1. ukazuje się od 1931 r. • cena 10 zł (w tym 8% Vat) 2014 LiPiec nr 7
Rzepak
z COBORU
temat numeru
Przyszłość
bez kwot mlecznych
Bydło
nr indeksu 365394
www.farmer.pl
Prasy do słomy
i nie tylko
technika roLnicza
WysOkie
plOny
niskie
Ceny?
2. stałe działy farmera
26 Czas wyboru
– rzepak z coboru
96 technika
nowości
20 farmer poleca
22 farmer.pl
24 Sonda
25 o tym się mówi
42 kontrakty
45 ceny
46 wydarzenia
165 kuchnia
166 relaks z farmerem
168 CO MI LEŻY NA WĄTROBIE?
169 Krzyżówka
170 OGŁOSZENIA DROBNE
temat numeru
adres redakcji:
ul. Nowogrodzka 47a, 00-695 Warszawa;
tel. 22 550 69 03, fax 22 550 69 01; www.farmer.pl
P.O. redaktorA naczelnEGO:
Wojciech Denisiuk: wojciech.denisiuk@farmer.pl
ZASTĘPCA redaktorA naczelnego:
Wojciech Konieczny: wojciech.konieczny@farmer.pl
Agnieszka Królak: agnieszka.krolak@farmer.pl
zespół redakcyjny:
Karol Hołownia: karol.holownia@farmer.pl
Małgorzata Tyszka: malgorzata.tyszka@farmer.pl
Marzena Pokora-Kalinowska: marzena.kalinowska@farmer.pl
Iwona Dyba: iwona.dyba@farmer.pl
Tomasz Piotrowski: tomasz.piotrowski@farmer.pl
Anna Kobus: anna.kobus@farmer.pl
Aleksandra Kopka: aleksandra.kopka@farmer.pl
stała współpraca:
Tomasz Roszkowski
Henryk Wątroba: henryk.watroba@farmer.pl
dział marketingu i reklamy:
Tomasz Ruszkowski – dyrektor
Aleksandra Janik-Janus; aleksandra.janik@ptwp.pl, tel. 32 356 76 32
Urszula Tarasiuk: urszula.tarasiuk@farmer.pl, tel. 22 550 69 09
menedżer tytułu:
Magdalena Twardokęs: tel. 32 356-76-58;
tel. kom. 608 291 412; magdalena.twardokes@ptwp.pl
kolportaż i prenumerata:
Michał Wybraniec – kierownik Działu Kolportażu:
tel. 32 209 13 03 w. 135; michal.wybraniec@ptwp.pl
Violetta Bilińska: tel. 22 550 69 05;
tel. kom. 696 402 991; violetta.bilinska@farmer.pl
Na poczcie i u listonosza można zamówić prenumeratę na
kwartał:
– do 30 listopada na I kwartał,
– do 28 lutego na II kwartał,
– do 31 maja na III kwartał,
– do 31 sierpnia na IV kwartał.
„Ruch” przyjmuje wpłaty na okresy kwartalne:
– do 5 grudnia na I kwartał,
– do 5 marca na II kwartał,
– do 5 czerwca na III kwartał,
– do 5 września na IV kwartał.
prenumerata zagraniczna:
Oddział Krajowej Dystrybucji Prasy w Warszawie, „RUCH SA”
ul. Jana Kazimierza 31/33, 00-958 Warszawa, skr. pocztowa 12,
tel. 22 532 88 16 lub 22 532 87 31
wydawca:
Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości SA
KATOWICE BUSINESS POINT
Prezes: Wojciech Kuśpik
ul. P. Ściegiennego 3, 40-114 Katowice,
tel. 32 209 13 03, fax 32 253 06 77
studio graficzne:
Jakub Tabor – Dyrektor
kuba@ptwp.pl; tel: 32 209 13 03
Skład: Karina Chrapka, Szymon Rybka, Katarzyna Świerczek
KOREKTA: Jolanta Goryczka
okładka: Studio PTWP
druk: ORTIS Sp. z o.o., Wrocław
Nakład: 17 000 egz.
