Çalışan temsilcisi çalişanlar bİlgİlendİrme eğİtİm rehberİ

1
İş Sağlığı ve Güvenliği
Bilgilendirme Eğitimi
Düzeltici ve Önleyici Tedbirler Uygulama Rehberi
(Çalışan Temsilcileri / Çalışanlar için)
Gültekin CANGUL / A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

2
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ;
Tanımlar
Madde 3 ;
b)Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek
kişiyi,
c)Çalışan temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme,
tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışanı,
ç)Destek elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla
mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip
kişiyi
g)İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut
bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olayı,
ğ)İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları,
h)İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği,
işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında
örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden
ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu,

3
Tanımlar
Madde 3
l)Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı,
m)Ortak sağlık ve güvenlik birimi: Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret
Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak
üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimi,
n)Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan
kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,
o)Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini,
ö)Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu
tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları,
p)Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar
verme potansiyelini,

4
İş Kazası Ve Sorumluluklarımız Hakkında Bilmemiz Gerekenler
İş kazası nedir?
5510 sayılı Kanunun 13. maddesinde iş kazasının tanımı
1.Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
2.İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız
çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
3.Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi
nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
4.Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan emziren kadın sigortalının, iş
mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
5.Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
Meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özür’e uğratan olaydır.
Şeklinde 5510 sayılı Kanunun 13. maddesinde iş kazasının tanımı yapılmıştır. Sigortalının geçirdiği
kazanın iş kazası sayılması ancak durumlarının bu tanıma uyması ile mümkündür. Sigortalının geçirdiği
kazanın kanunda öngörülen şekilde olup, olmadığını inceleme yetkisi sigorta müfettişlerine aittir.
Sigorta müfettişleri kazayı inceleyerek düzenledikleri raporda iş kazası olup olmadığına karar verir.
Sigortalının sigorta müfettişlerinin düzenlediği raporlara karşı dava açma hakkı bulunmaktadır.

5
Bir olayın iş kazası olarak nitelendirilebilmesinin şartları nelerdir?
1.Kazaya uğrayanın sigortalı olması,
2.Kazalının hemen veya sonradan cismani (bedenen veya ruhen) Özür’e uğraması,
3.Sigortalının yer ve zaman itibariyle kazaya uğraması,
4.Kazada nedensellik bağının bulunmasıdır.
5.Yukarıdaki unsurların bir arada gerçekleşmesi
Şu halde, Sosyal Sigortalar Hukukunda, sigortalıyı bedenen ve ruhen zarara uğratan her kaza olayı, iş kazası
sayılmayacaktır. Ancak, sigortalının her hâl ve durumda uğradığı iş kazası değil, sadece 5510 sayılı kanunun 13.
maddesinde sayılan durumlarda uğradığı kaza, iş kazası olacaktır
İş kazası olursa işveren ne yapacak?
1.Sigortalıların “İş Kazası” geçirmeleri hâlinde işverenleri, kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhâl,
2.Kuruma (SGK) en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde haber vermek zorundalar.
3.SGK’ ya bildirimin dışında ayrıca, 4857 sayılı İş Kanununun 77 ve 105. maddesi gereğince işverenler;
işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç üç iş günü içinde yazı ile işyerinin
tescilli bulunduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar.
(İşverenlerin ve işçilerin yükümlülükleri Madde 77 – (Mülga: 20/6/2012-6331/37 md.Kaldırılmıştır)

İşverenin Yükümlülükleri
6331 - İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU
İşverenin genel yükümlülüğü
MADDE 4 – (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;
a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve
gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için
çalışmalar yapar.
b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.
d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.
(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
6Gültekin CANGUL / A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

İşverenin genel yükümlülüğü
Risklerden korunma ilkeleri
MADDE 5 – (1) İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur:
a) Risklerden kaçınmak.
b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek.
c) Risklerle kaynağında mücadele etmek.
ç) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının
önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek.
d) Teknik gelişmelere uyum sağlamak.
e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek.
f) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini
kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek.
g) Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek.
ğ) Çalışanlara uygun talimatlar vermek.
7

8
Çalışan temsilcisi
MADDE 20
(1) İşveren; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen
göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla,
aşağıda belirtilen sayılarda çalışan temsilcisini görevlendirir:
a) İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir. b) Ellibir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki. c)
Yüzbir ile beşyüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç. ç) Beşyüzbir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde
dört. d) Binbir ile ikibin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş. e) İkibinbir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde
altı.
(2) Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak seçimle
belirlenir.
(3) Çalışan temsilcileri, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için, işverene
öneride bulunma ve işverenden gerekli tedbirlerin alınmasını isteme hakkına sahiptir.
(4) Görevlerini yürütmeleri nedeniyle, çalışan temsilcileri ve destek elemanlarının hakları kısıtlanamaz ve görevlerini
yerine getirebilmeleri için işveren tarafından gerekli imkânlar sağlanır.
(5) İşyerinde yetkili sendika bulunması hâlinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak da görev yapar.

9
Çalışanların yükümlülükleri
MADDE 19
(1) Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda,
kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye
düşürmemekle yükümlüdür.
(2) Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır:
a) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun
şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve
değiştirmemek.
b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.
c) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile
karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber
vermek.
ç) Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda,
işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.
d) Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.

10

Yaşanan iş kazaları analiz edildiğinde başlıca sebeplerin;
• Çok sayıda alt işveren (alt taşeron) ile çalışılması
• Çalışanların yeterince iş güvenliği eğitimleri almaması
• İşverenlerin, iş güvenliği bilincini yeterince farkına varmaması
• Çalışanların ortalama eğitim seviyelerinin vasatın altında kalması
• Saha kontrol mekanizmasının yeterli olmaması
• Saha güvenlik önlemlerinin yetersizliği
• Kişisel koruyucu donanımlarının uygunsuz kullanımı ya da hiç kullanılmaması
• Çalışanların yevmiye sistemi ile çalışması
• Makine ve iş ekipmanlarının bakım , kontrollerinin yetersiz olması ya da hiç yapılmaması
Gibi etkenler sıralanmaktadır.

Personel Yönetimi
İşe başlamadan önce;
4857 sayılı İş Kanunu 75 inci maddesi gereği “Özlük Dosyası” oluşturması gerekmektedir.
İşçi özlük dosyası
Madde 75 - İşveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler. İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin
yanında, bu Kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve
bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.
İşveren, işçi hakkında edindiği bilgileri dürüstlük kuralları ve hukuka uygun olarak kullanmak ve gizli kalmasında
işçinin haklı çıkarı bulunan bilgileri açıklamamakla yükümlüdür.
İşin düzenlenmesine ilişkin hükümlere aykırılık (1)
Madde 104 – 75 inci maddesindeki işçi özlük dosyalarını düzenlemeyen,76 ncı maddesinde belirtilen yönetmelik
hükümlerine uymayan işveren veya işveren vekiline bin iki yüz Türk Lirası idari para cezası verilir.

Personel Yönetimi
13
İşçinin Özelliklerine Göre Özlük Dosyasında Bulunması Gereken Evraklar
Teşvikten faydalanılıyorsa bunu gösteren belgeler
Personel engelli ise Sakatlık Raporu Fotokopisi ya da aslı
Sakatlık indiriminden faydalanan işçi için Gelir İdaresi Başkalığından alınmış indirim yazısı
Eski Hükümlü, Terör Mağduru veya Engelli işçinin İŞKUR müracaat kayıt evrakı
İşçi 18 yaşından küçükse ebeveyninin muvafakatnamesi
Yabancı işçiler için çalışma izni kartı fotokopisi ya da izin belgesi
Nüfus cüzdanı fotokopisi , Nüfus kayıt örneği
İkametgâh Belgesi
Diploma fotokopisi
Sağlık raporu
Kan grubu kartı
Adli sicil kaydı
2 adet resim
Aile durumunu bildirir belge
Askerlik durumunu gösteren belge
İş Sözleşmesi / Hizmet Sözleşmesi
SGK işe giriş bildirgesi
İşe Girişte Her Çalışan İçin Temin Edilmesi Gereken Evraklar;

Personel Yönetimi
14
İşin Niteliğine Göre Özlük Dosyasında Bulunması Gereken Evraklar
Fazla mesai için işçinin onay verdiğini gösteren imzalı belge
Teslim edilen araç gereçler var ise bunların zimmet belgesi
Şoför işçi için ehliyet fotokopisi
İşçinin değişen vardiyalarla çalışması halinde haftalık çalışma saatlerini gösteren posta çizelgesi
İşe Devam Eden Personelin Bu Süreçte Özlük Dosyalarına Eklenmesi Gereken Evraklar
Yıllık izin, ücretsiz izin, mazeret izni ve benzeri izin belgeleri,
Doğum izni, çalışabilir/çalışamaz raporları, emzirme izni dilekçeleri,
İşçi hakkında tutulan tutanak, olay tespit formları, işçiden istenen savunma talep yazısı, işçinin savunması, işçiye verilen uyarılar,
İstirahat ve iş göremezlik raporları
İmzalı bordrolar/ücret pusulaları
Ücret Kesme cezası varsa nedenini gösteren belgeler
Maaş zammı, unvan değişikliği veya sosyal haklarında oluşan değişiklikleri bildiren yazılar, terfi ve nakil bildirimleri, görevlendirme
yazıları,
Performans değerlendirme formları
İşçilerin, iş sağlığı ve güvenliği konusunda mesleki riskleri, alınması gerekli tedbirler ve yasal hak ve sorumluluklar konusunda
bilgilendirme belgeleri
İş kazası tutanağı
Geçici olarak bir başka işyerine devredilecek işçinin rızasını gösteren belge
İşçi hakkında yapılan tüm resmî yazışmalar

