Παρουσίαση βιβλίου: «Η μάστιγα της Ασίας 1922- Η Μικρασιατική Καταστροφή» Μάριος – Σωτήρης Ανδριανόπουλος Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας 16ο ΓΕΛ Αθήνας (για τον διαγωνισμό με θέμα τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή που διοργανώνει ο Πολιτιστικός Περιβαλλοντικός Σύλλογος Κέντρου Αμπελοκήπων)

1. Μάριος – Σωτήρης Ανδριανόπουλος
Παρουσίαση βιβλίου
«Η μάστιγα της Ασίας 1922- Η Μικρασιατική Καταστροφή»
Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας
16ο ΓΕΛ Αθήνας
(για τον διαγωνισμό με θέμα τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή που διοργανώνει ο
Πολιτιστικός Περιβαλλοντικός Σύλλογος Κέντρου Αμπελοκήπων)

2. Το βιβλίο μου (Βασικά Στοιχεία)
Τίτλος Βιβλίου:
«Η μάστιγα της Ασίας 1922- Η
Μικρασιατική Καταστροφή»
Συγγραφέας Βιβλίου: Τζορτζ Χόρτον
Ημερομηνία Δημοσίευσης: 1926
Είδος: Ιστορικό Βιβλίο

3. Ο Συγγραφέας Τζον Χόρτον
Υπηρέτησε Πρόξενος των ΗΠΑ:
- στην Αθήνα (μεταξύ 1893-1898 και 1905-1906),
- στη Θεσσαλονίκη μεταξύ 1910-1911,
- στη Σμύρνη (μεταξύ 1911-1917 -μέχρι τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων των ΗΠΑ με την Οθωμανική αυτοκρατορία
κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά τον πόλεμο μεταξύ 1919-1922 παραμένοντας εκεί μέχρι που ξέσπασε η μεγάλη φωτιά
της Σμύρνης στις 13 Σεπτεμβρίου του 1922.
Υπέγραψε άδειες, πριν την εκκένωση, γι' αυτούς που είχαν δικαίωμα στην προστασία των ΗΠΑ και σε μεταφορά στον Πειραιά.
Παρενέβη ώστε:
- να διατεθούν δύο αμερικάνικα αντιτορπιλικά προς βοήθεια του ελληνογενούς στοιχείου,
- να επιτραπούν σε ελληνικά ατμόπλοια ιστιοφόρα και αλιευτικά υπό αμερικανική σημαία να προσεγγίσουν και σε άλλες
περιοχές των μικρασιατικών παραλίων για τη διάσωση και μεταφορά των Μικρασιατών σε παρακείμενα ελληνικά νησιά.
Η συμβολή του αυτή, υπό τις επικρατούσες τότε συνθήκες, υπήρξε αναμφίβολα σπουδαία και μεγάλη. Ο Δήμος Νέας Σμύρνης, σε
αναγνώριση αυτής του της προσφοράς, ανήγειρε μνημείο με την προτομή του στο προ της "Εστίας Νέας Σμύρνης" πάρκο και
υπάρχει ονοματοθετημένη οδός προς τιμήν του στην διπλανή συνοικία του Νέου Κόσμου.

4. Το θέμα του βιβλίου
Μέσα από αυτό το βιβλίο γνωρίζει κανείς τα πραγματικά αίτια της
Μικρασιατικής Καταστροφής. Επειδή, ο συγγραφέας ήταν αυτόπτης
μάρτυρας παρουσιάζει όλη την φρικτή αλήθεια για την βιαιότητα και
την βαρβαρότητα των Τούρκων εις βάρος των Ελλήνων και των
Αρμενίων της Μικράς Ασίας. Μεταξύ άλλων, ο Χόρτον αναφέρει την
παθητική στάση των Μεγάλων Δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία)
κατά την διάρκεια της πυρπόλησης της Σμύρνης.

5. Γιατί μου αρέσει αυτό το βιβλίο;
Διάλεξα αυτό το βιβλίο επειδή λατρεύω την ιστορία και θέλω να μάθω τα
ιστορικά γεγονότα και την νεότερη ιστορία της Ελλάδας.
Όπως αναφέρεται: «Η αφήγηση στο βιβλίο είναι καθαρά πολιτική,
καθηλωτική, αποδίδει ρεαλιστικά τα πράγματα, παραστατικά τα γεγονότα και
παραθέτει ακριβώς τις αφηγήσεις άλλων επιφανών, κυρίως ξένων, που
ζούσαν στη Σμύρνη και οι οποίοι κακόπαθαν επίσης. Έτσι, φτάνει άμεσα στον
αναγνώστη του. Τον συγκινεί, τον συγκλονίζει και τον εξοργίζει.»

