Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
410 Bio001 1ชีวิตกับสิ่งแวดล้อมไบโอมระบบนิเวศใช้สอน
- 9. องค์ประกอบของ ระบบนิเวศ •สิ่งมีชีวิต = องค์ ประกอบทางชีวภาพ (ปัจจัยทางชีวภาพ) •สิ่งไม่มีชีวิต = องค์ ประกอบทาง
- 12. นิเวศวิทยา (Ecology) ระบบนิเวศ (Ecosystem) หมายถึง ระบบความสัมพันธ์ของ กลุ่มสิ่งมีชีวิตและมีความสัมพันธ์ กับสิ่งไม่มีชีวิตในแหล่งที่อยู่ เดียวกันที่เป็นสิ่งแวดล้อมด้วยใน ระยะเวลาหนึ่ง
- 13. ระบบนิเวศประกอบด้วย 1. กลุ่มสิ่งมีชีวิต (Community) หมายถึง กลุ่มของสิ่งมี ชีวิต ทุกชนิดที่อาศัย อยู่ในแหล่งที่อยู่
- 14. 2.แหล่งที่อยู่(Habitat) เพื่อใช้เป็นแหล่งที่อยู่อาศัย หาอาหาร หลบภัย จากศัตรู ผสมพันธุ์ วางไข่ 2.1 แหล่งที่อยู่อาศัยบนบก (Terrestrial habitat) สิ่งมีชีวิตที่อยู่ในแหล่งนี้ ต้องมีระบบร่างกายแข็งแรง สามารถควบคุมการ สูญเสียนำ้าจากร่างกายได้ 2.2 แหล่งที่อยู่อาศัยในนำ้า (Aquatic habitat) แบ่งออกเป็น - แหล่งที่อยู่อาศัยในทะเลหรือมหาสมุทร สิ่งมีชีวิตมีการดำารงชีวิตแตกต่างกันตามลักษณะ ที่อยู่และการหาอาหาร
- 20. (population) คือ สิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกันที่ อาศัยในแหล่งที่ อยู่(Habitat) เดียวกันใน ช่วงเวลาหนึ่ง
- 22. (community) คือ สิ่งมีชีวิต ตั้งแต่ 2 ชนิด ขึ้นไป อาศัยอยู่ที่ เดียวกันในที่แห่ง หนึ่งในช่วงระยะ
- 27. ระดับความสัมพันธ์และการอยู่ร่วม กันของสิ่งมีชีวิต สิ่งมีชีวิต (Organism) สภาพแวดล้อมทาง กายภาพ สภาพแวดล้อมทางชีวภาพ ประชากร (Population) กลุ่มสิ่งมีชีวิต (Community) สิ่งแวดล้อม (Environment) ระบบนิเวศ (Ecosystem)
- 28. ชีวภูมิภาค (Biomes) ระบบนิเวศที่มีปัจจัยกายภาพและ ปัจจัยชีวภาพคล้ายกัน แต่อยู่ ต่างภูมิศาสตร์ สิ่งมีชีวิตใน ไบโอมต่างๆต้องปรับตัวใน แต่ละเขตภูมิศาสตร์นั้นๆด้วย เช่นไบโอมทะเลทราย ทุ่งหญ้า เขตอบอุ่น สะวันนา ป่าสน ป่าดิบ
- 29. โครงสร้างของระบบนิเวศ ประกอบ ด้วย 2 ส่วนใหญ่ ๆ คือ 1. สิ่งมีชีวิต เป็น สิ่งแวดล้อม ทางชีวภาพ (Biological environment) มีความสัมพันธ์กับ สภาพแวดล้อมและสัมพันธ์กันเองทั้ง ในการอยู่ร่วมกันและรูปแบบเชิง อาหาร 2. สิ่งไม่มีชีวิต เป็นสิ่ง แวดล้อมทางกายภาพ
- 30. Producer Consumer Living = Community Decomposer Ecosystem สารอนินทรีย์ Nonliving = Physical factor ซากอินทรีย์ สภาพ ภูมิอากาศ