Personel Yönetimi
15
İşten Çıkışta Özlük Dosyasına Eklenmesi Gereken Evraklar
SGK işten ayrılış bildirgesi
İbraname
Çalışma Belgesi/Hizmet Belgesi
Fesih bildirimi
İstifa dilekçesi
Kıdem ve İhbar Tazminatı Bordroları
Haklı fesih varsa bu durumu kanıtlayan belgeler
İşçiye noterle yapılan bildirimler
İhbarname
Varsa Özlük Dosyasında Saklanmasında Fayda Olan Dosyalar
İşe Başvuru Formu
İş Teklif Formu
Evlilik cüzdanı fotokopisi
Referans mektupları
Özgeçmişler
Bakmakla yükümlü olunan kişilerin kimlik fotokopileri
Daha önceki işyerinden alınmış bonservis/hizmet/çalışma belgesi
O ay için bir önceki işyerinde Asgari Geçim İndiriminden faydalandığını gösteren belge

Personel Yönetimi
16
Çalışanların eğitimi
MADDE 17
(1) İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce,
çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir.
Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.
(2) Çalışan temsilcileri özel olarak eğitilir.
(3) Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki
eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz.
(4) İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek
hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir. Ayrıca, herhangi bir
sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir.
Eğitim

17
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ
Tanımlar
MADDE 4
ç) Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya
azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,
d) Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu
halde zarara uğratmayan olayı,
e) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini,
f) Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske
dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol
tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları,
g) Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme
potansiyelini,
Tehlike ve Riskler
Risk Değerlendirmesi

18
MADDE 5
İşveren yükümlülüğü
(1) İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve
güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
(2) Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş olması; işverenin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması
yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
(3) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilere risk değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç
duydukları her türlü bilgi ve belgeyi temin eder.Risk değerlendirmesi ekibi
MADDE 6 – (1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi
aşağıdakilerden oluşur.
a) İşveren veya işveren vekili.
b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri.
c) İşyerindeki çalışan temsilcileri.
ç) İşyerindeki destek elemanları.
d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel
tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.
(2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir.
(3) Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir
Tehlike ve Riskler

19
MADDE 6
Risk değerlendirmesi ekibi
(1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi
aşağıdakilerden oluşur.
a) İşveren veya işveren vekili.
b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri.
c) İşyerindeki çalışan temsilcileri.
ç) İşyerindeki destek elemanları.
d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel
tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.
(2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir.
(3) Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir
kişi tarafından da sağlanabilir.
(4) İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla
araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini
kısıtlayamaz.
(5) Risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler işveren tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri
korur ve gizli tutar.
Tehlike ve Riskler

20
Risk değerlendirmesi
MADDE 7
(1) Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanımlama,
riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon, yapılan çalışmaların
güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir.
(2) Çalışanların risk değerlendirmesi çalışması yapılırken ihtiyaç duyulan her aşamada sürece katılarak görüşlerinin
alınması sağlanır.
Tehlike ve Riskler

21
Tehlikelerin tanımlanması
MADDE 8
(1) Tehlikeler tanımlanırken çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerine ilişkin ilgisine göre asgari olarak aşağıda belirtilen
bilgiler toplanır.
a) İşyeri bina ve eklentileri. b) İşyerinde yürütülen faaliyetler ile iş ve işlemler. c) Üretim süreç ve teknikleri. ç) İş
ekipmanları. d) Kullanılan maddeler. e) Artık ve atıklarla ilgili işlemler. f) Organizasyon ve hiyerarşik yapı, görev, yetki ve
sorumluluklar. g) Çalışanların tecrübe ve düşünceleri. ğ) İşe başlamadan önce ilgili mevzuat gereği alınacak çalışma izin
belgeleri. h) Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları. ı) Genç, yaşlı, engelli, gebe
veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu. i) İşyerinin teftiş sonuçları.
j) Meslek hastalığı kayıtları. k) İş kazası kayıtları. l) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı
halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan olaylara ilişkin kayıtlar. m) Ramak kala olay kayıtları.
n) Malzeme güvenlik bilgi formları. o) Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları. ö) Varsa daha önce yapılmış
risk değerlendirmesi çalışmaları. p) Acil durum planları. r) Sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanı
gibi belirli işyerlerinde hazırlanması gereken dokümanlar.
Tehlike ve Riskler

22
MADDE 8
(2) Tehlikelere ilişkin bilgiler toplanırken aynı üretim, yöntem ve teknikleri ile üretim yapan benzer işyerlerinde meydana
gelen iş kazaları ve ortaya çıkan meslek hastalıkları da değerlendirilebilir.
(3) Toplanan bilgiler ışığında; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuatta yer alan hükümler de dikkate alınarak, çalışma
ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarından oluşan veya
bunların etkileşimi sonucu ortaya çıkabilecek tehlikeler belirlenir ve kayda alınır. Bu belirleme yapılırken aşağıdaki
hususlar, bu hususlardan etkilenecekler ve ne şekilde etkilenebilecekleri göz önünde bulundurulur.
a) İşletmenin yeri nedeniyle ortaya çıkabilecek tehlikeler.
b) Seçilen alanda, işyeri bina ve eklentilerinin plana uygun yerleştirilmemesi veya planda olmayan ilavelerin
yapılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler.
c) İşyeri bina ve eklentilerinin yapı ve yapım tarzı ile seçilen yapı malzemelerinden kaynaklanabilecek tehlikeler.
ç) Bakım ve onarım işleri de dahil işyerinde yürütülecek her türlü faaliyet esnasında çalışma usulleri, vardiya düzeni, ekip
çalışması, organizasyon, nezaret sistemi, hiyerarşik düzen, ziyaretçi veya işyeri çalışanı olmayan diğer kişiler gibi
faktörlerden kaynaklanabilecek tehlikeler.
d) İşin yürütümü, üretim teknikleri, kullanılan maddeler, makine ve ekipman, araç ve gereçler ile bunların çalışanların
fiziksel özelliklerine uygun tasarlanmaması veya kullanılmamasından kaynaklanabilecek tehlikeler.
Tehlike ve Riskler

23
MADDE 8
e) Kuvvetli akım, aydınlatma, paratoner, topraklama gibi elektrik tesisatının bileşenleri ile ısıtma, havalandırma,
atmosferik ve çevresel şartlardan korunma, drenaj, arıtma, yangın önleme ve mücadele ekipmanı ile benzeri yardımcı
tesisat ve donanımlardan kaynaklanabilecek tehlikeler.
f) İşyerinde yanma, parlama veya patlama ihtimali olan maddelerin işlenmesi, kullanılması, taşınması, depolanması ya
da imha edilmesinden kaynaklanabilecek tehlikeler.
g) Çalışma ortamına ilişkin hijyen koşulları ile çalışanların kişisel hijyen alışkanlıklarından kaynaklanabilecek tehlikeler.
ğ) Çalışanın, işyeri içerisindeki ulaşım yollarının kullanımından kaynaklanabilecek tehlikeler.
h) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yeterli eğitim almaması, bilgilendirilmemesi, çalışanlara uygun talimat
verilmemesi veya çalışma izni prosedürü gereken durumlarda bu izin olmaksızın çalışılmasından kaynaklanabilecek
tehlikeler.
(4) Çalışma ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarının
neden olduğu tehlikeler ile ilgili işyerinde daha önce kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırma çalışması yapılmamış ise risk
değerlendirmesi çalışmalarında kullanılmak üzere; bu tehlikelerin, nitelik ve niceliklerini ve çalışanların bunlara
maruziyet seviyelerini belirlemek amacıyla gerekli bütün kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmalar yapılır.
Tehlike ve Riskler

24
Risk kontrol adımları
MADDE 10
(1) Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır.
a) Planlama: Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir
planlama yapılır.
b) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul
edilebilir seviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır.
1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.
2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi.
3) Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi.
c) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması: Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem basamakları, işlemi yapacak kişi ya da
işyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu
planlar işverence uygulamaya konulur.
ç) Uygulamaların izlenmesi: Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler
tespit edilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlemler tamamlanır.
Tehlike ve Riskler

25
Risk kontrol adımları
MADDE 10
(2) Risk kontrol adımları uygulanırken toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi
ve uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden olmaması sağlanır.
(3) Belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk seviyesi tespiti yapılır. Yeni seviye,
kabul edilebilir risk seviyesinin üzerinde ise bu maddedeki adımlar tekrarlanır.
Risk değerlendirmesinin yenilenmesi
MADDE 12
(1) Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en
geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir.
Tehlike ve Riskler

26
(2) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması
göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir.
a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması.
b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi.
c) Üretim yönteminde değişiklikler olması.
ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi.
d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması.
e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi.
f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması.
Çalışanların bilgilendirilmesi
MADDE 16
(1) İşyerinde çalışanlar, çalışan temsilcileri ve başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar ve bunların işverenleri;
işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri ile düzeltici ve önleyici tedbirler hakkında bilgilendirilir.
Tehlike ve Riskler

27
(2) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması
göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir.
a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması.
b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi.
c) Üretim yönteminde değişiklikler olması.
ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi.
d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması.
e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi.
f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması.
Çalışanların bilgilendirilmesi
MADDE 16
(1) İşyerinde çalışanlar, çalışan temsilcileri ve başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar ve bunların işverenleri;
işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri ile düzeltici ve önleyici tedbirler hakkında bilgilendirilir.
Tehlike ve Riskler

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ
İşverenin sağlık ve güvenlik kayıtları ve onaylı deftere ilişkin yükümlülükleri
5) Onaylı defterin asıl sureti işveren, diğer suretleri ise iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi tarafından saklanır. Defterin
imzalanması ve düzenli tutulmasından işveren sorumludur. Teftişe yetkili iş müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri
göstermek zorundadır.
«Tespit öneri defteri iş başlangıcından önce alınır ve onaylatılır.»

