1. G‹R‹fi
Uzaktan eğitimin uygulamalarının uzunca bir geçmişe sahip olduğu ve bu uygulamalır eski
çağlarda başladığı kabul edilmektedir.(Kaya,2002).Temelinin bir asırdan daha uzun bir
geçmişe sahip olmasına rağmen , uzaktan eğitim günümüz eğitimcilerinin çoğu tarafından
yeni bir fikir olarak görülmektedir.(Simonson,Smaldino,Albreight ve Zvacek,2006).
Uzaktan eğitim tarihinin başlangıcı 1700 lerin başlarında mektupla eğitime dayanır,fakat
teknoloji temelli uzaktan eğitimn başlangıcı 1900 lü yılların ilk yarısında görsel işitsel
araçlarıın okullara girişine dayanır.(Jeffries,2008).Teknolijinin gelişimine paralel olarak
uzaktan eğitim uygulamalırıda değişmiştir.Uzaktan eğitimin tarihsel gelişimi beş farklı
evtredeincelenebilir.Bu evreler aşağıdaki gibidir:
1.Mektupla öğretimden önce olan dönem
2.Mektupla öğretimin yoğun olarak uygulandığı dönem: Posta hizmetleri ile kitap ve diğre
öğretim materyalleri öğrencilere gönderilmektedir.
3.Tek yönlü radyo ve televizyon uygulamaları dönemi: Radyo ve televizyon üzerinden
uzaktan eğitim ders yayınları yapılmaktadır.
4.Çift yönlü radyo ve televizyon uygulamalırı dönemi: Çift yönlü etkileşimli video
konfransçalışmları çok yoğun olarak yapılmaktadır.
5.Uydu ve gelecek teknolojiler dönemi: İletişim teknolojileri bilgisayar , uydu, fiber optik ve
diğreleri sayesinde dersler öğrencilere ulaştırılmaktadır.
Uzaktan eğitimin evreleri arasında kesin bir çizgi bulunmamaktadır.Bu evreler birbirleri ile iç
içe geçmiş durumdadır.
UZAKTAN EĞİTİMİN DÜNYA’DA Kİ TARİHSEL GELİŞİMİMektupla Öğretimden Önceki Dönem
Dean’agöre , uzaktan eğitimin en eski dönemi uzaktan eğitimin yazılı basın ile yapıldığı
dönemdir.Bu dönem içinde ,öğretmen-öğrenci,öğrenci-öğrenci ve öğretmen-öğretmen
arasında karşılıklı konuşma ve yüzyüze görüşme olmamaktadır.Uzaktan eğitim içinde öğretim
materyalleri öğrencilere posta hizmetleri ile gönderilmektedir.Diğre bir ifadeyle eğitim öğretim faliyetleri uzaktan eğitim içinde kul-lanılmakta olan posta hizmetleri ile organize
edilmektedir.Bufaliyetler kısaca aşağıdaki gibi meydana gelmektedir:
1.Öğretmenler hazırladıkları öğretim materyallerini postaya verip öğrencilerine gönderirler.
2.Öğrenciler posta ile gelen materyalleri kendileri çalışarak,sınavsonuçllarını cevaplayarak
öğretm-nelerine posta ile geri gönderirler.
3.Öğrenciler sınav sonuçlarını ve dönem sonu notlarını posta ile öğrrenmektedirler.
İlk uzaktan eğitim modeli içinde yazışma , etkili olarak kullanılmıştır.Yazışmalı uzaktan
eğitimin temel amacı, ülke içinde bulunan her bireye eğitimde fırsat eşitliği sunmaktır.
2. Bu uzaktan eğitim modeli fakültelere ,üniversitelere, eğitim bakanlıklarına eşit eğitim imkanı
sunmak için yardımcı olmuştur.İlk yazışmalı uzaktan eğitim modelleri Kanada ,Yeni
Zelenda,Avusturalya, Çin ve Amerika gibi insanların birbirinden uzakta yaşadığı ,yerleşim
alanlarının uzak olduğu ve bu yerleşim alanları arasında ki ulaşımın zor olduğu ülkelerde
uygulanmıştır.
İlk yazışmalı uzaktan eğitim ,insanları eğitmek için verilen gazete ilanları ile başlamıştır.1971
yılında yayınlanan bir gazeteye göre Boston gazetesinde 20 Mart 1728’de kendi kendine
çalışma gerektiren muhtemel olarak yazışmalı uzaktan eğitim ile ilgili bir ilan yayınlanmıştır.
Diğer önemli bir uzaktan eğitim uygulaması,1836 yılında İngiltere’de Londra Üniver-sitesinde
dış sınav uygulaması eklenerek yapılmıştır.
Isaac Pitman isimli bilim adamı 1840 yılı içinde yazıışmalı uzaktan eğitim ile uzaktan eğitim
derslerine başlamıştır.
1856 yılında yazışmalı uzaktan eğitimde dil öğretimi Charles
ToussaintandGustavLangescheiedt tarafından Almanya Berlinde gerçekleştirilmiştir.