- 32. ประเภทของระบบนิเวศ การแบ่งประเภทของระบบนิเวศ โดยใช้ลักษณะการ ถ่ายทอดพลังงานและสารอาหารได้ คือ 1. ระบบนิเวศเปิด (Open ecosystem) เป็น ระบบนิเวศที่มีการถ่ายทอดพลังงานและสารอาหาร ระหว่างระบบนิเวศ เช่น การถ่ายเทพลังงานและสารอาหาร ระหว่างระบบนิเวศทุ่งหญ้ากับระบบนิเวศป่าไม้ โดยมีลม ฝน สัตว์และ ปัจจัยอื่นๆ เป็นพาหะเชื่อมโยง 2. ระบบนิเวศปิด (Closed ecosystem) เป็น ระบบนิเวศที่มีเฉพาะการถ่ายทอดพลังงาน แต่ไม่มี การถ่ายทอดสารอาหารระหว่างระบบนิเวศ เราไม่พบ ระบบนิเวศประเภทนี้ในธรรมชาติ แต่อาจสร้างขึ้นได้ เช่น ตู้เลี้ยงปลาที่ ปิดสนิทหรือประภาเรียม
- 33. ระบบนิเวศ ทะเล
- 34. ระบบนิเวศ นำ้าตก
- 37. ระบบนิเวศ ถังขยะ
- 39. ระบบนิเวศ เขื่อน
- 41. สรุปได้หรือยังจ้ะ ระบบ นิเวศหมายถึง..... •ต่อไปเป็น ไบโอม นะ ! •สังเกตภาพ •ลองตอบว่าเหมือนหรือ ต่างจากระบบนิเวศ
- 43. ทุนดรา( tundra ) • ทุนดรา เป็นบริเวณที่มีหิมะ ปกคลุมเกือบตลอดปี ได้แก่ พื้นที่ของรัฐอลาสก้า และ ไซบีเรีย • ไม่พบไม้ต้นใดๆ มีแต่พืชล้มลุก และไม้พุ่มเขตทุนดรา พืชชนิด เด่นได้แก่ ไลเคนส์ นอกจากนี้ ยังมีมอส กก หญ้าเซดจ์
- 44. ---สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิด เด่น คือกวางคาริบู กวาง เรนเดียร์ กระต่ายป่าขั้ว โลก หนูเลมมิง สุนัขป่าขั้ว โลก ---นกชนิดเด่นคือ นกทามิ แกน เค้าแมวหิมะ นอกจาก นี้ยังมีนกจากแหล่งอื่นๆ
- 45. ทุนดรา
- 49. สุนัขจิ้งจอกเขต อาร์กติก ( arctic fox)
- 51. ป่าสน หรือไทก้า ( taiga ) •พบในแคนาดา จีน ฟินแลนด์ ฯลฯ หนาวเย็น และแห้ง แต่มีฝนตก มากกว่าและมีฤดูร้อน ยาวนานกว่าเขตทุนดรา เล็กน้อย
- 54. นกฮูกเทาใหญ่ ( great grey owl-- Strix nebulosa )
- 55. มีปริมาณนำ้าฝน 250 มิลลิเมตรต่อปี อาจไม่มีฝนตกนานถึง 8-10 ปี -ทะเลทรายบางแห่งซึ่งมีอากาศร้อน เช่น ทะเลทรายซาฮาราในแอฟริกา ทะเลทรายโซโนรันในเม็กซิโก -ทะเลทรายบางแห่ง เช่น ทะเลทราย โกบีในมองโกเลียอาจมีอุณหภูมิตำ่ากว่า จุดเยือกแข็งยาวนานในฤดูหนาว - พืชที่พบในทะเลทรายเป็นพวกไม้พุ่ม ทนแล้ง พืชอวบนำ้า - ในทะเลทรายมีสัตว์เลื้อยคลาน พวก
- 57. ตะกวดทะเลทราย ( desert monitor-- Varanus griseus )
- 58. hemionus onager ) ลาป่า เอเชีย พบในทะเลทรายใน อิหร่าน