29
Tehlikenin ortadan kaldırılması söz konusu değilse ve çalışmanın yüksekte yapılması zorunluysa, hâlihazırdaki güvenli
çalışma yerlerinin seçimi, doğru iş ekipmanlarının kullanımı ve diğer tedbirlerin alınmasıyla güvenli erişim ve çalışma
ortamı sağlanarak düşmenin önüne geçilmeli, çalışanlar tehlikeden izole edilmelidir. Güvenli çalışma platformları,
korkuluk sistemleri, bariyerler, sabit ve hareketli iskeleler, cephe platformları, yükseltilebilir iş platformları gibi ekipmanlar
kullanılarak çalışanların düşmesi önlenmelidir. Tehlikenin ortadan kaldırılamadığı ve çalışanların izole edilemediği
durumlarda ise düşme mesafesi ve düşme neticesinde oluşabilecek sonuçların şiddeti uygun ekipmanların kullanımı ile
minimize edilmelidir. Çalışanın hareket alanını kısıtlayan sistemler, düşmeyi önleyici sistemler, pozisyon alma
(konumlanma) sistemleri, tam vücut emniyet kemerleri, iple erişim sistemleri, düşmeyi durdurma sistemleri kullanılarak
düşme riski, düşme mesafesi ve oluşacak muhtemel sonuçların şiddeti asgari düzeye indirilmelidir
Yüksekte Güvenli Çalışmanın ve Düşmeden Korunma Temel Prensipleri
Riskleri Önleyici Tedbirler Uygulama Örnekleri

30
Çalışmaya başlamadan önce işin yapılacağı ortam ile ilgili mutlaka bir takım hazırlıklar gerekmektedir. Bu hazırlık aşağıdaki konuları
içermelidir. Yüksekte yapılacak çalışmaların mümkünse zemin seviyesinde yapılması veya yüksekte yapılacak faaliyetlerin
azaltılması öncelikli olmalıdır.
Risk değerlendirmesi yapılması ve alınması gereken önlemlerin belirlenmesi
Çalışanların yüksekte çalışma teknikleri, çalışma alanındaki tehlikeler, toplu koruma önlemleri, KKD ve teknik malzemeler
konularında eğitimlere tabi tutulması ve bu eğitimlerin belgelenmesi ,Çalışanların yüksekte çalışmalarında sakınca olmadığına
dair sağlık raporlarının düzenlenmiş olması , Çalışma izninin alınması , Çalışma planının hazırlanması ve çalışanların bu konuda
bilgilendirilmesi , Yüksekte yapılacak çalışmalarda öncelikli adam-sepet, sepet vinçler gibi teknolojik ekipmanların sağlanması
Yüksekte yapılacak çalışmalarda öncelikli toplu koruma (korkuluk ve bariyer ile güvenlik ağ sistemleri) önlemlerinin sağlanması
gereklidir.

31
Toplu koruma önlemlerinin alınamadığı durumlarda, kişisel koruyucu donanım, hayat hatları ve yüksekte güvenli çalışmayı sağlayacak
ekipmanın hazırlanması ,Yüksekte yapılacak çalışmaların devamlı süpervizyonu için teknik personel görevlendirilmesi, Yüksekte altlı-
üstlü ve eş zamanlı yapılacak çalışmaların koordine edilmesi, alt kotlarda riskli alanların çevrilerek erişime kapatılması gereklidir.
Çalışma alanı için muhtemel acil durumlar için hazırlık yapılması , Yüksekte askıda kalma
durumunda, personel kurtarma yönteminin belirlenmesi , Şiddetli rüzgar, yağmur ihtimallerine
karşı hava tahmin raporlarının sağlanması gereklidir.
Çalışmaya başlamadan önce risk değerlendirmesi sırasında güvensiz durumları tespit ederken
aşağıdaki konulara özellikle dikkat edilmelidir:
* Çalışma alanlarına erişim için kullanılacak araçlar,
* Çalışma alanında personelin üzerinde bulunacağı döşeme, platform vb. yüzeyler,
* Çalışma alanında personelin kullanacağı yürüme yolları,
* Çalışma alanındaki muhtemel kırılgan yüzeyler
Çalışma esnasında kullanılması planlanan malzeme, alet ve ekipmanlar, Yüksekte yapılacak montaj çalışmalarında kullanılacak kaldırma
ekipmanları, Çevresel şartlar (aydınlatma, hava ve zemin koşulları), Çalışma alanındaki tertip düzen ile temizlik durumu sürekli olarak
kontrol ve takibi sağlanmalıdır.
Yüksekte çalışma ekipmanı, hayat (yaşam) hatları ile kişisel koruyucu donanımlardaki aksaklıklar ve eksiklikler, Yüksekte çalışma
yapacak personelin niteliği ve sağlık durumu, Yüksekte altlı-üstlü ve eş zamanlı yapılacak çalışmaların koordinasyonu,
Çalışma alanındaki diğer muhtemel aksaklıklar belirlenmelidir.

32
Muhtemel kaza ve acil durumlar için gerekli önlemler alınmış olmalıdır. Kişinin kurtarılması için gerekli ekipmanlar mevcut
olmalıdır. Kurtarmadan kimlerin sorumlu olacağı, neler yapacağı ve haberleşme yöntemleri belirlenmiş olmalıdır.
İlk yardım prosedürü doğru uygulanmalıdır. Görevli kişilerin eğitimleri eksiksiz olmalıdır.
Yapılacak her işte; İş öncesi, işin yapıldığı an ve iş sonrası diye planlama yapılmalıdır.
Yüksekte yapılacak işler için en doğru yöntem bulunmalı;
Yüksekte geçirdiğimiz süre en aza indirilmeli ve düşme olasılığı azaltılmalıdır.

33
YÜKSEKTEN DÜŞMELERE KARŞI ACİL EYLEM PLANI
Askı Travması
Vücut kuşağı etkili patoloji, askı senkopal vakası, uzun süreli devinimsiz asılma sendromu veya basitçe iniş sonrası bayılma olarak
adlandırılan durum, olasılıkla yaralanmalara ve hatta hemen ele alınmazsa ölümlere dahi neden olmaktadır. Bu durum karşısında
askıda kalan personelin emniyet kemeri hemen çıkarılamamalıdır. Askıda kalan personele 10 dakika içerisinde müdahale edilmesi
gerekir.
Uzun süre askıda kalan personelde meydana gelecek kan dolaşım
bozukluğu; zamanında doğru müdahale edilmez ise can kaybına
neden olabilir.
30 dakikanın üstünde yapılan çalışmalarda iş oturağı, footlop
kullanılmalı ve personel ayaklarını basabileceği platform üzerinde
geçip kan dolaşımını düzenlemelidir. Askıda kalan personelin
çevredeki fiziksel engellere çarptığı düşünülerek boyun ateli
takılmalıdır
Askıda kalan personel, eğitimli kişiler tarafından uygun kurtarma
teknikleri ve ekipmanlar ile indirilmeli, sırt dik duracak şekilde bir
yere yaslanmalı, ayaklar karın boşluğuna doğru kırılmalı ve
açılmaması için perlon vb. malzeme ile sabitlenmelidir. 5-10 dakika
bekletildikten sonra kendisine gelmeyen kazazede (şok halinde
bulunan) koma pozisyonunda sedyeye alınarak hastaneye tahliyesi
sağlanır

YÜKSEKTE ÇALIŞMALARDA TOPLU KORUMA
(Düşmelere ve Malzeme, Ekipman Düşmelerine Karşı)
Korkuluklar
a) Platformdan en az bir metre yükseklikte ve herhangi bir yönden gelebilecek en az 125 kilogramlık yüke dayanıklı ana korkuluk,
b) Platforma bitişik, en az 15 santimetre yüksekliğinde topuk levhası,
c) Topuk levhası ile ana korkuluk arasında açıklıklar 47 santimetreden fazla olmayacak şekilde konulan ara korkuluk,
(Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Madde:5/2-a Ek-IV/A-4, 6)

Betonarme platformların döşeme kenarlarında, asansör, merdiven, baca, şaft, aydınlatma boşlukları gibi döşemelerde süreksizlik
meydana getiren boşluklarda, duvar ve perde duvar gibi yapı elemanları arasında süreksizlik meydana getiren pencere ve benzeri
boşluklarda çalışanların veya malzemelerin düşmesini engelleyecek toplu koruma tedbirleri alınır.
(Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Madde:5/2-a Ek-IV/A-4)
35

36
HAVA YASTIKLARI
Yüksekliği az olan ve diğer önlemlerin yetersiz ya da
kullanılamadığı durumlarda, Toplu Koruma önlemi
düşmelere karşı kullanılabilecek alternatif
yöntemdir. Kurulumu , kullanımı ve taşınması
pratiktir.