Oddano do druku: 18.06. 2014 r.
ogłoszenia drobne bezpłatne Tylko dla rolników:
tel. 22 550 69 00
zdjęcia: PTWP SA, Żelazna studio, FARMER
Redakcja prosi Autorów o nieprzesyłanie materiałów już publikowanych lub wy-
słanych do innych czasopism. Zastrzega się prawo skracania, adiustacji tekstów,
zmiany tytułów oraz innych poprawek w nadesłanych artykułach. Przedruk,
kopiowanie całości lub części bez pisemnej zgody PTWP SA są zabronione.
Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń.
3. 5
spis treści
125 Ferma
6 Wysokie zbiory – niskie ceny?
10 Żniwa coraz bliżej – ceny coraz niżej
14 Wyłączenie 0,5 ha bez zgody ministra
16 Sorry, takie mamy dopłaty
Agrotechnika
52 Rzepak w szerokich rzędach
56 Jesień decyduje o plonie
60 Nowoczesna odmiana rzepaku – czyli jaka?
62 Tłumnie w Strzelcach
66 Strategia odżywiania pszenicy ozimej
72 Gdzie teoria łączy się z praktyką?
78 Glifosat do desykacji
82 Adiuwanty mało znane
86 Produkować, nie niszcząc
94 Inhibitory syntezy lipidów
Technika rolnicza
100 Zielonkowo w Sielinku
101 Opolagra pełna wrażeń
102 Widowiskowe zmagania
104 Sezon na używane kombajny
110 Nowa rodzina kompaktów Deutza
120 Dlaczego klima nie chłodzi?
122 Wertepy im niestraszne – test opryskiwaczy
Krótki płodozmian?
Uprawiaj międzyplony
89
Idealna do słomy
114
130
O przyszłości produkcji
mleka słów kilka
4. c o d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w . f a r m e r . p l10 f a r m e r l i p i e c 2 0 1 4
Co
prawda wystąpiły w niektórych rejonach
upraw pewne problemy – głównie w USA
wysoki mróz przy niewystarczającej po-
krywie śnieżnej i susza, które wpłyną na zmniejszenie
zbiorów pszenicy ozimej w tym kraju – ale w wydaniu
globalnym nie będzie to mieć aż tak dużego znacze-
nia. Światowe zbiory zbóż (bez ryżu) prognozowane
są w sezonie 2014/15 w granicach 1937-1960 mln t
(IGC, USDA), czyli nieznacznie niżej niż w minionym
sezonie (1977-1987 mln t), ale będą i tak o 147-165
mln t wyższe niż w słabym sezonie 2012/13, w którym
wielka susza w USA, Rosji i na Ukrainie znacznie zre-
dukowała światowe zbiory pszenicy i kukurydzy.
To, co z jednej strony cieszy (obfite plony), z reguły
oznacza niskie ceny za towar dla rolników po zbio-
rach. Tak było w ubiegłym roku i dużo wskazuje na
to, że tak będzie w obecnym. Należy pamiętać, że ro-
śnie znaczenie globalizacji rynku towarów rolnych
i kształtowanie cen lokalnych przez główne ośrodki
obrotu (giełda CBOT w Chicago i MATIF w Paryżu),
a na nich coraz większy udział mają inwestorzy
spekulacyjni, których działania często prowadzą do
nadmiernego wzrostu lub spadku cen.
Pszenica
Sezon 2013/14 był bardzo okazały pod względem glo-
balnej produkcji pszenicy. Po raz pierwszy w historii
zbiory przekroczyły 700 mln t (709 mln t wg IGC, 714
mln t wg USDA). Chociaż wcześniej światowa produk-
cja – w wyniku suszy – wyniosła zaledwie 655- 657 mln
t (była o 40 mln t niższa w stosunku do sezonu 2011/12)
i znacznie uszczupliła światowe zapasy tego ziarna (ze
197 mln t do 175 mln t na koniec 2012/13-USDA), to jed-
nak nie uchroniło to przed znaczną przeceną pszenicy.
