W dolinie rzeki Mrogi

Wykonała : Aleksandra Dałek
uczennica klasy IIa

Część I
Gimnazjum im. Józefa Chełmońskiego w Bielawach 2

Rzeka Mroga bierze swój
początek nieopodal Brzezin
na wysokości 195 m n.p.m. w
granicach wsi Gałkówek-
Kolonia skąd wijąc się
spływa stromo w dół przez
Park Krajobrazowy
Wzniesień Łódzkich. Niegdyś
dolina ta odprowadzała
wody z topniejącego
lodowca warciańskiego, dziś
jej wyraźny spadek i
głęboko wcięte koryto
3Gimnazjum im. Józefa Chełmońskiego w Bielawach

Wody rzeki Mrogi woj. Skierniewickiego winny spełniać wymagania II klasy czystości.
Charakterystyka stanu zanieczyszczenia wody Mrogi w Dmosinie oraz Bielawach
wykazała, że rzeka nie odpowiadała normom III klasy czystości. O wyniku klasyfikacji
ogólnej zadecydowały głównie związki biogenne, stan sanitarny oraz saprobowość.
Zainstniały fakt niewielkiego pogorszenia się jakości wód rzeki Mrogi w jej dolnym biegu
badanym okresie 1995/1996, jest spowodowany głownie zanieczyszczeniami
odprowadzanymi z tereny woj. Łódzkiego (miasto Głowno) oraz okresowymi (gł.
jesiennymi) zrzutami wód z dużego kompleksu stawowego PG Ryb.
4Gimnazjum im. Józefa Chełmońskiego w Bielawach
Punkt pomiarowo-
kontrolny
Planowana klasa
czystości
Osiągnięta klasa
czystości
Wskaźnik decydujący o
klasie czystości wody
Dmosin II n.o.n Tlen rozpuszczony, azot
azotynowy
Bielawy II n.o.n Tlen rozpuszczony, chlorofil
„a”, miano Coli

Największy wskaźnik przekroczenia dopuszczalnych stężeń wynosił:
*W grupie zanieczyszczeń fizyko-chemicznych:
• 1,700 w fosforze ogólnym (70% wyników w normie) w Dmosinie
• 1,953 w azocie azotynowym (25% wyników w normie) w Bielawach
*W grupie bakteriologii ze względu na Miano Coli:
w Dmosinie – 1,250 (91% wyników w normie) – III klasa czystości
w Bielawach – 50,0 (16% wyników w normie) – n.o.n
*W grupie sapropowości ze względu na chlorofil „a” oraz indeks saprobowy
sestonu wkaźnika przekroczenia był zróżnicowany i wynosi odpowiednio :
w Dmosinie – 4,173( 62% wyników w normie) – klasa n.o.n
W Bielawach – 0,924(75% wyników w normie) – II klasa czystości

• Źródło: Gałkówka Kolonia na
wysokości ok.195m n.p.m
• Długość rzeki : 60,9 km
• Powierzchnia dorzecza : 523 km
• W rejonie Głowna szerokość koryta: 8m
• Głębokość: 0,5-0,7m
• Średni roczny przepływ w dolnym biegu
(Bielawy) : 2,47m
• Największe dopływy: Mrożyca, Brzuśnia
• Ważniejsze miejscowości nad Mrogą :
Tworzyjanki, Mroga, Kołacin, Głowno,
Bielawy, Walewice.
• Zbiorniki zaporowe: Rochna, Lisowice,
Rogów, Kołacin, Huta Józefów, Mrożyczka.

Na swoim dolnym odcinku Mroga przemierza Równinę Łowicko – Błońską,
zbudowaną z osadów. Wykształciły się tu niezwykle żyzne gleby – czarne
ziemie, występujące w zaledwie pięciu jeszcze innych regionach Polski. Region
przez który płynie Mroga jest intensywnie użytkowany rolniczo, a co za tym
idzie zachowało się tu niewiele lasów.