37
HAVA YASTIKLARI
Yüksekliği az olan ve diğer önlemlerin yetersiz ya da kullanılamadığı, durumlarda, Toplu Koruma önlemi düşmelere karşı
kullanılabilecek alternatif yöntemdir. Kurulumu , kullanımı ve taşınması pratiktir.

Çalışma platformları ve geçitler kişileri düşmekten ve düşen cisimlerden koruyacak şekilde yapılır, boyutlandırılır, kullanılır ve
muhafaza edilir.
Yapı alanında, cisimlerin düşerek tehlike oluşturabileceği bölgelere girişler önlenir veya gerektiğinde kapalı geçitler yapılır.
Geçitler

Güvenlik Ağları
Çalışma yerlerinde çalışanların güvenliği öncelikle, güvenli korkuluklar, düşmeyi önleyici platformlar, bariyerler, kapaklar,
çalışma iskeleleri, güvenlik ağları veya hava yastıkları gibi toplu koruma tedbirleri ile sağlanır.
(Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Madde:5/2-a Ek-IV/A-2/ç)

Güvenlik Ağları
Kullanılan güvenlik ağları; malzeme özellikleri, yapılan statik ve dinamik dayanım deneyleri ile bağlantı ve kurulum şartları bakımından
TS EN 1263-1 ve TS EN 1263-2 standartlarına ve ilgili diğer ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde ilgili
uluslararası standartlara uygun olması sağlanır ve yapılan işe uygun tipte güvenlik ağı seçilir. Yapı alanında kullanılan güvenlik ağının
kullanma kılavuzu işyerinde bulundurulur. Güvenlik ağları standartlara ve kullanım kılavuzuna uygun şekilde kurulur.

Betonarme platformların döşeme kenarlarında, asansör, merdiven, baca, şaft, aydınlatma boşlukları gibi döşemelerde süreksizlik
meydana getiren boşluklarda, duvar ve perde duvar gibi yapı elemanları arasında süreksizlik meydana getiren pencere ve benzeri
boşluklarda çalışanların veya malzemelerin düşmesini engelleyecek toplu koruma tedbirleri alınır.
Güvenlik Perdeleri
Herhangi bir sebeple betonarme platform kenarında güvenli korkuluğun bir kısmının geçici olarak kaldırılmasının gerektiği
durumlarda, bu alanlarda gerekli güvenlik tedbirleri alınır ve çalışanlara uygun kişisel koruyucu donanımlar verilir.
Çalışma platformları ve geçitler kişileri düşmekten ve düşen cisimlerden koruyacak şekilde yapılır, boyutlandırılır, kullanılır ve
muhafaza edilir.

Düşmelere Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar
Toplu koruma tedbirlerinin düşme riskini tamamen ortadan kaldıramadığı, uygulanmasının mümkün olmadığı, daha büyük tehlike
doğurabileceği, geçici olarak kaldırılmasının gerektiği hallerde, yapılan işlerin özelliğine uygun bağlantı noktaları veya yaşam hatları
oluşturularak tam vücut kemer sistemleri veya benzeri güvenlik sistemlerinin kullanılması sağlanır. Çalışanlara bu sistemlerle beraber
yapılan işe ve standartlara uygun bağlantı halatları, kancalar, karabinalar, makaralar, halkalar, sapanlar ve benzeri bağlantı tertibatları;
gerekli hallerde iniş ve çıkış ekipmanları, enerji sönümleyici aparatlar, yatay ve dikey yaşam hatlarına bağlantıyı sağlayan halat tutucular
ve benzeri donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
(Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Madde:5/2-a Ek-IV/A-2/d)
Herhangi bir sebeple betonarme platform kenarında güvenli korkuluğun bir kısmının geçici olarak kaldırılmasının gerektiği durumlarda,
bu alanlarda gerekli güvenlik tedbirleri alınır ve çalışanlara uygun kişisel koruyucu donanımlar verilir.
Tam Vücut Kemer Sistemi / Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri
CE / EN 361 Paraşüt tipi emniyet kemerİ

gerekli hallerde iniş ve çıkış ekipmanları, enerji sönümleyici aparatlar, yatay ve dikey yaşam hatlarına bağlantıyı sağlayan halat
tutucular ve benzeri donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
Yaşam Halatları (EN795-2012 yatay yaşam halatları) (EN353-1 dikey yaşam hatları)
YATAY YAŞAM HALATI (HATTI) 43Gültekin CANGUL / A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

Karabinalar – D Halkası - Kancalar
gerekli hallerde iniş ve çıkış ekipmanları, enerji sönümleyici aparatlar, yatay ve dikey yaşam hatlarına bağlantıyı sağlayan halat
tutucular ve benzeri donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
Karabina (CE – EN362) D Halkası Kanca Karabina(CE-EN 362)

Halat Tutucular
yapılan işe ve standartlara uygun bağlantı halatları, kancalar, karabinalar, makaralar, halkalar, sapanlar ve benzeri bağlantı
tertibatları; gerekli hallerde iniş ve çıkış ekipmanları, enerji sönümleyici aparatlar, yatay ve dikey yaşam hatlarına bağlantıyı
sağlayan halat tutucular ve benzeri donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
Halat Tutucular ( EN 353-2 – CE)

Enerji Sönümleyiciler
gerekli hallerde iniş ve çıkış ekipmanları, enerji sönümleyici aparatlar, yatay ve dikey yaşam hatlarına bağlantıyı sağlayan halat tutucular
ve benzeri donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
Enerji Sönümleyiciler / Şok Tutucular (CE EN 355 )

47
Yaşam Halatları (Hattı)
Yüksekte çalışma yapacak olan personelin paraşüt tipi emniyet kemerini düşüş durdurucu ile bağlayacağı ve çalışırken güvenli bir şekilde
hareket edebileceği şekilde tasarlanmış, hem yatay hem de dikey olarak kurulabilen çelikten ya da uygun standartlarda (EN 795:2012
Class C ve EN 353-1:2014 ) dokuma halatlardan kurulan düşme engelleyici sistem elemanlarıdır.

İşverenler, çalışanlarına, standartlara uygun ve CE işaretli kişisel koruyucu donanım temin etmekle yükümlüdür.
(İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde:26/1-o, Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Madde:5/2-a Ek-IV/A-11)
48
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR(KKD)

Solunum Koruyucular (CE-EN 149)
MADDE 7 – (1) İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken
kişisel koruyucu donanımı belirler.
(KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN İŞYERLERİNDE KULLANILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK)
Genel kural
MADDE 5 – (1) Kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu ve çalışma
yöntemleriyle önlenemediği, tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır. Kişisel koruyucu donanım, iş kazası ya da meslek
hastalığının önlenmesi, çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi amacıyla
kullanılır. İşveren, toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik verir.
(KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN İŞYERLERİNDE KULLANILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK)
Kulak Koruyucular (EN352/1/2/3) Baret (EN397)
El Koruyucular (EN 420)

Kişisel Koruyucu Donanımlar TSE / EN Standartları
Gövde Koruyucuları EN Standartları:
EN 340 Genel İş Elbiseleri
EN 343 Yağmurluk
EN 465 Kimyasal Koruyucu Elbise
EN 467 Sıvı Kimyasallara Karşı Koruyucu Giysiler
EN 470 Önlüklerin Genel Özellikleri
EN 471 Fosfor İşaretli Elbiseler
EN 469 - EN 531 Isı ve Alevden Koruyucu
Ayak Koruyucuları EN Standartları:
EN 345 Güvenlik Ayakkabısı 200 jull
EN 346 Güvenlik Ayakkabısı 100 jull
EN 347 Güvenlik Ayakkabısı Minimal Risk
Kulak Koruyucuları EN Standartları:
EN 352-1 Kulaklıklar
EN 352-2 Kulak Tıkaçları
EN 352-3 Kulaklı Baretler
Göz Koruyucuları EN Standartları:
EN 166 Genel Özellikler
EN 167 Optik Test Metodları
EN 168 Farklı Optik Test Metodları
EN 169 Kaynak Filtreleri
EN 170 Ultraviole Filtreler
EN 171 İnfaret Filtreler
EN 175 Kaynak Siperleri, Başlıklar
EN 207-208 Laser Filtreler
EN 379 Elektronik Kaynak Başlıkları
Emniyet Kemeri EN Standartları:
EN 353 Emniyet Kemeri Halatı Frenleme Sistemi
EN 355 Yüksekten Ani Düşmeyi Önleyici Şok Absorbarları ve Emniyet
Halatları
EN 358 Bel Tipi Emniyet Kemeri ve Emniyet Halatı
EN 360 Yüksekten Ani Düşmeyi Önleyici Geri Sarmalı ve Ataletli Tip
makaralar, aparatlar ve Örgü Kolonlu Halatlar
EN 361 Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri
EN 362 Emniyet Kancası

