Bu standart sabit 5878 tanımı altında hazırlanmıştır; tanımdan hemen sonraki sayı asıl onaylanma yılını veya revizyon durumunda son revizyon yılını gösterir. Parantez içindeki sayı son onaylanma yılını gösterir. Üstsimge epsilon (ɛ) son onaylanma veya revizyondan sonraki bir düzeltmeyi ifade eder.

1. Kaya Kütlesi Sınıflandırma Sistemlerinin Mühendislik Amaçları ile
Kullanılması için Standart Kılavuzlar
Bu standart sabit 5878 tanımı altında hazırlanmıştır; tanımdan hemen sonraki
sayı asıl onaylanma yılını veya revizyon durumunda son revizyon yılını gösterir.
Parantez içindeki sayı son onaylanma yılını gösterir. Üstsimge epsilon (ɛ) son
onaylanma veya revizyondan sonraki bir düzeltmeyi ifade eder.
1. Kapsam
1.1 Bu kılavuzlar, tünel ve kuyu açma, tahkimat, kaya yamaçlarının
değiştirilmesi ve stabilizasyonu, temel ve dayanakların hazırlanması gibi spesifik
mühendislik amaçları için uygun bir kaya kütlesi sınıflandırma sistemi önerir. Bu
sınıflandırma sistemleri, kayanın kazılabilirliği, inşaat materyallerinin kalitesi
üzerindeki çalışmalarda da kullanılabilir. Sıklıkla kullanılan sistemlerin bu standartta
ele alınmış olmasına rağmen, bazı durumlarda daha uygun olabilecek sistemler dahil
edilmemiş olabilir ve bu standardın sonraki baskılarına eklenebilir.
1.2 Bu standardın geçerli, etkili kullanımı yapılacak mühendislik hizmeti
amaçlarının tamamen tanımlanmasına bağlıdır ve mühendislik alanının jeoloji ve
hidrolojisinin tamamen tanımlanmış olması gerekmektedir. Ayrıca, bu standardı
kullanan kişi veya kişilerin kaya kütlesi davranışları çalışmalarında saha tecrübesine
sahip olmaları gerekmektedir. Yer altı haritalandırılması için başvurulabilecek önemli
bir kaynak D4879 Kılavuzudur.
1.3 Bu standart yedi farklı sınıflandırma sisteminin temel özelliklerini tanımlar.
Başka bir sistemin daha etkili bir şekilde kullanılabileceği mühendislik amaçları için
detaylı bir rehberlik sağlamaz. İlk beş sistemin detaylı tasviri STP 984 (1)’de
sunulmuştur. Diğer iki sınıflandırma sisteminin detayları ve yedi Japon sisteminin
listesi ayrıca sunulmuştur.
1.4 Her bir sistemin uygulama dizisi çıkarıldıklarından beri sürekli geliştirildi.
Bu standart bu zamana kadar olan yedi sistemden her birinin uygulama alanlarını
özetler.
1.5 SI birimleri standart olarak alınacaktır. Parantez içinde verilen değerler
onların sadece bilgi amaçlı inc-pound’a matematiksel dönüştürmeleridir ve standart
olarak alınmayacaktır.
1.6 Bu kılavuz, kullanımına ilişkin, eğer varsa, bütün güvenlik önlemlerini
kapsamaz. Kullanmadan önce uygun güvenlik ve sağlık uygulamalarını sağlamak ve

2. düzenleyici kısıtlamaların uygulanabilirliğini belirlemek, bu kılavuzu kullanan kişinin
sorumluluğudur.
1.7 Bu kılavuz organize bir bilgi birikimi veya seçenek dizileri sunar ve belirli
bir eylem planı tavsiye etmez. Bu belge eğitim veya tecrübe yerine geçmez ve
profesyonel değerlendirme ile birlikte kullanılmalıdır. Bu kılavuzda ele alınan tüm
konular her durumda uygulanabilir değildir. Bu ASTM standardı sunulan profesyonel
bir hizmetin yeterliliğinin değerlendirildiği özen standardını temsil etmek veya bunun
yerine geçmek amacı taşımaz ve aynı şekilde, bu belge bir projenin birçok özgün yönü
göz önünde bulundurulmadan uygulanmamalıdır. Bu belgenin başlığındaki
“Standart” kelimesi, sadece belgenin ASTM mutabakat işlemlerine göre onaylandığı
anlamına gelir.
2. Referanslar
3. Terminoloji
3.1 Tanımlar:
3.1.1 sınıflandırma, i- materyal, ürün, sistem veya hizmetlerin orijin, kompozisyon,
özellikler veya kullanımı gibi ortak özelliklere bağlı olarak sistematik bir şekilde gruplara
ayrılmasıdır.
3.1.2 kaya kütlesi (in situ kayaç), i- in situ meydana gelen hem kaya materyalleri hem
de onun yapısal süreksizlikleri.