- 61. โอเอซิสแห่งหนึ่งในลิเบีย ส่วนหนึ่ง ของSahara โอเอซิส หมายถึงอาณาบริเวณส่วน ใดๆของทะเลทราย ที่มีพืช
- 62. ทะเลทรายนามิบ อาณาบริเวณส่วนโอเอซิส(ที่มี พืช ด้วง ปลวก แมงมุม กิ้งก่า )
- 64. ทะเลทรายโมฮาวี • ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของประเทศ สหรัฐอเมริกาทางใต้ของรัฐ แคลิฟอร์เนียด้านทิศตะวันออก เฉียงเหนือของนครลอสแอนเจลิส มีเนื้อที่ 39,000 ตารางกิโลเมตร ทะเลทรายโมฮาวีมีภูเขาล้อมรอบ โดยทิศเหนือและทิศตะวันตกเป็น เทือกเขาเซียร์ราเนวาดา ทิศ ตะวันออกเฉียงใต้เชื่อมกับทะเล
- 67. ทุ่งหญ้า grassland • ทุ่งหญ้าได้รับนำ้าฝนประมาณ 250-600 มม. ต่อปี ทุ่งหญ้ามักมีฝนตกในช่วงฤดู ร้อน และแห้งแล้งในฤดูหนาว • ทุ่งหญ้าเขตอบอุ่นในอเมริกาเหนือ เรียกว่าแพรรี่(prairie) • ในเขตยูเรเชีย เรียก สเตปป์ (steppe) • ในทวีปอเมริกาใต้เรียก แพมพา
- 68. แตกต่างจากทุ่งหญ้าในเขตอบอุ่น คือ มีปริมาณนำ้าฝนสูงกว่าทุ่งหญ้า เขต อบอุ่น มีฝน40-60นิ้วต่อปี ------นอกจากทุ่งหญ้าแล้ว ยังมีไม้ พุ่มที่มีหนาม ไม้ต้นทนแล้ง และทน ไฟป่า เช่น พวกกระถิน (acacia) ------สัตว์ที่พบมีหลากหลาย เช่น ช้าง ม้าลาย สิงโตในแอฟริกา หมี โคลา จิงโจ้ และนกอีมูใน
- 69. ทุ่งหญ้าสะวันนามีปริมาณนำ้าฝน สูงกว่าทุ่งหญ้า เขตอบอุ่น มีฝน ตกประมาณ 40-60 นิ้วต่อปี นำ้า และไฟป่าเป็นปัจจัยจำากัดของ ระบบนิเวศทุ่งหญ้า สิ่งมีชีวิตใน ทุ่งหญ้าต้องมีความทนทานต่อ ความแห้งแล้ง และไฟป่าได้ อย่างดี จึงจะชีวิตรอดอยู่ได้
- 71. ทุ่งหญ้าสะวันนา
- 77. ระบบนิเวศป่าชายเลน (ป่าไม่ ผลัดใบ) ระบบนิเวศป่าชายเลน (ป่าไม่ ผลัดใบ) • สิ่งไม่มีชีวิต ประกอบไปด้วยพวกแร่ธาตุ อาหารเกลือแร่ นำ้า พวกซากสัตว์ • ผู้ผลิต ได้แก่ พันธุ์พืชไม้ต่างๆ ในป่าชาย เลน รวมถึงไดอะตอม แพลงตอนพืช และ สาหร่าย • ผู้บริโภค ได้แก่ พวกสัตว์หน้าดินขนาด เล็ก เช่น แพลงตอนสัตว์ ปู ไส้เดือนดิน และ พวกสัตว์นำ้าชนิดอื่น ๆ เช่น ปลา กุ้ง ปู รวมไปถึง นกสัตว์เลื้อยคลานและสัตว์เลี้ยง
- 78. ปลาตีน
- 83. ป่าดิบชื้นบริเวณอุทยานแห่ง ชาติ ศรีพังงา จ. พังงา ระบบนิเวศป่าดิบชื้น (ป่าไม่
- 87. จงโคร่ง
- 88. ป่าดิบแล้ง (dry evergreen forest) พบบริเวณที่ราบและหุบเขา อยู่สูง จากระดับนำ้าทะเล 100-500 เมตร ฝน ตกน้อยกว่าป่าดิบชื้น มีพรรณไม้หลัก เช่น ยางนา พะยอม สัตตบรรณ มะค่า พลอง ส่วนพรรณไม้ชั้นล่าง ใกล้ผิวดิน พวกปาล์ม หวาย ขิง ข่า อาจไม่หนาแน่นเท่าป่าดิบชื้น แต่นับ ว่าอุดมสมบูรณ์ดี ระบบนิเวศป่าดิบแล้ง (ป่าไม่ผลัดใบ)
