روش سایه ای یک روش کیفی و نه چندان متداول است. در این روش یک فرد توسط یک ناظر مانند سایه همراه است. این روش عمدتا در زمینه تحقیقات بر روی مصرف کننده برای محصولات یا خدمات جدید مورد استفاده قرار می گیرد.

1. ‫ای‬ ‫سایه‬ ‫روش‬
‫نریمانی‬ ‫ایمان‬

2. ‫پیشینه‬
‫روش‬‫سایه‬‫ای‬‫از‬‫مطالعات‬‫مدیریت‬‫در‬‫دهه‬1950
‫آغاز‬‫شده‬‫و‬‫هنری‬‫مینزبرگ‬‫در‬‫دهه‬1970‫آن‬‫را‬‫به‬
‫صورت‬‫مشاهدات‬‫ساختار‬‫یافته‬‫بازگویی‬‫کرد‬.
2

3. ‫حل‬ ‫راه‬ ‫و‬ ‫مشکل‬
◈‫اطالعات‬‫در‬‫مورد‬،‫چگونگی‬‫زمان‬‫و‬‫چرایی‬‫رفتار‬،‫مردم‬‫به‬‫ایجاد‬‫فهم‬‫از‬‫نیاز‬
‫انسان‬‫و‬‫بینش‬‫معنی‬‫دار‬‫برای‬‫نوآوری‬‫نیاز‬‫دارد‬.‫مشاهدات‬‫سنتی‬‫و‬‫مطالعات‬
،‫روزانه‬‫عمق‬‫اطالعات‬‫الزم‬‫را‬‫پیرامون‬‫جزئیات‬‫هدف‬‫فراهم‬‫نمی‬،‫کنند‬‫اما‬
‫رسیدن‬‫به‬‫آن‬‫از‬‫طریق‬‫روش‬‫سایه‬‫ای‬‫امکان‬‫پذیر‬‫است‬.
◈‫روش‬‫سایه‬‫ای‬‫مجموعه‬‫داده‬‫های‬‫غنی‬‫و‬‫جامع‬‫را‬‫در‬‫مورد‬‫الگوی‬‫رفتار‬،‫ها‬
‫وابستگی‬‫و‬‫انگیزه‬‫های‬‫کاربران‬‫فراهم‬‫می‬‫کند‬.‫مشاهدات‬‫با‬‫اطالعات‬‫در‬‫مورد‬
‫خلق‬‫و‬،‫خوی‬،‫مود‬‫زبان‬،‫بدن‬‫سرعت‬‫و‬‫زمان‬‫بندی‬‫به‬‫منظور‬‫ارائه‬‫تصویر‬‫کامل‬‫از‬
‫جهان‬‫از‬‫نقطه‬‫نظر‬‫کاربر‬‫افزایش‬‫یافته‬‫است‬.
3

4. ‫چیست؟‬ ‫ای‬ ‫سایه‬ ‫روش‬
◈‫روش‬‫سایه‬‫ای‬‫یک‬‫روش‬‫کیفی‬‫و‬‫نه‬‫چندان‬‫متداول‬‫است‬.‫در‬‫این‬‫روش‬
‫یک‬‫فرد‬‫توسط‬‫یک‬‫ناظر‬‫مانند‬‫سایه‬‫همراه‬‫است‬.‫این‬‫روش‬‫عمدتا‬‫در‬
‫زمینه‬‫تحقیقات‬‫بر‬‫روی‬‫مصرف‬‫کننده‬‫برای‬‫محصوالت‬‫یا‬‫خدمات‬‫جدید‬
‫مورد‬‫استفاده‬‫قرار‬‫می‬‫گیرد‬.
◈‫روش‬‫سایه‬‫ای‬‫همچنین‬‫یکی‬‫از‬‫روش‬‫های‬‫مفید‬‫برای‬‫تحقیقات‬‫کاربر‬‫از‬
‫نظر‬‫بودجه‬،‫است‬‫زیرا‬‫این‬‫روش‬‫تنها‬‫به‬‫زمان‬‫نیاز‬‫دارد‬‫و‬‫سرمایه‬
‫گذاری‬‫زیادی‬‫را‬‫طلب‬‫نمی‬‫کند‬.
4