3. 3.1.2.1 Tartışma- Kaya kütlesi ayrıca karışık zemin veya yumuşak zemin şartlarında,
toprak materyallerinden en az birini içerir.
3.1.3 kaya materyali (doğal kaya, kaya maddesi, kaya elementi), i- yapısal
süreksizlikleri bulunmayan kaya; üzerinde standart laboratuvar testleri yapılan kaya.
3.1.4 yapısal süreksizlik (süreksizlik), i- kayanın sağlamlığı, sertliği veya yoğunluğu
gibi yapısal özelliklerine yapılan müdahale veya genellikle, yatak, ayrılma, çatlak, dokanak
veya dilinim gibi ara yüzeylerde meydana gelen ani değişimlerdir.
Not 1- 3.1.1, 3.1.2 ve 3.1.4 bir ölçüde ölçeğe bağlıdır. Bir kayanın mikrofraktürleri bir
kayabilim uzmanına göre yapısal süreksizlik olarak görülebilir ancak, aynı kaya bir yer bilim
uzmanına göre doğal halde olabilir.
3.1.5 Bu standartta kullanılan diğer terimlerin tanımı için STP 984, D4879 Kılavuzu
ve Terminoloji D653’de bulunabilir.
3.2 Bu standarda özel terimlerin tanımı:
3.2.1 Sınıflandırma sistemi, i- bir kaya kütlesinin bazı özelliklerini değerlendirmek
gibi belirlenmiş bir amaç için bir kombinasyonda kullanılan sınıflandırmaların hiyerarşisi
veya grubudur.
4. Önemi ve Kullanımı
4.1 Bu standartta yer alan sınıflandırma sistemleri ve her birinin uygulamaları
şunlardır:
4.1.1 Kaya Kütlesi Değerlendirme Sistemi (KKD) veya Jeomekanik Sınıflandırma- Bu
sistem tünel açma, sert kaya madenciliği, kömür madenciliği, kaya yamaçlarınn
stabilizasyonu, kaya temelleri, delinebilirlik, kazılabilirlik, taranabilirlik, aşınabilirlik ve kaya
saplamasına uygulanır.
4.1.2 Kaya Yapısı Değerlendirme Sistemi (KYD)- Bu sistem tünel destekleme ve
kazma ve madencilik ve inşaattaki diğer destekleme çalışmalarında kullanılır.
4.1.3 Q Sistemi veya Norveç Jeoteknik Enstitüsü Sistemi (NJE)- Bu sistem tünel ve
loca, delinebilirlik, kazılabilirlik, hidrolik aşınabilirlik ve üst kayanın sismik stabilitesine
uygulanır.
4.1.4 Birleşik Kaya Sınıflandırma Sistemi (BKS)- Bu sistem, temel, kazı metotları,
yamaç stabilitesi, toprak materyallerinin kullanımı ve yer altı suyunun aktarımı üzerine
yapılan çalışmalarda uygulanabilir.
4.1.5 Kaya Kütlesi Saha Sınıflandırması Sistemi (KSS)- Bu sistem çoğunlukla sığ
kazıların bulunduğu uygulamalarda, kazılabilirlik, kayanın inşaat kalitesi, sıvı aktarımı ve
kaya kütlesi stabilitesine uygulanır.

