Rhs2003 report (1)

Íºõºí ¿ðæèõ¿éí
ýð¿¿ë ìýíä öóâðàë
ННөөххөөнн үүрржжииххүүййнн
ээррүүүүлл ммээннддииййнн
ссууддааллггаааа
2003 оонн
Òºñºë: MON/02/P08
НҮБ-ын
Хүн амын
сан
Монгол Улсын
Үндэсний
статистикийн газар
Монгол Улсын
Эрүүл мэндийн яам
Óëààíáààòàð õîò
2004 îíû 10-ð ñàð

Тайланг ýìõýòãýñýí баг:
Монгол эхийг хянасан: Пандийн Бямбацэрэн
Бидэръяàгийн Цэрэнханд
Рэндэндэвийн Ойдоâданзан
(ÌÓ-ûí ãàâúÿàò ýäèéí çàñàã÷, ïðîôåññîð)
Балдангийн Жав
( ÌÓ-ûí Àðäûí ýì÷, äîêòîð, ïðîôåññîð)
Загварыг гаргаж эмхтгэсэн: Авирмэдийн Амарбал
Шагдарын Ариунболд
Тайлбар: Энэх¿¿ тайлан англи хэлээр хэвлэгдсэн áºãººä тайланд гарч
байгаа ¿нэлэлт, д¿ãнэлт¿¿д нь зºвхºн бичсэн х¿м¿¿сийн санал болно.
Ñàíàë õ¿ñýëò áàéâàë äîîðõè
õàÿãààð õîëáîî áàðèíà óó.
¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí ãàçàð
Çàñãèéí ãàçðûí III áàéð
Áàãà òîéðóó 44, Ñ¿õáààòàðûí òàëáàé,
Óëààíáààòàð, Ìîíãîë Óëñ
È-maéë:nso@magicnet.mn
Ôàêñ: 976-1-324518
¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí ãàçðààñ ýðõëýí õýâëýí ãàðãàâ.
Óëààíáààòàð, Ìîíãîë Óëñ
2003 îíû 10-ð ñàð

i
Àãóóëãà
Õóóäàñ
Õ¿ñíýãò v
Çóðàã xiv
ªìíºõ ¿ã xv
Òàëàðõàë xvi
Òàéëàíã áè÷èõýä îðîëöîãñîä xvii
Ñóäàëãààíààñ ãàðñàí òîâ÷ ä¿ãíýëò¿¿ä xix
Òîâ÷èëñîí ¿ãèéí òàéëáàð xxvii
Á¿ëýã 1: Îðøèë 1
À. Àìàðáàë
Ãàçàð ç¿éí áàéðøèë, óóð àìüñãàë, ò¿¿õ 1
Õ¿í àìûí ºñºëò 3
Õ¿í àìûí áàéðøèëò, øèëæèõ õºäºëãººí 4
Õ¿í àìûí áîäëîãî 4
Íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäèéí 2 äàõü ñóäàëãàà 6
ÕÀÍ¯ÝÌÑ-ûí ò¿¿âýðëýëò 6
Àñóóëãûí õóóäàñ 8
ÕÀÍ¯ÝÌÑ-ã ÿâóóëàõ òºëºâëºãºº 9
Òóðøèëòûí ñóäàëãàà 9
Ìýäýýëýë öóãëóóëàõ 9
Ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ 10
Ñóäàëãààíû õàìðàëò 10
Á¿ëýã 2: ªðõ, õ¿í àìûí áàéäàë 11
À. Àìàðáàë, Á. Öýðýíõàíä
Õ¿í àìûí íàñ, õ¿éñèéí á¿òýö 11
ªðõèéí á¿òýö 13
Áîëîâñðîëûí ò¿âøèí 13
ªðõèéí îðîí ñóóöíû íºõöºë 16
ßðèëöëàãàä õàìðàãäñàí õ¿ì¿¿ñèéí òàëààðõ
18
¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
Îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí õýðýãñëýëèéí õ¿ðòýýìæ 20
Àæèë ýðõëýëòèéí áàéäàë 21
Á¿ëýã 3: Òºðºëò 27
Á. Öýðýíõàíä, Á. Öýäìàà
Òºðºëòèéí ò¿âøèí áà õàíäëàãà 27
Òºðºëòèéí ÿëãààòàé áàéäàë ñîíãîñîí
29
¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð
Òºð¿¿ëñýí á¿õ õ¿¿õäèéí òîî 30
Àíõíû òºðºëòèéí íàñ 32
Ä¿ãíýëò 34

Á¿ëýã 4: Ãýð á¿ë òºëºâëºëò 37
Á. Ñî¸ëòóÿà, Ò. Óÿíãà
Ãýð á¿ë òºëºâëºëòèéí àðãóóäûí òàëààðõ ìýäëýã 37
Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà, õýðýãñëèéí õýðýãëýý 41
Ãýð á¿ëòýé áîëîí ãýð á¿ëã¿é áàéñàí
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ÆÑÀÕ-èéã àíõ õýðýãëýæ ýõëýõ
¿åèéí õ¿¿õäèéí òîî
ii
50
Ýìýãòýé÷¿¿äèéí õóàíëèéí àðãûí ìýäëýã 51
¯ðèéí ñóâãàà áîîëãîñîí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ãîë÷ íàñ,
52
ìýñ çàñàë õèéëãýñíýýñ õîéøõè õóãàöààãààð
ÆÑÀÕ-èéí íèéë¿¿ëýëò (ýõ ¿¿ñâýðýýð) 52
ÆÑÀÕ-èéã öààøèä õýðýãëýõ õàíäëàãà 53
ÆÑÀÕ-èéã öààøèä õýðýãëýõèéã õ¿ñýõã¿é áàéãàà
54
øàëòãààí
ÆÑÀÕ-èéã îäîîãîîð õýðýãëýääýãã¿é ÷ öààøèä
õýðýãëýõ õ¿ñýëòýé áàéãàà ýìýãòýé÷¿¿äèéí
õýðýãëýõèéã õ¿ñ÷ áàéãàà àðãóóä
55
Ýõíýð, íºõðèéí ãýð á¿ë òºëºâëºëòèéí õàíäëàãà 56
Ä¿ãíýëò 57
Á¿ëýã 5: Òºðºëòºä íºëººëºõ áóñàä õ¿÷èí ç¿éëñ 59
À. Ñîëîíãî, Ñ. Õèøèãýý
Ãýðëýëòèéí áàéäàë 59
Àíõ ãýðëýñýí íàñ 60
Àíõíû ãýðëýëòèéí ãîë÷ íàñíû ÿëãàà 61
Àíõ áýëãèéí õàðüöààíä îðñîí íàñ 63
Ãýð á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí áýëãèéí õàðüöààíû
63
÷àäàâõ
Õ¿¿õýä òºð¿¿ëñíèé äàðàà ñàðûí òýìäãýý ¿çýýã¿é,
áýëãèéí õàðüöààíä îðîîã¿é áà äàõèí
æèðýìñëýõã¿é áàéõ òîõèîëäîë
66
Æèðýìñëýõã¿é áàéõ ãîë÷ õóãàöàà 68
Öýâýðøèëò 69
Ä¿ãíýëò 69
Á¿ëýã 6: Òºðºëòèéí òºñººëºë 71
Ä. Ñ¿õýý, Ã. Áàÿðõ¿¿
Õ¿ñ÷ áàéãàà õ¿¿õäèéí òîî 71
Ãýð á¿ë òºëºâëºëòèéí õýðýãöýý 74
Õ¿¿õäèéí õàìãèéí çîõèñòîé òîî 77
Õ¿ñ÷ áàéãàà áîëîí õ¿ñýýã¿é òºðºëò 79
Ä¿ãíýëò 81
Á¿ëýã 7: Íÿëõàñ, õ¿¿õäèéí íàñ áàðàëò 83
À. Àìàðáàë, Ã. ×îéæàìö
Íàñ áàðàëòûí ò¿âøèí 85
Íàñ áàðàëòûí ò¿âøèíãèéí ÿëãàà 85
Íàñ áàðàëòûí øóóä áóñ òîîöîîã ãàðãàõàä
88
àøèãëàäàã MORTPAK-ûí æóðàì áîëîí íàñ
áàðàëòûí òîîöîîíû ¿ð ä¿íãèéí òàëààðõ òàéëáàð
Ä¿ãíýëò 90

Á¿ëýã 8: Íºõºí ¿ðæèõ¿é áà õ¿¿õäèéí ýð¿¿ë ìýíä 91
Á. Ñàðàí÷èìýã, Ã. Ñî¸ëãýðýë
Òºðºõèéí ºìíºõ õÿíàëò 92
Òºðºõèéí ºìíºõ õÿíàëòàíä îðñîí õóãàöàà 93
Òºìðèéí áýëäìýëèéí õýðýãëýý 94
Æèðýìñýí áàéõ ¿åèéí õ¿íäðýë 95
Æèðýìñýí áàéõ ¿åèéí õàâñàðñàí ºâ÷èí 96
Òºðºõ ýõ÷¿¿äèéí àìðàõ áàéðíû ¿éë÷èëãýý 97
Ýìíýëýãò áîëîí ãýðòýý òºðñºí õ¿¿õä¿¿ä 97
Òºðºõ ¿åèéí òóñëàìæ 98
Òºðºõ ¿åèéí õ¿¿õäèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäàë 99
Òºðºõ ¿åèéí õ¿íäðýë 100
Òºðñíèé äàðààõü ýì÷èéí çºâëºãºº 102
Õàëóóðàõ áà àìüñãàëûí çàìûí öî÷ìîã õàëäâàðò
ºâ÷èí
iii
103
Ñóóëãàëò ºâ÷èí, ò¿¿íèé ýì÷èëãýý 104
Ä¿ãíýëò 106
Á¿ëýã 9: Õ¿¿õäèéí õºõººð õîîëëîëò 109
Á. Ñàðàí÷èìýã, Ã. Ðýãçìàà
Õ¿¿õäýý àìëóóëñàí áàéäàë 109
Õºõººð õîîëëîëò 110
Ä¿ãíýëò 115
Á¿ëýã 10: ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààðõ ìýäëýã, õàíäëàãà 117
Ï. Ìºíõöýöýã, Ì.Àëòàíõ¿¿
ÁÇÄÕ-ûí òàëààðõ ìýäëýã 117
Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ 121
ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààðõ ìýäëýã 124
ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààð ¿íýí çºâ îéëãîëòòîé áàéãàà
130
ýñýõ
ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààð çîõèõ ìýäëýãòýé
ýìýãòýé÷¿¿äèéí áýëãèéí õàðüöààíä ãàðñàí
ººð÷ëºëò
132
Ä¿ãíýëò 135
Á¿ëýã 11: ¯ð õºíäºëò 137
Ñ. Íàâ÷àà, Ä. Óðàí÷èìýã
Æèðýìñëýëòèéí òºãñãºë 137
¯ð õºíäºëòèéí áàéäàë 138
¯ð õºíäºëòèéí ò¿âøèí 140
¯ð õºíäºëò áà õ¿¿õäèéí òîî 141
Ñ¿¿ë÷èéí ¿ð õºíäºëòèéí øàëòãààí 141
¯ð õºíäºõ øèéäâýð áà æèðýìñíèé õóãàöàà 142
¯ð õºíä¿¿ëñýí ãàçàð áà ¿éë÷èëãýýíèé òºëáºð 143
¯ð õºíäºëòèéí ¿éë÷èëãýý áà çºâëºãºº 144
¯ð õºíäºëò áà ÆÑÀÕ-ûí õýðýãëýý 146
¯ð õºíäºëò íü ÆÑÀÕ õýðýãëýõýýñ õÿëáàð 148
¯ð õºíäºëòèéã õóóëèàð çºâøººðñºí áàéäàë 148
Ä¿ãíýëò 148

Á¿ëýã 12: ªñâºð ¿åèéíõíèé íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíä 151
Ò. Íàâ÷, Ì. Îþóíöýöýã
Îõèäûí òºðºëò 151
ªñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí æèðýìñëýõýýñ
ñýðãèéëýõ àðãûí ìýäëýã, õýðýãëýý, áýëãèéí
àìüäðàë
iv
153
ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààðõ ìýäëýã, õàíäëàãà 160
Ä¿ãíýëò 169
Àøèãëàñàí ìàòåðèàë 1170
Õàâñðàëò À Ñóäàëãààíû ìýäýýëëèéí ÷àíàð - ò¿¿âýðëýëòèéí áóñ
àëäàà
171
Õàâñðàëò Á Ò¿¿âýðëýëòèéí õýëáýëçýë 175
Õàâñðàëò Â Óäèðäàõ çºâëºë, àæëûí õýñýã
Ìýäýýëýë öóãëóóëàëòàíä îðîëöîã÷èä
187
Õàâñðàëò Ä Àñóóëãûí õóóäàñ 189