Yazışmalı uzaktan eğitim uygulamaları ev çalışmalarını sağlamak için
AnnaTickner’inyardımaları ile Atlantik’i 1873 yılında aşmıştır.
Glatter ve Wedell ,İngiltere’de ki yazışmalı uzaktan eğitim üniversitesi
,WosyHall,Chambers,Clough’sFoulks Lynch ve Scery gibi okulların eğitim öğretim faliyeleri-ni
öğrencilerine uzaktan yazışmalı eğitim ile ulaştırdıklarını belirtmişlerdir.
Eğitim-öğretim faliyetlerinin öğrencilere posta ile gönderildiği bir diğer uygulama ,birfransız
öğretmen ve alman yazar tarafından dil öğretimi gerçekleştirilmiştir.Bu iki kişi dil eğitimi için
yazışmalı bir dil okulu kurmuşlardır.
Amerika Birleşik Devleti 1837 yılında bireylere ev okulu uygulamalarına katılamalrı için
destek sağlamış ve bunun için yazışmalı uzaktan eğitim kurumlarını kurmuş,özel okulları
desteklemiştir.
İngiltere’de 1880’li yıllarda binlerce yetişkin yüksek öğretime büyük tale-plarde bulunmuştur
fakat coğrafik faktörler,yaş ve meslek faktörleri taleplerin gerçekleşmesini engellemiştir.
İsveç Üniversitesinde hanımlara mektupla konpozisyon dersleri verildi.
1883 ‘te NewYork-Ithaca da mektupla eğitim üniveristesi kuruldu.
1892’ de Chicago üniversitesi’nde ilk mektupla eğitim bölümü açıldı.
İsveç’ te kurulan ve uzaktan eğitimde Dünya’nın önde gelen kurumlarından olan
Hermandskuruldu.Bu kurumda dil eğitimi yapıldı.
1906 ‘da ilk yazışmalı ilköğretim ABD’ de başladı.
3. Sonuç olarak,yazışmalı uzaktan eğitim kurumları pahalı olan eğitim hizmetinin maliyetini
düşürmektedir.Bu kurumlar yaygın olarak formal eğitim vermektedir.Mezun olan öğrenciler
diğer öğrenciler ile aynı haklara sahiptir.Yazışmalı uzaktan eğitim Dünya’nın hemen hemen
her bölgesinde uygulanmıştur.Teknolojik gelişmelerin ortaya çıkmasıyla uzaktan eğitim
sistemi yapısı etkilenmiş ve bunun sonucunda radyo ve televizyon gibi iletişim teknolojileri
uzaktan eğitim içinde yer almaya başlamıştır.
Noooottt: Posta Hizmetleri
• Öğretim materyal-lerinin postaya verlip öğrencilere gönderilmesi
• Sınav cevaplarının öğretmenlere posta ile geri gönderilmesi
• Sınav sonuçlarının ve dönem sonu notlarının posta ile öğrenilmesi
Tek Yönlü Radyo ve Televizyon Dönemi
Avrupa’da sanayileşme dönemi 1800’lü yıllarda başlamıştır.Buna paralel olarak İletişim
teknolojilerindeki yeni buluşlar 1950’li yıllarda meydana gelmiş ve bu gelişmeler uzaktan
eğitim sistemini etkilemiştir.Uzaktan eğitimciler basılı materyallerin yanında radyo ve
televizyon gibi iletişim teknolojileri kendi derslerini yayınlamada kullanmayı
düşünmüşlerdir.Bu dönem içinde,yazışmalı uzaktan eğitimin adı tamamen uzaktan eğitim
haline dönüşmüştür.
Dünya’ da ki hemen hemen bütün uzaktan eğitim kurumları radyo ve televizyonu uzaktan
eğitim derslerine yayınlamada kullanmışlardır.Hatta bazı gelişmiş ülkeler özel radyo ve
televizyon istasyonları kurmuşlardır.Mesela Çin uzaktan eğitim sistemini tele-vizyon
üniveristesi olarak adlandırmıştır.Kablosuz radyo teknolojisi 1895 yılında keşfedilmiştir.
İlk radyo yayın lisansını Philadlphia’da bulunan St.Joseph koleji 1912 yılında almış ve
yayınlarına başlamıştır.
Birçok uzaktan eğitim öğrencisi derslerini belli saatlerde radyoyu dinleyerek öğrenmişlerdir.
Uzaktan eğitim kurumları,176 radyo istasyonu kurmuş ve bu radyo istasyonları uzaktan
eğitim amaçlı kullanılmıştır.Bu radyo istasyonları bu yüzyılın sonunda ise ortadan
kaybolmuşlardır.
Yaklaşık olarak on bin okul BBC’den yayınlanan radyo programlarını kullanmış ve öğretim
faliyetleri desteklenmiştir.
1925 yılından sonra radyonun uzaktan eğitimde kullanılması hızla yaygınlaşmıştır.
Radyonun uzaktan eğitimde kullanılmasının nedeni mevcut olan okulların eğitim talebini tam
olarak karşılayamamasıdır.Radyo ile hemen hemen bütün öğrencilere ulaşılmıştır.