- 91. ป่าดิบแล้งสังคมยางปาย ป่าดิบแล้ง สังคมยางปาย ที่ความ สูงประมาณ 1000 เมตร ระบบนิเวศป่าดิบแล้ง (ป่าไม่ผลัดใบ)
- 93. ป่าดิบเขา (hill evergreen) เป็นป่าที่อยู่สูงจากระดับนำ้าทะเล ตั้งแต่ 1,000 เมตรขึ้นไป ฝนตกใกล้ เคียงกับป่าดิบแล้ง มีพรรณไม้หลัก เฉพาะที่ เช่น นางพญาเสือโคร่ง สน สามพันปี สนแผง กุหลาบป่า มีไล เคน มอส และตะไคร่นำ้าเกาะอยู่ พืช ชั้นล่างเป็นกูด เฟิร์น และไผ่ ระบบนิเวศป่าดิบเขา (ป่าไม่ผลัดใบ)
- 95. ป่าดิบเขาสูงหรือป่าเมฆ (Upper montane rain forest หรือ Cloud forest) ระบบนิเวศป่าดิบเขา
- 96. ป่าดิบเขาสูง บริเวณยอดดอย อุทยานแห่งชาติดอยอินทนน จ. เชียงใหม่ ระดับความสูงประมาณ
- 97. ป่าผลัดใบ ( deciduous forest) ประกอบด้วยพืชที่ทิ้งใบในฤดู แล้ง เป็นสังคมป่าส่วนใหญ่ของ ประเทศไทย คือ มีถึงร้อยละ 70 ของพื้นที่ ป่าผลัดใบแบ่งเป็นกลุ่ม ย่อยๆ ได้ดังนี้ •ป่าเบญจพรรณ (mixed deciduous forest) พรรณไม้หลัก5ชนิด ได้แก่ สัก แดง ประดู่ มะค่าโมง ชิงชัน
- 98. ป่าเบญจพรรณ (mixed deciduous forest) บริเวณเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ห้วยขาแข้ง จ. อุทัยธานี ป่าเบญจพรรณ(ป่าผลัดใบ)
- 101. ป่าเต็งรังสังคมไม้รัง ห้วยขา แข้ง จ. อุทัยธานี
- 102. ป่าเต็งรังสังคมไม้รัง ห้วยขา แข้ง จ. อุทัยธานี
- 105. ระบบนิเวศของโลกตามความ สนใจเพียงระบบ เดียว(10นาที)โดยศึกษา ประเด็น • ลักษณะเด่นของระบบนิเวศนั้น • องค์ประกอบทางชีวภาพ • องค์ประกอบทางกายภาพ • อภิปรายถึงความสัมพันธ์ในระบบ นิเวศ ว่ามีผลต่อสภาพของระบบ นิเวศนั้นๆอย่างไร (เนื่องจากภูมิประเทศต่างกัน ทำาให้มี สิ่งมีชีวิตที่หลากหลายแตกต่างกัน
- 106. เครื่องมือหรืออุปกรณ์ที่ใช้ในการศึกษา ระบบนิเวศ ทางกายภาพและชีวภาพ 1.Sechi – disc เป็นอุปกรณ์ใช้วัดความโปร่งแสง ของนำ้า โดยบันทึกระยะทางที่หย่อนเชือกลงไป เพื่อวัดระดับความลึกของแสงที่ส่องลงไปในแหล่งนำ้านั้น 2.Tulgren funnel เป็นเครื่องมือชุดศึกษาแมลง ในดิน 3.สวิงตักแพลงก์ตอน ใช้สำาหรับ ตักสิ่งที่มีชีวิต ที่อาศัยอยู่ในนำ้า
