanie istnieć. Śląskie kopalnie powinny działać w takim
modelu jak Bogdanka.
Przemysław Sztuczkowski,
prezes spółki Cognor
– Poprawa sytuacji Śląska wymaga jednego, najważniejszego
posunięcia: natychmiastowej prywatyzacji górnictwa. Skala
braków i bezwładności zarządzania w górnictwie i w wielu
firmach z jego otoczenia jest już bardzo duża. To jest główną
przyczyną braku rentowności wydobycia węgla w Polsce, a nie
jego niska cena na świecie. Gdyby kopalnie były w strukturze
prywatnego biznesu, to zła sytuacja na globalnym rynku pew-
nie powodowałaby, że zyski byłyby niewielkie, ale górnictwo
nie generowałoby tak wielkich strat jak obecnie.
Prywatyzacja górnictwa
Rewitalizacja terenów pogórniczych z myślą o inwestycjach
T ereny zdewastowane w związku z działalnością gór-
niczą są sporym problemem na Śląsku, hamulcem
rozwoju miast, zagrożeniem dla stanu środowiska, a ich
dotychczasowa prosta rekultywacja zwykle pochłania spo-
re koszty, nie tworząc wartości znaczącej gospodarczo.
Tymczasem przemyślana rewitalizacja tych obszarów
może uruchomić ich biznesowy i rozwojowy potencjał, stwa-
rzając nowe szanse dla inwestorów, regionu i rynku pracy.
Narzędzia i działania
• Zmiana prawa – tak, aby rekultywacja terenów zdegrado-
wanych przez górnictwo mogła być prowadzona nie tyl-
ko pod kątem sukcesji naturalnej (tj. zagospodarowania
jako tereny zielone), ale z myślą o udostępnieniu terenu
inwestorom.
• Powołanie operatora regionalnego lub branżowego, któ-
ry koordynowałby działania rekultywacyjne.
• Uwolnienie spółek węglowych od obowiązku rekultywa-
cji terenów, na których nie prowadzą już one działalności
górniczej.

5. Program dla Śląska 05
Opinie i komentarze
Tadeusz Koperski,
prezes Haldex SA
– Pierwszą rzeczą, którą musimy zrobić, by ściągnąć na
Śląsk większą liczbę inwestorów, to zrewitalizować tereny
pogórnicze. Dlatego niezbędne są pewne modyfikacje praw-
ne, bo musimy pamiętać, że dzisiaj na obszarach przyko-
palnianych rekultywacja jest często prowadzona surowym
odpadem wydobywczym. Prowadzi się ją pod kątem sukce-
sji naturalnej.
Po kilku latach ten materiał, zawierający muły i części wę-
glowe, często się zapala. Jeżeli nawet nie ma elementów palnych,
to jeżeli na tym terenie chcemy potem prowadzić jakiekolwiek
inwestycje, to niestety trzeba ponieść następne koszty, żeby ten
obszar miał odpowiednią nośność. (...) Przy kompleksowej rewi-
talizacji terenów pogórniczych mogłoby znaleźć pracę nawet do
5 tysięcy pracowników odchodzących z górnictwa.
Proponuję powołanie operatora regionalnego lub branżowe-
go, który koordynowałby działania rekultywacyjne. Skupiałby
on wszystkie instrumenty prawne i finansowe pozwalając na
prowadzenie działań na znacznie większą skalę niż dotychczas.
U dział kosztów zakupu energii elektrycznej w wielu
ważnych dla śląskiej gospodarki firmach stanowi
znaczący udział w ich kosztach ogółem. Stanowi to obcią-
żenie znacznie utrudniające konkurowanie z firmami tych
samych branż z krajów europejskich czy pozaeuropejskich,
gdzie balast ten jest proporcjonalnie niższy.
Wszelkie działania służące ułatwieniu funkcjonowania za-
kładów produkcyjnych o energochłonnych specjalnościach
pozwoliłyby uwolnić ich rezerwy, co przyczyniłoby się do ich
większej aktywności (inwestycje, zatrudnienie) w regionie.
Narzędzia i działania
• Inwestycje w infrastrukturę przesyłu energii.