Co więcej, wzrost światowego spożycia w mijającym
sezonie do rekordowych 703 mln t nie pozwolił na od-
budowanie wcześniejszych zapasów, które wzrosły je-
dynie do 186 mln t. Perspektywa rekordowych zbiorów,
prognozowana już od wczesnej wiosny ub.r. spychała
ceny na coraz niższe poziomy. Od końca sierpnia 2012 r.
do końca sierpnia 2013 r. cena pszenicy w najbliższych
kontraktach terminowych spadła na giełdzie w Paryżu
Zanosi się na drugi z rzędu dobry rok w produkcji zbóż i oleistych na świecie.
Stosunkowo łagodna zima i wilgotna wiosna napawają optymizmem, co odzwierciedlone
jest w prognozach głównych ośrodków analitycznych na świecie.
Żniwa coraz bliżej
– ceny coraz niżej
prognozy zboża i oleiste
Te k s t : To m a s z
R o s z kow s k i
Wykres 1. Kontrakty terminowe pszenica MATIF - wykres miesięczny kontynuacyjny 1998-2014
100
140
160
180
200
220
240
260
280
120
euro/teuro/t
III VI IX XIIIII VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XIIIII VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI IX XII III VI
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
5. c o d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w . f a r m e r . p l26 f a r m e r l i p i e c 2 0 1 4
W
Krajowym Rejestrze znajduje się prze-
szło sto odmian rzepaku ozimego. Jak
wśród nich wybrać tę (lub te – gdy
areał uprawy jest większy) najbar-
dziej odpowiednią? Aby ułatwić decyzję, poprosili-
śmy firmy hodowlano-nasienne o prezentację wy-
branych przez nie odmian.
SAATBAU
Sidney – hodowca: Saatbau Linz. Rejestracja
w COBORU – 2014 r. Odmiana liniowa, zalecana
do siewu we wszystkich rejonach uprawy rzepaku.
Wymagania glebowe: małe, bardzo wysoki poten-
cjał plonowania na glebach słabych (IV-V klasa).
Zalecany termin siewu: optymalny i średnio późny.
Szybkość rozwoju jesiennego – przeciętna. Zimotr-
wałość bardzo dobra. Termin kwitnienia średnio
późny, dojrzewania średni. Wysokość roślin: niskie.
Odporność na suchą zgniliznę kapustnych – 8º (ska-
la 1 – 9º, gdzie 9 oznacza pełną odporność), zgnili-
znę twardzikową – 8º, czerń krzyżowych 6,8º.
Odmiana wyróżnia się ponadto wybitnym poten-
cjałem plonowania wśród odmian hybrydowych,
najwyższą w badaniach COBORU masą 1000 nasion,
bardzo szybką regeneracją po zimie.
Siew rzepaku
ozimego
rozpocznie się
za niewiele
ponad miesiąc.
Czas pomyśleć
o zakupie
materiału
siewnego.
Czas
wyboru
temat numeru
Te k s t : Wo j c i e c h
Ko n i e c z n y
Z d j ę c i a : A n n a Ko b u s ,
Wo j c i e c h Ko n i e c z n y
Odmiana Monolit
6. c o d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w . f a r m e r . p l42 f a r m e r l i p i e c 2 0 1 4
Te k s t : To m a s z
R o s z kow s k i
kontrakty
Pszenica CBOTPszenica Matif Pszenica CBOT
(Morze Czarne) Kukurydza Matif
923 zł/t654 zł/t728 zł/t772 zł/t
Poprzedni
miesiąc stał pod
znakiem silnych
spadków cen,
szczególnie
zbóż po obu
stronach
Atlantyku.
W
ostatnich czterech tygodniach były
kontynuowane spadki cen towarów
rolnych rozpoczęte pod koniec pierw-
szej dekady maja br. Dobry przebieg
pogody, coraz bliższe żniwa oraz „zneutralizowa-
ny” wpływ konfliktu pomiędzy Rosją i Ukrainą daje
w efekcie wysokie prognozy zbiorów surowców rol-
nych w sezonie 2014/15. To przekłada się na ogól-
noświatowy spadek cen, który w ostatnim okresie
przybrał na sile. Liderem spadków jest amerykańska
pszenica, która w okresie 7 maja – 13 czerwca br.
potaniała aż 21 proc., natomiast kukurydza obniżyła
swoją cenę o 14 proc. Notowania pszenicy na giełdzie
w Paryżu w tym czasie spadły o 10 proc., a kukury-
dzy stosunkowo najmniej, bo 5 proc.