4. 4.1.6 Yeni Avusturya Tünel Açma Metodu (YATM)- Bu sistem hem geleneksel
(döngüsel, örneğin, del ve patlat), hem de devamlı (tünel açma makinesi) tünel açma metotları
için kullanılmaktadır. Bu, tasarımın sürekli izleme ve kaya yerdeğiştirmesi ile inşaat evresine
geçirildiği bir tünel açma prosedürüdür. Stabiliteyi elde etmek için destek metotları gözden
geçirilir (6).
4.1.7 Kömür Madeni Tavan Değerlendirmesi (KMTD)- Bu sistem, özellikle kaya
kütlesindeki süreksizliklerden etkilenen yapısal sertliklerinden dolayı, yataklanmış kömür
kayaçlarına uygulanır. KMTD’nin temel yapı taşları birim değerlendirmeleridir. Birimler,
jeoteknik özelliklere göre tanımlanmış kayaç aralıklarıdır ve her biri en az 0.15m (6 in)
kalınlığındadır. İlave jeoteknik özellikler kullanılarak birim değerlendirmeleri tavan
değerlendirmeleri ile birleştirilir (8).
4.1.8 Japon Kaya Kütlesi Sınıflandırma Sistemleri- Japon Jeoloji Mühendisleri
Topluluğu, Japonya’da kullanımda olan yedi temel sınıflandırma sistemi belirlediler (9).
Bunlar, bu kılavuzda ek detaylar verilmeksizin 4.1.8.1ve 4.1.8.7’de özetlenmiştir.
4.1.8.1 Demiryolu Tünelleri için Kaya Kütlesi Sınıflandırma Sistemi, Demiryolu
Teknik Araştırmaları Enstitüsü- Kaya kütleleri p dalga hızı, serbest basınç mukavemeti ve
birim ağırlığa göre sınıflandırılır. Elde edilen kaya sınıflandırmasına göre, şatkrit ve kaya
saplaması gibi tünel açma için destek metotları önerilir.
4.1.8.2 Tünel ve Yamaçlar için Kaya Kütlesi Sınıflandırma Sistemi, Japon Karayolları
Kurumu- Bu sistem RQD, P-dalga hızı, serbest basınç mukavemeti ve birim ağırlığı
kullanarak kaya kütlelerini sınıflandırır.
4.1.8.3 Baraj Temelleri İçin Kaya Kütlesi Sınıflandırması, Bayındırlık Araştırmaları
Enstitüsü, Bayındırlık Bakanlığı- Bu sistemde, dokanakların boşluklanması, dokanakların
durumu ve kaya parçalarının sağlamlığı gözlenerek sınıflandırma yapılır.
4.1.8.4 Su Kanalı Tasarımı için Kaya Kütlesi Sınıflandırması; Tarım, Ormancılık ve
Balıkçılık Bakanlığı – P-dalga hızı, basınç mukavemeti ve Poisson oranı ile kaya türü olmak
üzere dört değere bağlı olarak kaya kütlesi sınıflandırması yapılır.
4.1.8.5 Kaya Kütlesi Sınıflandırması; Elektrik Enerjisi Endüstrisi Merkez Araştırma
Enstitüsü- Bu sistem kaya kütlesini kayaç türü ve aşınma özelliklerine göre sınıflandırır.
4.1.8.6 Kaya Kütlesi Sınıflandırması; Elektrik Enerjisi Geliştirme Şirketi – Bu sistem
bir bakıma Elektrik Enerjisi Endüstrisi Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen
sistem ile benzerlik göstermektedir (bakınız; 4.1.8.5). Kaya kütlesi için kullanılan üç temel
faktör aşınma, sertlik ve dokanak boşluklanmasıdır.