Õ¿ñíýãòèéí æàãñààëò
Õ¿ñíýãò 1.01 Ìîíãîëûí õ¿í àì ç¿éí çàðèì ¿ç¿¿ëýëò, 1979,
1989, 2000, 2003 îíóóäààð
v
3
Õ¿ñíýãò 1.02 Ò¿¿âýðëýãäñýí áàã, õîðîî áîëîí ºðõèéí òîî,
Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
7
Õ¿ñíýãò 1.03 ÕÀÍ¯ÝÌÑ-ã ÿâóóëñàí òºëºâëºãºº 9
Õ¿ñíýãò 1.04 Ñóäàëãààíû õàìðàëòûí áàéäàë, áàéðøëààð,
10
Õ¿ñíýãò 2.01 ªðõèéí õ¿í àìûí íàñ (áýëýí õ¿í àìààð),
õ¿éñèéí á¿òýö, õîò, õºäººãººð, Ìîíãîë óëñ,
2003 îí
12
Õ¿ñíýãò 2.02 Õ¿í àìûí íàñíû á¿òýö, 1969, 1979, 1989 îíû
òîîëëîãî, 2003 îíû ñóäàëãààãààð, Ìîíãîë óëñ,
2003 îí
12
Õ¿ñíýãò 2.03 Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ºðõèéí ýçëýõ õóâèéí
æèí ºðõèéí òýðã¿¿ëýã÷èéí õ¿éñ, ºðõèéí àì
á¿ëèéí òîî, áàéðøëààð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
13
Õ¿ñíýãò2.04(A) Áîëîâñðîë ýçýìøñýí ýðýãòýé÷¿¿äèéí õóâèéí
æèí (áýëýí õ¿í àìààð), íàñíû á¿ëýã,
áàéðøëààð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
14
Õ¿ñíýãò 2.04(Á) Áîëîâñðîë ýçýìøñýí ýìýãòýé÷¿¿äèéí õóâèéí
æèí (áýëýí õ¿í àìààð), íàñíû á¿ëýã,
15
Õ¿ñíýãò 2.05 Ñóðãóóëüä ñóðàëöäàã 6-24 íàñíû õ¿í àìûí
(áýëýí õ¿í àìààð) õóâèéí æèí, íàñ, õ¿éñ,
15
Õ¿ñíýãò 2.06 ªðõèéí ýçëýõ õóâèéí æèí, îðîí ñóóöíû
íºõöºë, áàéðøëààð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
16
Õ¿ñíýãò 2.07 Ýìíýëãèéí ò¿ðãýí òóñëàìæ äóóääàã õýðýãñëèéí
õóâèéí æèí, àíõíû òóñëàìæ àâàõ äóíäàæ
õóãàöàà, õîò, õºäººãººð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
17
Õ¿ñíýãò 2.08 Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ýìýãòýé÷¿¿äèéí
õóâèéí æèí, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëòýýð, Ìîíãîë
óëñ, 2003 îí
19
Õ¿ñíýãò 2.09 Òºðºõ íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí õóâèéí æèí,
áîëîâñðîëûí ò¿âøèí, íàñíû á¿ëýã, áàéðøèë,
á¿ñ íóòãààð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
20
Õ¿ñíýãò 2.10 Ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ìýäýýëýë àâ÷ áóé
ýõ ¿¿ñâýð, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëòýýð; íºõð¿¿äèéí
ýçëýõ õóâü, ìýäýýëýë àâ÷ áóé ýõ ¿¿ñâýð¿¿äýýð
(ñ¿¿ë÷èéí äîëîî õîíîãîîð), Ìîíãîë óëñ, 2003
îí
21
Õ¿ñíýãò 2.11 Ýìýãòýé÷¿¿äèéí àæèë ýðõëýëòèéí áàéäàë
õóâèéí æèíãýýð, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð,
22

Õ¿ñíýãò 2.12 Àæèë ýðõýëäýã ýìýãòýé÷¿¿äèéí õóâèéí æèí,
ñåêòîð, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð, Ìîíãîë óëñ,
2003 îí
vi
23
Õ¿ñíýãò 2.13 Àæèë ýðõýëäýã ýìýãòýé÷¿¿äèéí õóâèéí æèí,
îäîîãèéí ýðõýëæ áóé àæèë, ñîíãîñîí
¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
24
Õ¿ñíýãò 2.14 Öàëèí àâ÷ áóé ýìýãòýé÷¿¿äèéí õóâèéí æèí,
öàëèí, îðëîãîî çàðöóóëàõàä ýìýýãòýé÷¿¿ä
õýðõýí îðîëöîæ áàéãàà, ñîíãîñîí
25
Õ¿ñíýãò 3.01 Ñóäàëãààíààñ ºìíºõ ãóðâàí æèëèéí íàñíû
á¿ëýã äýõü òºðºëòèéí áîëîí òºðºëòèéí
íèéëáýð, òóñãàé, åðºíõèé êîýôôèöèåíò¿¿ä,
áàéðøëààð, Ìîíãîë óëñ, 1998, 2003 îí
28
Õ¿ñíýãò 3.02 Ñóäàëãààíû ºìíºõ ãóðâàí æèëèéí òºðºëòèéí
íèéëáýð êîýôôèöèåíò, îäîîãîîð æèðýìñýí
áàéãàà ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâèéí æèí,
40-49 íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí íèéò òºð¿¿ëñýí
äóíäàæ õ¿¿õäèéí òîî, ñîíãîñîí
30
Õ¿ñíýãò 3.03 Íèéò ýìýãòýé÷¿¿ä áîëîí îäîîãîîð ãýð á¿ëòýé
áàéãàà ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, òºð¿¿ëñýí
á¿õ õ¿¿õäèéí òîî, äóíäàæ òîî áîëîí àìüä
áàéãàà õ¿¿õäèéí äóíäàæ òîî, ýìýãòýé÷¿¿äèéí
íàñíû á¿ëãýýð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
31
Õ¿ñíýãò 3.04 Ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâèéí æèí àíõ òºðºõ
¿åèéí áîëîí ñóäàëãàà ÿâñàí ¿åèéí íàñààð,
33
Õ¿ñíýãò 3.05 25-29 íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí àíõíû òºðºëòèéí
¿åèéí ãîë÷ íàñ, ñóäàëãàà ÿâñàí ¿åèéí íàñ,
áàéðøèë, á¿ñ íóòàã, áîëîâñðîëûí ò¿âøèíãýýð,
Ìîíãîë óëñ, 1998, 2003 îí
33
Õ¿ñíýãò 4.01 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà, õýðýãñëèéí
òàëààð ìýäëýãòýé íèéò ýìýãòýé÷¿¿ä áîëîí ãýð
á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ÆÑÀÕ-èéí
òºðëººð, Ìîíãîë óëñ, 1998, 2003 îí
38
Õ¿ñíýãò 4.02 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãûã ìýääýã ãýð
á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ñîíãîñîí
¿ç¿¿ëýëòýýð, Ìîíãîë óëñ, 1998, 2003 îí
39
Õ¿ñíýãò 4.03 Ñóäàëãààíû ºìíºõ íýã ñàðä ãýð á¿ë
òºëºâëºëòèéí òàëààð ðàäèî òåëåâèçýýñ ñîíñîæ
ìýäñýí, ìýäýýã¿é ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü,
ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëòýýð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
40
Õ¿ñíýãò 4.04 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ ÿìàð íýã àðãà
õýðýãñëèéã õýðýãëýæ áàéñàí íèéò ýìýãòýé÷¿¿ä
áîëîí ãýð á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü,
æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà õýðýãñýë, íàñíû
á¿ëãýýð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
42
Õ¿ñíýãò 4.05 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà õýðýãñýë
õýðýãëýæ áàéñàí ýðýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâüä,
æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà, õýðýãñýë,
43

Õ¿ñíýãò 4.06 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà õýðýãëýæ áàéãàà
íèéò ýìýãòýé÷¿¿ä, ãýð á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí
ýçëýõ õóâü, æèðýìñýëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà
õýðýãñýë, íàñíû á¿ëãýýð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
vii
45
õýðýãëýæ áàéãàà ãýð á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí
ýçëýõ õóâü, æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà
õýðýãñýë, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëòýýð, Ìîíãîë óëñ,
2003 îí
47
Õ¿ñíýãò 4.08 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àëü íýã àðãà
õýðýãñëèéã õýðýãëýæ áàéãàà íèéò
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, õýð óäààí
õóãàöààãààð ¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãëýæ áàéãàà
ýñýõ, ÆÑÀÕ-èéí òºðëººð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
48
õýðýãëýæ áàéãàà ýðýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâüä,
æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà, õýðýãñýë,
49
Õ¿ñíýãò 4.10 Ãýð á¿ëòýé áîëîí óðä íü ãýð á¿ëòýé
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, æèðýìñëýõýýñ
ñýðãèéëýõ àðãà, õýðýãñýë àíõ õýðýãëýæ ýõëýõ
¿åèéí àìüä õ¿¿õäèéí òîî, õ¿¿õäèéí ãîë÷ òîî,
ýìýãòýé÷¿¿äèéí íàñíû á¿ëãýýð, Ìîíãîë óëñ
2003 îí
50
Õ¿ñíýãò 4.11 Íèéò ýìýãòýé÷¿¿ä áîëîí áýëãèéí õàðüöààãàà
õóàíëèãààð çîõèöóóëäàã ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ
õóâü, ñàðûí òýìäãèéí õîîðîíäûí àëü ¿åä íü
æèðýìñëýõ áîëîìæòîéã õýðõýí ìýääýã
áàéäëààð, Ìîíãîë óëñ, 1998, 2003 îí
51
Õ¿ñíýãò 4.12 ¯ðèéí ñóâãàà áîîëãîñîí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ
õóâü, ìýñ çàñàë õèéëãýñýí ¿åèéí íàñ, ãîë÷ íàñ,
ìýñ çàñàë õèéëãýñíýýñ õîéøõè õóãàöààãààð,
52
Õ¿ñíýãò 4.13 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ îð÷èí ¿åèéí àëü íýã
àðãà õýðýãñëèéã õýðýãëýæ áàéãàà
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ÆÑÀÕ-èéã õààíààñ
àâàõ áîëîìæòîé áîëîõ, çàðäëûí òºðëººð,
53
Õ¿ñíýãò 4.14 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ ÿìàð íýã àðãà,
õýðýãñëèéã îäîîãîîð õýðýãëýäýãã¿é ãýð á¿ëòýé
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, öààøèä
æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà õýðýãñëèéí àëü
íýãèéã õýðýãëýõèéã õ¿ñ÷ áàéãàà ýñýõ, àìüä
õ¿¿õäèéí òîîãîîð, Ìîíãîë óëñ, 1998, 2003 îí
54
Õ¿ñíýãò 4.15 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà õýðýãñëèéã
õýðýãëýäýãã¿é ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, íàñ,
öààøèä õýðýãëýõèéã õ¿ñýõã¿é áàéãàà
øàëòãààíààð, Ìîíãîë óëñ, 1998, 2003 îí
55

Õ¿ñíýãò 4.16 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà õýðýãñëèéã
îäîîãîîð õýðýãëýäýãã¿é ÷ öààøèä ÿìàð íýã
àðãà õýðýãëýõ õ¿ñýëòýé ãýð á¿ëòýé
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, íàñ, ÆÑÀÕ-èéí
òºðºë, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
viii
56
Õ¿ñíýãò 4.17 Ýõíýð, íºõðèéí ýçëýõ õóâü, ãýð á¿ë
òºëºâëºëòèéí òàëààðõ ¿çýë áîäëîîð, Ìîíãîë
óëñ, 2003 îí
57
Õ¿ñíýãò 5.01 Ãýð á¿ëèéí áàéäàë, íàñíû á¿ëãýýð, Ìîíãîë
óëñ, 2003 îí (õóâèàð)
59
Õ¿ñíýãò 5.02 Ýìýãòýé÷¿¿äèéí àíõ ãýð á¿ë áîëñîí íàñ, àíõíû
ãýðëýëòèéí ãîë÷ íàñ, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
(ºñºí íýìýãäñýí õóâèàð)
61
Õ¿ñíýãò 5.03 Ýìýãòýé÷¿¿äèéí (25-49 íàñòàé) àíõíû
ãýðëýëòèéí ãîë÷ íàñ, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð,
62
Õ¿ñíýãò 5.04 Áýëãèéí õàðüöààíä îðñîí ýìýãòýé÷¿¿äèéí
õóâèéí æèí, àíõ áýëãèéí õàðüöààíä îðñîí íàñ,
àíõ áýëãèéí õàðüöààíä îðñîí ãîë÷ íàñ,
îäîîãèéí íàñààð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
63
Õ¿ñíýãò 5.05 Ãýð á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü ñ¿¿ëèéí
4 äîëîî õîíîãèéí (ñóäàëãààíû ºìíºõ) áýëãèéí
õàðüöààíä îðñîí áàéäàë, ãýðëýëòèéí
¿ðãýëæèëñýí õóãàöàà, íàñíû á¿ëýã, ãýð á¿ëèéí
áàéäàë, á¿ñ íóòàã, áîëîâñðîë, æèðýìñëýõýýñ
ñýðãèéëýõ àðãà õýðýãñëèéã õýðýãëýäýã
áàéäëààð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
65
Õ¿ñíýãò 5.06 Òºðñºí õ¿¿õäèéí ýçëýõ õóâü, òºðñíººñ õîéø ýõ
íü ñàðûí òýìäãýý ¿çýýã¿é, áýëãèéí õàðüöààíä
îðîîã¿é, æèðýìñëýõã¿é áàéõ õóãàöààãààð,
67
Õ¿ñíýãò 5.07 Ýìýãòýé÷¿¿äèéí òºðñíººñºº õîéø ñàðûí
òýìäýãýý ¿çýýã¿é, áýëãèéí õàðüöààíä îðîîã¿é,
æèðýìñëýõã¿é áàéõ ãîë÷ õóãàöàà ñîíãîñîí
68
Õ¿ñíýãò 5.08 Ýìýãòýé÷¿¿äèéí öýâýðøèëò, íàñíû á¿ëãýýð,
69
Õ¿ñíýãò 6.01 Ãýð á¿ëòýé /íºõºðòýé/ ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ
õóâü, õ¿¿õýä íýìæ òºð¿¿ëýõ òàëààðõ
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ñàíàë, àìüä õ¿¿õäèéí òîîãîîð,
71
Õ¿ñíýãò 6.02 Ãýð á¿ëòýé /íºõºðòýé/ ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ
õóâü, õ¿¿õýä íýìæ òºð¿¿ëýõ òàëààðõ
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ñàíàë, íàñíû á¿ëãýýð, Ìîíãîë
óëñ, 2003 îí
73
Õ¿ñíýãò 6.03 Ãýð á¿ëòýé áîëîâ÷ õ¿¿õýä òºð¿¿ëýõèéã
õ¿ñýõã¿é áàéãàà ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü,
áàéðøèë, á¿ñ íóòàã, áîëîâñðîëûí ò¿âøèíãýýð,
74