6. Η Καταστροφή …

7. Τι εννοούμε λέγοντας «καταστροφή της Σμύρνης»
(αλλιώς Μεγάλη Πυρκαγιά της Σμύρνης);
Αναφερόμαστε:
α) στα γεγονότα της σφαγής του ελληνικού και αρμενικού πληθυσμού της Σμύρνης από τον κεμαλικό στρατό, καθώς και
β) στην πυρπόληση της πόλης, που συνέβησαν τον Σεπτέμβριο του 1922.
Η καταστροφή αυτή άρχισε 7 ημέρες μετά την αποχώρηση και του τελευταίου ελληνικού στρατιωτικού τμήματος από τη
Μικρά Ασία και μετά την είσοδο του τουρκικού στρατού, του ιδίου του Μουσταφά Κεμάλ και των ατάκτων του στην
πόλη. Με τη βοήθεια του ευνοϊκού για τους Τούρκους ανέμου (που έπνεε αντίθετα από την τουρκική συνοικία) και της
βενζίνης με την οποία οι Τούρκοι ράντιζαν τα σπίτια, η φωτιά κατέκαψε όλη την πόλη, εκτός από τη μουσουλμανική και
την εβραϊκή συνοικία και διήρκεσε από τις 31 Αυγούστου έως τις 4 Σεπτεμβρίου (με το παλαιό ημερολόγιο).
Σήμερα η επέτειος αυτή στην πραγματικότητα είναι η 13η Σεπτεμβρίου, καθώς την επόμενη χρονιά εισήχθη στην
Ελλάδα το νέο ημερολόγιο.
Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/Καταστροφή_της_Σμύρνης

8. Η Σμύρνη πριν και μετά την καταστροφή
Πριν… Μετά…

9. Η Σμύρνη πριν την καταστροφή
Σε καμμιά πόλη του κόσμου δεν ανακατευόταν με τόσο
θεαματικό τρόπο η Ανατολή και η Δύση από άποψη
υλική όπως στη Σμύρνη, ενώ από πνευματική άποψη
διατηρούσαν τις ιδιότητες του λαδιού και του νερού.
Οι δύο κυριότερες ντόπιες Σχολές —
Ελληνικές και οι δύο — ήταν το
Ομήρειον Λύκειον για κορίτσια και η
Ευαγγελική Σχολή για αγόρια.
Η βιβλιοθήκη της Ευαγγελικής Σχολής είχε
αναγνωριστεί από πολλούς λόγιους ότι περιείχε μια
μεγάλη και ανεκτίμητη συλλογή βιβλίων, χειρογράφων
και επιγραφών, πολλά απ' τα οποία είναι
αναντικατάστατα.
Από την Ιωνία ο αρχικός αυτός
πολιτισμός εξαπλώθηκε στην Αρχαία
Ελλάδα, στην Σικελία, στην Ιταλία και σε
όλο το μήκος των ακτών του Ευξείνου
Πόντου και τελικά στην Ευρώπη και
στην Αμερική.
Πηγή: George Horton, Η Μάστιγα της Ασίας (Κεφάλαιο: ΙΓ΄)

10. Ανθρώπινες απώλειες εξαιτίας της εφόδου των Τούρκων
στην Σμύρνη
Μια έκθεση ανταποκριτού προς την London Daily
Chronicle από τις 18 Σεπτεμβρίου 1922 λέγει:
«Ο χαμηλότερος υπολογισμός των ψυχών που χάθηκαν
και που ανακοίνωσαν οι πρόσφυγες καθορίζει το σύνολό
των σε εκατόν είκοσι χιλιάδες».
Ο ανταποκριτής των Times του Λονδίνου τηλεγραφούσε:
«Οι σκοτωμοί γίνονταν συστηματικά. Τούρκοι τακτικοί στρατιώτες
και άτακτοι, όπως μας διηγήθηκαν, μάζευαν απ' τους δρόμους
ανθρώπους που φαίνονταν πλούσιοι και αφού τους ξεγύμνωναν,
τους εσκότωναν κατά ομάδες. Πολλοί Χριστιανοί που είχαν
καταφύγει στις εκκλησίες, κάηκαν μέσα σ' αυτές, στις οποίες
έβαλαν οι Τούρκοι φωτιά».
Πηγή: George Horton, Η Μάστιγα της Ασίας (Κεφάλαιο: ΚΑ΄)