5. 4.1.8.7 Köprü Temeli için Aşınmış Granit Kaya Kütlesi Sınıflandırması; Honshu-
Shikoku Köprü Müdürlüğü- Bu sistem, mukavemet ve sertliği hesaplamak için in situ kaya
kütlesi görsel gözlemi, jeofiziksel log, kayaç numuneleri üzerinde yapılan laboratuvar testleri,
presiyometre testleri veya diğer in situ test şekilleri veya bunların bir kombinasyonunu
kullanır.
4.2 Diğer sınıflandırma sistemleri detaylı olarak ekte listelenmiş referanslarda
anlatılmıştır.
4.3 Bu standardı kullanarak, sınıflandırma uzmanı hali hazırdaki mühendislik amacı
için en uygun olan sınıflandırma sistemini bulabilmelidir. Sonraki adım, seçilen sınıflandırma
sistemi ve onun gerçek hayatta uygulanmasının başarı derecesine ilişkin belgeler hakkında
kaynak literatür araştırması yapmak olmalıdır. Uygun fakat hiçbir şekilde kapsamlı olmayan
referanslar ekte ve STP 984’te sunulmuştur (1). Sınıflandırmayı yapan kişi, kaynak literatürü
araştırması yapmanın seçilen sistemi bırakıp, başka bir kaynak literatürü araştırması
gerektirecek olan başka bir sistemin seçilmesine sebep olabileceğinin farkında olmalıdır.
Not 3- Bu standart ile elde edilen sonuçların kalitesi, bunu uygulayan personelin,
kullanılan ekipman ve sistemlerin yeterliliğine bağlıdır.
5. Sınıflandırmanın Temelleri
5.1 Her bir sınıflandırma sisteminde kullanılan parametreler aşağıda verilmiştir. Genel
olarak, her bir yazarın veya yazarların kullandığı terminoloji listelenmiştir.
5.1.1 Kaya Kütlesi Değerlendirme Sistemi (KKD) veya Jeomekanik Sınıflandırma
Tek eksenli basınç mukavemeti (D7012, Metot C)
Kayaç niteliğinin belirlenmesi (KNB)
Süreksizliklerin boşluklanması
Süreksizliklerin durumu
Yer altı sularının durumu
Süreksizliklerin oryantasyonu
5.1.2 Kaya Yapısı Değerlendirme Sistemi (KYD)
Kayaç türü artı kayaç mukavemeti
Jeolojik yapı
Eklemlerin boşluklanması
Eklemlerin oryantasyonu
Eklemlerin aşınması
Yer altı suyu akışı
5.1.3 Q Sistemi veya Norveç Jeoteknik Enstitüsü (NJE)

6. Kayaç niteliğinin belirlenmesi
Eklem dizilerinin sayısı
Eklem pürüzlülüğü
Eklem başkalaşımı
Eklem su azaltma faktörü
Eklem stres azaltma faktörü
5.1.4 Birleşik Kaya Sınıflandırma Sistemi (BKS)
Aşınma derecesi
Tek eksenli basınç mukavemeti
Süreksizlikler
Birim ağırlık
5.1.5 Kaya Materyali Saha Sınıflandırması Sistemi (KMSS)
Kaya materyali özellikleri
Ana kayaç türü
Mineraloji
Temel porozite, boşluklar
Ayrık kaya parçası boyutu
Sertlik
Serbest birleşik kuvvet (D7012, Metot C)
Birim ağırlık
Renk
Kaya Kütlesi Özellikleri
Süreksizlik tipi
Eklem dizisi boşluklanması
Eklem kararlılığı
Boşluk
Eklem sayı adedi
Eklem duvarı pürüzlülüğü
Eklem dolgusu
Geniş jeomorfik veya yapısal özellik türü
Sismik hız
Kayaç niteliğinin belirlenmesi
Jeohidrolik Özellikler
Birincil porozite

7. İkincil porozite
Hidrolik iletkenlik
Akışkanlık
Depolama katsayısı
Taban suyu düzeyi/potansiyometrik yüzey
Akifer türü
5.1.6 Yeni Avusturya Tünel Açma Metodu (YATM)
A: 1. Stabil
2. Aşırı sökülme
B: 1. Kırılgan
2. Çok kırılgan
3. Dalgalı/Akan
C: 1. Kaya patlaması
2. Sıkışma
3. Yoğun sıkışma
4. Akma
5. Şişme
5.1.7 Kömür Madeni Tavan Değerlendirmesi (KMTD)
Birim Değerlendirmeleri
Kohezyon
Pürüzlülük
Süreksizliklerin Gerilimi
Boşluklanma
Kararlılık
Süreksizlik dizilerinin sayısı
Basınç mukavemeti
Nem hassasiyeti
Tavan Değerlendirmeleri
Güçlü yatak ayarlanması
Birim dokanak ayarlanması
Yer altı suyu ayarlanması
Sürşarj ayarlanması
5.2 Bu sistemler arasındaki karşılaştırma bazı yakın benzerlikler ortaya koymaktadır.
Bu gayet normaldir, dolayısıyla, bu ikili bağlantılar KKD, KYD ve Q arasında kurulmuştur

