1. MONA LISA edo GIOCONDA
LEONARDO DA VINCIrena
(1503-1519)
2. Artelan famatu hau Mona Lisa izenarekin da ezaguna. Mona hitza italierazko
madonnaren laburdura da, eta emakumea esan nahi du. Lisa, berriz, irudiko
emakumearen izena da: Lisa Gherardini. Artelanari Gioconda izena ere ematen zaio,
emakumea Francesco Bartolomeo del Giocondoren emaztea baitzen.
Historiako artelanik misteriotsuenetariko bat da.
BEGIRADA
Edozein angelutatik begiratzen diozula ere, bera ere zuri
begira ari zaizula irudituko zaizu.
IRRIBARREA
Leonardo da Vinciren asmoa zen Giocondari zuzenean begiratzean
irribarrea desagertzea eta artelaneko beste xehetasun batzuetan
arreta jartzean berriz agertzea.
AURPEGIA
Aurpegiaren bi aldeei begiratuta, konturatuko zara
batek espresio gozoa duela eta hotzagoa besteak.
BEKAINAK ETA BETILEAK
Bekainak eta betileak ez zituen margotu, eta hori
arrazoitzeko teoria batzuk daude:
- Emakumeek, garai hartan, aurpegiko ile guztiak kentzen
zituzten, arrazoi estetikoengatik.
- Leonardo Da Vincik bukatu gabe utzitako detailea izan
zen.
- Margolana zatartzeko beldurrez ez zituen margotu.
3. BELOA
Buruan belo fin-fin bat darama, kastitatearen ikur; oso ohikoa
zen emakume ezkonduen erretratuetan.
GALERIA
Mona Lisa galeria edo korridore batean ageri da, besaulki
batean eserita. Atzean, goitik ikusitako paisaia bat ageri
da.
ESKUAK
Ikerketa batzuen arabera, artelanean agertzen den
emakumea haurdun dago. Eskuak sabelaren gainean ditu
eta apur bat handituta (haurdun dauden emakumeek hala
izaten dituzte eskuak askotan).
SFUMATO
Leonardo da Vincik aurreneko aldiz erabili zuen
teknika berri bat artelan honetan, esfumatura
(sfumato, italieraz): pintura kapa oso finak
aplikatuz, itxura lanbrotsua ematen zaio irudiari
eta oso lausoa da itzalen eta argien tartea.
Leonardok artelana margotu eta gero ere hainbat urtean jarraitu zuen koadroari ukituak
ematen.
1911ko abuztuan, artelana lapurtu egin zuten Pariseko Louvre museotik. Bi urte eta erdi
geroago berreskuratu zen. Horretaz gain, beste bi eraso ere izan ditu: behin, azidoarekin
zipriztindu zuten; eta beste behin, museoan zegoela, harri batekin erasotu zuten.
Geroztik, beira-arasa batekin babesturik daukate.
4. LEONARDO DA VINCI
(Leonardo di ser Piero da Vinci)
Vinci (Italia), 1452 - Amboise (Frantzia), 1519
Margolaria, eskultorea, ingeniaria, asmatzailea, arkitektoa eta zientzialaria
izan zen. Errenazimendu garaiko ordezkari osatuena eta jenio unibertsal
izendatu izan da.
Denbora guztia ingurua aztertzen igarotzen zuen,
gauzen zergatiak topatu nahian. Ikertzea eta gauza
berriak sortzea zuen gogoko: bizikletak, helikopteroa,
urpekariak... Sortzen edo aurkitzen zuen guztia
koaderno batean apuntatzen joaten zen, irudi
zoragarriekin batera.
16 urterekin, Florentziara joan zen. Han, Verrochio ezagutu zuen –izen
handiko artista–, eta hark, gazteak zituen abileziekin harrituta, ikasle hartu
zuen. Berandu baino lehen, ikasle izatetik maisu izatera igaro zen Leonardo.
Florentziara heldu eta lau urtera –20 urterekin– margolari ezaguna zen.
Mona Lisa edo Gioconda artelan famatuaz gain, beste hainbat obra ezagun
ere egin zituen: Azken afaria, Vitruvioren gizona...
Bizitzan zehar, hainbat bider aldatu zen bizilekuz: Florentzia, Erroma,
Vatikanoa, Milan... Azken urteak Frantzian igaro zituen, Amboiseko
gazteluan. Denboraldi bat gaixorik egon ondoren, han hil zen 1519ko
maiatzaren 2an.
