nadirogullari ile yapilan savaslar

1. I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü

2. ICINDEKILER
1. GIRIS
2. NADIROGULLARI
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

3. GIRIS
Islâm'in ilk yillarinda Medine'de yasayan üç yahudi kabilesinden biri Nadirogullari
kabilesidir..
Nadir, birçok manâlarinin yanisira "yesil ve çiçekli bir bitki" anlamina gelir. Bu
kabile Medine ve çevresinde büyük hurma bahçelerinin sahibi olarak bilinir.
Arabistan yahudilerinin güvenilir vesikalara dayanan bir tarihi yoktur. Arabistan
yahudilerinin geçmis tarihine isik tutacak herhangi bir yazi, kitap veya yazit
seklinde bir bilgi de yoktur. Ayrica Arabistan disindaki Yahudiler de Arap
dindaslariyla fazla ilgilenmemis ve tarihçiler ile yazarlari bunlardan hiç söz
etmemislerdir... Arap yahudilerinin tarihini incelerken ister istemez araplar
arasinda kulaktan kulaga anlatilan rivayetler ve söylenenlere itibar etme
zorunlulugu vardir. Bu rivayetlerin pek çogu da bizzat yahudiler tarafindan ortaya
atilmistir (Mevdudi, Tarih Boyunca Tevhid, Mücadelesi ve Hz. Peygamber, Terc.
N. Ahmet Asrar, Istanbul 1983, I, s. 526).
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

4. NADIROGULLARI - 1
Yahudiler yeryüzünde en eski geçmise sahip milletlerden birisidir. Arap
yarimadasina ne zaman gelip yerlestikleri bilinmeyen yahudiler, Islâm'in
ortaya çiktigi yillarda bu yarimadanin her tarafinda görülmekteydiler.
Bunlar, gerek ferdî ve gerekse topluluklar halinde Akabe körfezindeki Eyle
limanindan, Yemen ve Umman'in en ücra köselerine kadar uzanmislardi. Bu
insanlari Mekna'da, Vadiyu'l-Kura'da, Teyma'da, Fedek'te, Taif'de kisaca
bütün sehirlerde oldugu kadar, hareket halindeki kervanlarda da
görmekteyiz.
Yahudiler Mekke'de hiç bulunmamakla birlikte, sadece Ukaz'da yalniz
ticâret yapan degil, kâhinlikten para kazanan insanlar olarak da görülür.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

5. NADIROGULLARI - 2
Yahudilerin Medine (Yesrib)'ye yerlesmeleri tarihinin Milâdî 132'den sonra
oldugu tahmin edilir. M. 132'de Benu Nadir, Benu Kureyza ve Benu Kaynuka
yahudilerinin Yesrib'e (Medine'ye) yerlestikleri görülmektedir. Ilk olarak
Nadirogullari ve Kureyzaogullari yerlesmistir. Çünkü bu iki kabile diger
yahudi kabileleri arasinda soy ve itibar bakimindan üstün tutulurdu.
Bunlarin çogunun, kâhin ve rahipler sinifindan gelmesi de ayri bir avantaj
saglamaktaydi.
Bu kabileler Medine'ye yerleserek, dini bakimdan üstün bulunmalarinin
verdigi ayricalikla kisa sürede sehre hâkim olmuslar ve en iyi yerlere
yerlesmislerdi. M. 45I- 451'de es-Sebe' sûresinde sözü edilen büyük sel
felâketinden sonra Yesrib'te bulunan birçok kabîlenin sehri terkettigi bilinir.
Bu büyük sel felâketiyle bosalan sehre yerlesen Evs ve Hazrec gibi Arap
kabileleri, sehrin asil hakimi bulunan Nadirogullari ve Kureyzaogullari
yahudilerini sehrin dis bölgelerinde yerlesmek zorunda birakmislardir.
Yahudilerin üçüncü büyük kabilesi olan Kaynukaogullari Hazrecliler'e
siginma geregi duydu. Bunun üzerine Nadirogullari ve Kureyzaogullari da
Evs kabilesine siginarak Yesrib sehrinde yerlesmeye hak kazandilar.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