8. (2). Ekteki referanslardan bazıları ayrıca bu indekslerden bir veya daha fazlasından bazı in
situ mühendislik özelliklerini tahmin etmek için bazı prosedürler sunar (2, 3, 4 ve 5).
Not 4- Referans (2) KYD, KKD ve Q değerlerini hesaplamak ve uygulamak için adım
adım yapılacakları sunar. İlk beş sistemin uygulaması STP 984’te tartışılmıştır.
6. Parametreleri Belirleme Prosedürleri
6.1 Bu standardın ekinde, her bir sınıflandırma sisteminde uygulanabilecek
parametreleri belirlemek için tablolar ve diğer materyaller verilmiştir. Bu materyaller STP
984 (1) ve Referans (2) gibi detaylı ve öğretici referanslar ile birlikte kullanılmalıdır. Ekteki
materyaller şöyledir:
6.1.1 Kılavuz A- KKD Sistemi
Sınıflandırma parametreleri ve onların derecelendirmeleri
(toplam derecelendirme)
Süreksizlik oryantasyonları için değerlendirme ayarlaması (6 numaralı parametre)
(KKD=ayarlanmış toplam)
Süreksizlik tabaka yönü ve dalımın tünel açmaya etkisi
Maden uygulamaları için ayarlamalar
Giriş verileri
6.1.2 Kılavuz B – KYD Sistemi
Altı parametrenin şeması
Kayaç türü artı dayanımı, jeolojik yapı (“A”)
Eklem boşluklanması ve oryantasyonu (“B”)
Eklemlerin aşınmışlığı ve yer altı suyu akışı (“C”)
(KYD= A+B+C)
6.1.3 Kılavuz C – Q Sistemi:
RQD(KKB)
Eklem dizisi sayısı,
Eklem pürüzlülüğü sayısı,
Eklem başkalaşması sayısı,
Eklem su azaltma faktörü,
Stres azaltma faktörü SRF(SAF)
6.1.4 Kılavuz D – BKSS

9. Aşınma derecesi (A-E)
Hesaplanan mukavemet (A-E)
Süreksizlikler (A-E)
Birim ağırlık (A-E)
Gösterim şeması (sonuçlar = EEEE den AAAA)
6.1.5 Kılavuz E – KKSS
Performans değerlendirme prosedürü şeması
Sınıflandırma (tasvir ve tanımlar),
Kaya birimi
Sınıflandırma Elemanları – Kaya materyali özellikleri dahil, kaya kütlesi özellikleri ve
hidrojeolojik özellikler.
Performans Değerlendirmesi – Performansın amaçları
Toprak dolu savaklarında Hidrolik Aşınabilirlik
Kazı Özellikleri
İnşaat Kalitesi
Sıvı Aktarımı
Kaya Kütlesi Stabilitesi
6.1.6 Kılavuz F – YATM
Kaya kütlesi türleri
Destek faktörünün hesaplanması
Geleneksel tünel açma için kazı sınıfı matrisi (Devamlı tünel açma için kazı sınıfı
matrisi bekleme süresi ve destek faktörü ile belirlenir, ikincisi geleneksel kazı ile aynı şekilde
hesaplanır ancak değerlendirme faktörlerinin işe koşulmasında bazı farklılıklar olabilir.)
Destek elemanları ve değerlendirme faktörleri
6.1.7 Kılavuz G – KMTD
KMTD hesaplanması
(suya) Daldırma testi
Saha veri sayfası
Saha veri sayfası için talimatlar
Kohezyon-pürüzlülük değerlendirmesi
Boşluklanma – kararlılık değerlendirmesi
Çoklu süreksizlik dizi ayarlaması
Mukavemet değerlendirmesi
Nem hassasiyeti değerlendirmesi