El Koruyucuları EN Standartları:
EN 374 Kimyasal Madde ve Mikro Organizma Eldivenleri
EN 374-2 Kimyasal Maddeyi İçine Alma Direnci (3 kademe)
EN 374-3 Kimyasal Maddeyi İçine Alma Direnci (6 kademe)
EN 388 Anti Statik - Mekanik İş Eldivenleri
EN 407 Sıcak İş ve Isı Eldivenleri
EN 420 Genel Amaçlı Eldivenler
EN 421 İyoize Işınlara - Rasyasyona Karşı Eldivenler
EN 511 Soğuk İş Eldivenleri
EN 659 Yangınla Mücadele Eldivenleri
Kişisel Koruyucu Donanımlar EN Standartları
Solunum Sistemi Koruyucuları EN Standartları:
EN 136 Tam Yüz Maskeleri
EN 137 Solunum Tüp ve Sırtlıkları
EN 139 Temiz Hava Beslemeli Maskeler
EN 140 Yarım Yüz Maskeleri
EN 141 Gaz Buhar Filtreleri
EN 143 Partikül (zerrecik) Filtreleri
EN 146 Kendinden Hava Beslemeli Başlık Maskeler
EN 149 Bakım Gerektirmeyen Maskeler
EN 403 Kaçış Maskeleri
EN 405 Bakım Gerektirmeyen Gaz - Buhar Maskeleri (filtreleri
değiştirilmeyen maskeler)
Baş Koruyucuları EN Standartları:
EN 397 Baret

52
BARET
REFLEKTÖRYELEK
YAĞMURLUK
İŞELBİSESİ
GÜVENLİKAYAKKABISI
ELEKTRİKYALITIMLIAYAKKABI
TOZMASKESİ
FİLTRELİKORUYUCUSOLUNUM
MASKESİ(YARIM)
FİLTRELİKORUYUCUSOLUNUM
MASKESİ(TAMYÜZ)
GÜVENLİKGÖZLÜĞÜ
VİZÖRBAŞLIK
YALITKANELDİVEN
İŞELDİVENİ
DERİELDİVEN
PARAŞÜTTİPİEMNİYETKEMERİ
EMNİYETKEMERİENERJİ
ABSORBLAYICI
KULAKKORUYUCUTIKAÇ
KULAKKORUYUCUMANŞON
KAYNAKÇIMASKESİ
KAYNAKÇIÖNLÜĞÜ
KAYNAKÇIELDİVENİ
ÇİZME
DERİKAYNAKÇITOZLUĞU
TS EN
397
TS EN
471
TS EN
343+A1/
A C
TS EN
863
TS EN
345 /
346
/347
TS EN
50321
TS EN
149+A1
FFP2/
P 3
TS EN
140
TS EN
136
TS EN
166 /167
TS EN
166 /
170 /
917
TS EN
60903
TS EN
388
TS EN
388 /
420
TS EN
361
TS EN
355
TS EN
352/2
TS EN
352/3
TS EN
175
TS EN
469 /
531
TS EN
407
TS EN
345/1
TS EN
469 /
531
MONTAJ İŞLERİ X X X2 X X X X X X1 X1 X
BAKIM ONARIM
İŞLERİ
X X X2 X X X X X X1 X1 X
BETON İŞLERİ X X X2 X X X X X X1 X1 X
HAFRİYAT İŞLERİ X X X2 X X X X X X
YÜKSEKTE
ÇALIŞMALAR
X X X2 X X X X X X X X
KAYNAK İŞLERİ X X X X X1 X1 X X X X X
ELEKTRİK İŞLERİ X X X2 X X X X3 X X
HAFRİYAT İŞLERİ X X X2 X X X X X X1 X1 X
TAŞIMA /
DEPOLAMA İŞLERİ
X X X2 X X X X
METAL İŞLERİ X X X2 X X X X X X1 X1 X
X : Kullanılması Zorunludur. X1: Çalışılan yer düşme riski varsa kullanılacaktır. X2: Hava yağmurlu ise. X3: Kapalı ortamda çalışılacak ise
PERİTON İŞ SAĞLIĞI
VE GÜVENLİĞİ A.Ş.
www.peritonosgb.com
FAALİYET TÜRÜNE GÖRE KULLANILACAK KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARI VE STANDARTLARI

İŞ EKİPMANLARI
İLGİLİ MEVZUAT - İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ
İşverenlerin Yükümlülükleri
Genel yükümlülükler
MADDE 5 – (1) İşveren, işyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın çalışanlara sağlık ve güvenlik
yönünden zarar vermemesi için gerekli tüm tedbirleri alır.
(2) İşveren:
a) İş ekipmanını seçerken işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak, bu
ekipmanın kullanımının ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat eder.
b) İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olmasını sağlayamıyorsa, kabul edilebilir risk seviyesine
indirecek uygun önlemleri alır.

54
İş ekipmanının kontrolü
MADDE 7 – (1) İşyerinde kullanılan iş ekipmanının kontrolü ile ilgili aşağıdaki hususlara uyulur.
a) İş ekipmanının güvenliğinin kurulma ve montaj şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın kurulmasından
sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde ekipmanın, periyodik kontrolleri yapmaya yetkili
kişiler tarafından kontrolü yapılır, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge düzenlenir.
b) İşverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş ekipmanının;
1) Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişilerce periyodik kontrollerinin yapılması,
2) Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş
ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip
giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının korunması için periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişilerce gerekli
kontrollerin yapılması,sağlanır.
c) Kontrol sonuçları kayıt altına alınır ve yetkililer her istediğinde gösterilmek üzere uygun şekilde saklanır.
(2) İş ekipmanı işletme dışında kullanıldığında, yapılan son kontrol ile ilgili belge de ekipmanla birlikte
bulundurulur.
Kullanılan tüm iş ekipmanları periyodik bakım ve kontrolleri yetkililerce
yapılmalı ve yapılan tüm faaliyetlerin kaydı tutulmalıdır.
İş ekipmanlarının ehil olmayan, operatörlük belgesi ya da mesleki
yeterlilik sertifikası olmayanların kullanmalarına müsaade
edilmemelidirler.

İskeleler
1-Üretici firmadan sağlamlık ve dayanıklılık hesapları temin edilmelidir. Eğer mümkün değilse yapılması ya da yaptırılması gereklidir. Öncelikle sağlamlık ve
dayanıklılık hesabı mevcut olmayan iskelelerin kullanılması mümkün değildir.
Yasal Dayanak
Yapı işlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliği
B) Yapı Alanlarındaki Özel Asgari Şartlar
-İskeleler
19– Seçilen iskelenin kurulum ve kullanım şekline göre sağlamlık ve dayanıklılık hesapları üreticiden temin edilir, mevcut değilse yapılır veya yaptırılır. Bu
hesaplar yapılmadan veya yapılan hesaplar sonucunda iskelenin güvenli olmadığının tespit edilmesi halinde iskeleler kullanılamaz
2- Üretimde kullanılan tüm iskelelerin sağlamlık ve dayanıklılık hesabı yapılmalıdır.
Yasal Dayanak
İş Ekipmanlarının kullanımında sağlık ve güvenlik yönetmeliği
4.3. İskelelerin kullanımı ile ilgili özel hükümler
4.3.1. Seçilen iskelenin sağlamlık ve dayanıklılık hesabı mevcut değilse veya var olan hesaplar seçilen iskele tipinde tasarlanan yapısal değişikliklere uygun
değilse veya iskelenin genel olarak alışılmış standart konfigürasyonlara uygun yapıda imal edilmemiş olduğu durumlarda bunların sağlamlık ve dayanıklılık
hesapları yapılır. Bu hesaplar yapılmadan iskeleler kullanılamaz.
İŞ EKİPMANLARI

3- Üst yönetim tarafından; iskelelerin kurma , kullanma ve sökme planı hazırlayacak yada hazırlattıracak ve onaylayacak bir inşaat müh.yada teknikerin
görevlendirilmesi gereklidir. Tüm iskeleler onaylı olmak zorundadır.
Yasal Dayanak:
4.3. İskelelerin kullanımı ile ilgili özel hükümler
4.3.2. Seçilen iskelenin karmaşıklığına bağlı olarak kurma, kullanma ve sökme planı; yapı işlerinde inşaat mühendisi, inşaat teknikeri veya yüksek teknikeri;
gemi inşası ve sökümü işlerinde ise gemi inşa mühendisi tarafından yapılır veya yaptırılır. Bu plan, iskele ile ilgili detay bilgileri içeren standart form
şeklinde olabilir.
4-İskelelerde , kurulma , sökülme veya değişiklik yapacak çalışanların , yönetmelikte belirtilen konular hakkında yetkili gemi inşaat müh. , teknikeri
tarafından yeterli eğitim vermeleri gereklidir.
Yasal Dayanak:
4.3.6. İskelelerin kurulması, sökülmesi veya üzerinde önemli değişiklik yapılması, görevli
inşaat mühendisi, inşaat teknikeri veya yüksek teknikeri; tersanelerde ise gemi inşaatı
mühendisi gözetimi altında ve bu Yönetmeliğin 11 inci maddesi uyarınca, özel riskleri ve
ayrıca aşağıda belirtilen hususları kapsayan konularda yapacakları işle ilgili yeterli eğitim
almış çalışanlar tarafından yapılır.
a) İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması ile ilgili planların anlaşılması,
b) İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması sırasında güvenlik,
c) Çalışanların veya malzemelerin düşme riskini önleyecek tedbirler,
ç) İskelelerde güvenliği olumsuz etkileyebilecek değişen hava koşullarına göre alınacak
güvenlik önlemleri,
d) İskelelerin taşıyabileceği yükler,
e) İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması işlemleri sırasında ortaya
çıkabilecek diğer riskler.