11. Η εκδίωξη
 Η εξέλιξη φαινόταν προδιαγεγραμμένη. Τα τρένα μετέφεραν συνεχώς στρατιωτικά
υπολείμματα και πρόσφυγες (υπολογίστηκε ότι έφταναν με ρυθμό 30.000 ατόμων την
ημέρα) στη Σμύρνη, καθώς και τις έντονες φήμες της γενικής κατάρρευσης του μετώπου.
 Η ελληνική διοίκηση προετοιμάζονταν για αναχώρηση.
 Ο πρώην Νομάρχης Λέσβου και Διοικητής Χίου Γεώργιος Παπανδρέου συνέστησε στον
Έλληνα Ύπατο Αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη να ενημερώσει άμεσα τον ελληνογενή
πληθυσμό για να φύγει. Ο τελευταίος φέρεται να δήλωσε στον Παπανδρέου: «Καλύτερα να
μείνουν εδώ, να τους σφάξει ο Κεμάλ, γιατί αν πάνε στην Αθήνα θ' ανατρέψουν τα
πάντα.».
Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/Καταστροφή_της_Σμύρνης

12. Η εκδίωξη
 Στις 24-08/ 06-09 αναχώρησε και το τελευταίο ελληνικό στρατιωτικό τμήμα. Στις 26-
08/08-09 (1922), αναχώρησαν και οι ελληνικές Αρχές Σμύρνης. O μέχρι τότε Έλληνας
Ύπατος Αρμοστής της Σμύρνης, Αρ. Στεργιάδης, επιβιβάστηκε σε αγγλικό πολεμικό πλοίο
που του διατέθηκε με προορισμό την Κωνσταντινούπολη. Την επομένη οι χιλιάδες των
προσφύγων Έλληνες και Αρμένιοι που κατέκλυζαν όλο το μήκος της περίφημης
προκυμαίας «Κε» της Σμύρνης μάταια περίμεναν πλέον τα επιταγμένα ελληνικά πλοία για
τη μεταφορά τους στα γειτονικά ελληνικά νησιά. Η έντονη παρέμβαση του Αμερικανού
Προξένου Γ. Χόρτον, (G. Horton), οδήγησε στην αποστολή 2 αμερικανικών αντιτορπιλικών
για την εξυπηρέτηση των προσφύγων.
Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/Καταστροφή_της_Σμύρνης

13. Η άνοδος του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ
Ο Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος έκαψε τη Σμύρνη και
συμπλήρωσε την καταστροφή των Χριστιανών, είναι
δημιούργημα της Ευρώπης. Δεν ημπορεί να
αμφισβητηθεί ότι το αρχικό σχέδιο των Συμμάχων
περιελάμβανε τον διαμελισμό της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας και ότι είχαν διαμορφωθεί διάφορα
σχέδια και είχαν δοθεί υποσχέσεις που δεν ημπορούσαν
να πραγματοποιηθούν εξ αιτίας των συγκρουόμενων
συμφερόντων και ότι οι Τούρκοι εβοηθούντο απ' την μια
ή απ' την άλλη των δυνάμεων είτε μυστικά είτε φανερά,
για να υπερνικηθούν οι φιλοδοξίες αντιζήλων.
Πηγή: George Horton, Η Μάστιγα της Ασίας (Κεφάλαιο: ΚΑ΄)

14. Η Μικρασιατική Καταστροφή και η Γερμανία
Οι Τούρκοι ήταν σύμμαχοι των Γερμανών
κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου
Πολέμου και ίσως οι πιο πολύτιμοι. Στην
πραγματικότητα όλος ο χρυσός
εξαφανίσθηκε απ’ την Τουρκία και είναι
πρόδηλο πού θα ήταν δυνατό να πάει.
[…] Η Γερμανία, μια απ' τις Μεγάλες
πολιτισμένες Δυνάμεις, ήταν σύμμαχος των
Τούρκων σε όλο το διάστημα που αυτοί
διενεργούσαν την εξόντωση των Αρμενίων.
Η θηριώδης εκδίωξη και η τρομοκράτηση
με βιαιότητες και δολοφονίες των
ραγιάδων κατά μήκος των παραλίων της
Μικράς Ασίας, οι όποιες δεν έλκυσαν την
προσοχή που άξιζαν, έχουν την καθαρή
σφραγίδα ενός πολεμικού μέτρου που
επέβαλε δήθεν η «πολεμική ανάγκη» και
δεν υπάρχει αμφιβολία ότι Τούρκοι και
Γερμανοί ήταν σύμμαχοι σ' όλη τη διάρκεια
του πολέμου και βρίσκονταν σε πλήρη
συνεργασία μεταξύ τους.
Πηγή: George Horton, Η Μάστιγα της Ασίας
(Κεφάλαιο: ΚΓ΄)
Πηγή: George Horton, Η Μάστιγα της Ασίας
(Κεφάλαιο: Ε΄)