• Redukcja (np. poprzez presję regulacyjną na sektor elek-
troenergetyczny) kosztów przesyłu energii, które w Pol-
sce należą do najwyższych w Europie.
• Zniesienie akcyzy na energię elektryczną (jesteśmy jed-
nym z nielicznych krajów UE, który pobiera akcyzę –
wśród największych unijnych producentów stali jedynym).
• Wprowadzenie zwolnień z dopłat do energii odnawial-
nej – do 85 proc. Na takie ulgi pozwalają unijne przepisy
i inne państwa je stosują.
• Wprowadzenie rekompensat z tytułu pośredniego opła-
cania kosztów praw do emisji CO2
(są one „ukryte” w ce-
nach energii).
Opinie i komentarze
Przemysław Sztuczkowski,
prezes spółki Cognor
– Należymy do przemysłów energochłonnych, więc dla nas
podstawą jest koszt energii. Huty w Niemczech płacą 40-60
zł taniej za MWh. W jakiej sytuacji konkurencyjnej nas to
stawia?
Potrzeba inwestycji państwa w poprawę sieci przesyłowych,
co może ułatwić kupowanie energii za granicą. Zamiast tego
mówi się o całkiem chybionych pomysłach, takich jak łącze-
nie firm energetycznych. Teraz występując o zakup energii,
mam cztery, pięć ofert, a po połączeniu firm będę miał dwie.
Jak się taka sytuacja odbije na cenach? Oczywiście wzrosną.
Chybionym pomysłem byłoby też oddanie energetyce nie-
rentownych kopalń, a więc wrzucenie ich strat w koszty firm
energetycznych, czyli w ceny energii.
Stefan Dzienniak,
prezes zarządu Hutniczej Izby Przemysłowo-Handlowej
– Powołany Międzyresortowy Zespół ds. wzmocnienia po-
tencjału przemysłowego Śląska umożliwia podjęcie dyskusji
w zakresie zagadnień istotnych dla przedsiębiorstw energo-
chłonnych obecnych na Śląsku, takich jak podmioty górnicze
lub hutnicze.
Warto podjąć merytoryczny dialog w sprawie istotnego czyn-
nika przyczyniającego się do zmniejszenia się konkurencyjno-
ści rynkowej tych podmiotów, tj. kosztu energii elektrycznej,
na który w Polsce składają się również znaczne obciążenia ad-
ministracyjne. W szczególności, podmioty te wykazują zainte-
resowanie takimi kwestiami jak wprowadzenie zwolnienia od
akcyzy na energię elektryczną oraz systemu rekompensat na
pokrycie kosztów emisji pośredniej zawartej w cenie zakupu
energii elektrycznej.
Tomasz Ślęzak,
dyrektor ds. nadzoru korporacyjnego i współpracy
z sektorem publicznym ArcelorMittal Poland
– Obecnie w Polsce mamy bardzo drogą energię dla przemysłu.
Różnica w cenach energii między Polską a np. Niemcami wy-
nosi już ponad kilkanaście euro na MWh, co spowodowane
jest przede wszystkim wysoką akcyzą, opłatami związanymi
z odnawialnymi źródłami energii i wspieraniem wysoko-
sprawnych kogeneracji. Duży udział w tym koszcie mają tak-
że wysokie ceny usług dystrybucyjnych.
Wsparcie przemysłu energochłonnego

6. Program dla Śląska 06
Trzeba poważnie pomyśleć o zmianach w zakresie podat-
ku akcyzowego, bo jesteśmy jedynym krajem w Europie, któ-
ry taki podatek stosuje dla odbiorców przemysłowych. (...)
Kolejnym problemem jest znacząca różnica między cenami
gazu w Polsce a np. w Niemczech, co wynika z braku pełnej
liberalizacji polskiego rynku gazowego.
R egion Górnego Śląska, mimo trwających już trzecią
dekadę przeobrażeń, jest nadal zdominowany przez
produkcję surowcową oraz niskoprzetworzoną. Odpowie-
dzią na tę strukturalną słabość śląskiej gospodarki winno
być wszechstronne wsparcie producentów wyrobów wyso-
koprzetworzonych generujących wysokie marże.