5-Kurma sökme planları ; ilgili çalışanlara (iskele kurma-sökme ekibi) dağıtılmalıdır.
Yasal Dayanak:
4.3.6.1. Gözetim yapan kişi ve ilgili çalışanlara gerekli talimatları da içeren EK-II madde 4.3.2.’de belirtilen kurma ve sökme planları verilir

6-Tüm iskeleler en fazla 6 ayda bir periyodik kontrolleri , gemi inşa mühendisi ya da inşaat müh. tarafından yapılmalıdır.
Yasal Dayanak:
Yapı İskeleleri(5),(6) Standartlarda süre belirtilmemişse 6 Ay (TS EN 1495 + A2, TS EN 1808 ve TS EN 12811-3) standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak
ve EK- II’ nin 4 üncü maddesinde belirtilen hususlar dikkate alınarak yapılır.(5) İskelelerin periyodik kontrolleri mühendislik ve mimarlık fakültelerinden inşaat
ve makine mühendisliği ile mimarlık bölümü mezunları makine ve inşaat teknikeri veya yüksek teknikerleri, gemi inşası işlerinde ise gemi inşaatı mühendisi
tarafından yapılır.
7-İskeleler üzerinde görülebilir azami yük etiketi olmalıdır.
Yasal Dayanak:
EK II - (6) İskeleler, üzerlerinde taşıyabileceği azami yük görünecek şekilde işaretlenir.
8-Tüm iskeleler yönetmelikte belirtilen aralıklarda kontrolleri yapılmalı , raporlanmalı raporu olmayan yada teknik olarak
uygunsuz raporlanan iskelelerde çalışma yapılmamalıdır.
Yasal Dayanak:
İskelelerde genel tedbirler
25– İskeleler aşağıda belirtilen durumlarda işveren tarafından görevlendirilen ehil bir kişi tarafından kontrole tabi
tutularak, iskeleler ile ilgili özel tedbirlerde belirtilen hususları içeren kontrol raporu hazırlanır, rapor sonucunda sadece
güvenli olduğu tespit edilen iskelelerde çalışma yapılır;
a) Kullanılmaya başlamadan önce,
b) Haftada en az bir kez,
c) Üzerinde değişiklik yapıldığında,
ç) Belli bir süre kullanılmadığında,
d) Sismik sarsıntı, kuvvetli rüzgârlar gibi olumsuz hava şartlarına veya denge ve sağlamlığını etkileyebilecek diğer koşullara
maruz kaldığında.

9-Yüksekte yapılan tüm çalışmaları sağlık ve güvenlik şartlarının koordinasyonunu , gözetimini ve kontrolünü sağlayacak ehil bir kişinin görevlendirilmesi
sağlanmalıdır.
Yasal Dayanak :
Yapı alanları için asgari sağlık ve güvenlik şartları
A) Yapı alanındaki çalışma yerleri için genel asgari şartlar
Yüksekte çalışma
ğ) Yüksekte yapılan çalışmalar işveren tarafından görevlendirilen ehil bir kişinin gözetim ve kontrolü altında gerçekleştirilir.
10-KKD (Kişisel koruyucu donanımlar) ile yüksekte çalışma donanım ve aksesuarlarının periyodik kontrollerinin sağlanması ve bir birim tarafından
takibinin yapılması gerekmektedir.
Yüksekte çalışma donanımları; karabina,yaşam halatları,kanca,bağlantı halatları ,enerji sönümleyici aparatlar, halkalar, vb.
KKD ; Paraşüt tipi emniyet kemerleri
Yasal Dayanak:
f) Yüksekte güvenli çalışma donanımlarının, düzenli olarak kontrol ve bakımlarının yapılması sağlanır. Uygun olmayan donanımların kullanılması engellenir.

11-Tüm çalışanların yüksekte çalışmalarda olası tehlike ve riskler ile KKD kullanımının gösterilmesi konusunda eğitilmeleri ve bu
eğitimlerin belgelendirilmesi gereklidir.
Yasal Dayanak:
g) Bu alanlarda çalışanlara yüksekte çalışmayla ilgili tehlike ve riskler konusunda bilgilendirme yapılarak gerekli eğitim verilir.

12- İskele sistemi, yapıya yatay ve düşey kuvvetlere karşı bağ telleri ile ankranjlanmış olup uygun yöntemlerle sabitlenmelidirler. İskele sisteminde çatlak,
kırık, yıpranmış ve korozyona uğramış özellikteki iskele ve bağlantı elemanlarının kullanılmamalıdır. Dış cephe iskeleleri, çapları, kalınlıkları birbirlerinden
farklı olan ahşapların birbirlerine bağlanması ile oluşturulmamalıdırlar. İnşaat sahasında kullanılan iskelelerde ıskarta yahut tamir edilmiş veya boyanmış
tahta ve keresteler kullanılmamalıdır. Ayaklar sağlam ve güvenli zemin üzerine kurulmalıdırlar.
İlgili Mevzuat
İskelelerin aşağıdaki hususlara uygun olması sağlanır;
a) Kendiliğinden hareket etmeyecek, stabilitesi bozulmayacak ve çökmeyecek şekilde tasarlanmış, imal edilmiş ve kurulmuş olması,
b) İskele sistemlerinin güvenli bir şekilde desteklenmesi, yatay ve düşey kuvvetlere karşı uygun şekilde sabitlenmesi,
c) Doğru şekilde ve bakımlı bulundurulması,
ç) Korozyona karşı uygun malzeme kullanılması,
d) İskele sisteminde çatlak, kırık, yıpranmış ve korozyona uğramış özellikteki iskele ve bağlantı elemanlarının kullanılmaması,
e) İskelelerde görülen kusurların derhal giderilerek zayıf kısımların güçlendirilmesi.
(Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Madde:5/2-a Ek-IV/B-20)
Cephe iskelelerinin ayaklarında sabit veya düşeyliği ayarlanabilir taban plakaları ve yumuşak zeminlerde yükü dağıtmak için taban plakaları altlarında
uygun malzemeden yapılmış altlıklar kullanılır. Sağlam olmayan ve uygunsuz malzemeler destek parçaları olarak kullanılmaz, iskelenin sağlam ve dengeli
olması sağlanır.

13- Çalışma iskeleleri uygun standartlarda olmalıdır.
Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri ve iskele şeklinde kullanılan geçici iş ekipmanlarının, TS EN 12810-1,TS EN 12810-2,TS EN 12811-1,TS EN
12811-2 ve TS EN 12811-3 standartlarına ve ilgili diğer ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde ilgili uluslararası
standartlara uygun olması sağlanır.

Asma iskelenin ilgili standartlara (TS EN 1808) uygun olduğuna dair belgesi olmalıdır.
Asma iskeleler, cephe platformları, güç kaynağıyla veya elle çalışabilen, sabit veya hareketli, daimi veya geçici asılı erişim donanımları ve bu donanımı
oluşturan parçaların ilgili ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde ilgili uluslararası standartlara uygun olması sağlanır.
Asma iskelede çalışma platformunu hareket ettiren çalışma halatı dışında, çalışma halatının kopması durumunda devreye girecek yedek halat
sistemi yoktur.
Halat kullanılarak yapılan çalışmalarda aşağıdaki şartlara uyulur.
a) Sistemde biri, inip çıkmada veya destek olarak kullanılan çalışma halatı, diğeri ise güvenlik halatı olacak şekilde ayrı kancalı en az iki halat
bulunur.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde:6/2 Ek II/4.4.1)
Asma İskeleler
İŞ EKİPMANLARI

Asma İskeleler
-Asılı erişim donanımının aşırı yük algılama sistemleri ile otomatik hız algılayıcı sistemler, en düşük ve en yüksek çalışma seviyelerinde devreye girecek halat
sonu sınır anahtarları ile eğim algılayıcılar bulunmalıdır..
Güç tahrikli halatlı asma iskele sistemlerinde, aşırı yük algılama sistemleri, otomatik hız algılayıcı sistemler, en düşük ve en yüksek çalışma seviyelerinde devreye girecek halat sonu
sınır anahtarları, yapıdan kaynaklanan tehlikeli durum varsa çarpışmayı önleyici düzenekler, iskele platformunun yatay düzlemde kalmasını sağlayan eğim algılayıcılar gibi güvenlik
sistemleri bulunur.
-Asma iskele sistemlerinde çalışan sayısı kadar dikey yaşam hattı oluşturulmalıdır.