5. ‫استفاده‬ ‫زمان‬
‫این‬‫روش‬‫در‬‫هنگام‬‫جستجوی‬‫یک‬‫حوزه‬‫پژوهشی‬‫برای‬‫به‬
‫دست‬‫آوردن‬‫درک‬‫غنی‬‫از‬‫انگیزه‬‫کاربر‬/‫مشتری‬/‫کارمند‬‫و‬
‫ضبط‬‫آنچه‬‫مردم‬‫انجام‬‫می‬،‫دهند‬‫نه‬‫آنچه‬‫که‬‫می‬‫گویند‬‫انجام‬
‫می‬،‫دهند‬‫استفاده‬‫می‬‫شود‬.‫روش‬‫سایه‬‫ای‬‫می‬‫تواند‬‫در‬‫مدت‬
‫زمان‬‫طوالنی‬‫انجام‬،‫شود‬‫به‬‫شرطی‬‫که‬‫بودجه‬‫و‬‫برنامه‬‫اجازه‬
‫دهد‬‫و‬‫یا‬‫به‬‫سرعت‬‫برای‬‫درک‬‫سریع‬‫از‬‫یک‬‫مشکل‬‫نیازی‬
‫نباشد‬.
5

6. ‫کاربرد‬
‫روش‬‫سایه‬‫ای‬‫برای‬‫درک‬‫رفتار‬،‫فردی‬‫عقاید‬‫و‬‫همچنین‬‫درک‬
‫نقش‬‫و‬‫مسیر‬‫شخص‬‫از‬‫طریق‬‫یک‬‫سازمان‬‫و‬‫یا‬‫تعامل‬‫با‬‫دیگر‬
‫اشخاص‬‫یا‬‫افراد‬‫در‬‫یک‬‫محیط‬‫خاص‬‫مورد‬‫استفاده‬‫قرار‬‫می‬
‫گیرد‬.‫این‬‫روش‬‫همچنین‬‫در‬‫ارزیابی‬‫تغییرات‬،‫سازمانی‬
‫بازاریابی‬‫محصول‬‫یا‬،‫موقعیت‬‫و‬‫طراحی‬‫تجربه‬‫و‬‫خدمات‬‫استفاده‬
‫می‬‫شود‬.
6

7. ‫فرایند‬
(1‫دامنه‬‫و‬‫مردم‬‫شناسی‬
‫تعیین‬‫مکان‬‫مناسب‬‫برای‬‫تحقیق‬‫و‬‫شخص‬‫یا‬‫اشخاص‬‫مناسب‬‫در‬
‫آن‬‫محل‬‫برای‬‫دنبال‬‫کردن‬.‫این‬‫دوره‬‫همچنین‬‫می‬‫تواند‬‫شامل‬
‫مطالعات‬‫اولیه‬‫در‬‫مورد‬‫نقش‬،‫ها‬‫زبان‬/‫اصطالحات‬‫استفاده‬‫شده‬
‫و‬‫مسائل‬‫مربوط‬‫به‬‫آن‬‫باشد‬.
7

8. ‫فرایند‬(‫ادامه‬)
2)‫حفظ‬‫دسترسی‬
‫این‬‫یک‬‫گام‬‫مهم‬،‫است‬‫زیرا‬‫تا‬‫زمانی‬‫که‬‫بتواند‬‫تمام‬‫دوره‬‫سایه‬
‫را‬‫کامل‬،‫کند‬‫برای‬‫دسترسی‬‫به‬‫آن‬‫طول‬‫می‬‫کشد‬.‫دسترسی‬
‫باید‬‫به‬‫صورت‬‫نامحدود‬‫باشد‬‫و‬‫ممکن‬‫است‬‫شامل‬‫تماس‬‫با‬
‫اشخاص‬‫ثالث‬‫برای‬‫مجوز‬‫مناسب‬‫باشد‬.
8

9. ‫فرایند‬(‫ادامه‬)
3)‫توسعه‬‫اعتماد‬
‫هدف‬‫از‬‫روش‬،‫سایه‬‫کسب‬‫موقعیت‬‫خودی‬‫است‬.‫هنگامی‬‫که‬
‫دسترسی‬‫به‬‫شما‬‫داده‬‫می‬،‫شود‬‫محقق‬‫باید‬‫یک‬‫رابطه‬‫سالم‬‫با‬
‫فردی‬‫که‬‫سایه‬‫دارد‬‫ایجاد‬‫کند‬.‫اگر‬‫شرکت‬‫کننده‬‫راحت‬،‫نباشد‬
‫ممکن‬‫است‬‫اطالعات‬‫مهمی‬‫از‬‫دست‬‫برود‬.‫این‬‫روش‬‫به‬‫مقدار‬
‫زیادی‬‫اعتماد‬‫نیاز‬‫دارد‬‫و‬‫محقق‬‫باید‬‫به‬‫طور‬‫مداوم‬‫در‬‫مدیریت‬
‫ارتباط‬‫در‬‫طول‬‫دوره‬‫سایه‬‫کار‬‫کند‬.
9