4. Çin,radyoyuuzkatan eğitim sistemini desteklemek için 1929 yılında kullanmaya
başlamıştır.Radyonun tam anlamıyla uzaktan eğitim sistemi içinde kullanılmaya başlanması
1930 yılında Amerika’da gerçekleşmiştir.Bu yayınlarda öğretmen ve öğrencilerin arasında
sözel bir iletişim olmamış ve öğrenciler sadece öğret-menlerinin seslerine radyodan
duyabilmişlerdir.
Kanada 1930 yılında radyoyu uzaktan eğitim sistemleri içinde kullanmaya başlamıştır.Bu
arada Avustralya’da ise uzaktan eğitim sistemlerinde radyo kullanılmıştır.
Kolombiye hükümeti 1947 ‘de Hindistan hükümeti ise 1949 ‘da radyoyu uzaktan eğitim
sistemlerinde kullanmaya başlamışlardır.
Radyodan sonra iletişim teknolojileri hızla gelişmeye başlamış ve televizyon icat edilmiştir.
1932-1934 yılları arasında IOWA eyelat üniversitesi ve Kansals
Eyalet üniversitesi bazı eğitim programlarını televizyon ile hazır-lamıştır.
2.Dünya savaşından sonra televizyon teknolojisi hızla gelişmeye
başlamıştır.Televizyon,uzaktan eğitim kurumlarının en önemli iletişim teknolojilerinden biri
olmuştur.
BAKKKK :Televizyonla öğretim programlarının test yayınlarına IOWA üniversitesi, Prude
üniversitesi ve Cansalseyelatkoloji tarafından 1930’lu yıllarda başlanmış;kredili uzaktan
eğitim dersleri ise kolejlerde 1950’li yıllada televizyon istasyonları ile yayınlanmaya
başlanmıştır.
2.Dünya savaşından sonra televizyon teknolojisi hızla gelişmeye
başlamıştır.Televizyon,uzaktan eğitim kurumlarının en önemli iletişim teknolojilerinden biri
olmuştur.
Televizyonla öğretim programlarının test yayınlarına IOWA üniversitesi, Prude üniversitesi ve
Cansalseyelat koleji tarafından 1930’lu yıllarda başlanmış;kredili uzaktan eğitim dersleri ise
kolejlerde 1950’li yıllarda televizyon istasyonları ile yayınlanmaya başlamıştır.
Michigan üniversitesi 1950 yılında eğitim yılı televizyonu yayınlarına başlamıştır.Newyork
üniversitesi ise 1957 yılında CBS televizyon şirketi ile anlaşarak bazı eğitim programları
tasarlamıştır.
Günümüzde Amerika’da birçok özel ve devlet televizyon kanalları uzaktan eğitim için
program yapmaktadır.Bugün Amerika’da 29 milyon öğrenci evlerinde oturarak televizyondan
derslerini almaktadır.
Japonya’da 1961 yılında televizyon,ilk defa üniversite düzeyinde uzaktan eğitim sisteminde
kullanılmıştır.Rusya ,Çeseklovakya,Maceristan’da televizyonu uzaktan eğitim için
kullanmışlardır.
5. Fransız millieğitim bakanlığı,1966 yılında bazı dersleri farklı bölgelerde yaşayan öğrencilere
televizyonla aktarmaya başlamıştır.Amerikan ve İngiliz kolejleri ve üniversiteleri1968 yılında
ortaklaşa eğitim programları yapmaya karar vermişler ve birçok eğitim programı
hazırlamışlardır.
Kanada 1980 yılında kendi uzaktan eğitim programlarını desteklemek için televizyon
yayınlarını kullanmıştır.
İspanya,İsrail,Almanya,Kanada,Pakistan ,Venezuala,Kosta Rika ,Tayland,Hollanda ve Sri Lanka
televizyonu uzaktan eğitim faaliyetlerinde yoğun olarak kullanmışlardır.Günümüzde bu
ülkelerin çoğu televizyon ile uzaktan eğitim yayınları-na devam etmektedirler.
Bu ülkelerin televizyonu uzaktan eğitimde kullanmalarının nedeni öğretim faaliyet-lerini
zenginleştirmesidir.
Çin 1986 yılında tüm ülkeye uzaktan eğitim yayını yapacak olan uydu sistemini kurmuştur.
Tele Öğrenme Dönemi
1960-1990 yılları arasında iletişim teknolojileri uzaktan eğitim sistemi içinde telekonferans
uygulamaları yapılmasına imkan tanımıştır.Telekonferans uygulamaları farkllı şekillerde
meydana gelmiştir:
1-Sesli telekonferans
Sesli telekonferans sayesinde dersin öğretmeni aynı anda farkllı bölgelerde buluna
öğrencilere canlı olarak hitap edebilmektedir.Bu ders süresince öğretmen ve öğrenci
arasında sesli konuşmalar yapılmaktadır.Wisconsin üniversitesi sesli telekonferans
uygulamasını 1970 yılında uygulamıştır.