65
-Asılı erişim donanımlarında çalışanlar tam vücut kemer sistemleri olmadan çalışmalıdırlar.
-Asma iskele sistemlerinde dikey yaşam hatlarının üst uçları uygun bir yere sağlam ve güvenli bir şekilde sabitlenmelidir.
İskele sistemlerinde çalışan sayısı kadar dikey yaşam hattı oluşturulur. Çalışanlara bağlantı aparatları ve halat tutucularıyla beraber
tam vücut kemer sistemleri verilerek kullanımı sağlanır. Dikey yaşam hatlarının üst uçları uygun bir yere sağlam ve güvenli bir
şekilde sabitlenir.
-Asma iskelenin iniş ve çıkış güzergâhında engel bulunmamalıdır.
İskelelerin, iniş ve çıkış yollarında herhangi bir engel bulunmaması için gerekli tedbirler alınır.
Asma İskeleler

KALDIRMA – İLETME – TAŞIMA EKİPMAN VE AKSESUARLARI
İş ekipmanlarını (forklift, ekskavatör, kule vinç vb) kullananların operatör belgeleri olmalıdır.
Kendinden hareketli iş ekipmanları, bu ekipmanların güvenli kullanımı ile ilgili uygun eğitim almış çalışanlar tarafından
kullanılır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde:6/2 Ek-II/2.1)
Operatörlük Belgesi
İŞ EKİPMANLARI

Gırgır Vinçler
-Gırgır vincin taşıyıcı ayakları uygun şekilde sabitlenmelidir.
Beklenmeyen herhangi bir hareketi nedeniyle çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek her türlü malzeme, ekipman ile bunların parçaları güvenli ve
uygun bir şekilde sabitlenir.
-İnşaatta kullanılan gırgır vincin üst sınır durdurucusu olmalıdır.
Kaldırma ekipmanlarında, belirtilen alt ve üst güvenlik sınır noktaları veya ekipmanın hareketini sınırlayan alan aşıldığında, kapasitesinin üzerinde kullanım
durumlarında devreye girerek elektrik akımını otomatik olarak kesen ve tamburun hareketini frenleyen güvenlik tertibatları bulunması sağlanır.
İŞ EKİPMANLARI

-Gırgır vinçle malzeme taşınan kovanın etrafı açık olup güvenli ve emniyetli şekilde malzeme taşımak amacıyla her tarafı kapalı sepetler kullanılmalıdır.
İşveren, işyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın çalışanlara sağlık ve güvenlik yönünden zarar vermemesi
için gerekli tüm tedbirleri alır.
(2)İşveren:
a) İş ekipmanını seçerken işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak, bu ekipmanın kullanımının ek bir tehlike
oluşturmamasına dikkat eder.
b) İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olmasını sağlayamıyorsa, kabul edilebilir risk seviyesine indirecek uygun önlemleri alır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde:5)
-Gırgır vinç vb. kaldırma ekipmanları zemine emniyetli bir şekilde sabitlenmelidir.
Yük kaldırmak için tasarlanmış seyyar veya sökülüp-takılabilir iş ekipmanlarının zemin özellikleri de dikkate alınarak öngörülen bütün kullanım şartlarında sağlam ve kararlı bir
şekilde kullanılması sağlanır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde:6/2 Ek-II/3.1.1)
-Gırgır vincin çalışma alanında ve yük taşıma kovasının bulunduğu tabanda durduğu alanda bariyer yapılmalıdır.
Teknik zorunluluk olmadıkça kaldırılan yükün altında insan bulunmaması için gerekli tedbir alınır. Çalışanların bulunabileceği korunmasız çalışma yerlerinin üzerinden yük
geçirilmez. Bunun mümkün olmadığı hallerde uygun çalışma yöntemleri belirlenir ve uygulanır.

Kule Vinçler
Kule / mobil vinçlerin yan binalara, civardaki ekipmanlara çarpmaması / çarpışmaması için gerekli düzenleme yapılmalıdır.
Çalışma alanları kesişen iki veya daha fazla kaldırma aracı ile kılavuzsuz yüklerin kaldırıldığı bir alanda, yüklerin ve kaldırma araçlarının
elemanlarının çarpışmaması için gerekli önlemler alınır.
İŞ EKİPMANLARI

İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ
3.2. Yüklerin kaldırılmasında kullanılan iş ekipmanları için asgari gerekler;
3.2.1. Yük kaldırma ekipmanı kalıcı olarak kurulduğunda, özellikle kaldırılan yük ve
montaj veya bağlantı noktalarındaki gerilmeler dikkate alınarak ekipmanın mukavemet
ve kararlılığı sağlanır.
3.2.2. Yüklerin kaldırılması için kullanılan makinelerde, kaldırılabilecek maksimum yük
açıkça görünecek şekilde işaretlenir, makinenin değişik şekillerde kullanımında da
maksimum yükü gösteren levhalar veya işaretler bulunur.
3.2.2.1. Kaldırma için kullanılan aksesuarlar da güvenli kullanım için gereken özelliklerini
gösterecek şekilde işaretlenir.
3.2.2.2. İnsan kaldırmak ve taşımak için tasarlanmamış iş ekipmanları, amacı dışında
kullanımını önlemek için uygun bir şekilde ve açıkça işaretlenir.
3.2.3. Sabit olarak kurulacak iş ekipmanı, yükün;
a) Çalışanlara çarpması,
b) Tehlikeli bir şekilde sürüklenmesi veya düşmesi,
c) İstem dışı kurtulması,
riskini azaltacak şekilde tesis edilir.
3.2.4. Çalışanları kaldırma veya taşımada kullanılan iş ekipmanlarında;
a) Taşıma kabininin düşme riski uygun araçlarla önlenir,
b) Kullanıcının kendisinin kabinden düşme riski önlenir,
c) Özellikle cisimlerle istenmeyen temas sonucu, kullanıcının çarpma, sıkışma veya
ezilme riski önlenir,
ç) Herhangi bir olay neticesinde kabin içinde mahsur kalan çalışanların tehlikeye maruz
kalmaması ve kurtarılması sağlanır.
3.2.4.1. Şayet, çalışma yerinin özelliği ve yükseklik farklılıklarından dolayı taşıma
kabininin düşme riski, alınan güvenlik önlemlerine rağmen önlenemiyorsa, emniyet
katsayısı daha yüksek güvenlik halatı ile teçhiz edilip, her çalışma günü kontrol edilir.
70
İŞ EKİPMANLARI
Kule Vinçler

3. Yük kaldırmada kullanılan iş ekipmanı ile ilgili hükümler
3.1. Genel hususlar
3.1.1. Yük kaldırmak için tasarlanmış seyyar veya sökülüp-takılabilir iş ekipmanlarının
zemin özellikleri de dikkate alınarak öngörülen bütün kullanım şartlarında sağlam ve
kararlı bir şekilde kullanılması sağlanır.
3.1.2. İnsanların kaldırılmasında sadece bu amaç için sağlanan iş ekipmanı ve
aksesuarları kullanılır.
3.1.2.1. Olağanüstü veya acil olan istisnai durumlarda insanları kaldırmak amacıyla
yapılmamış iş ekipmanı, gerekli önlemleri almak ve gözetim altında olmak şartıyla
insanların kaldırılmasında kullanılabilir.
3.1.2.2. Çalışanlar yük kaldırmak için tasarlanmış iş ekipmanı üzerindeyken, ekipmanın
kumandası için her zaman görevli bir kişi bulunur. Kaldırma ekipmanındaki kişilerin
güvenilir haberleşme imkânlarıyla herhangi bir tehlike halinde tahliye için güvenilir
araçları bulunur.
3.1.3. Teknik zorunluluk olmadıkça kaldırılan yükün altında insan bulunmaması için
gerekli tedbir alınır. Çalışanların bulunabileceği korunmasız çalışma yerlerinin üzerinden
yük geçirilmez. Bunun mümkün olmadığı hallerde uygun çalışma yöntemleri belirlenir
ve uygulanır.
3.1.4. Kaldırma aksesuarları, sapanın şekli ve yapısı dikkate alınarak, kaldırılacak yüke,
kavrama noktalarına, bağlantı elemanlarına ve atmosfer şartlarına uygun seçilir.
Kaldırmada kullanılan bağlantı elemanları kullanımdan sonra sökülmüyorsa, bunların
özellikleri hakkında kullanıcıların bilgi sahibi olması için belirgin bir şekilde işaretlenir.
3.1.5. Kaldırma aksesuarları bozulmayacak veya hasar görmeyecek şekilde muhafaza
edilir.

Kaldırma Ekipmanları
Sapanlar / Halatlar / Kancalar / Bağlantı Elemanları
3.1.4. Kaldırma aksesuarları, sapanın şekli ve yapısı dikkate alınarak, kaldırılacak yüke, kavrama noktalarına, bağlantı elemanlarına ve atmosfer
şartlarına uygun seçilir. Kaldırmada kullanılan bağlantı elemanları kullanımdan sonra sökülmüyorsa, bunların özellikleri hakkında kullanıcıların
bilgi sahibi olması için belirgin bir şekilde işaretlenir.
3.1.5. Kaldırma aksesuarları bozulmayacak veya hasar görmeyecek şekilde muhafaza edilir.
3.2.2.1. Kaldırma için kullanılan aksesuarlar da güvenli kullanım için gereken özelliklerini gösterecek şekilde işaretlenir
3.1.4. Kaldırma aksesuarları, sapanın şekli ve yapısı dikkate alınarak, kaldırılacak yüke, kavrama noktalarına, bağlantı elemanlarına ve atmosfer
şartlarına uygun seçilir. Kaldırmada kullanılan bağlantı elemanları kullanımdan sonra sökülmüyorsa, bunların özellikleri hakkında kullanıcıların
bilgi sahibi olması için belirgin bir şekilde işaretlenir.
3.1.5. Kaldırma aksesuarları bozulmayacak veya hasar görmeyecek şekilde muhafaza edilir.
.
İŞ EKİPMANLARI

İŞ EKİPMANLARI
Seyyar Merdivenler
Yapılan işe ve bulunması halinde ulusal standartlara uygun, basamakları
kaymaz malzemeden yapılmış veya kaymaz malzeme ile kaplanmış,
yeterli sağlamlıkta el merdivenleri kullanılır. Basamakları, kolları veya
bağlantı yerleri kırılmış, çatlamış, yıpranmış, hasar görmüş ekipmanlar
kullanılmaz. El merdivenleri düzenli olarak kontrol edilerek kusurlu
merdivenlerin kullanılmaması sağlanır.
Yüksekte yapılan geçici işler uygun bir platformda, güvenlik içinde ve
uygun ergonomik koşullarda yapılamıyorsa, güvenli çalışma
koşullarını sağlayacak ve devam ettirecek en uygun iş ekipmanı
seçilir. Toplu koruma önlemlerine kişisel koruma önlemlerine göre
öncelik verilir. İş ekipmanının boyutları, yapılacak işin doğasına ve
öngörülen yüke uygun, geçişlerin tehlikesiz şekilde yapılmasını
sağlayacak şekilde olması gerekir.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
Madde:6/2 Ek-II/4.1.1)

Elektrik
Kişilerin, doğrudan veya dolaylı teması sonucu elektrik çarpması riskine karşı korunması sağlanır.
Yapı alanı içerisindeki ana pano ve tali elektrik panolarında uygun kaçak akım rölesi kullanılır.