Õ¿ñíýãò 6.04 Ãýð á¿ë òºëºâëºëòèéí (ÃÁÒ) äóòàãäàæ áàéãàà
õýðýãöýý, íèéò õýðýãöýý, ãýð á¿ëòýé
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, íàñíû á¿ëýã, á¿ñ
íóòàã, áîëîâñðîëûí ò¿âøèíãýýð, Ìîíãîë óëñ,
2003 îí
ix
76
Õ¿ñíýãò 6.05 Õ¿¿õýä íü àìüä áàéãàà ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ
õóâü, õ¿ñ÷ áóé õ¿¿õäèéí íèéò áîëîí äóíäàæ
òîîãîîð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
77
Õ¿ñíýãò 6.06 Íèéò ýìýãòýé÷¿¿ä, íºõð¿¿äèéí õ¿ñ÷ áóé
õ¿¿õäèéí äóíäàæ òîî, íàñíû á¿ëýã, áàéðøèë,
á¿ñ íóòàã, áîëîâñðîëûí ò¿âøèíãýýð, Ìîíãîë
óëñ, 2003 îí
79
Õ¿ñíýãò 6.07 Ýìýãòýé÷¿¿äèéí òºðºëòèéí òºëºâëºëò, ä¿íä
ýçëýõ õóâèàð, òºðºëòèéí äàðààëàë, òºðºõ ¿åèéí
ýõèéí íàñíû á¿ëãýýð, Ìîíãîë óëñ, 2001-2003 îí
80
Õ¿ñíýãò 6.08 Õ¿ñ÷ áóé òºðºëòèéí íèéëáýð êîýôôèöèåíò,
òºðºëòèéí íèéëáýð êîýôôèöèåíò, áàéðøèë,
á¿ñ íóòàã, áîëîâñðîëûí ò¿âøèíãýýð, Ìîíãîë
óëñ, 1998, 2003 îí
81
Õ¿ñíýãò 7.01 Íÿðàéí, íÿðàéí äàðààõ, íÿëõàñ áîëîí õ¿¿õäèéí
íàñ áàðàëò ñóäàëãààíû ºìíºõ ãóðâàí æèëýýð,
Ìîíãîë óëñ, 2003 îí (ÿðèëöëàãà àâñàí ñàðûã
îðóóëààã¿é)
84
Õ¿ñíýãò 7.02 Íÿëõàñûí ýíäýãäëèéí êîýôôèöèåíò, Í¯ÝÌÑ-
2003, Ýð¿¿ë ìýíäèéí ÿàì, øóóä áóñ àðãààð
òîîöñîí áàéäàë
85
Õ¿ñíýãò 7.03 Ñóäàëãààíààñ ºìíºõ 3 æèëèéí áàéäëààð,
íÿðàéí, íÿðàéí äàðààõ, íÿëõñûí áîëîí
õ¿¿õäèéí íàñ áàðàëò, íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí
(ÿðèëöëàãà àâñàí ñàðûã îðóóëààã¿é)
86
Õ¿ñíýãò 7.01À Í¯ÝÌÑ-2003-ûí ìýäýýëýëä ¿íäýñëýí øóóä áóñ
àðãààð òîîöñîí íÿðàéí áîëîí íÿëõàñ, õ¿¿õäèéí
íàñ áàðàëòûí êîýôôèöèåíò, äóíäàæ íàñëàëò
89
Õ¿ñíýãò 8.01 Ñóäàëãààíû ºìíºõ 5 æèëä òºðºõèéí ºìíºõ
õÿíàëòàä áàéñàí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü,
ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
93
Õ¿ñíýãò 8.02 Ñóäàëãààíû ºìíºõ 5 æèëä òºðºõèéí ºìíºõ
õÿíàëòàä áàéñàí, áàéãààã¿é ýìýãòýé÷¿¿äèéí
ýçëýõ õóâü, õ¿¿õýä òýýñýí õóãàöààãààð, Ìîíãîë
óëñ, 2003 îí
93
Õ¿ñíýãò 8.03 Ñóäàëãààíû ºìíºõ 5 æèëä ñ¿¿ëèéí õ¿¿õäýý
òýýõ ¿åäýý òºìðèéí áýëäìýë õýðýãëýñýí,
õýðýãëýýã¿é ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü,
94
Õ¿ñíýãò 8.04 Ñóäàëãààíû ºìíºõ 5 æèëä ñ¿¿ë÷èéí õ¿¿õäýý
òýýõ ¿åäýý æèðýìñíèé õ¿íäðýëòýé, õ¿íäðýëã¿é
áàéñàí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ñîíãîñîí
95

òýýõ ¿åäýý õàâñàðñàí ºâ÷òýé áàéñàí, áàéãààã¿é
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ñîíãîñîí
x
96
Õ¿ñíýãò 8.06 Ñóäàëãààíû ºìíºõ 5 æèëä ýìýãòýé÷¿¿äèéí
õ¿¿õäýý òºð¿¿ëñýí ãàçðûí ýçëýõ õóâü, ñîíãîñîí
97
Õ¿ñíýãò 8.07 Ñ¿¿ëèéí 5 æèëä àìüä òºðñºí õ¿¿õäèéí õóâèéí
æèí, òºðºõ ¿åèéí òóñëàìæ, ñîíãîñîí
98
Õ¿ñíýãò 8.08 Ñ¿¿ëèéí 5 æèëä òºðñºí àìüä õ¿¿õäèéí õóâèéí
æèí, õàãàëãàà õèéëãýæ òºðñºí ýñýõ, òºðºõ
¿åèéí õ¿¿õäèéí æèí, õýìæýý, ñîíãîñîí
99
æèí, òºðºõ ¿åèéí õ¿íäðýë, òºðºõèéí ºìíºõ
õÿíàëò, òºðºõ ¿åèéí ýìíýëãèéí òóñëàìæ,
òºðñºí õóãàöàà, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð,
100
æèí, òºðºõ ¿åèéí õ¿íäðýë, ñîíãîñîí
101
òºð¿¿ëýýä, 42 õîíîãèéí äîòîð ýì÷èéí çºâëºãºº
àâñàí ýõ÷¿¿äèéí õóâèéí æèí, ñîíãîñîí
102
Õ¿ñíýãò 8.12 Ñóäàëãààíû ºìíºõ 2 äîëîî õîíîãò àìüñãàëûí
çàìûí öî÷ìîã õàëäâàðò ºâ÷íººð ºâ÷èëñºí 5
õ¿ðòëýõ íàñíû õ¿¿õäèéí õóâèéí æèí, ñîíãîñîí
103
Õ¿ñíýãò 8.13 Ñóäàëãàà ÿâàãäàõààñ ºìíºõ 2 äîëîî õîíîãò
ñóóëãàëò áóþó öóñàí ñóóëãà ºâ÷íººð ºâ÷èëñºí
5 õ¿ðòëýõ íàñíû õ¿¿õäèéí õóâèéí æèí,
104
Õ¿ñíýãò 8.14 Ñóäàëãàà ÿâàãäàõààñ ºìíºõ 2 äîëîî õîíîãò
ñóóëãàëò ºâ÷íººð ºâäñºí 5 õ¿ðòëýõ íàñíû
õ¿¿õäèéí õóâèéí æèí, ýì÷èëãýýíèé òºðºë,
105
Õ¿ñíýãò 8.15 Ñ¿¿ëèéí 2 äîëîî õîíîãò ñóóëãàëò ºâ÷íººð
ºâ÷èëñºí 5 õ¿ðòëýõ íàñíû õ¿¿õäýä óóëãàñàí
øèíãýí, ä¿íä õàðüöóóëñàí õóâèàð, Ìîíãîë óëñ,
2003 îí
106
Õ¿ñíýãò 9.01 Ñóäàëãààíû ºìíºõ 3 æèëä òºðñºí íèéò õ¿¿õäýä
õºõººð õîîëëîñîí áîëîí õºõºº àìëàñàí
õ¿¿õä¿¿äèéí ýçëýõ õóâèéí æèí, õºõºº àìëàñàí
õóãàöààãààð, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð, Ìîíãîë
óëñ, 2003 îí
110
Õ¿ñíýãò 9.02 Ñóäàëãààíààñ ºìíºõ 3 æèëä òºðñºí íèéò
õ¿¿õäýä õºõººð õîîëëîñîí õ¿¿õä¿¿äèéí ýçëýõ
õóâü, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëòýýð, Ìîíãîë óëñ, 2003
îí
111

Õ¿ñíýãò 9.03 Ýíõ òóíõ áàéãàà õ¿¿õä¿¿äèéí õºõººð
õîîëëîñîí áàéäàë, ä¿íä ýçëýõ õóâèéí æèí,
õ¿¿õäèéí íàñààð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
xi
112
Õ¿ñíýãò 9.04 Ñóäàëãààíû ºìíºõ 3 æèëä 6 áà ò¿¿íýýñ äýýø
ñàð õºõººð õîîëëîñîí õ¿¿õýä 6 ñàð õ¿ðòëýý äàí
õºõººð õîîëëîñîí õ¿¿õäèéí ýçëýõ õóâü,
113
Õ¿ñíýãò 9.05 3 õ¿ðòýë íàñíû õ¿¿õäèéí õºõººð õîîëëîñîí
ãîë÷ õóãàöàà, õºõººð õîîëëîñîí áàéäàë,
114
Õ¿ñíýãò 9.06 36 ñàðòàéãààñ äîîø íàñíû á¿õ õ¿¿õäýä íýìýëò
õîîë, óíä õýðýãëýñýí õ¿¿õäèéí ýçëýõ õóâü,
õ¿¿õäèéí íàñààð (ñàðààð), Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
115
Õ¿ñíýãò 10.01 ÁÇÄÕ-ûí òàëààð ìýäýýëýë àâñàí
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ìýäýýëýë àâäàã ýõ
¿¿ñâýð, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð, Ìîíãîë óëñ,
2003 îí
118
Õ¿ñíýãò 10.01À ÁÇÄÕ õàëäâàðëàäàã çàìûã ìýääýø
119
Õ¿ñíýãò 10.02 ÁÇÄÕ òóññàí ¿åä ÿìàð øèíæ òýìäýã èëýðäýãèéã
ìýääýã ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ñîíãîñîí
120
Õ¿ñíýãò 10.03 ÁÇÄÕ-ààñ ñýðãèéëýõ áîëîìæèéã ìýääýã
122
Õ¿ñíýãò 10.03À ÁÇÄÕ òóññàí ¿åä õýíä õàíäàõàà ìýääýã
124
Õ¿ñíýãò 10.04 ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààð ìýäýýëýë àâñàí
2003 îí
125
Õ¿ñíýãò 10.05 ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-îîñ ñýðãèéëýõ áîëîìæèéã ìýääýã
129
Õ¿ñíýãò 10.06 Ýð¿¿ë õ¿í ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí íÿí òýýã÷ áàéõ,
ÕÄÕÂ/ÄÎÕ -ûí õàëäâàð àâñàí õ¿í íàñ áàðàõ,
ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí õàëäâàð àâàõ ìàãàäëàë,
ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí õàëäâàð àâñàí õ¿íòýé õýðõýí
õàðüöàõ òàëààð ìýääýã ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ
õóâü, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð, Ìîíãîë óëñ,
2003 îí
131
Õ¿ñíýãò 10.07 ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààð ñîíññîíîîð áýëãèéí
õàðüöààíä íü ººð÷ëºëò îðñîí, îðîîã¿é
133
Õ¿ñíýãò 11.01 Ñóäàëãààíààñ ºìíºõ 5 æèëèéí õóãàöààí äàõü
æèðýìñëýëò áà æèðýìñëýëòèéí òºãñãºë,
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâèàð, ñîíãîñîí
138

Õ¿ñíýãò 11.02 Ñóäàëãààíààñ ºìíºõ 5 æèëèéí õóãàöààíä ÿäàæ
íýã óäàà ¿ð õºíäºëò õèéëãýñýí ýìýãòýé÷¿¿äèéí
ýçëýõ õóâü, ¿ð õºíäºëòèéí äàâòàëòààð áîëîí
xii
139
Õ¿ñíýãò 11.03 Íàñíû á¿ëýã äýõ ¿ð õºíäºëòèéí, åðºíõèé
áîëîí íèéëáýð ¿ð õºíäºëòèéí êîýôôèöèåíò¿¿ä
ñóäàëãààíû ºìíºõ 5 æèëèéí õóãàöààãààð, õîò,
õºäººãººð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
140
Õ¿ñíýãò 11.04 ¯ð õºíäºëò õèéëãýñýí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ
õóâü, ñ¿¿ëèéí ¿ð õºíäºëò õèéõ øèéäâýð õýðõýí
ãàðãàñàí áàéäàë, íàñíû á¿ëýã áîëîí
ãýðëýëòèéí áàéäëààð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
143
Õ¿ñíýãò 11.05 ¯ð õºíä¿¿ëñýí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü
ñ¿¿ëèéí ¿ð õºíäºëò õèéëãýñýí ãàçàð áîëîí
ãàðãàñàí çàðäëààð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
144
Õ¿ñíýãò 11.06 ¯ð õºíäºëòèéí ºìíºõ áà äàðààõü çºâëºãºº
àâñàí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, áàéðøèë( á¿ñ
íóòàã, çºâëºãºº àâñàí ãàçðààð, Ìîíãîë óëñ,
2003 îí
145
õóâü, ¿ð õºíäºëòèéí ¿åèéí ÷àíàðûí ¿íýëãýý, ¿ð
õºíäºëò õèéëãýñýí ãàçðààð, Ìîíãîë óëñ, 2003
îí
145
õóâü, ¿ð õºíä¿¿ëýõýýñ ºìíº áà ¿ð õºíä¿¿ëñýíèé
äàðàà õýðýãëýñýí ÆÑÀÕ-ýýð, ñîíãîñîí
146
Õ¿ñíýãò 11.09 ¯ð õºíäºëò õèéëãýõýýñ ºìíº ÆÑÀÕ-èéã
õýðýãëýæ áàéñàí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü,
ÆÑÀÕ-èéí òºðëººð, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð,
147
Õ¿ñíýãò 12.01 Õ¿¿õýä òºð¿¿ëñýí áîëîí àíõíûõàà õ¿¿õäèéã
òºð¿¿ëýõýýð æèðýìñýí áàéãàà ºñâºð íàñíû
ýìýãòýé÷¿¿äèéí (15-19) õóâèéí æèí, íàñ,
áàéðøèë, áîëîâñðîëûí ò¿âøèí, á¿ñ íóòãààð,
152
Õ¿ñíýãò 12.01À ªñâºð íàñíû (15-19) ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ
õóâü, òºð¿¿ëñýí õ¿¿õäèéí òîî, ýõèéí íàñààð,
153
Õ¿ñíýãò 12.02 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà, õýðýãñëèéí
òàëààð ìýäëýãòýé ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿ä
áîëîí ãýð á¿ëòýé ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí
ýçëýõ õóâü, ÆÑÀÕ-èéí òºðëººð, Ìîíãîë óëñ,
2003 îí
153
Õ¿ñíýãò 12.03 Ñóäàëãààíû ºìíºõ íýã ñàðä ãýð á¿ë
òºëºâëºëòèéí òàëààð ðàäèî òåëåâèçýýñ ñîíñîæ
ìýäñýí, ìýäýýã¿é ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí
ýçëýõ õóâü, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð, Ìîíãîë
óëñ, 2003 îí
154
Õ¿ñíýãò 12.03À ÆÑÀÕ-èéã ¿íý òºëáºðã¿é òàðààäàã, ¿éë÷èëäýã
ãýäãèéã ìýääýã ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí
ýçëýõ õóâü, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
155