2-Video telekonferans
Uyduların video sinyallerini kontrol ve alıcı bölgelere iletmesiyle video konferans meydana
gelmektedir.İlk video telekonferans uygulaması Amerika’da yapılmıştır.Buna en iyi örnek
olarak Ulusal Teknoloji Üniversitesi verilebilir.
Diğer bir gelişmede İngiltere’de meydana gelmiştir.İngiltere’de bulunan açık üniversite devlet
televizyonları ile birlikte tele konferans uygulamasını uzaktan eğitim sistemi içerisinde
yaygınlaştırmıştır.
Güney Afrika üniversitesi 1962 yılında iletişim teknolojilerini kullanarak uzaktan eğitimde
yapısal değişiklikler yapmıştır.Bu üniversitenin yapmış olduğu uygulamalar tün Dünya
tarafından izlenmiştir.
İngiltere’ de bulunan açık üniversite1972 yılında tam anlamıyla lisans eğitimi veren bir
üniversite haline gelmiş ve eğiitm teknolojilerini yaygın olarak kullan-maya başlamıştır.
1970’li yıllarda iki yönlü radyo konferansı ve video konferansı uzaktan eğitim içinde
yaygınlaşmaya başlamıştır. Aynı ortamda bulunmayan öğrenci öğretme-nine soru sorabilmiş
ve cevabını aynı anda alabilmiştir.
6. Dünya’da 1990’lı yıllarda meydana gelen iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler
video konferansını uzaktan eğitimin temel aracı yapmıştır.
Uzaktan eğitim,1980-1995 yılları arasında posta hizmetinden video konfer-ans
uygulamalarına geçmiştir.
Sonuç olarak,bu tür uygulamalar Dünya’nın farkllı bölgelerinde görülmektedir.Radyo ve video
konferans sistemi diğer ulusların uzaktan eğitim üniversitelerinde hızla yayılmıştır.Bunun
yanında son yıllarda internet destekli tele konferans uygulamaları başlamış ve hızla uzaktan
eğitim kurumları içinde yayılmıştır.Bilgisayar ve internet teknolojisi uzaktan eğitim
kurumlarını etkile-meyi başarmış ve etkilemeye devam etmektedir.
NOTTT: AR-GE: Bilimsel ve teknik bilgi birikimini art›rmakamac›yla, sistematik bir temele
dayal› olarak yürütülen, yarat›c› çaba ve bu bilgi birikiminin yeni uygulamalarda
kullan›m›d›r.
UYDU VE GELECEK TEKNOLOJİLER DÖNEMİ
Uydu teknolojisi 1980’li yıllarda uzaktan eğitim enstitülerinde kullanılmaya ve uzaktan eğitim
dersleri milyonlarca insana uydu teknolojileri ile öğretilmeye başlanmıştır.
Bilgisayarlar uzaktan eğitim programlarında programlı öğğretim ile kullanıl-makta hafızaları
çok geniş olduğu için rehber ya da bireysel öğretmen rolü oy-nayabilmekte ; ayrıca öğrenme
oyunları olaraktakullanılabilmektedir.Bilgisayarların uzaktan eğitmde kullanılmaları için çok
büyük bir potansiyeli bulunmaktadır.
Amerika ve Japonya’da 1980 ‘li yıllarda bilgisayar temelli uzaktan eğitim programları
kullanılmaya başlanmıştır.
İngiltere’de bulunan açık üniversite basılı materyallerin,video konferansın ve ses kasetlerinin
yanında bilgisayarıda uzaktan eğitim programlarında kullanmıştır.Bu sistem içinde öğrenciler
bir ağ sistemine bağlanarak öğretim materyallerini almış ve diğer öğrencilerle iletişime
geçmiştir.Bu ağ sisteminde her yıl yaklaşık olarak 1500 öğrenci öğretmenleri ile iletişime
geçmekte bilgisayar konferansı yapmak-ta ve yerel olarak ek ders çalışmaları yürütmektedir.
Uzaktan eğitim sisteminde kullanılan diğer bir sistemde bilgisayar aracılığıyla iletişim
modelidir.Bilgisayar aracılığıyla iletişim ve tele-bilgisayar iletişim modeli hemen hemen
aynıdır.Aralarındaki temel fark gerççek zamanda video ve ses göndermede çıkmaktadır.
1982 yılından sonra bilgisayar aracılığıyla iletişim sistemi tüm Dünya’da yayılmıştır.
1992 yılında Türkiye’de bulunan Türk üniversiteleri ile Amerikan üniveristeleri arasında
bilgisayar aracılığı ile iletişim kurulmasıda diğer bir örnektir.
1995 yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde Doğu Akdeniz üniversitesi de uzaktan eğitim
çalışmalarına yüksek öğrenim düzeyinde başlamıştır.
7. Ders içerikelri,metin,canlandırma,ses ve video gibi çoklu ortamlarla öğren-cilerin çoklu
duyusuna hitap edecek şekilde sunulmaktadır.E-sohbet ortamı ile öğrencilerin zmana
paylaşımlı olarak öğretim elemanları ve arkadaşları ile ders-leri hakkında tartışmalarına
imkan tanımaktadır.