6. NADIROGULLARI - 3
Hz. Peygamber (s.a.s)'in dogumu ve nübüvvetinin baslangiç zamanlarinda
yahudilerin Hicaz ve Yesrib'deki durumlari söyle görünmekteydi.
Yahudiler, dil, kiyafet, kültür ve medeniyet konularinda her bakimdan
araplasmislardi. Isimleri arapça idi. Hicazda yasamakta olan Beni Za'urâ
yahudileri hariç diger yahudi kabilelerinin isimleri arap ismi idi. Yahudiler kendi
dilleri olan ibraniceyi istisnalar disinda bilmezlerdi. Araplarla olan sosyal
iliskilerinin her geçen gün artmasi yahudilerin duygu, düsünce ve tavirlarina
kadar yansimistir. Ancak yahudiler bütün bunlara ragmen kimliklerini muhafaza
etmislerdi (Mevdudi, a.g.e., s. 526, vd.).
Hz. Peygamber (s.a.s)'e risalet görevinin verilmesinden önce araplar, danismak
ve onlarin fikirlerini almak amaciyla yahudi veya hristiyan olan birisine gider,
ondan bazi bilgiler alirlardi. Islâm'in ortaya çikisi ve müslümanlarin Mekke
sartlarinda Islâm'i yasamaya çalismalarindan önce bütün ehl-i kitap yeni bir
peygamberin gelecegini biliyor ve onu bekliyorlardi. Hattâ Peygamberimizin
amcasi Ebu Talip'le yaptigi Sam ticaretinde Rahip Bahira'*nin Ebu Talip'e "O
çocuga dikkat edip üzerine titremesini" ögütlemesini buna delil gösterirler.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

7. NADIROGULLARI - 4
Daha Akabe bey'atlarindan önce yahudiler, Medine araplarina bir nebinin
gelecegi ve bu nebiye kendilerinin uyacagini ve böylece Medinelilere karsi
üstün bir duruma geçeceklerini söyleyip onlari korkuturlardi.
Bundan haberdar olan Medineliler Akabe'de Peygamberimiz'e bey'at ederek
yahudilerden önce davranmislardir. Yahudiler Tevrat'i dogrulayici bir kitap
olarak Kur'ani getiren Hz. Peygamber'e "saldirmak, hased etmek ve kin
gütmekten dolayi düsmanlik yapmaya basladilar. Çünkü Allah Teâlâ
Rasûlünü araplardan seçmisti. Yahudi alimleri, Rasûlüllah'in zor durumda
kalmasi için çalisirlar, onu olmadik yalanlarla sasirtmak isterler ve hakki
batila çevirirlerdi" (Ibn Hisam, Islâm Tarihi, Terc. Hasan Ege, Istanbul 1985,
I. s. 282; II. s. 187). Çünkü onlar yeni bir peygamberin kendi kavimlerinden
çikacagini ümid ediyorlardi. Gururlari yüzünden yalanlayanlardan oldular.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

8. NADIROGULLARI - 5
Yahudilerin, Allah'tan gelen peygamber ve kitabini daha önceden bildikleri
de bir gerçektir. Fakat bu peygamber ve kitap gelince tavirlarini
degistirdiler. Bu hususta en güvenilir rivayet Ümmül Mü'minin Hz.
Safiyye'nindir. Hz. Safiyye'den rivayete göre Hz. Muhammed (s.a.s),
Medine'yi sereflendirince babasi ve amcasi beraberce kendisiyle
görüsmeye gittiler ve kendisiyle uzun müddet sohbet ettiler. Babasi ve
amcasi eve dönünce, aralarinda söyle bir konusma geçti:
Amca: Bu, gerçekten kitaplarimizda haber verilen peygamber midir?
Baba: Evet, vallahi o ayni peygamberdir.
Amca: Sen buna inaniyor musun?
Baba: Evet.
Amca: O halde, ne yapmak istiyorsun?
Baba: Vallahi, ben yasadigim müddetçe ona muhalefet edecegim
(Ibn Hisam, II. s. 165).
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

9. NADIROGULLARI - 6
Yahudilerin bu peygamberi bekledikleri fakat ona tabi olup onun yolundan
gitmek için degil de dogar dogmaz ona bir suikast tertipleyip öldürmek için
beklediklerine dair bir takim rivayetler de nakledilir (bk. Muhammed
Hamidullah, Islâm Peygamberi, l. s. 595; Ibn Hisam, age, s.116, Ibn Sad,
Tabakat, 1/1, s.21)
Hz. Peygamber ve müslümanlarin Medineye hicreti sirasinda yahudiler
sehrin yarisina hâkim durumdaydilar. Bu hâkimiyet gerek ilmî seviyedeki
Bilim Evi (Beytul-Midras), gerekse Nadirogullarinin elinde bulunan hazineler
(Kenz) yoluyla her yönden görülen bir gerçeklikti. Buna ragmen yahudiler
kendi aralarinda sürtüsme halinde idiler. Bu durum onlari bazi arap
kabileleriyle ittifak yapmaya itmistir. Bundan dolayi da Nadirogullarinin Evs
kabilesinin hakimiyeti altinda bulundugu zikredilmelidir.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