10. Birim değerlendirmesi hesaplama sayfası
Tavan değerlendirmesi hesaplama sayfası
Güçlü yatak ayarlaması
Birim dokanak ayarlaması
Yer altı suyu ayarlaması
Sürşarj ayarlaması
KMTD değerleri
6.2 Gözlemlenen ve hesaplanan değerlerin tümü Uygulama D6026’daki önemli
basamak ve yuvarlamalara uygun olmalıdır.
6.2.1 Bu standartta verinin nasıl toplandığı, hesaplandığı veya kaydedildiği, verinin
tasarım ve/veya kullanımdaki uygulanmasının doğruluğu ile doğrudan ilişkili değildir. Birinin
bu standardı kullanarak uygulayıp elde ettiği sonuçlar, kılavuzun kapsamı dışındadır.
7. Kesinlik
7.1 Kesinlik ifadeleri, bazı sınıflandırma sistemlerinin, tek eksenli basınç mukavemeti
ve kaya kalitesi belirleme gibi elemanları için mevcut olacaktır.
8. Anahtar Kelimeler
8.1 sınıflandırma; sınıflandırma sistemi; kömür madeni tavan değerlendirmesi
(KMTD), Japon kaya kütlesi sınıflandırma sistemleri; yeni Avusturya tünel açma metodu
(YATM); Q Sistemi (NJE); kaya kütlesi; kaya kütlesi değerlendirme sistemi (KKD); kaya
kalitesi belirleme (KKB); kayaç yapısı değerlendirme sistemi (KYD); birleşik kaya
sınıflandırma sistemi (BKSS)
EK
(Gerekli Bilgi)
A1 SINIFLANDIRMA SİSTEMİ MATERYALİ
A1.1 Bu ekte KKD, KYD, BKSS için sunulan materyaller STP 984’den alıntıdır. Q
sistemi (NJE) için sunulan materyaller Referans (4)’ten alıntıdır. YATM materyalleri
Referans (6)’dan, KMTD materyalleri Referans (8)’den, KKSS materyalleri Referans
(11)’den alıntıdır.
EK
(Zorunlu olmayan bilgi)
X1. EK BİLGİ

11. KKD
Tablo 1- Eklemli kaya kütlelerinin jeomakanik sınıflandırması.
A. SINIFLANDIRMA PARAMETRELERİ VE DEĞERLENDİRMELERİ

12. B. EKLEM ORYANTASYONLARI İÇİN DEĞERLENDİRME AYARLAMASI
C. TOPLAM DEĞERLENDİRMEDEN BELİRLENEN KAYA KÜTLESİ
SINIFLARI

13. Tablo 3- Maden uygulamaları için Jeomekanik Sınıflandırma ayarlamaları

14. Doğal Kayanın
Mukavemeti
Değerlendirme:0-15
Patlama hasarı
ayarlaması
Süreksizlik
oryantasyon
ayarlaması
Süreksizlikyoğunluğ
Süreksizlik durumu
Yer altı suyu
durumu
Destek tavsiyeleri

15. Süreksizliklerin Durumu
Kararlılık (Süreklilik)
Ayrılma (Açıklık
Pürüzlülük
Dolgu
Ana kırılmalar ve kıvrımlar

17. Şekil 1. Kaya yapısı değerlendirme şeması
Kayaç türü
Jeolojik yapı
Kaya eklemi
Oryantasyon
Eklem durumu
Yer altı suyu

18. Şekil 2- Parametre A
Şekil 3- Parametre B
PARAMETRE A
KAYA YAPISI DEĞERLENDİRMESİ
Kayaç türü, mukavemet indeksi ve jeolojik yapı

19. Şekil 4 – Parametre C
Q(NJE)

20. Aşınma Derecesi
Temsili Başkalaşmış
Aşınmış

21. Şekil 1- Birleşik kaya sınıflandırma sisteminin temel elemanları
Tahmini Mukavemet
Süreksizlikler
Çok az geçirgen Su geçirebilir
Birim Ağırlığı

22. KKSS
Tablo 1- Toprak dolu savaklarında hidrolik aşınabilirlik.
Sınıflandırma
elemanları
Sınıf I Sınıf II Sınıf III
Yüksek erozyon
dirençli
Erozyon dirençli Ortalama erozyon
dirençli
Kaya materyali 0.3
m/sa den daha az
erozyona uğrar.
Aşağıdaki şartları
sağlamalıdır
Kaya materyali 0.3
ila 3.0 m/sa erozyona
uğrar. Aşağıdaki şartı
sağlamalıdır.
Kaya materyali 3.0
m/sa den daha fazla
erozyona uğrar.
Aşağıdaki şartı
sağlamalıdır.
Yüksek aşınabilirlik
indeksi (NEH
628.52), şunları
kapsar:
Materyal dayanımı
Blok boyutu
Süreksizlik gerilim
kuvveti
Bağıl zemin yapısı
Tablo 2 – Kazım özellikleri
Sınıflandırma
elemanı
Sınıf I Sınıf II Sınıf III
Patlama için çok zor
yarılma
Zor yarılma Kolay yarılma
Aşınabilirlik
indeksi
Yaklaşık sismik hız