- 111. ความสัมพันธ์ในการอยู่ร่วมกันของสิ่งมี ชีวิต 1. ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกัน (Intraspecific relationship) 1.1 ได้ประโยชน์ เพราะ 1.1.1 การรวมฝูงกันของปลา ทำาให้ทนต่อสภาพสิ่งแวดล้อม ได้ดีขึ้น และช่วยให้ผู้ล่าจับกินยากขึ้น 1.1.2 พวกแมลงสังคม 1.1.3 สัตว์ที่อยู่รวมกันเป็นฝูงจะทำาให้ถูกล่าน้อยลง เพราะมี การคุ้มครองป้องกันและร่วมกันต่อสู้ศัตรูที่จะเข้ามาทำาอันตราย 1.1.4 ผู้ล่าเมื่ออยู่เป็นฝูง ทำาให้เพิ่มประสิทธิภาพการล่าเหยื่อ ได้มากขึ้น 1.2 เสียประโยชน์ เพราะ 1.2.1 การแก่งแย่งอาหารกันเอง เนื่องจากกินอาหารชนิด เดียวกัน 1.2.2 การแก่งแย่งที่อยู่อาศัย
- 114. 2. ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตต่างชนิดกัน (Interspecific relationship) แบ่งออกเป็น 2.1 (Symbiosis = livingtogether) เป็นการอยู่ร่วมกันโดยทั้งสองฝ่ายได้ประโยชน์ (+ , +) หรือ ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้ประโยชน์แต่อีกฝ่ายหนึ่งไม่เสียประโยชน์ (+ , 0) 2.1.1 (Protocooperation ; + , +) เป็นการอยู่ร่วมกันชั่วคราว โดยได้รับประโยชน์สองฝ่าย และสามารถออกจากกันได้ โดยอิสระ
- 116. าวะได้ประโยชน์ร่วมกัน (Protocooper มด : Ant เพลี้ย : Aphid + +
- 117. 2.1.2 ภาวะที่ต้องพึ่งพา (Mutualism ; + , +) เป็นการอยู่ร่วมกันซึ่งภาวะที่ต้องอาศัยซึ่งกันและกัน โดยได้รับประโยชน์ร่วมกันและมักอยู่ร่วมกันตลอดไป ถ้าแยกจากกันจะทำาให้สิ่งมีชีวิตเหล่านั้นอยู่ไม่ได้ แต่ละฝ่าย เรียกว่า symbiout หรือ partner
- 118. ไลเคน : Lichen เห็ด รา : Fung us สาหร่ าย : Algae + + + ภาวะพึ่งพา : Mutualis
- 119. ปลวกTrichonymp ha ปลวก : Termite + + ภาวะพึ่งพา : Mutualis
- 120. 2.1.3 ภาวะอิงอาศัย (Commensalism + , 0) เป็นการอยู่ร่วมกันที่ฝ่ายหนึ่งได้ประโยชน์ แต่อีกฝ่าย หนึ่งก็ไม่เสียประโยชน์
- 121. ภาวะเกื้อกูล (Commensalis กล้วยไม้ : Orchid ต้นไม้ : Tree 0 +
- 123. 2.1.4 ภาวะมีการย่อยสลาย (Saprophytism ; + , 0) เป็นการอยู่ร่วมกัน ของสิ่งมีชีวิตโดยที่สิ่งมีชีวิตอยู่กับสิ่งมีชีวิตที่ตายแล้ว สิ่ง มีชีวิตพวกนี้ ได้แก่ เห็ด รา แบคทีเรีย เรียกว่า (Decomposer)ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อระบบนิเวศอย่างมาก เพราะทำาให้เกิดการหมุนเวียนสารบางชนิดเป็นวัฏจักร โดย ผู้ผลิตสามารถนำา สารอนินทรีย์กลับ ไปใช้ได้อีก เห็ดบน