10. NADIROGULLARI - 7
Hz. Peygamber tarafindan yürürlüge konulan Medine-sehir-devleti
anayasasinda dokuz yahudi kabilesinden bahsedilir. Burada yahudilerle
karsilikli haklar ele alinmis ve Medine'yi birlikte savunma kararlastirilmis;
onlardan Hz. Peygamber izin vermeden askeri bir harekete girismeyecegi ve
Medine'ye bir saldiri sözkonusu oldugunda sehrin birlikte savunulacagi
sözü alinmisti (Salih Tug, Islâm Ülkelerinde Anayasa Hareketleri, Istanbul
1969, s. 34 vd.).
Yine arastirmalara göre bu anayasa dünyanin ilk anayasasidir. Elli iki
maddeden olusan mezkur anayasada 23-35 ve 46. maddeler yahudilerle
ilgili olup bu maddeler ayrica kendi islerinde alt bölümlere ayrilmistir (bk.
Muhammed Hamidullah, a.g.e., l. s. 211 vd.). Fakat yahudiler tarihen sabit
oldugu gibi antlasmalarina sadik olmadilar. Bu antlasmaya katilmaktaki
gayeleri, kendilerine baska bir yol bulana kadar zaman kazanmakti. Daha ilk
anda bu yeni dinin onlarin senelerdir övündükleri bir üstünlüklerini
ellerinden alacagini hissetmislerdi.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

11. NADIROGULLARI - 8
Islâm'in Medine'de devletini kurduktan sonra tarihte benzeri görülmemis tür
sekilde yayilma göstererek bölgeyi hakimiyetine almasi, müslüman
olmayan diger kabileleri oldugu gibi yahudileri de telâsa düsürdü. Zira onlar
Islâm'in yayilisini geçici görüyorlardi. Bu amaçla Kureys müsrikleriyle
yaptiklari bir çok antlasmada askerî yönden Kureys müsrikleri, fikri yönden
de yahudiler Islâm'a karsi koyacaklarini taahhüt etmislerdir. Ancak
yahudilerin giristigi bu tür bir yol bir fayda vermedi. Hattâ Islâm'in son
tevhid dini oldugunu ögrenen bazi yahudiler de müslüman oluyorlardi.
Yahudilerin önde gelen âlimlerinden Abdullah b. Selâm bunlar arasindaydi.
Bundan sonra yahudiler için tek çikar yol, Islâm'i kiliç zoruyla sindirmek,
yayilmasini önleyerek ortadan kaldirmakti.
Bedir savasinda müslümanlarin üstün gelmesi bütün yahudileri oldugu gibi
Nadirogullarini da kizdirmisti. Bu savas onlarin kinlerini açiga vurmalarini
sagladi. Öncelikle Kaynukaogullari, müslümanlara karsi isledikleri
hareketlerden dolayi sehir disina sürüldüler (bk. Kaynukaogullari maddesi).
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

12. NADIROGULLARI - 9
Yahudi sair Ka'b b. Esref yalan tesvikleri ile Mekke müsriklerini yeni bir savasa
sokmaya çalisiyordu. Bunu ögrenen müslümanlar, aralarinda Ka'b'in süt
kardesinin de bulundugu bir grup olmak üzere Ka'b b. Esref'i öldürmüs; bu olay
üzerine Nadirogullari Hz. Peygamber (s.a.s) ile bir ittifak antlasmasi
imzalamislardi. Ancak bu baris dönemi fazla sürmemis; Nadirogullarinin diger
müttefiki Benû Amr kabilesinden müslüman olan Amr h. Umeyye iki kisiyi
öldürmüstü. Olay söyle cereyan etti: Necid halkini Islâma davet için Rasûlüllah
tarafindan gönderilen bütün müslümanlari öldüren Amr b. Tufeyl ve Necidlilerin
elinden kurtulan tek kisi olan Amr b. Umeyye, Kilâhogullari kabilesinden iki
adamla karsilasti. Resûlullah onlarla antlasma yapmisti. Fakat Amr bunu
bilmiyordu. kendisini öldürürler diye korktugundan, dalginliklarindan
yararlanarak onlari öldürdü.
Resûlullah da onlarin diyetini üstlendi. Diyetin ödenmesi müslümanlara agir
geldi. Ödeyemez duruma düstüler. Hz. Peygamber de yahudilerle yaptigi
anlasmaya dayanarak Nadirogullarindan diyet ödeme isine katilmalarini istedi.
Nadirogullari bu teklifi düsüneceklerini söyledi ve mühlet istediler. Ancak kendi
aralarinda yaptiklari görüsmede Hz. Muhammed'i suikastla öldürmeyi planladilar.
Onlarin yanina giden ve görüsmelerinin sonuçlanmasini bekleyen Resûlullaha,
Amr b. Guhâs adli yahudinin kendisine suikast yapacagi bildirildi.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