23. Kayayı kazmak için
gerekli ekipman
boyutu
Tablo 3 – İnşaat Kalitesi
Sınıflandırma
elemanı
Sınıf I Sınıf II Sınıf III
Yüksek Kalite Orta Kalite Düşük Kalite
Kaya materyali,
yüksek stres
toplaşımı, filtreleme,
drenaj ve diğer inşaat
uygulamaları için
uygundur
Kaya materyali
inşaat uygulamaları
için muhtemelen
uygundur. Aşağıdaki
şartlardan birini
sağlıyorsa ek
değerlendirme
gerektirebilir
Kaya materyali,
filtreleme, drenaj ve
riprap için uygun
değildir.dolgularda
toprak gibi tepki
verir. Aşağıdaki
şartlardan en az birini
sağlamalıdır.
Mukavemet
Sertlik Sert ila aşırı sert kaya Ortalama sert kaya Yumuşak ila çok
yumuşak kaya
Birim ağırlığı

24. Tablo 4 – Sıvı geçirgenliği
Sınıflandırma
elemanları
Sınıf I Sınıf II Sınıf III
Az geçirgen Ortalama geçirgen Tam geçirgen
Kaya materyali düşük
su geçirme
kapasitesine sahiptir.
Aşağıdaki şartların
tümünü sağlamalıdır.
Kaya materyalinin,
genelde birincil
porozitelerden su
geçirme potansiyeli
vardır. Aşağıdaki
şartlardan birini
sağladığında ek
değerlendirme
gerektirebilir.
Kaya materyali
genelde ikincil
porozitelerden su
geçirme potansiyeline
sahiptir
Aşağıdaki şartlardan
en az birini
sağlamalıdır.
Çözünebilir kayaç Kaya kütlesi içinde
çözünebilir kayaca
rastlanmaz.
Çözünebilir kayaç,
eğer varsa, kaya
kütlesi içinde
ikincil bileşen
olarak var olur.
Kireç taşı, alçı taşı,
mermer, dolomit veya
kaya tuzu gibi
çözünebilir kayaçlar,
kaya kütlesinin hakim
kayaçlarıdır.
Birincil porozite Çok düşük birincil
porozite
10x lenslerle
görülebilen
gözenekler
Gözle görülebilir
gözenekler
Eklem dizilerinin
sayısı
1 eklem dizisi, rasgele
kırıklar
2 eklem dizisi,
rasgele kırıklar
eklem dizisi,
bağlantılı eklem
dizileri
Eklem açıklık
kategorisi
Aşırı dar Çok dar ila dar Dar ila geniş
Dolgu Eklemler kapalı veya
kohezif plastik kil ile
dolu
Eklemler açık veya
plastik olmayan,
agregasız şişmeyen
matris ile dolu
Eklemler açık veya
kum ve çakıl ile dolu
Büyük boşluklar Hiçbir büyük boşluğa
rastlanmaz
Herhangi bir büyük
boşluk türü olabilir

25. Hidrolik
iletkenlik(barajlar)
Geçirgenlik
(sulama kuyuları)
Geçirgenlik (depo
kuyuları)
Tablo 5 – Kaya kütlesi kararlılığı
Sınıflandırma
elemanı
Sınıf I Sınıf II Sınıf III
Kararlı Potansiyel
Kararsız
Kararsız
Kaya kütlesi çok düşük
kararsızlık potansiyeline
sahiptir. Aşağıdaki
şartların tümünü
sağlamalıdır.
Kaya kütlesi
kararsızlık
potansiyeline
sahiptir. Aşağıdaki
şartlardan birini
sağladığında ek
değerlendirme
gerektirebilir.
Kaya kütlesi yüksek
kararsızlık potansiyeline
sahiptir. Aşağıdaki
şartların hepsini
sağlamalıdır.
Mukavemet
Sertlik Sert ila aşırı sert kaya Ortalama sert kaya Ortalama ila aşırı
yumuşak kaya
RQD
Kaya
kütlesindeki
eklem
dizilerinin
sayısı
1 eklem dizisi ve
rasgele kırıklar
eklem dizisi ve
rasgele kırıklar
bağlantılı eklem dizileri
Eklem suyu Serbest Serbest Sınırlı