Öğretim teknolojilerinin uzaktan eğitimde kullanılması ile ilgili rapor Carnegie komisyonu
tarfından hazırlanmıştır.
Bu rapora göre 2000 yılına kadar kolejler ve üniversitelerin yaklaşık%90 ‘nının yeni iletişim
teknolojileri ile uzaktan eğitim verecekleri kestirilmiş.
SIRA SİZDE.. 2000 yılı için kestirimde bulunan Carnegie komisyonu tarafından hazırlanan
rapor şuanki verilere bakılarak doğru bir kestirimde bulunmuş mudur? Düşünelim.
Direk Yayın Uyduları:Bu teknoloji gelecek uzaktan eğitimcilere akıl almaz yardımlarda
bulunacaktır.Bu sistem içide insanlar kendi aralarında uydu anten-leriyle haberleşmektedir.
Kişisel İletişim Servisi:Bu sistem içinde kablosuz iletişim yapılmaktadır,bir nevi kablosuz
telefon sistemi gibidir.Bu sistem mikro teller ile alanları kapsamaktadıçBu mikro teller kişisel
iletişim sistemlerini küçülytmekte ve kablo-suz telefon haline
dönüştürmektedir.Bilgitransaferi rahatlıkla yapılmaktadır.
Uydu Temelli UzktanEğitim:Uydu Temelli UzkatanEğitim,çok geniş bir alanı kapsama,alanı
içine alabilmektedir.Bu sistem ile uzakatn eğitim merke-zlerinin hitap ettiği alan uluslarası ve
hatta tüm dünya bile olabilir.Bu sisteme küresel uzaktan eğitimde denilmektedir.
Bilgisayar Teknolojileri:Bilgisayarlıkonfersan sistemi uzaktan eğitim için çok
kullanışlıdır.Farkllıokullarda,bölgede ve hatta ülkelerde olan öğrenciler aynı öğretmenden
aynı anda aynı dersi alabilmektedirler.Bu tür uygulamalar dünyanın çeşitli bölgelerinde
bulunabilri.Çünkü bilgisayar teknolojilerinin gelişi tüm dünyada hızlı bir biçimde yayılma
göstermektedir.
Sanal Öğrenme Ortamları: Gelecekte internet ve diğer iletişim teknolojileri sayesinde
günümüzdeki fiziksel sınıflar ortadan kalkacaktır.Fiziksel sınıfların yerini sanal sınıflar
alacak,öğrenciler ve öğretmenler farkllı coğrafi bölgelerden birbirleriyle iletişim kurarak
öğretimi gerçekleştirebileceklerdir.
Sanal Gerçeklik:Geleceğin teknolojisi aynı zamanda sanal öğretmenleri ortaya çıkaracaktır.Bu
teknolojinin adı sanal gerçekliktir.Öğrenciistediğii bir okulun kütüphanesine rahatlı
gezebilmekte çeşitli ülkelerde bulunan müzeleri dolaşabilmektedir.
Dünya’ da uzaktan eğitim veren üniversitelerden bazıları:
California Virtual Campus
Canadian Virtual University
8. E-Learningcentre.Co.Uk
International Journal of Information Technology - IJIT
Information Technology , LearningandPerformanceJournal
IT Business Weekly
JITE -- Journal of Information TechnologyEducation
Journal Of İnformationTechnology
Journal of ResearchandPractice in Information Technology
Journal of Technology, PedagogyandEducation
Kavrakoğlu Management Institute
Pakistan Virtual University
TheTurkıshOnlıneJournal Of EducatıonalTechnology
Girne Amerikan Üniversitesi
UZAKTAN EĞİTİMİN TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNDEKİ GELİŞİM SÜREÇLERİ
Birinci Evre : Mektupla Öğretim Süreci
Türk eğitim sistemi içindeki ilk uzaktan eğitim uygulamaları 1950’li yıllarda başlamıştır.Bu yıllardayüükseköğretima olan talebin artması ve klasik okulların bu taleplari karşılayamayacak
durumda olaması nedeniyle Milli Eğitiim Bakanlığı “Mektupla Öğretim Uygulaması “çalışması
başlatmıştır.
Mektupla öğretim uygulamasına geçilmeden önce , ileri ülkelerin mektupla öğretim programları incelenmiş, uygulamalr üzerine bilgi edinlimiştir.Bu girişimlerden sonra, 1958-1959
eğitim-öğretim yılında özellikle Ankara dışında bulunan bankacılar için ilk defa mektupla
öğretim kursları uygulanmıştır.1960 yılında MEB ,Mesleki ve Teknik Öğretim Müsteşarlığı
bazı teknik konuları öğretmek,orta dereceli meslek okulu mezunlarına yüksek öğretim
imkanını sunmak üzere girişimde bulunarak, İstatistik ve Yayım Müdürlüğü bünyesinde
uzaktan eğitim yapmayı amaçlayan Mektupla Öğretim Merkezi kurumunu kurmuştur.