13. NADIROGULLARI - 10
Bu çirkin olaydan sonra "Ey iman edenler Allahin üzerinizdeki nimetini
hatirlayin. Hani bir kavim size el uzatmaya kalkisir da, Allah onlarin ellerini
üzerinizden çekmisti" (el-Maide, 5/11) âyeti nazil olmustur (Muhammed
Hamidullah, a.g.e., I, s. 626 vd).
Kaynaklarda anlatilan diger bir görüse göre ise; Bedir savasindan sonra
Mekke putperestleri, Nadirogullarina gönderdigi bir mektupla onlari
Rasûlüllah ile çatisma haline getirmeye kiskirtmislardi. Diger taraftan
Medine'den çikarilan Benû Kaynuka yahudilerinin bu hali, zamanla sayilari
artan Nadirogullari (Benü Nadir) yahudilerinin müslümanlara dair birtakim
endiseler tasimasina sebep oldu. Bu sart ve durumlar karsisinda onlar,
hiyânet dolu bir komplonun içine sürüklenmis oldular.
Bir gün Resûlullaha bir haberci göndererek, "Üç müslümani da yanina alip
gel. Bizden seçilecek Üç alimle karsilasip görüs; sayet (bizimkiler size)
inanip kanacak olurlarsa biz de hep birden senin yoluna gireriz" deyip
Resûlullah'i aralarina davet ettiler. Bu üç yahudi (elbiseleri altina) hançerler
saklamislardi.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

14. NADIROGULLARI - 11
Ancak Benû Nadir (Nadirogullari) yahudileri arasindan bir kadin müslüman
Ensâr zümresi arasinda oturan erkek kardesine, Nadirlilerin kalkistigi bu
suikast isini anlatmis ve bu erkek kardes de Resûlullah Nadirlilerin
mahallesine henüz varmadan haberi kendisine yetistirebilmisti. Bunun
üzerine Resûlullah yoldan geri dönmüs ve fakat ertesi sabah erkenden
askeri kuvvetlerin basinda oldugu halde Nadirlilerin karsisina çikmis ve gün
boyu onlarin oturduklari mahalleyi kusatma altinda tutmustu (Muhammed
Hamidullah, a.g.e., I, s. 626-28).
Resûlullaha karsi tesebbüs edilen bu tür suikastlar müslümanlara,
Nadirogullarinin artik aralarinda yeri olmadigi kanaatini verdi. Bu arada
Kureys müsriklerinin müslümanlara karsi bir hazirlik içerisinde bulundugu
duyuldu. Müslümanlar, içeride bulunan ve müsriklerle her an ittifak
kurabilecek bir düsmandan emin olmazlarsa durumun daha da vahim
sonuçlar dogurabilecegini biliyorlardi. Bunun isin öncelikle yapilmasi
gereken sey, Medinedeki Nadirogullarini zararsiz bir duruma getirmekti.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

15. NADIROGULLARI - 12
Hz.Peygamber, Nadirogullarina yaptigi ilk kusatmadan hemen sonra
Kureyzaogullarina yaptigi kusatmayi birakip onlarla antlasma yoluna
gidince, vakit kaybetmeksizin tekrar Nadirogullari üzerine yürüyerek onlarin
eslerini ve kalelerini kusatmistir. Yahudiler müslümanlara karsi bir güçle
çikamadilar. Bu kusatmada her iki taraftan herhangi bir ölüm olayina
rastlanmaz. Kusatma sonunda yahudiler Islama davet edilmis, kabul
edenler affedilerek serbest birakilmis, reddedenler ise silahlari disinda,
diger bütün menkul mallarini alarak Medine disina çikmalarina izin
verilmistir. Bunlardan bir kismi Filistin'deki Ezri'at sehrine, digerleri ise
Hayber bölgesine yerlestiler (Buhârî, Megazi, 14, 32; Müslim, Siyer, 2I,
Cihad, 2I; Muhammed Hamidullah, a.g.e., I, s. 628).
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

16. NADIROGULLARI - 13
Medine'den sürülmeleri sirasinda Benû Nadirler degerli sayilan esya ve
mücevheratlarinin yani sira beraberlerinde götürmek üzere evlerinin
kapilarina varincaya kadar herseyi söküp aldilar. Sürülenler, arkalarinda
çalgici ve sarkicilarin kopardigi bir samata oldugu halde altiyüz develik bir
kervan olusturarak yola çiktilar.
Nadirogullarinin Medine'den sürülmelerinden bir yil sonra bes kisilik bir
heyet, Hicri 5. yilda Medine'nin kusatilmasina girisecek ve Hendek savasini
çikaracak olan büyük saldiri ittifakini organize etmistir (Muhammed
Hamidullah, a.g.e., I, s. 629; Ayrica bk. Kaynukaogullari, Kureyzaogullari,
Yahudi mad.).
Kaynak: Islam Tarihi
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü
Nadirogullari ile yapilan savaslar

17. 113 Barksdale Professional Center
Newark DE-19711-3258 U.S.A.
phone +13022619241
email info@iluniversitesi.com
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I I S L A M T A R I H I
B Ö L Ü M Ü