Bardzo słabo zachowują się również notowania
rzepaku na Matif. Od lokalnego szczytu 16 kwietnia
br. do 13 czerwca notowania spadły już o 17 proc.
i zbliżyły się do dołka wielkiej wyprzedaży wiosenno-
-letniej z ub.r. (30 lipca 2013 r. – cena 342 euro/t). Po-
mimo zapowiedzi rekordowych zbiorów soi, notowa-
nia do końca maja zachowywały się stabilnie. Głębsze
spadki cen wystąpiły dopiero w czerwcu (5 proc.). Re-
asumując, ogólny obraz rynku towarów rolnych nie
napawa optymizmem na najbliższe tygodnie.
Zboża
Międzynarodowa Rada Zbożowa (IGC) w najnow-
szym – z końca maja – raporcie podniosła prognozę
(wobec kwietniowych przewidywań) globalnej pro-
dukcji zbóż (bez ryżu) w sezonie 2014/15 o 2 mln t
do 1937 mln t (zbiory w sezonie 2013/14 szacuje na
1977 mln t). Aktualnie IGC oczekuje światowej pro-
dukcji pszenicy w nadchodzącym sezonie w wysoko-
ści 694 mln t – o 3 mln t mniej niż szacowano przed
miesiącem i 15 mln t mniej w stosunku do rekordo-
wych zbiorów w mijającym sezonie. Jednocześnie
podniesiono oczekiwane globalne zbiory kukurydzy
o 5 mln t do 955 mln t. Jednak i tak będą one niższe
od rekordowej produkcji w 2013/14 o 15 mln t.
W majowym raporcie francuska firma analitycz-
na Strategie Grains (SG) podniosła wcześniejsze
prognozy produkcji zbóż w sezonie 2014/15 w UE-
28 z 297,9 mln t do 298,8 mln t. SG oczekuje zbio-
rów kukurydzy w wysokości 65,9 mln t (wobec
65,1 mln t wcześniej) oraz pszenicy zwyczajnej na
poziomie 137,4 mln t (137,2 mln t poprzednio). Do-
datnia korekta zbiorów wynika wg SG z poprawy
kondycji upraw dzięki opadom deszczu.
Według prognoz Komisji Europejskiej (KE), w se-
zonie 2014/15 zbiory pszenicy miękkiej w UE-28 wy-
Wyprzedaż surowców rolnych
na światowych giełdach
13 VI
2014
13 VI
201313 VI
2014
13 VI
2013
13 VI
2014
13 VI
2013
13 VI
2014
13 VI
2013
7. TECHNIKA ROLNICZA Używane kombajny zbożowe
Sezon
na kombajnyLipiec nigdy nie jest dobrym
miesiącem na zakup używanego
kombajnu zbożowego. Oferta
jest przebrana, pośpiech sprzyja
nietrafionym wyborom, ceny są
wysokie – a jednak nie brakuje
rolników, którzy taki zakup
zostawili na ostatnią chwilę.
S
tareprzysłowiemówi:conagle,topo
diable. Idealnie pasuje ono do próby
zakupu używanego kombajnu zbo-
żowego na kilka tygodni przed żni-
wami. Niestety, to właśnie wtedy zaczyna się
największy ruch w punktach z używanymi
maszynami. Handlarze się cieszą, bo rolnicy
pod presją czasu pośpiesznie szukając „no-
wego” kombajnu, tracą czujność i są mniej
wybredni. Często decyzja o zakupie używa-
nego kombajnu podyktowana jest chęcią
uniezależnienia się od usługodawców lub
po prostu wymiany starego kombajnu na
nowszy, mniej awaryjny lub bardziej wy-
dajny. Wielu rolników zakłada, że własny
kombajn będzie w końcu oznaczać spokojne
żniwa. Czy aby na pewno?