1966 yılına girildiğinde Mektupla Öğret,Merkezi Genel Müdürlük olarak örgütlenmiş ve
Mektupla Öğretimi örgün ve yaygın eğitimde başarı ile uygulamştır.Bu uygulama ile teknik
alanda ;radyo, otelcilik,beslenme, daktilo grafiği , teeknik resim , kooperatifcilik ve elektirik
tesisatçılığı dersleri , tekniker okulunu bitirme, sınavlara hazırlık,İlkokul Öğretmenliği ve Lise
Edebiyat Bölümünü bitirme için öğretim yapılmıştır.Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler
Akademisi 1970 yılında uzaktan eğitim çalışmalarına başlamıştır.Bu yıllarda kuvvet komutanlıklarının yanında ODTÜ,İTÜ,Yıldız Üniversitesi gibi bazı üniversiteler oratkuzakatan eğitim
çalışmalarına girmişlerdir
9. VII.Milli Eğitim Şurasında alınan kararlardan sonra mektupla eğitim daha planlı olarak
uygulanmaya başlanmıştır.Mektupla Yüksek Öğretim Merkezinin kurulması,Deneme Yüksek
Öğretmen Okulunun eğitime başlaması 1974 yılında ki önemli gelişmelerdendir.Amacı
Türkiye’de köklü bir uzaktan eğitim kurumu oluşturmaktır.1974 yılında Yedinci Akşam Sanat
Okulu ve Mektupla Öğretim Bünyesinde Bakanlık onayı ile Mektupla Öğretim Merkezi de
kurulmuştur.50,000 öğrenci kayıt yaptırmıştır.
Mektupla Yüksek Öğretim Merkezinin kurulmasıyla Üniversitelerdeki yığılmayı önlemek
amaçlanmış ve merkezin çalışmalarının televizyon ile desteklenmesi planlanmıştır. Fakat
zamanla iki uygulamanında yetersiz olduğu düşünülmüş ve 1975 yılında uygulamalara son
verilmiştir.
1975 de yaygın Yüksek Öğretim Kurumu (YAYKUR) kurulmuş ve deneme yüksek öğretmen
okulu ile uzaktan öğretime başlayan öğrencilerde bu kuruma
devredilmiştir.Mektuplaöğretim,açık yüksek öğretim,dışarıdan bitirme ve örgün yüksek
öğretim programalarını bünyesinde toplayan Yaykur bu programlar sayesinde çeşitli
bölümlerde orta öğretim öğretmenliği ilkokul öğretmeniliği,teknik ve sosyal bilimler ile
yabancı diller alanlarında uzaktan yüksek öğrenim hizmeti vermiştir.Yaykur’un bu eğitiminde
, danışmanlık hizmetleri ve uygulamalarında yazılı materyaller,televizyon,radyo ve ses
bantları kullanılmıştır.Adıyagın yüksek öğretim kurumu olan fakat istenilen yaygınlığı ve
gelişmeyi sağlayamayan Yaykur’un 1979 yılında çalışmalarına son verilmiştir.
Gerek mektupla öğretim merkezinin gerekse deneme Yüksek Öğretmen Okulunun kurulmasında ki temel düşünce Türkiye için çağdaş bir uzaktan eğitim kurumu ortaya
çıkarmaktır.Daha sonra yapılan planlı ve çağdaş uygulamalarla mektupla öğretim yöntemi
günümüze kadar “Açık Öğretim Fakültesi” ve “Açık Lise” uygulamalarıyla günümüze kadar
gelmiştir.1970’li yılların sonlarına doğru hava Harp Okulu kendi subaylarına uzaktan eğitim
yoluyla çeşitli dersler vermiştir.
1982 yılında yürürlüğe giren 2547 sayılı Yüksek Öğretim Yasası ile Anadolu Üniversitesi
bünyesinde bir Açık Öğretim Fakültesi kurulmuştur.
X.Milli Eğitim Şurasında yaygın eğitimi örgün eğitime tamamlayan bir sistem olarak geliştirilmesine karar verilmiştir.Şura sonrasında ise 2547 sayılı yasa gereğince uzaktan yüksek
öğretim görevi üniversitelere verilmiştir ki bu yaklaşım Türkiye’de uzaktan eğitimin gelişmesi
açısından ve iletişim teknolojilerinin kullanılması bakımından önemli bir gelişme noktasıdır.
10. İkinci Evre: Çoklu Ortam Modeli
Görsel ve işitsel kitle iletişim araçları olan radyo ve televizyon toplum yaşamına önce
haberleşme aracı olarak girmiş , geniş toplulukları etkileme özelliklerinden dolayı eğitimdede
etkili biçimde kullanılmıştır.Bu kullanım ilk dönemlerde fazla düzenli ve sistemli değilken
eğitimin amacını gerçekleştirecek düzeye ancak belli bir süre sonra ulaşabilmiştir.