Pojedyncze większe płaty lasów
występują w okolicy Kołacina, Dmosina i Głowna
i są to głównie sosnowe bory z domieszką dęba.
Grądy czyli lasy liściaste z dużym udziałem grabów
występują w położonym ok. 1,5 km od rzeki za
Głownem rezerwacie Zabrzeźnia. Chronione są tu
też jodły będące gatunkiem południowym
i tu właśnie mające północną granicę
zasięgu swego występowania.
Na dolnym odcinku rzeka płynie wśród pól i łąk.

Dolina Mrogi położona jest w całości w gminie Bielawy. W dolnej części łączy się z
doliną Bzury. W jej najniższym miejscu znajduje się koryto rzeki, którego trasa bardzo
meandruje, tworząc zakola utrudniające przepływ. We wsi Bielawy znajduje się jedyny na
terenie powiatu czynny posterunek wodowskazowy. Dolina jest stosunkowo wąska,
zajmuje tereny niezabudowane (oprócz Bielaw). Wodą z rzeki Mrogi zasilane są stawy,
należące do gospodarstwa rybackiego Psary, położone na południe od Bielaw oraz
Walewice położone w dolinie Bzury. W przypadku wystąpienia stanów powodziowych
nastąpi zalanie doliny na powierzchni ok. 450 ha.
Posterunek wodowskazowy

Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie po przeprowadzonych analizach
uznał, że spad i średni roczny przepływ rzek w odniesieniu do istniejącej zabudowy
hydrotechnicznej (jazy, stopnie) rzek w Powiecie Łowickim pozwalają przyjęcie
założenia , że istnieje możliwość zainstalowania 26 małych elektrowni wodnych o
łącznej mocy rzędu 465 kW. W tym 4 obiektów na rzece Mrodze o mocy 80 kW.
Aktualnie energia jest uzyskiwana w pięciu m.e.w na
rzece Mrodze w tym w dwóch w gminie Bielawy o mocy
25 kW.
Miejscowość Gmina
Ziewanice Głowno
2xGłowno Głowno
Psary Bielawy
Janinów Bielawy

Woda jest nazywana „białym węglem”, bo jej energia daje prąd i do tego nie
zanieczyszcza środowiska. Elektrownia wodna to pułapka, w którą chwyta się część
energii uwalnianej przez spływającą wodę. Posłuszna grawitacji, zawsze próbuje spłynąć
niżej – fizyk powiedziałby, że ma energię
potencjalną. Jeśli na drodze płynącej wody
postawi się turbinę, można przechwycić
część tej energii. Poruszana przez wodę
turbina napędza wówczas generator,
a ten wytwarza elektryczność.

Most w Bielawach.
Most w Głownie
Most w Ziewanicach
Most w Walewicach

Rzeka Mroga uchodzi koło Soboty do Bzury, lecz nie jest
to takie proste. W Walewicach rzeka dzieli się na dwie
części. Jedna z nich wpada do kanału na tzw. Łąkach
Gajeskich po prawej stronie w kierunku Soboty, a
druga część również do kanału lecz po lewej. A
dopiero kanał wpada do Bzury. Przed laty było
inaczej, gdyż nie było kanału tak i w ten sposób
Mroga wpadała prosto do Bzury za Szkołą
Podstawową w Sobocie .

Koniec części
I
Zapraszam
na część II

Część II
Nie daleko młyna rzeczka się
wije, jest to Mroga, piękna,
kolorowa, młynów na niej
mnóstwo, toteż i nie jest
pusto..…

Rzeka jest bardzo malownicza. Jej walory nie
tylko krajobrazowe docenili nasi pradziadowie,
prowadząc młyny wodne. O znaczeniu
gospodarczym Mrogi i umiejętnym
wykorzystaniu potęgi wody świadczy duże ich
skupisko w naszej okolicy. Trudno uwierzyć, że
na tak krótkim odcinku z Głowna do Soboty
było ich aż dziesięć:
Młyn Głowno (2), Młyn Patyki, Młyn Sopel,
Młyn Boczki Domaradzkie, Młyn Skubiki,
Młyn Psary, Młyn Gosławice obecnie
Janinów, Młyn Walewice, Młyn Przymus

Bardzo ciekawie przedstawia się historia niektórych
z nich . Choć młyny wodne prawie zniknęły z naszego
krajobrazu, w przeszłości stanowiły nieodłączny element zabudowy. Te,
które zachowały się do dziś są jedną z wielu atrakcji turystycznych
Głowna i okolicy.
HERB POWIATU
ŁOWICKIEGO
HERB GŁOWNA
HERB GMINY BIELAWY

.