pośpiech złym doradcą
Niestety, w praktyce często bywa tak, że
kupiony w pośpiechu używany kombajn
wcale nie przyspieszy żniw, a wręcz z po-
wodu awarii je przeciąga. Nie oszukujmy
się, egzemplarze, które trafiają do sprze-
daży, zwłaszcza te w atrakcyjnych cenach,
nie są idealne, a wręcz często są skrajnie
wyeksploatowane. Zazwyczaj okazują się
jedynie pobieżnie sprawdzone, na tyle by
przeszły próbę rozruchową, dokładnie
umyte oraz pomalowane w miejscach,
gdzie rdza była już zbyt rozwinięta i mo-
głaby odstraszyć klienta. Jednak prawdzi-
wa weryfikacja stanu technicznego przy-
chodzi dopiero w sezonie, gdy kombajn
pracuje przez wiele godzin w upale i pod
Kombajny firmy John Deere nie są tak
popularne jak np. Claas. Na zdjęciu model 1170
z 1998 r. z hederem 4,7 m; cena 140 tys. zł netto
Zdjęcie wykonane na placu firmy Rafrol
w miejscowości Ługi Rętki koło Siedlec
Te k s t i z d j ę c i a :
Wo j c i e c h D e n i s i u k
f a r m e r l i p i e c 2 0 1 4104
8. 130 f a r m e r l i p i e c 2 0 1 4
ferma
c o d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w . f a r m e r . p l
kwoty mleczne
2013/2014 zaczęto się zastanawiać, jak
złagodzić wysokie kary za nadprodukcję,
a nie np. rok wcześniej, gdy też ten limit
przekroczyliśmy?
Wielu rolników boi się zniesienia kwo-
towania produkcji mleka – „bo cena mleka
będzie niższa”. Kwestią świadczącą o nie-
prawidłowości stwierdzenia, że na wol-
nym rynku mleko będzie tańsze, jest sy-
tuacja roku bieżącego. Mieliśmy bowiem
w całej Europie (nie tylko w Polsce) rekor-
dowo wysoki poziom produkcji białego su-
rowca, również na rekordowym poziomie
utrzymywały się ceny otrzymywane przez
rolników za dostarczony surowiec do sku-
pu.
Pozostawia to nadzieję, że w najbliż-
szych latach także będziemy mieli do
czynienia z kolejnymi rekordami zarów-
no pod względem ilości produkowanego
w Europie mleka, jak i poziomu jego cen.
System kwotowania mleka i ryzyko
zapłacenia kar za nadprodukcję nie po-
wstrzymały wielu rolników przed roz-
wojem produkcji i wprowadzeniem do
obrotu mleka ponad swój indywidualny
limit. W tym przypadku system kwotowa-
nia mleka jest większym zagrożeniem, niż
jego brak, gdyż zapłacenie kilkudziesięciu
groszy do każdego kilograma mleka ponad
limit ogranicza rozwój niejednego gospo-
darstwa.
Wzrost globalny
– a co na to UE?
Produkcja mleka sukcesywnie zwiększa
się od wielu lat i są to tendencje globalne.
Biorąc pod uwagę ostatnich 6 lat, globalna
produkcja mleka zwiększyła się o ponad
14 proc. Oczywiście nie jest to proporcjo-
nalny wzrost w każdym regionie świata,
gdyż są kraje, w których produkcja mle-
ka rozwija się bardziej dynamicznie, a są
kraje, gdzie następuje to znacznie wolniej.
Z całą pewnością w tym przypadku na-
leży zwrócić szczególną uwagę na Azję,
a dokładniej na Indie i Chiny. Produkcja
mleka w Indiach zwiększyła się w ostat-
nich latach o ponad 33 proc. – jednak su-
rowiec pozostaje na rynku wewnętrznym,
więc nie należy się obawiać konkurencji
ze strony tego kraju. W Chinach produkcja
mleka wzrosła o blisko jedną czwartą (ok.