15. Η στάση της Ιταλίας και της Γαλλίας
Μολονότι η Ιταλία μπήκε στον πόλεμο
για να αγωνισθεί εναντίον της
απόπειρας της Γερμανίας ν' αποκτήσει
την ηγεμονία του κόσμου και για να
αποσπάσει τα ιστορικά της σύνορα και
τον έλεγχο της Αδριατικής απ' την
Αυστρία, το εκ παραδόσεως ένστικτο
της Ιταλίας είχε πράγματι σαν στόχο
να εξασφαλίσει το απαραίτητο μέτρο
ασφαλείας και ελευθερίας επεκτάσεως.
Γαλλικές ιδιωτικές επιχειρήσεις μέσα
στην Τουρκία: Η Γαλλία έχει επενδύσει
μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία
1.100.000.000 φράγκα περίπου σε
ιδιωτικές επιχειρήσεις. Η συμμετοχή
της στις βιομηχανικές δραστηριότητες
της Αυτοκρατορίας ανέρχεται στα
53,5% του συνόλου, με 13,68% που
αναλογούν στη Μεγάλη Βρετανία και
32,77% στη Γερμανία.
Πηγή: George Horton, Η Μάστιγα της Ασίας
(Κεφάλαιο: ΚΔ΄)
Πηγή: George Horton, Η Μάστιγα της Ασίας
(Κεφάλαιο: ΚΕ΄)

16. Η Συνθήκη της Λωζάνης (24 Ιουλίου 1923)
Πηγή: George Horton, Η Μάστιγα της Ασίας (Κεφάλαιο: ΛΒ΄)
Όπως αναφέρεται:
«Η Συνδιάσκεψη της Λωζάνης ήταν εξ
ολοκλήρου κάτι που δεν θα έπρεπε να είναι μια
διεθνής συνδιάσκεψη. Ήταν η θυσία όλων των
ανθρωπίνων και ανθρωπιστικών προβλημάτων
στη σκοπιμότητα».
[New York Journal of Commerce, Ιούλιος 1923]

17. Πηγές
 Βιβλίο – Πληροφορίες
 George Horton, Η Μάστιγα της Ασίας, εκδόσεις The Bobbs - Merril Company, 1926 (Μετάφραση Γεωργίου Λ. Τσελίκα):
https://drive.google.com/file/d/1QB0vIRJYBDtt7PJlAB1OzRgqEq3dp9hK/view?usp=sharing
 Βικιπαίδια: https://el.wikipedia.org/wiki/Καταστροφή_της_Σμύρνης
 Βικιπαίδια: https://el.wikipedia.org/wiki/Τζωρτζ_Χόρτον
 Εικόνες
 https://images.app.goo.gl/ZRdhaMCEwMPq875u6 (εξώφυλλο)
 https://images.app.goo.gl/6vhM4ecKAmmauu6P8 (προκυμαία)
 https://images.app.goo.gl/zdLJZeH7QgTQpixYA (Η Σμύρνη)
 https://images.app.goo.gl/HPSHKdHe21SoKQAA7 (Η Πυρπόληση της πόλης)
 https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/de/Great_Fire_of_Smyrna.jpg (Η Καταστροφή της Σμύρνης,
φωτογραφία από ιταλικό πλοίο, 14η Σεπτεμβρίου 1922)
 Βίντεο
 https://youtu.be/CtVFxJYlz2k
 https://youtu.be/lM6_7EKTKWM

18. Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής 56ου Γυμνασίου Αθήνας
16ο ΓΕΛ Αθήνας
(για τον διαγωνισμό με θέμα τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή που διοργανώνει ο
Πολιτιστικός Περιβαλλοντικός Σύλλογος Κέντρου Αμπελοκήπων)
Μάριος – Σωτήρης Ανδριανόπουλος