Õ¿ñíýãò 12.04 Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ ÿìàð íýã àðãà
õýðýãñëèéã õýðýãëýæ áàéãàà ºñâºð íàñíû
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, æèðýìñëýõýýñ
ñýðãèéëýõ àðãà õýðýãñýë, íàñààð, Ìîíãîë óëñ,
2003 îí
xiii
156
Õ¿ñíýãò 12.04À Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ ÿìàð íýã àðãà
õýðýãñëèéã õýðýãëýæ áàéãàà ºñâºð íàñíû ãýð
á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü,
æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà õýðýãñýë,
157
Õ¿ñíýãò 12.05 ªñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí àíõ áýëãèéí
õàðüöààíä îðñîí íàñ, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð,
159
Õ¿ñíýãò 12.06 Ñ¿¿ëèéí íýã ñàðûí õóãàöààíä áýëãèéí
õàðüöààíä îðîõäîî ÄÎÕ, ÁÇÕª-íººñ
õàìãààëàõ çîðèëãîîð áýëãýâ÷ õýðýãëýñýí ºñâºð
íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ñîíãîñîí
160
Õ¿ñíýãò 12.07 ÄÎÕ-ûí òàëààð ìýäýýëýë àâñàí ºñâºð íàñíû
ýìýãòý÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ìýäýýëýë àâäàã ýõ
2003 îí
161
Õ¿ñíýãò 12.08 ÄÎÕ-îîñ ñýðãèéëýõ áîëîìæèéã ìýääýã ºñâºð
163
Õ¿ñíýãò 12.09 Ýð¿¿ ë õ¿í ÄÎÕ-ûí ¿¿ñãýã÷èéã òýýã÷ áàéõ,
ÄÎÕ-ûí õàëäâàð àâñàí õ¿í íàñ áàðàõ, ÄÎÕ-ûí
õàëäâàð àâàõ ìàãàäëàëûí òàëààð ìýääýã ºñâºð
164
Õ¿ñíýãò 12.10 ÄÎÕ-ûí õàëäâàð àâñàí õ¿íòýé õýðõýí õàðüöàõ
òàëààðõ ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí ìýäëýã,
ýçëýõ õóâü, ñîíãîñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð, Ìîíãîë
óëñ, 2003 îí
165
Õ¿ñíýãò 12.11 ÁÇÕª-íèé òàëààð ìýäýýëýë àâñàí ºñâºð íàñíû
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ìýäýýëýë àþäàã ýõ
2003 îí
167
Õ¿ñíýãò 12.12 ÁÇÕª òóññàí ¿åä èëýðäýã øèíæ òýìäãèéã
ìýääýã ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü,
168

Çóðãèéí æàãñààëò
Çóðàã 1.1 Ìîíãîë óëñûí çàñàã çàõèðãààíû íýãæ
xiv
(àéìàã, íèéñëýë)
2
Çóðàã 2.1 Õ¿í àìûí íàñ, õ¿éñèéí ñóâðàãà,
12
Çóðàã 2.2 Ñóðãóóëüä õàìðàãäàëò , õ¿éñ, íàñíû á¿ëãýýð,
16
Çóðàã 2.3 Ýìíýëãèéí ò¿ðãýí òóñëàìæ àâ÷ áóé äóíäàæ õóãàöàà,
áàéðøëààð, Ìîíãîë óëñ, 1998, 2003 îí
18
Çóðàã 2.4 Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ýìýãòýé÷¿¿äèéí àæèë
ýðõëýëò, ñàëáàðààð, Ìîíãîë óëñ, 1998, 2003 îí
25
Çóðàã 5.1 Ýìýãòýé÷¿¿äèéí ãýðëýëòèéí áàéäàë, Ìîíãîë óëñ,
1998, 2003 îí
60
Çóðàã 5.2 Ýìýãòýé÷¿¿äèéí (25-49 íàñòàé) àíõíû ãýðëýëòèéí
ãîë÷ íàñ, á¿ñ íóòãààð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
62
Çóðàã 5.3 Ãýð á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí õóâèéí æèí, áýëãèéí
õàðüöààíä îðñîí áàéäàë, Ìîíãîë óëñ, 1989, 2003 îí
66
Çóðàã 6.1 Íýìæ õ¿¿õýä òºð¿¿ëýõ ñàíàë, ãýð á¿ëòýé
ýìýãòýé÷¿¿äýýð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
72
Çóðàã 6.2 Õ¿ñ÷ áàéãàà õ¿¿õäèéí òîî, íèéò ýìýãòýé÷¿¿äýýð,
78
Çóðàã 10.1 ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààð ìýäýýëýë àâñàí
¿¿ñâýðýýð, Ìîíãîë óëñ, 1998, 2003 îí
127
Çóðàã 10.2 Ìýäýýëýë àâ÷ áàéãàà ýõ ¿¿ñâýðèéí äóíäàæ òîî,
íàñíû á¿ëãýýð, Ìîíãîë óëñ, 1998, 2003 îí
127
Çóðàã 10.3 Ñ¿¿ëèéí óäàà áýëãèéí õàðüöààíä îðîõäîî
ÁÇÄÕ/ÄÎÕ-îîñ õàìãààëæ áýëãýâ÷ õýðýãëýñýí
õîñóóäûí õóâü, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
134
Çóðàã 11.1 Íàñíû á¿ëãýýð àâñàí íèéò ¿ð õºíäºëòèéí ò¿âøèí
(ÍÁÍ¯ÕÒ ) áà íàñíû á¿ëãýýð àâñàí òºðºëòèéí
ò¿âøèí (ÍÁÒÒ), Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
141
Çóðàã 11.2 ¯ð õºíäºëòèéí øàëòãààí õóâèàð, ¿ð õºíä¿¿ëñýí
ýìýãòýé÷¿¿äýýð
142
Çóðàã 12.1 ªñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿ä áîëîí áýëãèéí
õàðüöààãàà õóàíëèãààð çîõèöóóëäàã ºñâºð íàñíû
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü, ñàðûí òýìäãèéí
õîîðîíäîõ àëü ¿åä æèðýìñëýõ áîëîìæòîéã õýðõýí
ìýääýã áàéäëààð, Ìîíãîë óëñ, 2003 îí
152

ªìíºõ ¿ã
Ìîíãîë Óëñûí õ¿í àìûí íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿íäýñíèé
õýìæýýíèé 2 äàõü óäààãèéí ñóäàëãààã 2003 îíä çîõèîí áàéãóóëæ, ñóäàëãààíû
¿íäñýí èëòãýëèéã õýðýãëýã÷ òàíû ºìíº äýëãýí òàâüæ áàéíà. Ñóäàëãààã ¯íäýñíèé
ñòàòèñòèêèéí ãàçàð ýðõëýí ÿâóóëæ, Ýð¿¿ë ìýíäèéí ÿàì ãîë çàõèàëàã÷, ìýäýýëëèéí
õýðýãëýã÷èéí õóâüä ñóäàëãààíû óäèðäàõ çºâëºë, àæëûí õýñãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä
íàðèéí ìýðãýæëèéí àæèëòíóóäàà îðîëöóóëæ, èäýâõèòýé õàìòðàí àæèëëàñàí þì.
Í¯Á-ûí Õ¿í Àìûí Ñàí óëñ îðíûã äýìæèõ ãóðàâ äàõü õºòºëáºðèéí
õ¿ðýýíä òåõíèêèéí òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëæ, ýíýõ¿¿ ñóäàëãààã á¿õýëä íü ñàíõ¿¿æ¿¿ëñýí
áèëýý. Ýíý óäààãèéí ñóäàëãààã ÿâóóëàõàä ¿íäýñíèé ìýðãýæèëòí¿¿äèéí á¿õ òàëûí
îðîëöîîã èë¿¿òýé õàíãàæ, çºâõºí ñóäàëãààíû àñóóëãûí õóóäàñ áîëîâñðóóëàõ,
ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ ïðîãðàìì õàíãàìæ çîõèîõ, ¿íäñýí òàéëàíãèéí ýõèéã
ñàéæðóóëàõ, ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí òîîöîîã ¿íýëýõ çýðýã àñóóäëààð Áàíãêîíã äàõü Í¯Á-ûí
Õ¿í àìûí ñàíãèéí óëñ îðíûã äýìæèõ áàãààñ áîãèíî õóãàöààíû çºâëºõ¿¿äèéã
xv
àæèëëóóëñàí þì.
Íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäèéí õî¸ð äàõü óäààãèéí ñóäàëãààíû ä¿í 1998
îíä ÿâóóëñàí àíõíû ñóäàëãààíû ìýäýýëýëòýé çýðýãö¿¿ëýõ á¿ðýí áîëîìæòîé áºãººä
òºðºëò, íÿëõàñûí íàñ áàðàëò, ãýð á¿ë òºëºâëºëò, ýõ õ¿¿õäèéí ýð¿¿ë ìýíä, ÁÇÄÕ,
ÕÄÕÂ/ÄÎÕ–ûí ìýäëýã, õàíäëàãà, ¿ð õºíäºëòèéí òàëààðõ ìýäýýëëèéã ýõíèé
ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã áàÿæóóëàí ã¿éöýòãýñýí áîëíî. Óã ñóäàëãààíû çîõèîí
áàéãóóëàëòûã àíõíû ñóäàëãààíû òóðøëàãà, ñóðãàìæóóä äýýð ¿íäýñëýí õèéæ,
ñóäàëãààíû óäèðäàõ çºâëºë, àæëûí õýñãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä ñóäàëãààíû çàõèàëàã÷
áºãººä ¿íäñýí õýðýãëýã÷ ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí ìýðãýæèëòí¿¿äèéã ºðãºí
õ¿ðýýíä îðîëöóóëñàíààð áàéãóóëëàãà õîîðîíäûí íÿãò õàìòûí àæèëëàãààã
ñàéæðóóëàõ, ¿íäýñíèé áîëîâñîí õ¿÷íèé ÷àäàâõè á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëãîä ¿íýòýé õóâü
íýìýð îðóóëñàí ãýæ ¿çýæ áàéíà.
2003 îíû ñóäàëãààãààð ºðõèéí îðëîãî, ãýð á¿ë òºëºâëºëòèéí àðãóóä áîëîí
ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí ìýäëýã, õýðýãëýý, õ¿ðòýýìæèéí òàëààð íýìýëò ìýäýýëýë
öóãëóóëñàíû çýðýãöýý ãýð á¿ë òºëºâëºëòèéí àñóóäëààðõ íºõð¿¿äèéí ìýäëýã,
õàíäëàãûã ºìíºõ ñóäàëãààíààñ èë¿¿ ºðãºí õ¿ðýýíä ñóäàëñàíààðàà íèëýýä îíöëîã
áîëñîí þì. Óã ñóäàëãààãààð öóãëóóëñàí ºðãºí õ¿ðýýòýé ìýäýýëëèéã ã¿íçãèéð¿¿ëýí
ñóäëàõ áîëîìæ ñóäàëãààíû áàéãóóëëàãóóä áîëîí ìýðãýæëèéí ñóäëàà÷äûí ºìíº
íýýëòòýé áàéãàà áîëíî.
Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýñ õàðàõàä ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýý, õ¿ðòýýìæ
ñàéæèð÷, ãýð á¿ë òºëºâëºëòèéí àðãóóäûí õýðýãëýýíèé ò¿âøèí ºíäºð áàéãàà íü
íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿íäýñíèé õºòºëáºð àìæèëòòàé õýðýãæèæ áàéãààã
õàðóóëæ áàéíà. Ãýâ÷ ýìýãòýé÷¿¿äèéí 70 ãàðóé õóâü íü ÆÑÀÕ-èéã ¿íý òºëáºðã¿é
õýðýãëýæ áàéãàà, öààøäûí õýðýãëýý ºñºõ õàíäëàãàòàé áàéãàà, ¿ð õºíäºëò ºíäºð,
ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-îîñ ñýðãèéëýõ àðãóóäûã ìýääýã áîëîâ÷ õýðýãëýý íü õàíãàëòã¿é
áàéãàà çýðýã íü àíõààðàë òàòàæ áàéíà.
Ìîíãîë, àíãëè õýëýýð õýâë¿¿ëñýí ýíýõ¿¿ òàéëàí áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷èä,
ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí àæèëòàíóóä, ñóäëàà÷äàä ¿íýòýé òóñ íýìýð áîëíî ãýæ
íàéäàæ áàéíà.
Ï.Áÿìáàöýðýí Ò.Ãàíäè Áèðàò Ñèìõà
Ìîíãîë Óëñûí Ìîíãîë Óëñûí Èõ Íýãäñýí ¯íäýñòíèé
¯íäýñíèé õóðëûí ãèø¿¿í, Áàéãóóëëàãûí
Ñòàòèñòèêèéí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í, Õ¿í àìûí ñàíãèéí
ãàçðûí äàðãà Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéä ñóóðèí òºëººëºã÷