26. durumu
YATM
Tablo 1 – Kaya kütlesi türleri

27. DESTEK FAKTÖRÜNÜN (SF) HESAPLANMASI
Burada;
SQ= Destek niceliği (SQ/m’den)
RF= Değerlendirme faktörleri
AR= Değerlendirme alanı CxW/4 ve burada
C= Kazılan kesitin çevresi
W= Maksimum en kesit genişliği
- KMTD hesaplaması

28. DALDIRMA TESTİ
Daldırma Testi Prosedürü
1. Örnek(ler) toplayın.
2. Elle kırılabilirliğini test edin.
3. Numuneyi temizleyin (yüzey kirini, tozunu vs.).
4. 24 saat suda bekletin.
5. Suyun görünüşünü, birikinti oluşumunu ve numunenin çatlamasını gözlemleyin
ve derecelendirin.
6. Tekrar kırılabilirliği test edin.
Kırılabilirlik indeksini belirleyin.
7. Aşınabilirlik derecelendirmesi olarak, Daldırma Testi İndeksinin en büyük
negatif değerini veya Kırılabilirlik İndeksini kullanın.
Daldırma Testi
Daldırma
Gözlem Değerlendirme
Kırılabilirlik

29. KÖMÜR MADENİ TAVAN DEĞERLENDİRMESİ (KMTD) SAHA VERİ
SAYFASI TALİMATLARI
1. Sınıflandırmayı tavan ekspozürünün tamamına uygulayın (gerekirse birden fazla
sayfa kullanın).
2. Her bir kategoriyi sınıflandırmak için aşağıdaki kriterleri kullanın.
3. Her bir birimin tanımlayarak başlayın ve her bir yatağı tanımlamak için
“mukavemet”, “nem hassasiyeti” ve “kararlılık” faktörlerini kullanın.
4. Sonra, her bir sürekliliği açıklayın (yatak düzlemi, kırık aynası, enklüzyon,
enkesit vs.).
5. Üç sürekliliğe kadar üç sıra sağlanmıştır.
Birim – 15 cm’den daha kalın, tavanda yapısal eleman oluşturan bütün ayrı kaya
yatakları.
Süreksizlik – Bir birimin veya birimlerin lateral veya dikey sürekliliğini bölen
yüzeylerdir.

30. Dokanak – Tavan tabakası arasındaki, keskin veya dereceli olarak tanımlanabilen
ara yüzdür.
Mukavemet – Doğal kayanın basınç mukavemeti
Nem hassasiyeti
Boşluklanma
Kohezyon – Ayrılmaya karşı dirençli olma
Pürüzlülük – Süreksizliğin şeklini tırtıklı, dalgalı veya düz olarak tanımlayın.
Oryantasyon
Tablo 1 – Kohezyon-pürüzlülük derecelendirmesi
Tablo 2 – Boşluklanma-kararlılık testi
Not- Eğer birimde yataklanma veya süreksizlik mevcut değil ise 35 olarak girin.
Eğer kohezyon çok güçlü ise yine 35 girin.
Tablo 3 – Çoklu süreksizlik dizisi ayarlaması
Tablo 4 – Mukavemet derecelendirmesi

31. Tablo 5 – Nem hassasiyeti derecelendirmesi
Not – Daha kesin sonuçlar için daldırma testini kullanın.
BİRİM DEĞERLENDİRMESİ(BD)
HESAPLAMA SAYFASI
Süreksizlik değerlendirmesini hesaplayın

32. En küçük süreksizlik değerlendirmesini
girin
Eğer birden fazla süreksizlik varsa çoklu süreksizlik
ayarlamasını girin, yoksa, 0 girin
Birim mukavemetini hesaplayın
Birim nem hassasiyetini hesaplayın
Birim değerlendirmelerinin
ağırlıklı ortalamasını alın

34. KÖMÜR MADENİ TAVAN DEĞERLENDİRMESİ

35. KAYNAKÇA