24 proc.).
Na ceny białego surowca niewątpli-
wy wpływ mają również producenci ze
Stanów Zjednoczonych, gdzie produkcja
O przyszłości
produkcji mleka
słów kilka
Pojawia się wiele pytań i dyskusji na temat zagrożenia,
jakie niesie za sobą zniesienie systemu kwotowania
mleka od przyszłego już roku, a dokładnie od 1 kwietnia
2015 r. Należy jednak zacząć od stwierdzenia faktu, jakim
niepodważalnie jest to, że system kwotowania produkcji
mleka zupełnie nie spełnia swojej podstawowej roli,
czyli regulacji produkcji mleka, chroniąc jednocześnie
producentów przed nagłymi spadkami cen surowca.
Te k s t : To m a s z P i o t r o w s k i , Z d j ę c i a : To m a s z P i o t r ow s k i , f o t o l i a
M
ieliśmy tego dowód przed
kilku laty, kiedy to cena
mleka początkowo (jesie-
nią 2007 r.) osiągnęła re-
kordowe poziomy, a na-
stępnie (2008 r. i 2009 r.)
spadła, osiągając dramatyczny poziom –
często do poziomu niższego niż poziom
kosztów produkcji. Nie zależało to od fak-
tu, czy rolnik wykorzystał kwotę w 100
proc., czy tylko w 50, a nawet nie od faktu,
że przekroczył swój indywidualny limit
o ponad 100 proc.
Kolejny egzamin oblany
W Polsce już trzeci raz od wprowadzenia
kwotowania produkcji mleka obserwu-
jemy nieudolność tego systemu – kwoty
przekroczone, kary naliczane i wielkie za-
mieszanie wokół całej sprawy, z potężnym
znakiem zapytania o celowość tego dzia-
łania. Dlaczego znów płaczemy nad roz-
lanym mlekiem? Dlaczego dopiero ponad
miesiąc po zakończeniu roku kwotowego
Prognozy ekspertów mówią o rosnącym
zapotrzebowaniu na produkty mleczarskie
9. 156 f a r m e r l i p i e c 2 0 1 4
ferma
c o d z i e n n e w i a d o m o ś c i n a : w w w . f a r m e r . p l
paszE
F
akt ten nabiera szczególnego zna-
czenia w kontekście planowanego
na 2017 r. wprowadzenia zakazu
stosowania pasz pochodzących z ro-
ślin modyfikowanych genetycznie.
Czy pasze rzepakowe mogą stać się
poważną alternatywą dla transgenicznej soi?
Konferencja „Rynek pasz w Polsce, jego zaplecze
surowcowe i kwestie bezpieczeństwa”, która od-
była się w połowie maja w gmachu Ministerstwa
Rolnictwa i Rozwoju Wsi, stała się okazją do za-
stanowienia nad obecną sytuacją na rynku pasz
wysokobiałkowych. A staje się ona coraz bardziej
poważna. Zapotrzebowanie na pasze dla bydła
oraz drobiu stale wzrasta, a wciąż bez odpowiedzi
pozostaje pytanie, czym zastąpić poekstrakcyjną
śrutę sojową, jeżeli w życie wejdzie, planowany na
początek 2017 r., zakaz stosowania pasz pochodzą-
Pasze rzepakowe
szanse i zagrożenia
Rozwój rynku biopaliw, jaki nastąpił w ostatnich latach, spowodował
znaczny wzrost powierzchni uprawy rzepaku. Niesie to ze sobą szansę
także dla hodowców – wszak oprócz oleju, z rzepaku uzyskuje się
wartościową paszę dla zwierząt.
Te k s t i z d j ę c i a :
B a r t o s z Wo j t a s z c z y k
Hodowcy niechętnie stosują komponenty rzepakowe ze względu na ich barwę.
Ciemny kolor kojarzy im się z czymś „odpadowym”
Rośliny strączkowe zaspokajają jedynie 8 proc. krajowego
zapotrzebowania na pasze wysokobiałkowe