Jest to drugi młyn w Głownie, co
prawda nie na Mrodze, ale jej
dopływie Mrożycy to młyn na
tzw. Pile, właścicielem był
hr. Rzewuski. Jest to młyn wodny. W
przeszłości tak jak i teraz rolnicy
przerabiają tam zboże na mąkę i itd.

Młyn na Patykach – był zbudowany na
palach wbitych w dno rzeki,
stąd wywodzi się jego nazwa, należał
do rodziny Mirowskich- Ignacego,
następnie do jego syna, Jerzego.
Młyn ten funkcjonował do 1977
roku, w 1988 na podstawie nakazu
został rozebrany.
Miejsce po młynie.

Dzisiaj niestety pozostał tylko w
pamięci starszego pokolenia, na
fotografiach i obrazach. Był to
młyn wodny. Robiono w nim jak
w większości młynów mąkę zbożową ale
również pasze dla zwierząt.

W 1825 roku grunty skarbowe nabył w
wieczystą dzierżawę Wacław Thraumer
katolik niemiecki, który przybył ze Śląska
Austryjackiego. Wybudował w Soplu na
rzeką Mroga nowoczesną manufakturę
zajmującą się produkcją papieru. W 1844
roku powstał budynek spichlerza, który
stoi do dnia dzisiejszego.

.
Papier czerpany był wysokiej jakości .
Papier ze znakami wodnymi można
było znaleźć w aktach miast : Łodzi,
Warszawy, Płocka oraz na Kujawach.
Wacław Thraumer miał pięcioro dzieci,
zmarł w 1855 roku i został pochowany
na założonym przez siebie, cmentarzu
w Starym Waliszewie.
Młyn Sopel

W 1889 roku Sopel został zakupiony w drodze
licytacji przez pradziadka obecnego
właściciela Lesława Jarzębowskiego. Osada
Sopel Młyn pozostaje w rodzinie przez
wszystkie lata produkując mąkę w młynie
wodnym. Obecnie znajduje się tu
elektrownia wodna.
Ciekawostka:
Właściciele Osady Sopel Młyn rozkrocznie
zapewniają kwaterunek ułanom
Towarzystwa byłych Żołnierzy i Przyjaciół
15. Pułku Ułanów Poznańskich oraz
organizują spotkanie z mieszkańcami.
Skąd ułani przejeżdżają konno na msze do
Walewic.
Stara papiernia.

W bliskim sąsiedztwie Sopla znajduje się
Kolejny młyn w Boczkach. Jego
właścicielem do dnia dzisiejszego-
mimo Licznych problemów w
pierwszych latach Władzy ludowej-
jest rodzina państwa Marksów. Boczki
to miejsce, gdzie zaczynał swą karierę
wcześniej wspomniany W. Traeumer
jako współdzierżawca młyna
papierniczego w latach 1816-1825.

W przeciwieństwie do papierni w
Soplu, w Boczkach nie ma
żadnych śladów świadczących o
wpisaniu się tego miejsca w
historię polskiego papiernictwa.
Młyn w Boczkach to młyn
wodny.

Rodzina Mirowskich to właściciele
młyna w Skubikach. Franciszek
Mirowski nabył go w II połowie XIX
wieku ok. 1863 roku. Po jego śmierci
młyn przejęli synowie Aleksander i Józef
(bardziej znany jako Lucjan)- bracia
Ignacego z Patyk. Jakość przemiału
zboża na mąkę była wysoka dzięki
zastosowaniu bardzo dobrych maszyn
i urządzeń – część z nich Mirowscy sprowadzili
ze Szwajcarii.

Młyn w Skubikach cieszył się dużą
popularnością wśród gospodarzy.
Przybywali oni ze zbożem nawet z
okolic Kutna. W czasie II wojny
światowej siedliska młyńskie stawały
się ostoją dla wielu rodzin z wojennej,
a szczególnie powstańczej tułaczki.