Radyo yayınlarının başlayabilmesi,uzun deney ve çalışmalar sonucunda
gerçekleşebilmiş,çeşitli aşamalardan geçirilerek bir dizi deneme ve kısa süreli yayınlar
yapılmıştır.Sürekli ilk radyo vericisi 2 Kasım 1920’de ABD’de çalışmaya başlamış , bu yayından
sonra düzenli yayın yapan istasyonlarının sonucunda hızlı bir artış olmuştur.İngiltere Fransa
Sovyetler Birliği Almanya gibi ülkeler bu gelişmeleri takip etmiştir.1927 yılına kadar radyo
yayınına başlayan Arjantin,Avustralya,İtalya, Japonya,İsviçre,İsveç gibi ülkeler arasına
Türkiye’de katılmıştır.Yayın olarak radyonun Türkiye’ye girmesi fazla gecikmemiş ancak,
radyo ile yapılan eğitim uygulamalarına aynı dönemlerde başlanılamamıştır.
Türkiye’de 1927 yılında başlayan radyo yayınları 1936 da bir devlet kuruluşu olan Ptt ye
devredilmiştir.Daha sonra radyo yayınları 1940 de zoraki bağlamda Ptt den alınarak yeni bir
kuruluş olarak ortaya çıkan basın-yayın ve turizm genel müdürlüğüne bağlanmış,1964 yılında
359 sayılı trt kanunu ile trt ye bağlanarak özerk bir yapıya kavuşturulmuştur.
Yönetsel deneyimler kazandırıldıkça,radyo programlarında aşamalı olarak gelişmeler
sağlanmışsa da maalesef tatmin edici boyutlara ulaşılamamıştır.
Türkiye’de ki radyo yayınlarına baktığımızda Trt öncesi ilk düzenli yayınları kırsal kesime
yönelik olduğunu görmekteyiz.İçerdiğikonular ve uzun süreli yayın olması bakımında ilk
eğitsel amaçlı yayın 1941 yılında kırsal kesime yönelik olarak yapılmış ve program “ziraat
takvimi “adı ile yayınlamıştır.1964 de Trt’nin yeniden örgütlenmesinden sonra radyoda ki
eğitsel amaçlı yayınlarda artış gözlenmiştir.
Uzun çalışmalar ve deneyler sonucunda ilk düzenli televizyon yayını 1936 yılında İngiltere’de
başlamış İngiltere’yii1939 yılında ABD ve Sovyetler Birliği , bu ülkeleri de Fransa ve Almanya
izlemiştir.İletişim teknolojilerinde asıl gelişme 2.Dünya Savaşından sonra bu alana
yatırımların olmasıyla olmuştur.19602lardan sonra televizyonun toplum içindeki etkisi video
teknolojisininde kullanılmasıyla nicelik ve nitelik yönünden en verimli dönemini yaşamıştır.
Türkiye’de 1968 yılında yayına başlayan Trt kurumu başlangıçtan beri diğer yayın türleriyle
birlikte eğitsel yayınlara da yer vermiştir.Bu bağlamda televizyonun ülkemize girişinin
geciktiğini,ancak girişiyle birlikte eğitsel yayınlara başladığını görüyoruz.
1973 yılından itibaren FRTEM yine okul televizyonu adı ile ilkokul,ortaokul veliseler için
değişik ders programlarını yayınlamaya devam etmiştir.
Bu gelişmelere paralel olarak 1982 yılında üniversite düzeyinde tek uzaktan eğitim kurumu
olan AçıkÖğretim fakültesi kurulmuş ve bu fakültenin dersleri de radyo televizyon yayınlarıyla
desteklenmiştir.
1991 yılında Fırat Üniversitesi televizyon istasyonu kurarak uzaktan eğitim faaliyetlerine
başlamıştır.
11. ÜÇÜNCÜ EVRE :TELE ÖĞRENME MODELİ
Teknolojik gelişmelerin eğitime getirdiği yeniliklerden biri de,uzaktan eğitimin yabancı dil
öğretiminde kullanılmaya başlanması ve videonun eğitimde kullanılmasıdır.Videonun eğitime
getirdiği kolaylıklar,tekrar imkanının olması,zaman sıkıntısının olmaması ve zengin çeşitlilik
olarak sıralanabilir.Eğitimde videonun kullanımı 2.Dünya savaşı sonrasına
rastlamaktadır.Ülkemizde ise videoyla eğitim yaygınlık kazanamamıştır.Bunun bir nedeni de
gerek Açık Öğretim Fakültesi gerekse film,radyo ve televizyonla eğitim merkezinin hazırladığı
video programlarının az olmasıdır.Video merkezli öğretim örgün ve uzaktan eğitim
aracılığıyla daha fazla öğrenciye etkili bir öğretim verebileceği halde ülkemizde
gelişememiştir.
Bir Noktayla Video Konferans: Bir öğretmenin bulunduğu yerden bir sınıftaki öğrencilere ses
ve görüntü transferi ile ders anlatmasıdır. Bu teknolojiyle uzak bir yerde bulunan bir
öğretmen sınıftaymışçasına öğrencilerine rahatlıkla ulaşabilir ve öğrenciler de
anlayamadıkları konuları öğretmenlerine sorabilir.