Narzędzia i działania
• Dystrybucja środków unijnych z uwzględnieniem po-
stulatu, by środki popłynęły do firm wprowadzających
nowoczesne rozwiązania technologiczne, wydłużających
proces wytwórczy.
Opinie i komentarze
Jerzy Bernhard,
prezes Stalprofilu
– Powinniśmy postawić na rozwój produktów wysokoprze-
tworzonych. Do tej pory jesteśmy postrzegani jako region
surowcowy, zaopatrujący inne regiony. Wytwarzamy bardzo
dużo półproduktów, produktów niskoprzetworzonych. Naj-
większy zakład metalurgiczny w regionie, a nawet w całej Pol-
sce połowę swojej produkcji sprzedaje w formie półwyrobów.
Inaczej mówiąc – zostawiamy sobie tę mniej ekologiczną część
produkcji, natomiast półprodukty, z których w warunkach
znacznie mniej uciążliwych dla środowiska powstają wyroby
o wysokiej wartości dodanej, wysyłamy gdzie indziej.
Mirosław Czarnik,
prezes Górnośląskiego Parku Przemysłowego
– Kluczowa będzie odpowiednia dystrybucja dotacji unij-
nych. Muszą one trafić na dalszą rozbudowę infrastruktury,
wzmacnianie i promowanie nowych projektów i technologii
innowacyjnych, zwłaszcza w przemyśle motoryzacyjnym
oraz IT, a także na rewitalizację terenów poprzemysłowych.
Musimy postawić na te dziedziny i technologie, które ro-
kują nadzieje na rentowność w przyszłości. Mimo tego, że
z optymizmem patrzę na rynek OZE, to przestrzegam przed
zbyt dużym optymizmem z tym związanym, przestrogą dla
wszystkich niech będą negatywne doświadczenia z fotowolta-
iką w Czechach.
Rozwój produkcji wysokoprzetworzonej
Sprawne dokończenie inwestycji w infrastrukturze drogowej
S ieć drogowa woj. śląskiego (jakkolwiek dobrze roz-
winięta, a w ostatnich latach zmodernizowana), ma
nadal kilka „wąskich gardeł”. Odblokowanie tych barier
dałoby znaczący impuls gospodarczy, poprawiając skomu-
nikowanie regionu z Polską, sąsiadami oraz południem
Europy, zwiększając mobilność pracowników, podnosząc
potencjał inwestycyjny i atrakcyjność regionu.
Brakujące odcinki dróg znalazły się na tzw. rządowej li-
ście rezerwowej.
Narzędzia i działania
• Autostrada A1 – budowa odcinka od końca obwodnicy
Częstochowy do Tuszyna koło Piotrkowa Trybunalskie-
go o długości blisko 82 km, z czego na woj. śląskie przy-
pada niespełna 18 km.
• Brakujący odcinek S1 mający połączyć Mysłowice z Biel-
skiem-Białą. Trasa o długości ok. 40 km, poza woj. ślą-
skim, będzie też biec przez powiat oświęcimski w woj.
małopolskim. S1 od dawna łączy już Bielsko z granicą
z Czechami w Cieszynie.
• Ostatni fragment S69 z Bielska-Białej do granicy ze Sło-
wacją w Zwardoniu, który jeszcze czeka na realizację –
tzw. obejście Węgierskiej Górki o długości ponad 8 km
wraz z dwoma tunelami.

7. Program dla Śląska 07
P otencjał naukowy Śląska, liczne, renomowane szko-
ły i uczelnie, a z drugiej strony modernizujący się
przemysł i przedsiębiorczość nie mogą funkcjonować osob-
no. Kluczowa jest tu kwestia komunikacji i wymiany infor-
macji tak, by oferta edukacyjna trafiała w potrzeby rynku
pracy, efekty działalności naukowej miały szanse komer-
cjalizacji, a oczekiwania biznesu były jasno formułowane
i kierowane do odpowiednich jednostek.
Narzędzia i działania
• Inwentaryzacja uczelnianych laboratoriów i połączenie
ich w sprawnie zarządzaną sieć wykonującą usługi na
zlecenie biznesu.
• Odbudowa, modernizacja, dofinansowanie systemu szkol-
nictwa zawodowego na Śląsku z uwzględnieniem prak-
tycznej strony kształcenia, oczekiwań rynku pracy i wielo-
letnich perspektyw rozwojowych regionu i kraju.