Òàëàðõàë
Õ¿í àìûí íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿íäýñíèé õýìæýýíèé õî¸ð äàõü
óäààãèéí ñóäàëãààã Í¯Á-ûí Õ¿í àìûí ñàíãààñ ¯íäýñíèé Ñòàòèñòèêèéí ãàçàðò
õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà “Õ¿í àì, æåíäåðèéí áîëîí áóñàä õîëáîãäîõ ìýäýýëëèéí ÷àíàð,
õ¿ðòýýìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ” ÌÎÍ/02/Ï08 òºñëèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð çîõèîí áàéãóóëæ
ÿâóóëëàà.
Ýíý óäààãèéí ñóäàëãààíû çîðèëãî íü òºðºëò, íÿëõàñ áîëîí õ¿¿õäèéí, ýð¿¿ë
ìýíä, íàñ áàðàëò, ãýð á¿ë òºëºâëºëò, íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíä, ÁÇÄÕ,
ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààðõ ìýäëýã, õàíäëàãà, õýðýãëýýíèé òàëààð íèëýýä äýëãýðýíã¿é
ìýäýýëëèéã àãóóëæ áàéãààãààðàà 1998 îíä ÿâàãäñàí ýõíèé ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã
áàÿæóóëàí ºðãºæ¿¿ëýõýä ÷èãëýãäñýí áîëíî. Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿í Íºõºí ¯ðæèõ¿éí
Ýð¿¿ë Ìýíäèéí ¿íäýñíèé õºòºëáºð áîëîí íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áóñàä
áîäëîãî, õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéí ÿâöûã ¿íýëýõýä áîëîí õýðýãëýã÷äèéã
¿íäýñëýë ñàéòàé, äýëãýðýíã¿é ìýäýýëëýýð õàíãàõàä çîõèõ õóâü íýìðýý îðóóëíà
õýìýýí íàéäàæ áàéíà.
Ñóäàëãààã àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëàõàä òåõíèêèéí áîëîí
ñàíõ¿¿ãèéí á¿ðýí õýìæýýíèé äýìæëýã ¿ç¿¿ëñýí Í¯Á-ûí ÕÀÑ, ò¿¿íèé Ìîíãîë Óëñ
äàõü ñóóðèí òºëººëºã÷ íî¸í Áèðàò Ñèìõàä ã¿í òàëàðõàë èðëýðõèéëæ áàéíà.
Ñóäàëãààíû ¿éë àæèëëàãààíû á¿õèé ë ¿å øàòàíä èäýâõèòýé õàìòðàí
àæèëëàñàí Ìîíãîë Óëñûí ÝÌß-íû óäèðäëàãà, òºâ îðîí íóòãèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí
áîëîí ýðäýì øèíæèëãýýíèé áàéãóóëëàãûí àæèëòíóóäàä òàëàðõàë èëýðõèéëüå.
Íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäèéí ñóäàëãààã îëîí óëñûí æèøãýýð,
ìýðãýæëèéí ºíäºð ò¿âøèíä ÿâóóëæ, ¿ð ä¿íã íèéòèéí õ¿ðòýýë áîëãîõ àæèëä
ìýðãýæëèéí çºâëºãºº ºã÷, ñàíàë áîäëîî íýìýðëýí õàìòðàí àæèëëàñàí Ñóäàëãààíû
óäèðäàõ çºâëºë, àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿ä, ¿ð ä¿íãèéí òàéëàí áè÷èõýä îðîëöñîí
¿íäýñíèé õýìæýýíèé íýð õ¿íä á¿õèé ýðäýìòýí ñóäëàà÷ Àêàäåìè÷ Ï.Íÿìäàâàà,
Ìîíãîë Óëñûí àðäûí ýì÷, äîêòîð ïðîôåññîð Á.Æàâ, Ìîíãîë Óëñûí ãàâúÿàò
ýäèéí-çàñàã÷, àõìàä ñòàòèñòèê÷ Ð.Îéäîâäàíçàí íàð áîëîí áóñàä õ¿ì¿¿ñò
áàÿðëàñíàà èëýðõèéëüå.
Óã ñóäàëãààíû åðºíõèé äèçàéí, çàðäëûí òîîöîî õèéõ, ìýäýýëýë
áîëîâñðóóëàõ êîìïüþòåðèéí ïðîãðàìì õàíãàìæ çîõèîõ, ñóäëàà÷äûí áè÷ñýí
¿íäñýí òàéëàíãèéí ýõèéã ñàéæðóóëàõ, ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí òîîöîîíä ¿íýëãýý õèéõ çýðýã
àæëóóäàä õàìòðàí àæèëëàæ, ¿íýòýé ñàíàë çºâëºãºº ºãñºí Í¯Á-ûí ÕÀÑ-ãèéí
çºâëºõ Èêáàë Àëàì, Àïè÷àò ×àìðàòðèòèðîíã, Í¿ðè Îçñåâèð, Òàí Áîîí Àíí íàðò
÷èí ñýòãýëèéí òàëàðõàë èëýðõèéëæ áàéíà. ¯íäýñíèé ìýðãýæèëòí¿¿ä îëîí óëñûí
çºâëºõ¿¿äòýé õàìòðàí àæèëëàñàí íü òýäíèé óð ÷àäâàðààñ ñóðàëöàõ áîäèò áîëîìæ
îëãîñîí ãýäýãò ýðãýëçýõã¿é áàéíà.
xvi
Ï.Áÿìáàöýðýí
¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí
ãàçðûí äàðãà

Òàéëàíã áè÷èõýä îðîëöîãñîä
Ïàíäèéí Áÿìáàöýðýí
Ýäèéí çàñàã÷,
Ýäèéí çàñãèéí áîëîí óäèðäàõóéí óõààíû ìàãèñòð
¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí ãàçðûí äàðãà
Áèäýðúÿàãèéí Öýðýíõàíä
Ïðîãðàìì çîõèîã÷, Òîîöîîëîõ òåõíèêèéí èíæåíåð
¯ÑÃ-ûí Õ¿í àì, íèéãìèéí ñòàòèñòèêèéí ãàçðûí äàðãà,
ÌÎÍ/02/Ï08 òºñëèéí çîõèöóóëàã÷
Àâèðìýäèéí Àìàðáàë
Ýäèéí çàñàã÷-Õ¿í àì ç¿é÷,
Ýäèéí çàñãèéí óõààíû ìàñòåð,
ÌÎÍ/02/Ï08 òºñëèéí ñóäàëãàà õàðèóöñàí ìåíåæåð,
¯ÑÃ-ûí Õ¿í àì, íèéãìèéí ñòàòèñòèêèéí ãàçðûí
àõëàõ ìýðãýæèëòýí
Çóíäóéí Íàíñàëìàà
Ïðîãðàìì çîõèîã÷
¯ÑÃ-ûí Ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàëò, ïðîãðàìì
õàíãàìæèéí ãàçðûí àõëàõ ìýðãýæèëòýí
Áÿìáààãèéí Ñàðàí÷èìýã
Ýäèéí çàñàã÷-Ñòàòèñòèê÷
¯ÑÃ-ûí Õ¿í àì, íèéãìèéí ñòàòèñòèêèéí ãàçðûí
àõëàõ ìýðãýæèëòýí
Ïîîëîéí Ìºíõöýöýã
Ýäèéí çàñàã÷
¯ÑÃ-ûí Õ¿í àì, íèéãìèéí ñòàòèñòèêèéí ãàçðûí ìýðãýæèëòýí
Òºðáàòûí Óÿíãà
Ýäèéí çàñàã÷ - Õ¿í àì ç¿é÷
Ìàøèðûí Îþóíöýöýã
Õºäºëìºðèéí ýäèéí çàñàã÷
Ãàíáààòàðûí Áàÿðõ¿¿
Ýäèéí çàñàã÷ - Õ¿í àì ç¿é÷
Øàãäàðûí Àðèóíáîëä
Ýäèéí çàñàã÷-Ñòàòèñòèê÷
Òàí Âîîí-Àíí
Ñîöèàëîãèéí óõààíû äîêòîð
Áàíãêîê äàõü Óëñ îðíûã äýìæèõ áàãèéí çºâëºõ
xvii

Áàÿðààãèéí Ñî¸ëòóÿà
Èõ ýì÷, Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ìàñòåð
Ìîíãîë äàõü Í¯Á-ûí Õ¿í àìûí ñàíãèéí Øàäàð ñóóðèí òºëººëºã÷
Ñ¿ðýíãèéí Íàâ÷
Ýäèéí çàñàã÷- Ñòàòèñòèê÷-Õ¿í àì ç¿é÷,
Ýäèéí çàñãèéí óõààíû ìàñòåð, Õºãæèë ñóäëàëûí ìàñòåð
Ìîíãîë äàõü Í¯Á-ûí Õ¿í àìûí ñàíãèéí ìýðãýæèëòýí
Ãîòîâûí ×îéæàìö
Àíàãààõ óõààíû äîêòîð, äýä ïðîôåññîð
Ýõ íÿëõñûí ýðäýì øèíæèëãýýíèé õ¿ðýýëýíãèéí çàõèðàë
Ìºðäîðæèéí Àëòàíõ¿¿
Àíàãààõ óõààíû äîêòîð
Õàëäâàðò ºâ÷èí ñóäëàëûí ¿íäýñíèé òºâèéí äýä çàõðèàë
Ñýäýäèéí Õèøèãýý
Òýðã¿¿ëýõ çýðãèéí ýì÷, Àíàãààõ óõààíû ìàñòåð
Ýõ íÿëõñûí ýðäýì øèíæèëãýýíèé õ¿ðýýëýíãèéí äýä çàõèðàë
Äîìáîæàâûí Ñ¿õýý
Òýðã¿¿ëýõ çýðãèéí ýì÷, Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû ìàñòåð
ÝÌØÓÈÑ-èéí áàãø
Ãî÷îîãèéí Ñî¸ëãýðýë
Òýðã¿¿ëýõ çýðãèéí ýì÷, Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû ìàñòåð
ÝÌß-íû ìýðãýæèëòýí (Àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿í)
Áààòàðûí Öýäìàà
Ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýì÷, Àíàãààõ óõààíû ìàãèñòð
Ýõ íÿëõñûí ýðäýì øèíæèëãýýíèé õ¿ðýýëýíãèéí ýõ áàðèõ,
ýìýãòýé÷¿¿äèéí àõëàõ çýðãèéí ýì÷
Ãîíãîðûí Ðýãçìàà
Èõ ýì÷, Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû ìàñòåð
ÍÝÌÕ, Õîîë ñóäëàëûí òºâèéí ÝØÀ
Àëãààãèéí Ñîëîíãî
Ýäèéí çàñàã÷ -Ñòàòèñòèê÷-Õ¿í àì ç¿é÷,
Ýäèéí çàñãèéí øèíæëýõ óõààíû äîêòîðàíò
ÌÓÈÑ-èéí, ÝÇÑ-èéí ÕÀÑÑÒ-ûí çàõèðàë
Òºìºðòîëãîéí Íàâ÷
Ýäèéí çàñàã÷-Ñòàòèñòèê÷, Õ¿í àì ç¿éí ìàñòåð
ÌÓÈÑ, ÝÇÑ-èéí Õ¿í àì ç¿éí òýíõèìèéí áàãø
Äàâààäîðæèéí Óðàí÷èìýã
Èõ ýì÷, Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû ìàñòåð
Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí õ¿ðýýëýíãèéí ñóäëàà÷
xviii

Ñóäàëãààíààñ ãàðñàí òîâ÷ ä¿ãíýëò
Ìîíãîë Óëñûí õ¿í àìûí íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäèéí 2003 îíû
ñóäàëãàà (ÕÀÍYÝÌÑ) íü 8399 ºðõèéã õàìàðñàí ¿íäýñíèé õýìæýýíèé
òºëººëºëòýé ò¿¿âýð ñóäàëãàà áºãººä íºõºí ¿ðæèõ¿éí íàñíû (15-49 íàñíû)
9314 ýìýãòýé÷¿¿ä áîëîí 4212 íºõðººñ ÿðèëöëàãà àâñàí. Ñóäàëãààã ÍYÁ-ûí
Õ¿í Àìûí Ñàíãèéí (ÕÀÑ) ñàíõ¿¿ãèéí áîëîí òåõíèêèéí äýìæëýãòýéãýýð
Ìîíãîë Óëñûí Yíäýñíèé ñòàòèñòèêèéí ãàçàð (YÑÃ) 2003 îíû 9 ä¿ãýýð
ñàðààñ 12 äóãààð ñàðûí õîîðîíä ìýäýýëýë öóãëóóëàëòûã çîõèîí áàéãóóëæ
ÿâóóëëàà. Ñóäàëãààã ÿâóóëàõàä ÍYÁ-ûí ÕÀÑ-ãèéí Áàíãêîíã äàõü óëñ
îðíûã äýìæèõ áàãààñ òåõíèê, àðãà÷ëàëûí òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëñýí.
ÕÀÍYÝÌÑ-íû ãîë çîðèëãî íü ÍYÁ-ûí ÕÀÑ-ãèéí òóñëàìæòàéãààð
Ìîíãîë Óëñûí Ýð¿¿ë ìýíäèéí ÿàìíààñ (ÝÌß) áîëîâñðóóëñàí õ¿í àìûí
íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäèéí Yíäýñíèé õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéã
¿íýëýí ä¿ãíýõýä øààðäëàãàòàé ìýäýýëëýýð õàíãàõ áîëîí áîäëîãî
áîëîâñðóóëàã÷, õºòºëáºðèéí óäèðäëàãà, õîëáîãäîõ ÿàì, àãåíòëàãèéã
ìýäýýëëýýð õàíãàõ çîðèëãîîð òºðºëò, íÿëõàñ áîëîí õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë, ãýð
á¿ë òºëºâëºëò, íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíä, ¿ð õºíäºëò, ÁÇÄÕ/ÄÎÕ-òîé
õîëáîãäîëòîé ìýäýýëëèéã öóãëóóëàõàä îðøñîí áîëíî.
Ñóäàëãààíû òàéëàíä îðñîí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã óëñûí ä¿íãýýð áîëîí õîò,
õºäºº, á¿ñ íóòàã, áîëîâñðîëûí ò¿âøèíãýýð ãàðãàëàà. Ñóäàëãààíû ººð íýã
çîðèëãî íü îëîí óëñûí õýìæýýíä õàðüöóóëàãäàõóéö ¿íäýñíèé õýìæýýíèé
òîìîîõîí ò¿¿âýð ñóäàëãàà ÿâóóëàõ YÑÃ-ûí ÷àäàâõèéã ñàéæðóóëàõàä îðøèæ
áàéñàí. ÕÀÍYÝÌÑ-íû ¿ð ä¿íãèéí òàéëàí èëòãýë íü õºòºëáºð
áîëîâñðóóëàã÷èä, ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèëòíóóä, ÿàì, àãåíòëàãóóä áîëîí
ñóäëàà÷äûã áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ, õºãæëèéí ñòðàòåãè, õºòºëáºðèéí
õýðýãæèëò áîëîí ¿ð ä¿íä ¿íýëãýý ºãºõ, ä¿í øèíæèëãýý õèéõýä àøèãëàõóéö
¿íäýñíèé õýìæýýíèé òîî ìýäýýëëýýð õàíãàíà ãýäýãò èòãýæ áàéíà.
xix
Òºðºëò
Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýð ñ¿¿ëèéí òàâàí æèëä òºðºëòèéí íèéëáýð
êîýôôèöèåíò (ÒÍÊ) 2.5 áàéãàà íü ìîíãîë ýìýãòýé÷¿¿ä àìüäðàëûíõàà
òóðøèä äóíäæààð 2.5 õ¿¿õýä òºð¿¿ëæ áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. 1998 îíû
ñóäàëãààãààð ÒÍÊ 3.1 ãàð÷ áàéñàí áîë 2003 îíû ñóäàëãààãààð ýíý ¿ç¿¿ëýëò
áóóðñàí áàéíà. Ñóäàëãààíû ÒÍÊ (2.5) íü ÝÌß-íû ìýäýýëëýýð òîîöñîí
ÒÍÊ (2.1)-îîñ ºíäºð ãàð÷ áàéãàà áîëîâ÷ MORTPAK ïðîãðàìûã àøèãëàí
øóóä áóñ àðãààð òîîöñîí ÒÍÊ(2.49) ¿ð ä¿íòýé îéðîëöîî ãàðñàí áàéíà.
Òºðºëòèéí ò¿âøèí õ¿í àìûí ÿíç á¿ðèéí á¿ëýãò ÿëãààòàé áàéíà. Õîòîä
àìüäàðäàã ýìýãòýé÷¿¿äèéí õóâüä ÒÍÊ íü (íýã ýìýãòýéä 2.1 õ¿¿õýä)
õºäººãèéí ýìýãòýé÷¿¿äèéíõýýñ (íýã ýìýãòýéä 2.9 õ¿¿õýä) äîîãóóð áàéíà. Á¿ñ
íóòãààð íü àâ÷ ¿çâýë òºðºëòèéí ò¿âøèí Óëààíáààòàð õîòîä õàìãèéí áàãà
(1.9), ªìíºä á¿ñýä õàìãèéí ºíäºð (3.0) áàéãàà áºãººä Òºâ, Ç¿¿í, Áàðóóí
á¿ñ¿¿äèéí äóíäàæ (2.6-2.9-èéí õîîðîíä) áàéíà. Ýìýãòýé÷¿¿äèéí
áîëîâñðîëûí ò¿âøèí ºñºõ òóñàì ÒÍÊ áóóð÷ áàéíà. Òóõàéëáàë, áàãà
áîëîâñðîëòîé ýìýãòýé÷¿¿äèéí õóâüä ÒÍÊ 3.2 áàéõàä äýýä áîëîâñðîëòîé
ýìýãòýé÷¿¿äèéí õóâüä 2.4 áàéíà.