Birden Çok Noktayla Video Konferans: Farlı yerlerde olan çok sayıda insanın bulundukları
yerlerden birbirleriyle buluşmasıdır. Bu teknoloji sayesinde de aynı yerde bulunamayan
öğretmenler öğrencilere ders anlatabilir ve öğrenciler de takıldıkları yerleri sorabilirler. Çok
noktayla video konferans kullanılarak yapılan öğretimlere örnek olarak, Ahmet Yesevi
Üniversitesi’nde verilmekte olan uzaktan eğitim dersleri sayılabilir. Bu üniversitenin ilk
kurulduğu yıllarda bazı bölümlerin dersleri tamamen video konferans yöntemiyle
Türkiye’den anlatılmıştır.
Uzaktan eğitimin üçüncü neslindeki bir diğer uygulamada canlı Televizyon ve radyo
yayınlarıdır. Bu yayınlara öğrenciler bilgisayar ve mail aracılığıyla veya tele-fon ya da fax ile
katılarak sorularını canlı yayın esnasında programı sunan öğretmen veya ögretmenlere ilete
bilmektedirler. Ülkemizde ise bu uygulamaya örnek olarak, Anadolu Üniversitesi’nde uzaktan
öğretim için İktisat, İşletme ve Açıköğretim fakülteleri öğrencilerine sınava hazırlık olması
amacıyla canlı yayın programları hazırlanıp sunulması verilebilir.
Dördüncü Evre: Çoklu Ortam Modeli
Dünyadaki teknolojik gelişmelerin baş döndürücü bir hızla devam ettiği yüzyılımız da,
bilgisayarların eğitimde kullanılması eğitime yeni bir boyut kazandırmıştır.ABD ve Japonya’da
bilgisayar teknolojisindeki gelişmeler büyük bir hızla eğitime transfer edilirken ülkemizdeki
bilgisayarlar okul müdürlerinin odasına hapsedilmekte veya şifrekonularak adeta
bilgisayarlardan yararlanılmasının önüne geçilmeye çalışılmaktadır.Adı geçen ülkelerde
“iletişimli video” sistemli bilgisayarlar grubuna girmiş,”Sanal Gerçeklik” denilen bilgisayar
programlarıyla tıp öğrencilerine kadavrasız anatomi dersleri gösterilmektedir.
Bilgisayarlar,televizyonsistemleri,eğitsel amaçlı uydular,teleiletişim,bilgi işlem sistemleri,veri
bankaları ve veri tabanı sistemleri gibi yeni uygulamalar yeni teknolojik uygulamalara örnek
olarak gösterilebilir.Çokluortamlar,video,videoteks,etkileşimlivideo,telefaks,eğitim
teknolojisi merkezleri,program geliştirme
laboratuarları,öğretmemakineleri,robotlar,benzeşim ortamları gibi örneklerden de eğitim
teknolojisinin ortam boyutu ile ilgili birkaç yeni uygulama olarak bahsedilebilir.Uzaktan
12. eğitim bilgisayar ortamına dayalı teknolojilere bakıldığında ise
telefon,uydu,fiberoptikler,entegrelisistemler,dijital iletişim ağı,CD-Rom ve video disk olduğu
görülmektedir.Bilgisayar destekli öğretim ve bilgisayara dayalı öğretimi de kapsayan
bilgisayar yardımlı öğrenme ,e-mail,bilgisayarkonferansı,işitselgrafikler,veri tabanı ve çoklu
ortamlar ise bilgisayar ortamın dayalı uzaktan eğitim uygulamalarına birer örnektir.Bu uygulamalardan birisi olan bilgisayar teknolojisine bağlı öğretim yöntemini Florida’da İngiliz Açık
Üniversitesi,Miami’deDade Toplu Koleji ve Kanada’da Kuzey Island Koleji son derece başarılı
bir şekilde uygulamışlardır.
Özellikle son yıllarda bilgisayar teknolojsinin hızlı bir şekilde Türkiye’ye de girdiği ve yaygın bir
şekilde eğitim içinde ilkokul,ortaokul,lise ve üniversite gibi hemen hemen her seviyede ve
öğrenci notlarını düzenleme,okul bütçesini yapma,öğrenci dosyaları gibi her alanda
kullanıldığı görülmektedir.Ancak bu teknolojini pahalıya mal olmasından dolayı daha özel
kurum ve kuruluşlar tarafından kullanıldığı da gözlenmektedir.Buna rağmen bilgisayar
teknolojisinin kullanılma isteği ve eğitimde kullanılma alanı her gün
yaygınlaşmaktadır.Bilgisayar teknolojisinden her alanda etkin ve verimli bir şekilde
yararlanabilmek için sağlıklı bir planlama yapılmalı ve yeterince kaynak ayrılarak nitelikli
insan gücü yetiştirmelidir.İlk bakışta maliyeti yüksekmiş gibi görünen bu teknolojik
gelişmelerin özellikle uzaktan eğitimde kullanıldığında ve uzun vadeli düşünüldüğünde aksine
verimliliğin ve etkililiğin arttırılması yönünde öğrenme ve öğretme süreçlerine büyük katkılar
ve faydalar sağladığı görülecektir.
.