• Stworzenie na poziomie wojewódzkim systemu zachęt
i ułatwień (finansowych, organizacyjnych, prestiżowo-
-promocyjnych), premiującego wspólne inicjatywy ko-
mercyjne uczelni i firm, organizację staży i praktyk, zle-
canie prac badawczych i opracowań służących inwesty-
cjom oraz innym konkretnym projektom gospodarczym.
• Kierowanie środków finansowych na wsparcie innowa-
cji i sektora RD do firm, a nie do placówek naukowych,
co pozwoli realizować projekty z wyraźną perspektywą
komercjalizacji.
Opinie i komentarze
Leszek Tomica,
prezes firmy Proximus
– Ubolewam nad tym, że w naszym kraju nie ma modelu współ-
pracy uczelni wyższych z przemysłem, który byłby korzystny dla
wszystkich zainteresowanych. Problem zresztą jak już wspomnia-
łem nie dotyczy tylko Śląska, ale całego kraju.
Polityka firm sprowadza się do (trudno się temu dziwić)
„wyrywania” najlepszych absolwentów. Tak zresztą bywa tak-
że na świecie. Wydaje mi się, że wina jest także częściowo po
stronie przedsiębiorców.
Na uczelniach chyba nie ma, niestety, jednostek, które zajmo-
wałyby się kontaktami z biznesem. To nie powinno być tak, że
tylko przemysł szuka pracowników. Uczelnie też powinny ich
oferować. Dla uczelni dobre relacje z przemysłem powinny być
ważne. Absolwenci zajmujący eksponowane, prestiżowe miej-
sca pracy promują swoją uczelnię.
Roman Trzaskalik,
prezes Parku Naukowo-Technologicznego Euro-Centrum
w Katowicach
– Jeśli mamy stawiać na innowację i współpracę nauki z bizne-
sem, potrzebna jest inwentaryzacja wszystkich laboratoriów
na uczelniach, w instytucjach naukowych i firmach. Tak aby
przedsiębiorca mógł szybko sprawdzić, gdzie i kiedy mógłby
wykonać usługę laboratoryjną.
Mirosław Czarnik,
prezes Górnośląskiego Parku Przemysłowego
– Odbudowując szkolnictwo zawodowe (bardziej chodzi
o zasadnicze szkoły zawodowe i technika niż szkoły wyższe),
przy tak dużym rynku wewnętrznym, jaki posiada woj. ślą-
skie, możemy być pewni, że rynek będzie w stanie wchłonąć
absolwentów i staną się oni jedną z ważniejszych zachęt do
lokowania w regionie nowych inwestycji.
P olityka wsparcia biznesu w regionie powinna
w większym stopniu brać pod uwagę kryteria war-
tościujące, by efektywnie wspierać te projekty gospodarcze
i firmy, które stanowią motory lokalnego czy regionalnego
wzrostu, rozwijają nowoczesne branże i specjalności, two-
rzą popyt na specjalistyczne usługi, kreują współpracę na-
uki i biznesu, zatrudniają wysokiej klasy specjalistów.
Narzędzia i działania
• Uzależnić podatki dla firm od liczby pracowników, po-
ziomu innowacyjności.
• Obniżyć podatki lub/i zaproponować pakiety ułatwień i ulg
firmom osiągającym najwyższą wartość dodaną, tj. two-
rzącym zaawansowane technicznie, wysokoprzetworzone
Współpraca nauki i edukacji z biznesem
Poprawa warunków prowadzenia biznesu.
Wsparcie przedsiębiorczości w wybranych branżach prorozwojowych

8. Program dla Śląska 08
produkty, specjalistyczne, stabilne miejsca pracy, warto-
ściowe z punktu widzenia rozwoju gospodarki sieci powią-
zań kooperacyjnych.
• Zwiększyć rządowe wsparcie dla eksporterów.
• Doprowadzić do równouprawnienia sektora prywatnego
wobec firm państwowych.