ßìàð íýã îðëîãîã¿é, ýñâýë áàãà îðëîãîòîé áîëîí áîëîâñðîë áàãàòàé
ýìýãòýé÷¿¿äèéí òºðºëò áóñäààñàà ºíäºð áàéãàà íü àæèãëàãäëàà.
Áîëîâñðîëûí ò¿âøèíòýé àäèëààð îðëîãî íýìýãäýõ òóòàì òºðºëò áóóð÷
áàéíà.
Сүүлчийн судалгаагаар 45-49 насны эмэгтэйчүүдийн төрүүлсэн нийт
хүүхдийн дундаж тоо 5 байгаа нь одоогийн ТНК-оос 2.5 хүүхдээр илүү байна
гэдэг бол төрөлт буурч байгаагийн жишээ þì.
Àíõíû òºðºëòèéí ãîë÷ íàñ 1998 îíû ÍYÝÌÑ-ààð 21.6 áàéñíàà 2003
îíû ñóäàëãààãààð 22.1 áîëæ 0.5 ïóíêòýýð ºñ÷ýý. Òºðºëòèéí áóñàä
¿ç¿¿ëýëòèéí àäèëààð àíõíû òºðºëòèéí ãîë÷ íàñ 1998, 2003 îíû
ñóäàëãààãààð ýìýãòýé÷¿¿äèéí áîëîâñðîëûí ò¿âøèí ºñºõ òóñàì íýìýãäýæ
áàéíà.
Õ¿í àìûí òºðºëò áóóðàõ õàíäëàãàòàé áàéíà. Y¿íä íºëººëæ áàéãàà
ãîë õ¿÷èí ç¿éëñ íü, ãýðëýëòèéí íàñ õîéøëîñîí, ýäèéí çàñãèéí íºõöºë
áàéäëààñ øàëòãààëàí öººõºí àì á¿ëòýé áàéõ ñîíèðõîë, óäààí
õóãàöààãààð õ¿¿õäýý õºõººð õîîëëîõ áîëñîí, æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ îð÷èí
¿åèéí àðãûí õýðýãëýý íýìýãäýæ áàéãàà çýðýã íü áîëíî.
xx
Ãýð á¿ë òºëºâëºëò
Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ýìýãòýé÷¿¿äèéí 99 õóâü íü æèðýìñëýõýýñ
ñýðãèéëýõ îð÷èí ¿åèéí àðãóóäààñ ÿäàæ íýã àðãûã ìýäýæ áàéãàà íü
ìîíãîëûí ýìýãòýé÷¿¿äèéí æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà õýðýãñëèéí
(ÆÑÀÕ) òàëààðõ ìýäëýã ñàéí áàéíà.
Ãýð á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí 92 îð÷èì õóâü íü ÆÑÀÕ-èéã åð íü
õýðýãëýæ áàéñàí, 69 õóâü íü ñóäàëãàà ÿâàãäàõ ¿åä õýðýãëýæ áàéãàà ãýæ
õàðèóëñàí. Ãýð á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí 58 ãàðóé õóâü íü îð÷èí ¿åèéí
ÆÑÀÕ-èéã õýðýãëýæ áàéõàä 11 õóâü íü óëàìæëàëò àðãûã õýðýãëýæ áàéíà.
Õàìãèéí ºðãºí õýðýãëýãääýã àðãàä åðºíäºã (33 õóâü) áºãººä ¿ðëýí øàõìàë
ýìèéã 11 õóâü íü, õóàíëèéí àðãûã 10 õóâü íü õýðýãëýæ áàéíà. Îäîîãèéí
áàéäëààð ãýð á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿ä æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ îð÷èí ¿åèéí
áóñàä àðãóóäûã õàðüöàíãóé áàãà (òàðèàã 5 õóâü íü, áýëãýâ÷èéã 6 õóâü íü,
ýìýãòýé ¿ðèéí ñóâàã áîîõ ìýñ çàñàë õèéëãýñýí ýìýãòýé÷¿¿ä 3 õóâü ) õýðýãëýæ
áàéíà.
Ñóäàëãààíààñ ¿çýõýä æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ îð÷èí ¿åèéí àðãûí
(ÆÑÎYÀ) õýðýãëýýíèé ò¿âøèí õ¿í àìûí ÿíç á¿ðèéí á¿ëýãò õàðèëöàí
àäèëã¿é áàéíà. ÆÑÎYÀ-ûí õýðýãëýý õºäººãèéí ýìýãòýé÷¿¿ä (62 õóâü) [1998
îíä õîòûíõ èë¿¿ áàéñàí], á¿ðýí áóñ äóíä, á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëòîé
ýìýãòýé÷¿¿ä (òóñ òóñ 59, 63 õóâü) ìºí 2 áà ò¿¿íýýñ äýýø õ¿¿õýäòýé
ýìýãòýé÷¿¿äèéí (57 ãàðóé õóâü) õóâüä ºíäºð áàéíà. Îð÷èí ¿åèéí ÆÑÀÕ-èéã
õýðýãëýæ áàéãàà ýìýãòýé÷¿¿äèéí 72 îð÷èì õóâü ò¿¿íèéãýý ¿íý
òºëáºðã¿éãýýð îëæ àâäàã áàéíà. ÆÑÀÕ-ûí õýðýãëýýíèé ºíäºð ò¿âøèí íü
òºðºëò áîëîí ÍYÝÌ-ä íºëººëºõ áîëíî.
ÆÑÀÕ-èéí òàëààðõ ìýäëýã, õýðýãëýý íü õ¿í àìûí íàñíû á¿ëýã, á¿ñ
íóòàã, áîëîâñðîëûí ò¿âøèíãýýð õàðèëöàí àäèëã¿é áàéãàà íü öààøèä ãýð
á¿ë òºëºâëºëò, ÕÀÍ¯ÝÌ-èéí òàëààðõ ìýäýýëýë, ¿éë÷èëãýýã õ¿í àìûí

çîðèëòîò á¿ëãèéí õýðýãöýýíä òóëãóóðëàí ¿ð àøèãòàéãààð õàìãèéí áàãà
çàðäëààð, øóóðõàé õ¿ðãýõ øààðäëàãàòàé áàéãààã õàðóóëæ áàéíà.
ÆÑÀÕ-èéí õýðýãëýý öààøèä íýìýãäýõ õàíäëàãàòàé áàéíà.
Ýõíýð¿¿äèéí 96 õóâü, íºõð¿¿äèéí 90 õóâü, íèéò ãýðëýñýí õîñóóäûí 87 õóâü
ãýð á¿ë òºëºâëºëòèéã çºâ ãýæ ¿çýæ áàéãàà áºãººä ãýð á¿ëòýé, îäîîãîîð
ÆÑÀÕ õýðýãëýýã¿é áàéãàà ýìýãòýé÷¿¿äèéí òàëààñ èë¿¿ õóâü íü ãýð á¿ë
òºëºâëºëòèéí àðãûã õýðýãëýõ ñîíèðõîëòîé áàéíà.
ÕÀÍ¯ÝÌ-èéí ¯íäýñíèé õºòºëáºðò òóñãàãäñàí àñóóäëóóäûã
øèéäâýðëýõýä ¿íýí çºâ, áîäèòîé ìýäýýëýë íýí ÷óõàë ó÷ðààñ ýíý á¿ëýãò
äóðäàãäñàí çàðèì òóëãàìäñàí àñóóäëààð öààøèä ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ
øààðäëàãàòàé áàéíà.
Òºðºëòºä íºëººëºõ áóñàä õ¿÷èí ç¿éëñ
Ýìýãòýé÷¿¿äèéí àíõíû ãýðëýëòèéí äóíäàæ íàñ õàðüöàíãóé çàëóó
áóþó 21.6 íàñ áàéíà. 1998 îíòîé õàðüöóóëàõàä íºõºí ¿ðæèõ¿éí íàñíû á¿õ
á¿ëãèéí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ãýðëýëòèéí äóíäàæ íàñ ÿëèìã¿é ºññºí áàéíà. Àíõ
áýëãèéí õàðüöààíä îðñîí äóíäàæ íàñ 20 áàéãàà áºãººä ýíý íü àõèìàã (45-49
íàñíû) áà çàëóó (25-29 íàñ) õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä èæèë áàéãààã àæèãëàæ áîëíî.
Õ¿¿õýä òºð¿¿ëñíýýñ õîéø ñàðûí òýìäãýý ¿çýýã¿é (ãîë÷ õóãàöàà 6.5
ñàð, äóíäàæ õóãàöàà 10.0 ñàð) áàéãàà õóãàöàà óðò áàéíà. Ýíý ¿ç¿¿ëýëò
ìàíàéä õàðüöàíãóé ºíäºð áàéãàà áà ýíý íü õ¿¿õäýý õºõººð õîîëëîõ õóãàöàà
õàðüöàíãóé óðò áàéãààòàé õîëáîîòîé þì. Õ¿¿õýä òºð¿¿ëñíèé äàðàà äàõèí
æèðýìñëýõã¿é áàéãàà õóãàöàà 7.5 ñàð áàéíà. Ýíý ¿ç¿¿ëýëò 30 õ¿ðòýëõ íàñíû,
Áàðóóí á¿ñèéí, á¿ðýí äóíäààñ äýýø áîëîâñðîëòîé ýìýãòýé÷¿¿äèéí õóâüä
ºíäºð áàéíà.
xxi
Òºðºëòèéí òºñººëºë
Ãýð á¿ëòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí äèéëýíõ íü (63 õóâü) õ¿¿õýä íýìæ
òºð¿¿ëýõ áîäîëã¿é áàéíà. Õ¿¿õýä òºð¿¿ëýõ õ¿ñýëã¿é ãýð á¿ëòýé
ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü íàñ àõèõ òóñàì ºñ÷ áàéíà. Òóõàéëáàë, 25-29
íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí 41 õóâü, 30-34 íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí 64 õóâü õ¿¿õýä
òºð¿¿ëýõèéã õ¿ñýõã¿é áàéíà. Èéìýýñ èõýíõ ýìýãòýé÷¿¿ä õàðüöàíãóé çàëóó
íàñíààñàà òºð¿¿ëýõ õ¿¿õäèéíõýý òîîã õÿçãààðëàæ áàéãàà íü ñóäàëãààíû ¿ð
ä¿íãýýñ õàðàãäàæ áàéíà.
Èõýíõ ýìýãòýé÷¿¿ä àì á¿ëèéíõýý òîîã õÿçãààðëàõ õ¿ñýëòýé áàéíà.
Õî¸ð õ¿¿õýäòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí 65 õóâü, ãóðâàí õ¿¿õýäòýé ýìýãòýé÷¿¿äèéí
85 õóâü íü õ¿¿õýä íýìæ òºð¿¿ëýõ õ¿ñýëã¿é ãýæýý.
Ýìýãòýé÷¿¿äèéí 88 õóâü íü ñ¿¿ëä òºðñºí õ¿¿õäýý õ¿ñ÷ áàéæ
òºð¿¿ëñýí áîë 8 õóâü íü õ¿ñýýã¿é æèðýìñëýëòèéí òºðºëò áóþó òºëºâëººã¿é
òºðºëò áàéíà. Õýðâýý ýíýõ¿¿ õ¿ñýýã¿é òºðºëòººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ
÷àäñàí áîë ÒÍÊ 2.3 áàéõ áîëîìæòîé áàéñàí áºãººä îäîîãèéí ÒÍÊ 2.5
áàéíà.
Ìîíãîë Óëñàä ÆÑÎYÀ-ûí îäîîãèéí õýðýãëýý ºíäºð ò¿âøèíä õ¿ð÷,
õ¿ñýýã¿é òºðºëò áóóð÷, ãýð á¿ë òºëºâëºëòèéí íèéò õýðýãöýý ºíäºð õóâèéã