10. ‫فرایند‬(‫ادامه‬)
4)‫سایه‬
‫محقق‬‫نزدیک‬‫به‬‫یک‬‫فرد‬‫در‬‫طی‬‫یک‬‫دوره‬‫زمانی‬،‫مشخص‬‫به‬‫طور‬
‫مستمر‬‫مجموعه‬‫ای‬‫از‬‫یادداشت‬‫ها‬‫را‬‫می‬‫نویسد‬.‫محقق‬‫همچنین‬
‫سؤاالت‬‫مکرری‬‫را‬‫برای‬‫روشن‬‫شدن‬‫و‬‫به‬‫فعالیت‬‫واداشتن‬
‫مشارکت‬‫کننده‬‫برای‬‫ارائه‬‫تفسیر‬‫در‬‫مورد‬‫اقدامات‬‫و‬‫گزینه‬
‫های‬‫خود‬‫می‬،‫دهد‬‫می‬‫پرسد‬.
10

11. ‫فرایند‬(‫ادامه‬)
5)‫ثبت‬‫و‬‫ضبط‬
‫پژوهشگر‬‫مجموعه‬‫ای‬‫از‬‫یادداشت‬‫ها‬‫را‬‫از‬‫دوره‬‫سایه‬‫ضبط‬‫و‬
‫گردآوری‬‫می‬‫کند‬‫و‬‫همچنین‬‫یادداشت‬‫های‬‫تجربی‬‫خود‬‫را‬‫نیز‬‫به‬
‫آنها‬‫اضافه‬‫می‬‫کند‬.‫اگر‬‫دوره‬‫سایه‬‫بیش‬‫از‬‫چندین‬‫شیفت‬‫یا‬
‫چند‬‫روز‬‫ادامه‬‫داشته‬،‫باشد‬‫اطالعات‬‫کسب‬‫شده‬‫باید‬‫بعد‬‫از‬‫هر‬
‫نوبت‬‫ضبط‬‫و‬‫پیاده‬‫سازی‬‫شوند‬.
11

12. ‫فرایند‬(‫ادامه‬)
6)‫تجزیه‬‫و‬‫تحلیل‬
‫محقق‬‫مجموعه‬‫داده‬‫های‬‫زیادی‬‫را‬‫که‬‫در‬‫طول‬‫دوره‬‫سایه‬‫انباشته‬‫شده‬،‫است‬
‫تجزیه‬‫و‬‫تحلیل‬‫می‬‫کند‬.‫بحث‬‫هایی‬‫وجود‬‫دارد‬‫که‬‫آیا‬‫برای‬‫تسهیل‬‫این‬
‫فرایند‬‫باید‬‫از‬‫نرم‬‫افزار‬‫تحقیق‬‫کیفی‬‫استفاده‬‫شود‬‫یا‬‫اینکه‬‫بی‬‫فایده‬‫است‬
‫اگر‬‫اسیر‬‫دردسرها‬‫و‬‫ماهیت‬‫تفصیل‬‫گرای‬‫این‬‫روش‬(‫روش‬‫کیفی‬)‫شوید‬.
‫روش‬‫های‬‫خالصه‬،‫سازی‬‫و‬‫ارائه‬‫داده‬‫ها‬‫می‬‫تواند‬‫شامل‬،‫داستان‬‫روایت‬‫ها‬
‫و‬‫طرح‬‫شخصیت‬‫باشد‬.
12

13. ‫نکته‬ ‫چند‬
◈‫مهم‬‫ترین‬‫اصل‬‫در‬‫روش‬‫سایه‬‫ای‬‫آن‬‫است‬‫که‬‫فرد‬‫مشاهده‬
‫کننده‬‫سعی‬‫کند‬‫طوری‬‫رفتار‬‫کند‬‫که‬‫رفتار‬‫او‬‫کمترین‬‫تاثیر‬‫را‬
‫روی‬‫آزمایش‬‫شونده‬‫و‬‫اعمال‬‫او‬‫داشته‬‫باشد‬.‫این‬‫بدان‬
‫معماست‬‫که‬‫مشاهده‬‫کننده‬‫تنها‬‫می‬‫تواند‬‫در‬‫موقعیت‬‫های‬
‫پیچیده‬‫و‬‫بحرانی‬‫سواالتی‬‫را‬‫از‬‫شخص‬‫آزمایش‬‫شونده‬
‫داشته‬‫باشد‬.
13