Opinie i komentarze
Leszek Tomica,
prezes firmy Proximus
– Rozwiązaniem, które mogłoby się przyczynić do rozwoju regio-
nu, byłaby obniżka podatków lokalnych. Wiem, że takie roz-
wiązanie nie wszystkim się podoba, ale na dłuższą metę byłoby
ono bardzo korzystne. Wydaje mi się, że taka obniżka powinna
być jednak uzależniona od wielu czynników – od liczby pra-
cowników, zarobków, poziomu technologicznego, innowacyjno-
ści itp. Być może premię w postaci niższych podatków powinny
otrzymać te firmy, które generują najwyższą wartość dodaną.
Józef Wolski,
prezes Kopeksu
– Korzystne dla całego Śląska będzie też poprawienie warun-
ków prowadzenia biznesu. Redukcja obciążeń podatkowych
i wsparcie przy tworzeniu nowych miejsc pracy z pewnością
przyczynią się do rozwoju regionu. Nie bez znaczenia dla prze-
mysłu jest również dalsze zwiększanie rządowego wsparcia dla
eksportu.
Paweł Buszman,
prezes zarządu American Heart of Poland SA
– Bardzo ważne jest dywersyfikowanie różnych branż – nie
tylko medycyny – uwzględniające zarówno sektor publiczny,
jak i prywatny. Niestety, ten pierwszy wciąż jest faworyzo-
wany i konserwowany.
Teresa Mokrysz,
właścicielka Grupy Mokate
– Wartym rozważania pomysłem byłoby stworzenie przez
władze lokalne i centralne kolejnych, bardziej atrakcyjnych
pakietów ofertowych dla inwestorów. Ich celem byłoby przy-
spieszenie rozwoju gospodarczego w kierunku pożądanych
dziedzin – jak na przykład usług informatycznych czy pro-
dukcji wyrobów wysokoprzetworzonych. Pakiety te powinny
opierać się na zachętach o wymiarze ekonomicznym, zbliżo-
nych do tych, które oferowały strefy ekonomiczne.
O decyzjach inwestorów przy nasilającej się konkurencji
między miastami i regionami coraz częściej decydują
tzw. czynniki miękkie. Czas podjąć działania zwiększające
atrakcyjność Śląska jako miejsca, w którym warto mieszkać
i pracować. Inwestycje w infrastrukturę i usługi, w ochronę
środowiska, w przestrzeń miejską i bazę hotelową, w eduka-
cję, kulturę i turystykę stwarzają miejsca pracy i mogą wpły-
nąć na perspektywy rozwoju regionu i jego gospodarki.
Narzędzia i działania
• Poprawić jakość środowiska naturalnego, zadbać o czy-
stość powietrza.
• Wyższa jakość i zintegrowanie systemu komunikacji pu-
blicznej w aglomeracji i regionie.
• Rewitalizacja przestrzeni miejskiej – podniesienie atrak-
cyjności miast jako środowiska pracy i życia.
• Działania nakierowane na ściąganie na Śląsk ważnych
wydarzeń sportowych, kulturalnych i biznesowych.
• Wsparcie rozwoju przemysłu czasu wolnego.
• Wzbogacenie oferty edukacyjnej o szkolnictwo angloję-
zyczne, dzięki czemu Śląsk stałby się atrakcyjniejszy dla
zagranicznych inwestorów i pracowników.
• Stworzenie warunków równoprawnego rozwoju sektora
opieki zdrowotnej w oparciu o kapitał prywatny.
• Budowa marki i podniesienie prestiżu lokalnych uczelni.
Opinie i komentarze
Prof. Paweł Buszman,
prezes zarządu American Heart of Poland SA
– Strategicznym zadaniem jest powstrzymanie ucieczki ze
Śląska wielu młodych, dobrze wykształconych ludzi, którzy
nie chcą żyć w zatrutym środowisku. Inną przyczyną wy-
ludniania się śląskich miast jest przedwczesna umieralność,
spowodowana m.in. chorobami sercowo-naczyniowymi.
Dlatego musimy wspierać rozwój nowych, możliwie czystych
ekologicznie technologii. (...)
Sektor medyczny powinien mocniej wpisywać się w mapę
gospodarczą regionu. Nadal nie tworzymy przyjaznych wa-
runków do kształtowania nowoczesnej opieki zdrowotnej.