ýçýëæ áàéãàà íü Í¯ÝÌ-èéí õºòºëáºð àìæèëòòàé õýðýãæèæ áóéã õàðóóëæ
áàéíà.
Íÿëõñûí ýíäýãäýë, õ¿¿õäèéí íàñ áàðàëò
Ñóäàëãààíû ºìíºõ 3 æèëèéí õóãàöààíä (2001- 2003 îí) 1000 àìüä
òºðºëòºä íîãäîõ íÿëõñûí íàñ áàðàëò 30 áàéõàä 1000 àìüä òºðºëòºä íîãäîõ
ýðò íÿðàéí ýíäýãäýë 14 áà õîæóó íÿðàéíõ 16 áàéâ. Ìºí ýíý õóãàöààíä 1000
àìüä òºðºëòºä íîãäîõ òàâ õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë 35 áàéõàä 1-4
íàñíû õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë ìàø áàãà áóþó 5 áàéíà. Ýíý øóóä òîîöîî íü
(MORTPAK àøèãëàí õèéñýí) øóóä áóñ òîîöîîòîé ìàø îéðîëöîî ãàð÷
áàéãàà þì. 2002 îíû áàéäëààð øóóä áóñ òîîöîîãîîð 1000 àìüä òºðºëòºä
íîãäîõ íÿëõñûí ýíäýãäýë 34 (1q0), 1000-ä íîãäîõ õ¿¿õäèéíõ 8 (4q1) ãàð÷ýý.
Ìºí íÿëõñûí ýíäýãäëèéí ò¿âøèí ÝÌß-íû ñòàòèñòèê ìýäýýëëýëòýé (1000
àìüä òºðºëòºä 28) îéðîëöîî áàéãàà þì.
Íÿëõñûí ýíäýãäýë õºäººä (1000-ä 32) õîòîîñ (1000-ä 26) ºíäºð áàéíà.
Ýíý íü õîòûíõûã áîäâîë õºäººä ýõ÷¿¿ä ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýýíýýñ õîë
áàéäàã, ìºí æèðýìñíèé ¿åèéí õÿíàëò áîëîí òºðºõ ¿åèéí ¿éë÷èëãýý,
òºðñíèé äàðààõü íÿðàéí õàëàìæ ¿éë÷èëãýý ñóë áàéãààòàé õîëáîîòîé áàéæ
ìàãàäã¿é þì.
Åðºíõèéäºº õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë (ýðò íÿðàé, íÿëõàñ, òàâ õ¿ðòýëõ
íàñíû) Áàðóóí, Ç¿¿í áîëîí Òºâèéí á¿ñýä õàðüöàíãóé ºíäºð, õàðèí
Óëààíáààòàð õîò, ªìíºä á¿ñýä áàãà áàéíà. Ýõ÷¿¿äèéí áîëîâñðîë äýýøëýõýä
íÿëõàñûí ýíäýãäýë áóóðñàí, ýðýãòýé õ¿¿õäèéí ýíäýãäýëèéí õóâüä ýìýãòýé
õ¿¿õäèéíõýýñ ºíäºð áàéãàà çýðýã áóñàä îðíû èæèë òºñººòýé ñóäàëãààíû ¿ð
ä¿í, ïðàãòèê ä¿ãíýëòèéã áàòàëæ áàéíà.
Íýã õ¿íä íîãäîõ ñàðûí äóíäàæ îðëîãîîð (ÍÕÍÑÄÎ) íü íÿðàéí ,
íÿëõàñ áîëîí õ¿¿õäèéí ýíäýãäëèéã òîîöîæ ¿çýõýä 42501, ò¿¿íýýñ äýýø
îðëîãîòîé àéëä ìàø áàãà (Íÿëõñûí ýíäýãäýë 1000-ä 13) áàéõàä îãò
îðëîãîã¿é-8500 õ¿ðòýëõ îðëîãîòîé àéëä (38) äàðóé 3 äàõèí ºíäºð áàéíà.
Íýãýýñ äºðâºí íàñòàé õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë ÍÕÍÑÄÎ íü 42501, ò¿¿íýýñ äýýø
îðëîãîòîé àéëä îãò ãàðààã¿é áàéõàä îãò îðëîãîã¿é-8500 õ¿ðòýëõ îðëîãîòîé
àéëä (1000-ä 8) ýíäýãäýë ºíäºð áàéãàà íü àíõààðàë õàíäóóëàõ ¸ñòîé
àñóóäëûí íýã áîëæ áàéíà.
Íÿëõàñ áîëîí õ¿¿õäèéí íàñ áàðàëòûã áóóðóóëàõûí òóëä ýð¿¿ë
ìýíäèéí áàéãóóëëàãà, õºòºëáºð¿¿äèéí ç¿ãýýñ áîäèòîé ñòðàòåãèéã
áîëîâñðóóëàí ãàðãàæ, áîëîâñðîë áàãàòàé áîëîí îðëîãî áàãàòàé
ýìýãòýé÷¿¿äèéí íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäèéí òàëààðõ ìýäëýãèéã
äýýøë¿¿ëæ, òýäýíä íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ, ¿éë÷èëãýýã
õ¿ðãýõýä èë¿¿ àíõààðàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.
Íºõºí ¿ðæèõ¿é áà õ¿¿õäèéí ýð¿¿ë ìýíä
Ìîíãîë óëñ íü íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíä áîëîí õ¿¿õäýä èõýýõýí
àíõààðàë òàâüäàã, ýð¿¿ë ìýíäèéí àíõàí øàòíû ¿éë÷èëãýýíèé òîãòîëöîîòîé
îðîí þì.
xxii

Æèðýìñíèé õÿíàëòàíä îðæ áóé ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâèéí æèí
1998 îíä 96 õóâü áàéñàí áîë 2003 îíä 99 õóâü áîëæ ºññºíèé äîòîð
ýìýãòýé÷¿¿äèéí èõ ýì÷èéí õÿíàëòàíä îðæ, òóñëàìæ àâñàí ýõ÷¿¿äèéí õóâèéí
æèí 1998 îíä 48 õóâü áàéñàí áîë 2003 îíä 53 õóâü áîëæ íýìýãäëýý. Y¿íèé
íýã àäèë æèðýìñíèé õÿíàëòàíä àíõ îðñîí ãîë÷ õóãàöàà 1998 îíä 3.7 ñàð
áàéñíàà 2003 îíä 3.3 áîëæ íààøèëæýý. Ýíý íü æèðýìñíèé áîëîí òºðºõ
¿åèéí ýìíýëãèéí ¿éë÷èëãýý, åðºíõèéäºº ýð¿¿ë ìýíäèéí àíõàí òóñëàìæ,
¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýëöýý, õàíãàìæ òèéì ÷ ìóóã¿é áàéãààã õàðóóëæ áàéíà.
Ýìíýëýãò õ¿¿õäýý òºð¿¿ëñýí ýõ÷¿¿äèéí õóâèéí æèí 1998 îíä 94 õóâü
áàéñàí áîë 2003 îíä 97 õóâü áîëæ ºññºí áºãººä òºðºõäºº ýìíýëãèéí íàðèéí
ìýðãýæëèéí àæèëòíû òóñëàìæ àâ÷ õ¿¿õäýý òºð¿¿ëñýí ýõ÷¿¿äèéí õóâèéí
æèí 1998 îíä 94 õóâü áàéñíàà 2003 îíä 97 õóâü áîëæ ºññºí áàéíà.
Íºõºí ¿ðæèõ¿éí íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí äóíä òºìðèéí äóòàãäëààñ
¿¿ññýí öóñ áàãàäàëò íèëýýä ò¿ãýýìýë áàéäàã áºãººä ¿¿íòýé òýìöýõ,
ñýðãèéëýõýä íèëýýä àíõààðàõ øààðäëàãàòàé áàéãàà íü ñóäàëãààíààñ
õàðàãäëàà.
Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí 5 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéí 13 õóâü íü
ñóäàëãàà ÿâàõààñ ºìíºõ 2 äîëîî õîíîãò ñóóëãàëò ºâ÷íººð ºâ÷èëñºí íü 1998
îíûõîîñ (9 õóâü) íýìýãäæýý.
Æèðýìñýí áàéõäàà õàâñàðñàí ºâ÷íººð (æèøýýëáýë; ç¿ðõ, øýýñíèé
ñóâàã, áººð áîëîí ýëýãíèé õÿìðàë) ºâäºæ áàéñàí ýìýãòýé÷¿¿äèéí òîî 1998
îíûõîîñ íýìýãäñýí íü àíõààðàë òàòàõ àñóóäëûí íýã áîëñîí áàéíà.
Òºðñíèé äàðààõ ýì÷èéí çºâëºãºº àâñàí ýõ÷¿¿äèéí äóíä õºõººð
õîîëëîëò, íÿðàéí àñàðãààíû òàëààð çºâëºãºº àâñàí ýõ÷¿¿äèéí õóâèéí æèí
ºíäºð áàéãàà íü õ¿¿õäèéí ýð¿¿ë ìýíä, íÿëõàñ, õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë áóóðàõàä
òîäîðõîé à÷ õîëáîãäîë ºãñºí áàéæ áîëîõ þì.
Õ¿¿õäèéí õºõººð õîîëëîëò
Òºðñºí õ¿¿õä¿¿äèéí äºðºâíèé ãóðâààñ (78 õóâü) èë¿¿ íü òºðñíèé
äàðàà 30 ìèíóòûí äîòîð õºõºº àìàëñàí áàéíà. 1998 îíûõòîé õàðüöóóëàõàä
ÿìàð íýã õóãàöààíä õºõººð õîîëëîæ áàéñàí õ¿¿õäèéí õóâèéí æèí 97 õóâü
áàéñíàà 2003 îíä 99 õóâü áîëæ ºññºí áàéíà.
Òºðñíèé äàðààõ ýì÷èéí çºâëºãºº àâñàí ýõ÷¿¿äèéí òàëààñ èë¿¿ (60
õóâü) íü õºõººð õîîëëîëòûí òàëààð çºâëºãºº àâñàí íü õ¿¿õäýý õºõººð
õîîëëîõ õóãàöàà óðòñàõàä ýåðýãýýð íºëººëñºí áîëîâ óó.
Ìîíãîë ýìýãòýé÷¿¿ä õ¿¿õäýý óðò õóãàöààíû òóðø õºõººð õîîëëîæ,
áàñ íýìýëò õîîë õ¿íñèéã òýäýíä áàãààñ íü ºãäºã ãýñýí ä¿ãíýëò õèéæ áîëîõ
áºãººä ýíý íü íÿëõàñ, õ¿¿õäèéí, ÿëàíãóÿà ýðò íÿðàéí ýíäýãäýë áóóðàõàä
çîõèõ õýìæýýãýýð íºëººëäºã áàéæ áîëîõ þì.
Õ¿¿õäýý õºõººð õîîëëîñîí ãîë÷ õóãàöàà 1998 îíä 25.2 ñàð áàéñíàà
2003 îíä 25.9 ñàð, äàí õºõººð õîîëëîñîí õóãàöàà 3.5 ñàð áàéñíàà 5.9 ñàð
áîëæ ºñëºº. Ñîíèðõóóëàõàä, 0-3 ñàðòàé õ¿¿õäèéí 94 õóâü, 0-6 ñàðòàé
xxiii