14. ‫نکته‬ ‫چند‬
◈‫روش‬‫سایه‬‫ای‬‫یک‬‫روش‬‫انعطاف‬‫پذیر‬‫است‬‫که‬‫برای‬
‫آشنایی‬‫سریع‬‫و‬‫فشرده‬‫با‬‫موضوعات‬‫پیچیده‬‫مناسب‬‫است‬.
‫با‬‫این‬،‫حال‬‫به‬‫عنوان‬‫مبنای‬‫تحقیق‬‫کاربر‬‫در‬‫یک‬،‫پروژه‬
‫همیشه‬‫باید‬‫توسط‬‫روش‬‫های‬‫مکمل‬(‫مانند‬‫مصاحبه‬‫های‬
‫کیفی‬)‫تکمیل‬‫گردد‬.
14

15. ‫نکته‬ ‫چند‬
◈‫مزیت‬‫اصلی‬‫روش‬‫سایه‬‫ای‬‫این‬‫است‬‫که‬‫همه‬‫مشاهدات‬
‫در‬‫زمینه‬‫طبیعی‬‫افراد‬‫مشاهده‬‫شده‬‫ساخته‬‫می‬‫شوند‬.
◈‫سایه‬‫می‬‫تواند‬‫در‬‫هر‬‫دوره‬‫زمانی‬‫اتفاق‬‫بیفتد‬.‫این‬‫می‬
‫تواند‬‫کوتاه‬‫باشد‬(30‫دقیقه‬)‫به‬‫شدت‬‫درگیر‬(‫در‬‫طول‬‫یک‬
‫دوره‬‫چند‬‫روز‬‫یا‬‫چند‬‫هفته‬).
15

16. ‫کاربری‬ ‫تجربه‬ ‫تحقیقات‬ ‫در‬ ‫ای‬ ‫سایه‬ ‫روش‬ ‫نقش‬
16

17. ‫مثال‬
◈Northern nursing practice in a primary health care setting
Adele Vukic MN and Barbara Keddy PhD
◈‫این‬‫مقاله‬‫به‬‫بررسی‬‫ماهیت‬‫کار‬‫پرستاری‬‫مرکز‬‫شمال‬‫و‬‫یا‬‫واقعیت‬‫روزمره‬
‫پرستاری‬‫شمالی‬‫در‬‫یک‬‫مرکز‬‫مراقبت‬‫های‬‫اولیه‬‫در‬‫کانادا‬‫می‬‫پردازد‬.‫این‬
‫مطالعه‬‫به‬‫منظور‬‫بررسی‬‫سیستماتیک‬‫کار‬‫پرستاران‬‫در‬‫محیط‬‫بومی‬‫صورت‬
‫گرفت‬.
◈‫در‬‫این‬‫پژوهش‬‫رفتار‬‫پرستاران‬‫با‬‫تجربه‬‫در‬‫طول‬‫دو‬‫هفته‬‫با‬‫روش‬‫سایه‬‫ای‬‫زیر‬
‫نظر‬‫گرفته‬‫شد‬‫و‬‫همچنین‬‫یادداشت‬‫های‬‫میدانی‬‫و‬‫مصاحبه‬‫های‬‫صوتی‬‫تصویری‬
‫با‬‫این‬‫پرستاران‬‫صورت‬‫گرفت‬.
17

18. ‫منابع‬
◈ Vukic, A and Keddy, B. (2002.) Northern nursing practice in a primary
health care setting. Journal of Advanced Nursing, 40(5), 542-548.
◈ Gilliat-Ray, S. (2011). Being there: the experience of shadowing a
British Muslim Hospital chaplain. Qualitative Research, 11(5), 469–486
◈ Shadowing. designresearchtechniques.com.
◈ Focusing on methods: Shadowing. experience.sap.com.
◈ Shadowing in User Research - Do You See What They See?.
www.interaction-design.org.
18

19. Thanks!
Any questions?
You can find me at:
Iman.narimani.1995@gmail.com
19

20. 20