Jest wiele nowoczesnych placówek, ale w niektórych wciąż
Podniesienie jakości życia w regionie

9. Program dla Śląska 09
funkcjonuje stara, odziedziczona po minionym ustroju, struk-
tura organizacyjna lecznictwa, w której nie dba się o dobro
pacjentów.
Arkadiusz Hołda,
katowicki przedsiębiorca, prezes zarządu, Holdimex
– Nasz region przegrywa z Wrocławiem czy Krakowem w ta-
kich z pozoru błahych aspektach jak chociażby szkoły z na-
uczaniem w języku angielskim. Takie czynniki często mają
decydujący wpływ na decyzje zagranicznych inwestorów
o lokalizacji danego przedsięwzięcia. Obcokrajowcy, który
przyjeżdżają na Śląsk, muszą się tu dobrze czuć.
Jarosław Czaja,
prezes spółki Future Processing
– Potrzebujemy zwiększenia atrakcyjności Śląska jako miej-
sca, w którym warto mieszkać i pracować. Miejsca, gdzie
można nie tylko pracować, ale także przyjemnie spędzić czas
poza pracą i po prostu dobrze się czuć, zawsze przyciągają
ambitne, twórcze osoby poszukujące ciekawej, rozwijającej
pracy.
Śląsk ma w tym zakresie dużo atutów, choć ten potencjał
warto lepiej spożytkować. Wykorzystanie tego potencjału
pozwoli z jednej strony zatrzymać na miejscu młodych lu-
dzi, a z drugiej przyciągnąć nowych, a właśnie na takich wy-
kształconych pracownikach zależy takim firmom jak nasza.
Warto budować markę i prestiż lokalnych uczelni, jeśli nie
w całości, to wybranych kierunków kształcenia, tak by skło-
nić maturzystów do studiowania na miejscu i w przyszłości
do zasilenia kadry specjalistów na Śląsku.
Teresa Mokrysz,
właścicielka Grupy Mokate
– Potrzebny jest projekt, który realizowany w bardziej odle-
głej perspektywie, rozszerzy koncepcję „zielonego Śląska”. Co
ważne, projekt ten powinien być dobrze znany społeczeństwu.
Tomasz Konior,
uznany katowicki architekt
– Poziom transportu publicznego pozostawia wiele do ży-
czenia, a to on powinien być naszym podstawowym atutem.
Poruszanie się pomiędzy miastami sprawia problemy miesz-
kańcom, a dla przyjezdnych to istny koszmar.
Najwyższy czas zainwestować w sieć wygodnych połączeń
w skali aglomeracji i wprowadzić oczekiwany od lat jeden,
regionalny bilet na wszystkie środki transportu, a konse-
kwentnie podnosić jakość taboru. Transport publiczny jest
jej bazą współpracy regionalnej. (...)
Wielką szansę widzę w kulturze. Katowice, które sły-
ną z muzyki, w znacznym stopniu budują swoją pozycję
w oparciu o wydarzenia i miejsca z nią związane. Z optymi-
zmem obserwuję, jak miasto z tego korzysta. (...)
Bez wątpienia brakuje atrakcyjnych centrów miast, które
przyciągają zarówno mieszkańców, jak i przyjezdnych. Uwa-
żam, że zdecydowanie trzeba postawić na jakość śródmieść.
Centrum nie tylko stanowi wizytówkę miasta, ale przede
wszystkim zaspokaja potrzeby i pobudza do działania. Przy
budowie infrastruktury za mało uwagi i troski wkłada się
w jakość przestrzeni publicznych, które w moim przeko-
naniu bardziej wpływają na atrakcyjność miasta niż same
budynki.
R estrukturyzacja górnictwa i związane z tym procesy
znacząco wpłyną na sytuację na regionalnym ryn-
ku pracy. Działania łagodzące skutki tych procesów winny
być na bieżąco konsultowane z potencjalnymi pracodawca-
mi w regionie.
Narzędzia i działania
• Poprawić komunikację między urzędami pracy a przed-
siębiorcami tak, by dać szansę na działania wyprzedzają-
ce zamiast reagowania z opóźnieniem na społeczno-go-
spodarcze skutki restrukturyzacji przemysłu.
• Kierować środki rozwojowe bezpośrednio do sektora MSP.