W Skubikach i na Patykach rodzina
Mirowskich dała schronienie
wysiedlonym z Łodzi, Kutna i
samej Warszawy. Młyn w
Skubikach to młyn wodno-
elektryczny, młyn ten działa do
dnia dzisiejszego, lecz tyko na
potrzeby właściciela.

Zaledwie kilka kilometrów dalej od
Skubik znajdował się kolejny młyn
wodny w Psarach. Początkowo był
wykorzystywany na potrzeby
majątku, później świadczył usługi
okolicznej ludności. Ostatni właściciel
Tadeusz Znaniecki został pozbawiony
całego majątku wiosna 1945 w trybie
natychmiastowym . Był to młyn
wodny, w którym robiono mąkę
oraz inne pasze.

Młyn Janinów powstał w 1849
roku. Był do młyn należący do
rodziny Marksów, lecz w roku
1950 odkupił go ojciec obecnego
właściciela Stanisława Gajdy jako
prezent ślubny. Młyn ten
funkcjonuje i produkuje
mąkę od początku swego
istnienia. Jest to młyn wodny.

W młynie jest dużo
rozsypanej mąki.

Młyn ten został przekazany
Anastazemu Walewskiemu od
dziadka Józefa Kolumny
Walewskiego aktem
testamentu z 20 lipca 1759
roku. Następnie po śmierci
Anastazego właścicielami młyna
stali się Grabińscy od których w
1860 roku wydzierżawił owy młyn
Kazimierz Rosiński.
Pozostałości po młynie…

Przerabiano w nim mąkę,
śrutę wszystko na potrzeby
ludności. Przy młynie istniała
elektrownia wodna, z której
prąd zasilał Stadninę Koni.
Ciekawostka:
Czeladnikiem tego młyna był sp.
Józef Jałowiecki mieszkaniec
Piotrowic

Młyn ten jak i poprzedni należał
najpierw do Józefa Kolumny
Walewskiego, następnie do
Anastazego Walewskiego, po
jego śmierci pozyskali go
Grabińskich, a potem został
wydzierżawiony przez Tadeusz
Rosińskiego brata ostatniego
właściciela młyna w Walewicach.
Miejsce
po
młynie.
Dom
państwa
Rosińskich.

Produkowano w nim : mąkę,
śrutę na potrzeby rolników
Młynarzami w tym młynie był :
Bolesław Menes - mieszkaniec
Helina Wojtalik – mieszkaniec
Selig
Ciekawostka:
Dziadkowie owy młyn nazywali:
„młyn na Świdrowskim”

Wspomniane młyny wodne funkcjonując przez wiele
dziesiątek lat wpisały się w historię naszego regionu.
Poznawanie
naszych lokalnych dziejów i tradycji pozwala
zrozumieć i
docenić własne dziedzictwo kulturowe. Buduje ono
trwałe
więzy międzypokoleniowe oraz więzy z miejscem
urodzenia
i zamieszkania.

• Książka „Między Piątkiem a Sobotą” tom I, rozdział IV
• Raport o stanie środowiska województwa skierniewickiego z
1995 roku.
• Raport o stanie środowiska w województwie skierniewickim w
1993 roku
• Program ochrony środowiska powiatu łowickiego 2004 rok.
• Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski Wydawnictwo
Naukowe PWN, W-wa 2000, s.469
• http://www.focus.pl/jak-to-dziala/zobacz/publikacje/elektrownia-
wodna/

• Informacje od właścicieli młynów.
• Materiały o młynach od pani mgr. Anny Lewandowskiej
• Wywiad z panem Warszawskim, Maciejewskim,
Pietraszewskim
• Informacje od pana Wielemborka z Przymusu i pani
Jałowieckiej z Piotrowic
• Informacje od mojego dziadka Stanisława Kołaczyńskiego
• Agroenergetyka.pl
• Wikipedia.pl
• Zdjęcia mojego autorstwa

W dolinie rzeki Mrogi

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to W dolinie rzeki Mrogi

Similar to W dolinie rzeki Mrogi (16)

W dolinie rzeki Mrogi