Elektrik
Yapı alanında veya çalışanların erişebileceği yerlerde bulunan elektrik panoları, tevzi tabloları ile kontrol tertibatı ve benzeri tesisat,
kilitli dolap veya hücre içine konulur. Bakım, onarım ve yenileme nedeniyle gerilim altındaki tesisatın tecritlerinin çıkarılması
gerektiğinde uyarı ve koruma amacıyla gerekli tedbirler alınır.

Elektrikle çalışan iş ekipmanlarının gövde güvenlik topraklaması yapılır.
76
Elektrik

Acil Durumlar
Yangın
Yapı alanının özelliklerine, çalışan barakalarının ve
diğer tesislerin boyutlarına ve kullanım şekline,
alandaki ekipmana, alanda bulunan maddelerin
fiziksel ve kimyasal özelliklerine, bulunabilecek azami
kişi sayısına bağlı olarak uygun nitelikte ve yeterli
sayıda yangınla mücadele araç ve gereci ile gerekli
yerlerde yangın dedektörleri ve alarm sistemleri
bulundurulur.
(Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Madde:5/2-a Ek-IV/A-
32)
77
Yangınla mücadele araç ve gereçleri, yangın
dedektörleri ve alarm sistemlerinin düzenli
bakımlarının ve mevzuata uygun sürelerde periyodik
kontrollerinin yapılması sağlanır.
(Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Madde:5/2-a Ek-IV/A-
33)

78
İŞYERLERİNDE ACİL DURUMLAR HAKKINDA YÖNETMELİK
MADDE 11 – (1) İşveren; işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden
Tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30
çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli
sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar;
b) Yangınla mücadele, konularının her biri için uygun donanıma sahip
ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir.
İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike
sınıfına göre her 30, 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı
daha görevlendirir.
Acil Durumlar
Yangın

79
YANGIN SINIFLARI
Yangın sınıfları hangi yangın söndürücü söndürme tüpü nerede kullanılır kullanılmalı Yangın, Yanan maddenin haline göre
sınıflandırılmaktadır:
•A SINIFI YANGIN : Yanan maddenin ahşap, kağıt vb. gibi katı madde olduğu yangınlardır.
•B SINIFI YANGIN : Yanan maddenin benzin, tiner vb. gibi yanıcı sıvılar olduğu yangınlardır.
•C SINIFI YANGIN : Yanan maddenin LPG, Asetilen vb. gibi yanıcı gaz olduğu yangınlardır.
•D SINIFI YANGIN : Kaynağı Sodyum, Potasyum vb. gibi hafif metallerin olduğu yangınlardır.
Ayrıca Elektrik trafo, pano vb. gibi yerlerde çıkan yangınlar için "E Sınıfı Yangın" tanımlaması kullanılmaktadır.
Acil Durumlar
Yangın

80
Acil Durumlar
Yangın
HANGİ YANGIN SÖNDÜRÜCÜ NEREDE KULLANILIR?
•Kuru Kimyevi Tozlu Yangın Söndürücüler : A, B, ve C sınıfı yangınlarda etkilidir. Elektrik yangınlarını da
söndürebilmekte olan ve fiyat / performans grafiği yüksek olduğu için en çok tercih edilen yangın söndürücülerdir.
•Karbondioksitli (CO2) Yangın Söndürücüler : B ve C sınıfı yangınlarda etkilidir. Zehirli bir gaz olmayan , sadece ortam
içinde çok yüksek oranda yoğunluğa ulaştığında boğucu olan CO2'li yangın söndürücüler, yalıtkan özelliklerinden dolayı
elektrik yangınlarında en çok kullanılan yangın söndürücülerden biridir. Kullanım sonrası herhangi bir atık / tortu
bırakmaması, bu yangın söndürücüleri mutfak, laboratuvar, vb. gibi yerlerde tercih edilmesine sebep olmaktadır.
A sınıfı yangınlarda etkili olmadığı bilinmelidir.
•Köpüklü Yangın Söndürücüler : A, B ve C sınıfı yangınlarda etkilidir. Kullanıldığında köpük, yanan maddenin üzerini
kaplayarak oksijenin keser ve yangını söndürür. Bu özelliğinden dolayı özellikle benzin / mazot yangınlarında çok etkilidir
ve akaryakıt terminalleri ve dolum istasyonlarında veya tiner / boya depolarında tercih edilen yangın söndürücüdür. Su
bazlı olduğu için elektrik yangınlarında kesinlikle kullanılmamalıdır! Ülkemizde çıkan yangınların önemli bir kısmının
elektrik pano ve trafolarından kaynaklandığı göz önüne alındığında ortamda sadece bu söndürücünün bulunması
oldukça tehlikelidir. Bu söndürücüler, köpüklü olduğuna dair kolayca görülebilecek şekilde etiketlendirilmelidir.
•Halokarbonlu (HCFC) Yangın Söndürücüler : B ve C sınıfı yangınlarda etkilidir. Uçucu gaz olması, yalıtkan olması ve
karbondioksitli söndürücülerden daha uzak menzile sahip olması, bu yangın söndürücülerin özellikle elektronik aksamın
bulunduğu yerlerde ve bilgi işlem / otomasyon odalarında tercih edilmesine sebep olmaktadır.

81
SULU SİSTEM YANGIN DOLABI
SULU SİSTEM TÜPLÜ MODEL TEK KAPAKLI KÖPÜKLÜ SİSTEM YANGIN DOLABI
DAVLUMBAZ SÖNDÜRME SİSTEMİ
BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Mutfaklar, Çay Ocakları, Sobalar ve Bacalar
Mutfaklar ve çay ocakları
MADDE 57- (1) Konutlar hariç olmak üzere, alışveriş merkezleri, yüksek binalar
içinde bulunan mutfaklar ve yemek fabrikaları ile bir anda 100'den fazla kişiye
hizmet veren mutfakların davlumbazlarına otomatik söndürme sistemi yapılması
ve ocaklarda kullanılan gazın özelliklerine göre gaz algılama, gaz kesme ve uyarı
tesisatının kurulması şarttır.
Yangın
Acil Durumlar

Acil Durumlar
İlk Yardım
Çalışma koşullarının gerektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanları kolay erişilebilir yerlerde bulundurulur ve Sağlık ve Güvenlik İşaretleri
Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. Acil servis adresleri ve telefon numaraları görünür yerlerde bulundurulur.
İLKYARDIM YÖNETMELİĞİ
d) İlkyardım: Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın
kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç
ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamaları,
e) İlkyardımcı: İlkyardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda, hasta veya yaralıya tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç
ve gereçlerle ilaçsız uygulamaları yapan ilkyardım eğitimi alarak ilkyardımcı belgesi almış kişiyi,

Sağlık ve Güvenlik İşaretlemeleri
SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ YÖNETMELİĞİ
Genel yükümlülük
MADDE 5 – (1) İşveren, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrası gereğince işyerinde
gerçekleştirilen risk değerlendirmesi sonuçlarına göre; işyerindeki risklerin ortadan kaldırılamadığı veya toplu korumaya yönelik
teknikler veya işin organizasyonunda kullanılan önlem, yöntem veya süreçlerle yeterince azaltılamadığı durumlarda, bu
Yönetmelikte yer aldığı şekliyle sağlık ve güvenlik işaretlerini bulundurur ve uygun yerlerde kullanılmasını sağlar.
Emredici İşaretler Uyarıcı (İkaz) İşaretleri

84
Sağlık ve Güvenlik İşaretlemeleri
SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ YÖNETMELİĞİ
Yasaklayıcı İşaretlerAcil Çıkış, Güvenlik İşaretleri Yangın İşaretleri

85
Bu dosya ; yaşanabilecek başlıca tehlike kaynaklarından doğabilecek risklerin kaldırılması ya da minimize edilmesi için, ulusal ve uluslararası mevzuatlar
ışığında alınması gereken tedbirleri, çalışan temsilcileri ve çalışanlar için eğitim ve bilgilendirme amacı ile hazırlanmış bir rehber kaynaktır.
Tebliğ / Tebellüğ Tutanağı
Tebliğ Eden Tebellüğ Eden
Adı Soyadı :
Firma Adı :
Ünvanı / Görevi :
TC Kimlik No :
Tarih:____/____/________
Nüsha 1

Çalışan temsilcisi çalişanlar bİlgİlendİrme eğİtİm rehberİ

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Çalışan temsilcisi çalişanlar bİlgİlendİrme eğİtİm rehberİ

Similar to Çalışan temsilcisi çalişanlar bİlgİlendİrme eğİtİm rehberİ (20)

More from Gültekin Cangül

More from Gültekin Cangül (20)

Çalışan temsilcisi çalişanlar bİlgİlendİrme eğİtİm rehberİ