• Nie ograniczać pomocy dla pracowników likwidowa-
nych zakładów do pakietu socjalnego i odpraw – przy-
gotowywać dla nich „celowane” w rynek pracy szkolenia
i nowe miejsca pracy.
Opinie i komentarze
Bogdan Fiszer,
prezes Conbeltsu Bytom
– O aktywizację zawodową najpierw powinno się zapytać
przedsiębiorców. Przykładowo – przedsiębiorcy z danego mia-
sta zaproszeni do dyskusji wskazują, jak tworzyć nowe miejsca
pracy. Działania trzeba różnicować w zależności chociażby od
tego, w jakiej branży funkcjonuje dany przedsiębiorca, na ja-
kim terenie.
Roman Trzaskalik,
prezes Parku Naukowo-Technologicznego Euro-Centrum
w Katowicach
– Środki na rozwój powinny zostać skierowane do sektora
MŚP, gdyż ten szybciej może dokonać ich absorpcji, co szyb-
ciej przełoży się też na efekty w postaci nowych miejsc pracy.
Działania na rynku pracy w konsultacji z biznesem

10. Program dla Śląska 10
Jan Chojnacki,
prezes Siltechu
– Jeżeli w określonej perspektywie czasowej trzeba będzie dany
zakład zamknąć, to już wcześniej trzeba pomyśleć o tworze-
niu nowych, alternatywnych miejsc pracy. W miejsce starych
powstawać muszą nowe, stabilne miejsca pracy. Nie jest spo-
sobem danie ludziom odpraw i powiedzenie: „załóżcie sobie
własne biznesy”. Jak się spojrzy na czasy Górniczego Pakietu
Socjalnego, to można dostrzec, ilu byłym górnikom powiodło
się ze swymi biznesami...
1. Budowa zeroemisyjnej, poligeneracyjnej elektrowni
z sekwestracją CO2
w Kędzierzynie-Koźlu
Po dokonaniu ewentualnych korekt parametrów całego
przedsięwzięcia, tak by było ono nie tylko innowacyjne,
proekologiczne, ale także efektywne biznesowo. Elek-
trownia o sprawności powyżej 60 proc. wykorzystywałaby
technologię naziemnego zgazowywania węgla. Inwestycja,
wspierana środkami UE, budowałaby pozycję Polski jako
kraju wykorzystującego i rozwijającego najnowsze tech-
nologie w energetyce w zgodzie z kierunkami europejskiej
polityki klimatycznej.
2. System małych elektrowni przy kopalniach
Strategicznym zadaniem jest zmiana sposobu wytwarzania
energii. Nie chodzi tylko o szersze sięgnięcie po źródła od-
nawialne. Należy też odtworzyć system małych elektrowni
przy kopalniach.
(Paweł Buszman, prezes zarządu American Heart of Poland SA)
3. Inwestycje w komunikacji, transporcie i logistyce
• Strategiczne znaczenie dla rozwoju Śląska ma przebudo-
wa połączenia kolejowego Katowic z Krakowem, która
pozwoliłaby na skrócenie podróży do 30 minut. Wskaza-
na byłaby budowa szybkiego połączenia kolejowego Ka-
towic z portem lotniczym w Pyrzowicach. To połączenie
przyniesie zakładane korzyści tylko wtedy, kiedy prze-
biegać będzie najkrótszą trasą, czyli przez Siemianowice
Śląskie i Wojkowice, a nie przez Tarnowskie Góry.
(MirosławCzarnik,prezesGórnośląskiegoParkuPrzemysłowego)
• Stworzenie w oparciu o infrastrukturę i doświadczenie
MPL „Katowice” w Pyrzowicach polskiego i liczącego się,
naszej części Europy węzła (hubu) transportowego dla
przewozów lotniczego cargo.
(Artur Tomasik, prezes Górnośląskiego Towarzystwa Lot-
niczego SA)
Aneks. Propozycje szczegółowe
Treść informacyjno-publicystyczna:
zespół dziennikarski portalu wnp.pl i Miesięcznika Gospodarczego Nowy Przemysł.
Agregacja i opracowanie redakcyjne:
Adrian Ołdak i Oskar Filipowicz.