õ¿¿õäèéí 85 õóâü íü äàí õºõººð õîîëëîæ áàéñàí íü Äýëõèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí
áàéãóóëëàãûí çºâëºìæòýé ãîéä (ÿã) òîõèð÷ áàéãàà þì.
ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààðõ ìýäëýã, õàíäëàãà
Ìîíãîëûí ýìýãòýé÷¿¿äèéí äèéëýíõ íü áóþó 95 õóâü íü ÁÇÄÕ, 96
õóâü íü ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààð ñîíññîíû çýðýãöýý äýýðõ õî¸ð ºâ÷íèé òàëààð
ãîë òºëºâ òåëåâèç, ðàäèî, ñîíèí õýâëýëýýñ ìýäýýëýë àâäàã áàéíà. ÁÇÄÕ-ûí
òàëààð ìýäýýëýë àâ÷ áàéãàà äóíäàæ ýõ ¿¿ñâýðèéí òîî 2.5 áàéõàä
ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí õóâüä ýíý ¿ç¿¿ëýëò 2.6 áàéãàà íü ýìýãòýé÷¿¿äèéí ìýäýýëýë
àâ÷ áàéãàà áàéäàë áàðàã àäèë áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. Íèéò ýìýãòýé÷¿¿äèéí
95 õóâü íü ÁÇÄÕ, 96 õóâü íü ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-îîñ ñýðãèéëýõ áîëîìæòîé ãýæ ¿çýæ
áàéãàà áºãººä ñýðãèéëýõ ãîë àðãà íü áýëãýâ÷ õýðýãëýõ, áýëãèéí õàðüöààíû
çºâõºí íýã õàâüòàã÷òàé áàéõ ÿâäàë ãýæ ¿çæýý. Ýäãýýðýýñ õàðàõàä Ìîíãîëûí
ýìýãòýé÷¿¿ä ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-îîñ ñýðãèéëýõ àðãóóäûã ñàéí ìýääýã íü
õàðàãäëàà. Ãýâ÷ ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààð ìýäýýëýë àâñíààñ õîéø
áýëãýâ÷ õýðýãëýæ ýõëýõ, çºâõºí íýã õîñòîé áýëãèéí õàðüöààòàé áîëîõ
çýðãýýð áýëãèéí çàí ¿éë íü ººð÷ëºãäñºí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü ìàø
áàãà áàéíà.
ªìíºõ ñóäàëãààãààð ýìýãòýé÷¿¿äèéí 5.7 õóâü íü ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-îîñ
ñýðãèéëýõ áîëîìæã¿é ãýæ õàðèóëñàí áîë 2003 îíû ñóäàëãààãààð ýíý
¿ç¿¿ëýëò 4.1 õóâü áîëæ ºìíºõ ñóäàëãààíààñ 1.6 ïóíêòýýð áóóð÷ýý. Ìºí
áóðóó îéëãîëòòîé ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýçëýõ õóâü 1998 îíä 4.6 áàéñàä áîë 2003
îíä 1.9 áîëæ áóóðñàí áàéíà. Äýýðõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýñ õàðàõàä ºíãºðñºí
ñóäàëãààíààñ õîéø ýìýãòýé÷¿¿äèéí ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-îîñ ñýðãèéëýõ àðãà çàìûí
òàëààðõ ìýäëýã íýìýãäñýí áàéíà ãýæ ä¿ãíýæ áîëîõîîð áàéíà.
Õýäèé òèéì áîëîâ÷ îëîí òîîíû ýìýãòýé÷¿¿ä áóðóó îéëãîëòòîé
õýâýýð áàéíà. Òóõàéëáàë ýìýãòýé÷¿¿äèéí äºíãºæ òàëààñ èë¿¿ õóâü íü ýð¿¿ë
õàðàãäàæ áàéãàà õ¿í ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí íÿí òýýã÷ áàéæ áîëíî ãýæ õàðèóëñàí
áàéíà. ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí òàëààð ìýäýýëýë àâñíû äàðàà áýëãèéí
èäýâõòýé àìüäðàëä áàéãàà (25-39 íàñíû) ýìýãòýé÷¿¿äèéí 96-98 õóâèéíõ íü
áýëãèéí çàí ¿éë îãò ººð÷ëºãäººã¿é, áýëãýâ÷ õýðýãëýæ ýõëýñýí áàéäàë íýã
õ¿ðýõã¿é õóâü áàéíà. Ýíý íü ýìýãòýé÷¿¿äèéí ÁÇÄÕ, ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-îîñ
ñýðãèéëýõ õàíäëàãà, äàäàë, òýäãýýðèéí íèéãýì-ýäèéí çàñãèéí áàéäàë,
ìýäýýëýë, áîëîâñðîë, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëò ãýõ
ìýò îëîí õ¿÷èí ç¿éëýýñ õàìààð÷ áàéãàà þì. Öààøèä áîäëîãî
áîëîâñðóóëàã÷èä áîëîí õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëýã÷äèéã íàéäâàðòàé ìýäýýëýë,
ñóäàëãààãààð õàíãàõûí òóëä ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.
Yð õºíäºëò
Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ýìýãòýé÷¿¿äèéí æèðýìñëýëòèéí òºãñãºëººñ
õàðàõàä èõýíõ æèðýìñëýëò àìüä òºðºëòººð (78 õóâü), ¿ëäýõ õóâü íü (22
õóâü) ¿ð õºíäºëò, àìüã¿é òºðºëò, çóëáàëò, äóòóó òºðºëòººð òºãñºæ áàéíà.
Ñóäàëãààíû ºìíºõ 5 æèëèéí õóãàöààíä 1000 àìüä òºðºëòºä 214 ¿ð
xxiv
õºíäºëò íîãäîæ áàéíà.
Ýíý õóãàöààíä 15-49 íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí 8 õóâü íü ÿäàæ íýã óäàà
¿ð õºíä¿¿ëñýí áàéíà. Òýäãýýðýýñ 79 õóâü íü íýã óäàà, 21 õóâü íü õî¸ð áà
ò¿¿íýýñ îëîí óäàà ¿ð õºíä¿¿ëæýý. Yð õºíäºëòèéí íèéëáýð êîýôôèöèåíò

áóþó íºõºí ¿ðæèõ¿éí íàñíû íýã ýìýãòýéä íîãäîõ ¿ð õºíäºëòèéí òîî 0.7
áàéëàà. Õîòîä ¿ð õºíäºëòèéí ò¿âøèí (íýã ýìýãòýéä 0.9 ¿ð õºíäºëò)
õºäººãººñ (0.4) õî¸ð äàõèí ºíäºð áàéíà.
Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí íèéò ¿ð õºíä¿¿ëñýí ýìýãòýé÷¿¿äýýñ ¿ð
õºíä¿¿ëñýí øàëòãààíûã òîäðóóëàõàä 32 õóâü íü õ¿¿õýä òºð¿¿ëýõ áîëîîã¿é,
25 õóâü íü ñàíõ¿¿ãèéí áîëîëöîîã¿é, 19 õóâü íü ýð¿¿ë ìýíäèéí øàëòãààíààð,
17 õóâü íü íàñ àõèñàí áîëîí îëîí õ¿¿õýäòýé ó÷ðààñ ãýæ õàðèóëæýý. ¯¿íýýñ
¿çýõýä ýäãýýð ýìýãòýé÷¿¿ä áàðàã á¿ãäýýðýý îð÷èí ¿åèéí ¿ð íºëººòýé
ÆÑÀÕ-èéã õýðýãëýæ õ¿ñýýã¿é æèðýìñëýëòýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ
áîëîìæòîé áàéñàí áàéíà. ¯ð õºíä¿¿ëñýí ýìýãòýé÷¿¿äèéí 28 õóâü íü
Óëààíáààòàð õîòîä, 36 õóâü íü àéìãèéí ýìíýëýãò, 26 õóâü íü õóâèéí
ýìíýëýãò, 9 õóâü íü ñóìûí ýìíýëýãò ñ¿¿ë÷èéí ¿ð õºíäºëò õèéëãýñýí áàéíà.
Ýìýãòýé÷¿¿äèéí 64 õóâü íü ¿ð õºíä¿¿ëýõèéí ºìíº, 79 õóâü íü ¿ð
õºíä¿¿ëñíèé äàðàà çºâëºãºº àâñàí áàéíà. ¯ð õºíä¿¿ëñýí ýìýãòýé÷¿¿äèéí
òàëààñ èë¿¿ õóâü íü ¿ð õºíä¿¿ëýõýýñ ºìíº ÆÑÀÕ-èéã õýðýãëýæ áàéñàí áîë
òýäíèé 85 õóâü íü ¿ð õºíä¿¿ëñíèé äàðàà ÆÑÀÕ õýðýãëýñýí áàéíà. ¯ð
õºíä¿¿ëýõýýñ ºìíº ÆÑÀÕ õýðýãëýæ áàéñàí ýìýãòýé÷¿¿äèéí 37 õóâü íü
õóàíëè ò¿ð òýâ÷èõ àðãûã õýðýãëýæ áàéñàí áîë 30 õóâü íü óóõ ýì, 15 õóâü íü
åðºíäºã, 12 õóâü íü ýðýãòýé áýëãýâ÷éã çîíõèëîí õýðýãëýæ áàéæýý. Ýíý
áàéäàë íü ýì, áýëãýâ÷ çýðýã áîãèíî õóãàöààòàé àðãóóäûã çºâ õýðýãëýõã¿é
áàéõ ìºí ¿ð ä¿í áàãàòàé óëàìæëàëò àðãàä íàéäàõ ÿâäàë õ¿ñýýã¿é
æèðýìñëýëò, ò¿¿íýýñ ¿¿äñýí ¿ð õºíäºëò ºíäºð áàéõ íýã øàëòãààí áîëæ
áàéíà. Òèéìýýñ Í¯ÝÌ-èéí ÷àíàðòàé ¿éë÷èëãýýã ýìýãòýé÷¿¿äýä ÿëàíãóÿà ¿ð
õºíä¿¿ëæ áóé ýìýãòýé÷¿¿äýä õ¿ðòýýìæòýé áîëãîõ çàìààð îð÷èí ¿åèéí
÷àíàðòàé, çàðäàë áàãàòàé ÆÑÀÕ-èéã õýðýãëýýã íýìýãä¿¿ëæ õ¿ñýýã¿é
æèðýìñëýëò, ¿ð õºíäºëòèéí ºíäºð ò¿âøèíã áóóðóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.
ªñâºð ¿åèéí íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíä
Í¯ÝÌ-èéí àíõíû ñóäàëãàà ÿâàãäñíààñ õîéøõè 5 æèëèéí õóãàöààíä
ºñâºð íàñíû îõèäûí òºðºëòèéí òîî 9 õóâü áàéñíàà 7 õóâü áîëîí áóó÷ýý. Ýíý
¿ç¿¿ëýëò 2003 îíä õºäººä (12 õóâü) õîòîîñ (5 õóâü) 2.5 äàõèí èõ áàéíà.
ªñâºð íàñíû íèéò ýìýãòýé÷¿¿äèéí 91 õóâü, ãýð á¿ëòýé ºñâºð íàñíû
ýìýãòýé÷¿¿ä á¿ãäýýðýý æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ ÿìàð íýãýí àðãà ìýäíý ãýæ
õàðèóëñàí íü ìàø ýåðýã ¿ð ä¿í þì. Æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãóóäûí
ìýäëýãèéí äóíäàæ òîî íèéò ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äýä 4.6 õàðèí ãýð
á¿ëòýé ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äýä 5.5 áàéíà.
Íèéò ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí äºíãºæ 4 õóâü íü æèðýìñëýõýýñ
ñýðãèéëýõ ÿìàð íýã îð÷èí ¿åèéí àðãà õýðýãëýæ áàéõàä ãýð á¿ëòýé ºñâºð
íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äýä ýíý ¿ç¿¿ëýëò 27 õóâüòàé áàéíà. Ýíä ñîíèðõîë òàòñàí
¿ç¿¿ëýëò áîë áîëîâñðîëûí ò¿âøèí íýìýãäýõ òóòàì æèðýìñëýõýýñ ñýðãèéëýõ
ÿìàð íýãýí àðãà áîëîí îð÷èí ¿åèéí àðãûí õýðýãëýý áàãàñàæ áàéãàà ÿâäàë
þì.
Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí íèéò ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí 16 õóâü íü
(14-19 íàñíû õîîðîíä) áýëãèéí õàðüöààíä îðñîí áà õºäººä (18 õóâü)
áýëãèéí õàðüöààíä îðñîí ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿ä õîòûíõîîñ (15 õóâü) 3
ïóíêòýýð ºíäºð áàéíà. Ñóäàëãààíààñ ºìíºõ íýã ñàðûí õóãàöààíä áýëãèéí
xxv

õàðüöààíä îðñîí ºñâºð íàñíû îõèäûí 22 õóâü íü áýëãèéí õàðüöààíä
îðîõäîî ÄÎÕ, БЗДХ-ааñ õàìãààëàõ çîðèëãîîð áýëãýâ÷ õýðýãëýñýí àæýý. Îãò
ãýðëýýã¿é ýìýãòýé÷¿¿äèéí 37 õóâü íü áýëãýâ÷ õýðýãëýñýí áàéõàä ãýðëýñýí
ýìýãòýé÷¿¿äèéí 11 õóâü íü ë ýíý çîðèëãîîð áýëãýâ÷ õýðýãëýñýí ä¿í ãàðñàí
áàéíà. Õîòûí ºñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí 35 õóâü íü ñ¿¿ëèéí íýã ñàðûí
õóãàöààíä áýëãèéí õàðüöààíä îðîõäîî ÄÎÕ, БЗДХ-аас õàìãààëàõ çîðèëãîîð
áýëãýâ÷ õýðýãëýñýí áàéõàä õºäººä ýíý õóâü 9 áàéíà.
ÄÎÕ-ûí òàëààð ñîíññîí ºñâºð íàñíûõàí 1998 îíä 92 õóâü áàéñàí áîë
2003 îíä 90 õóâü áîëñîí áàéíà. ªñâºð íàñíû ýìýãòýé÷¿¿äèéí ÄÎÕ-îîñ
ñýðãèéëýõ áîëîìæã¿é ãýæ õàðèóëñàí õóâü ºìíºõ ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ 2
ïóíêòýýð (1998 îíä 5 õóâü 2003 îíä 7 õóâü), ýíý òàëààð áóðóó îéëãîëòòîé íü
3 ïóíêòýýð (1998 îíä 5 õóâü 2003 îíä 2 õóâü) буурчээ. Өөрөөр хэлбэл, өсвөр
насны эмэгтэйчүүдийн мэдлэг дээшилсэн сайн үзүүлэлт гарчээ гэж хэлж
болохоор байна. БЗДХ-аас ñýðãèéëýõ áîëîìæòîé ãýæ íèéò ºñâºð íàñíû
ýìýãòýé÷¿¿äèéí 91 õóâü íü ¿çýæ áàéãàà áºãººä ÁÇДÕ òóññàí òîõèîëäîëä
äèéëýíõ íü ýì÷, ýìíýëãèéí àæèëòàíä õàíäàõ þì áàéíà.
xxvi

Òîâ÷èëñîí ¿ãèéí òàéëáàð
ÁÇÄÕ Áýëãèéí Çàìààð Äàìæèõ Õàëäâàð
ÃÁÒ Ãýð Á¿ë Òºëºâëºëò
ÄÎÕ Äàðõëàë Îëäìîë Õîìñäîë
ÆÑÀÕ Æèðýìñëýõýýñ Ñýðãèéëýõ Àðãà Õýðýãñýë
ÍÁÅÊ Íàñ Áàðàëòûí Åðºíõèé Êîýôôèöèåíò
Í¯Á Íýãäñýí ¯íäýñòíèé Áàéãóóëëàãà
ÍÝÇ Íèéãýì, Ýäèéí çàñàã
¯ÑÃ ¯íäýñíèé Ñòàòèñòèêèéí Ãàçàð
ÒÅÊ Òºðºëòèéí Åðºíõèé Êîýôôèöèåíò
ÕÀÍ¯ÝÌÑ Õ¿í Àìûí Íºõºí ¯ðæèõ¿éí Ýð¿¿ë Ìýíäèéí
Ñóäàëãàà
YÍYÝÌÕ Yíäýñíèé íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäèéí
õºòºëáºð
ÕÒÀÍ Õýðýãëýñýí Ò¿¿âýðëýëòèéí Àðãûí Íºëººëºë
ÒÀØÍ Ò¿¿âýðëýëòèéí Àíõàí Øàòíû Íýãæ
ÒÍÊ Òºðºëòèéí Íèéëáýð Êîýôôèöèåíò
ÒÑÌÁÍÑ Ò¿¿âýð Ñóäàëãààíû Ìýäýýëýë Áîëîâñðóóëàõ
Íýãäñýí Ñèñòåì
ÒÒÊ Òºðºëòèéí Òóñãàé Êîýôôèöèåíò
ÝÌØÓÈÑ Ýð¿¿ë ìýíäèéí øèíæëýõ óõààíû èõ ñóðãóóëü
ÝÌß Ýð¿¿ë Ìýíäèéí ßàì
xxvii

Rhs2003 report (1)

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (16)

Rhs2003 report (1)