- 124. 2.2 แบบ Antagonism (เป็นปฏิปักษ์ กัน) (+,-) และฝ่ายหนึ่งไม่ได้ประโยชน์แต่อีกฝ่ายหนึ่ง เสียประโยชน์ (0,-) หรือเสียประโยชน์ทั้งสองฝ่าย (-,-) แบ่งออกเป็น 2.2.1 การล่าเหยื่อ (Predation; +, -) ฝ่ายที่ได้รับประโยชน์ เรียกว่า ผู้ล่า (Predator) ฝ่ายเสีย ประโยชน์ เรียกว่า เหยื่อ (Prey)
- 126. Predation : Predators & Prey
- 127. 2.2.2 ภาวะปรสิต (Parasitism + , - ) สิ่งมีชีวิตที่ดำารงชีวิตแบบปรสิตหรือ ผู้อาศัย (Parasite) จะเป็นฝ่ายได้ประโยชน์ ผู้ถูกอาศัย (Host) เป็นฝ่ายเสียประโยชน์ เนื่องจากพวกปรสิตจะคอยแย่งอาหารหรือกิน ส่วนของร่างกายผู้ถูกอาศัย
- 130. Parasite มี 2 ชนิด เมื่อแบ่งตามแหล่งที่อยู่ 1. ปรสิตภายนอก (Ectoparasite) คือ ปรสิตที่ อาศัยอยู่ภายนอกร่างกายของโฮสต์ 2. ปรสิตภายใน (Endoparasite) คือ ปรสิตที่ อาศัยอยู่ภายในร่างกายของโฮสต์ ECTOPARASITE ENDOPARASITE
- 131. 2.2.3 ภาวะมีการแข่งขัน (Competition ; - , -) เป็นการอยู่ร่วมกันที่ ต้องแข่งขันแก่งแย่งกัน ทำาให้เสียประโยชน์ทั้งสองฝ่าย
- 133. 2.2.4 การต่อต้านหรือการสร้างสาร ทำาลายกัน (Antibiosis 0,- ) เป็นการอยู่ร่วมกันที่ฝ่ายหนึ่งไม่ได้ประโยชน์ แต่อีกฝ่ายหนึ่งเสียประโยชน์ Penicillium notatum ( Produces
- 134. 2.2.5 ภาวะมีการกระทบกระเทือน (Amensalism ; 0,- ) เป็นความสัมพันธ์ที่สิ่งมีชีวิตหนึ่งไป มีผลทำาให้สิ่งมีชีวิตหนึ่งไม่เจริญ แต่ไม่มีการหลั่งสารออกมายับยั้ง ฝ่ายที่เป็นตัวยับยั้งการทำางาน เรียกว่า Inhibitor ฝ่ายที่ถูกยับยั้ง เรียกว่า Amensal
- 135. 2.3 อยู่ร่วมกันแบบเป็นกลาง (Neutralism ; 0 , 0) เป็นการอยู่ร่วมกันของ สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศโดยไม่มีความเกี่ยวข้องกันโดยตรง ทำาให้ไม่มีการได้เปรียบเสียเปรียบเกิดขึ้น เสือกับต้น สะเดา
- 136. •ชมวีดิทัศน์Octopus Eating a shark เวลา 3 นาที แสดงความสัมพันธ์ของ สิ่งมีชีวิตในภาวะใด Octopus Eating a shark.flv
- 139. 2
- 140. 1
- 142. ลำา ดับ ความ สัมพันธ์ relationship อยู่ ร่วม กัน 1. ภาวะพึ่งพา mutualism 2. ภาวะได้ ประโยชน์ ร่วมกัน protocooper ation 3. ภาวะเกื้อกูล commensali sm + + + + + 0
- 143. ลำา ดับ ความ สัมพันธ์ relationship อยู่ ร่วม กัน 4. ภาวะล่า เหยื่อ predation 5. ภาวะปรสิต parasitism 6. ภาวะแข่งขัน competitio n + - + - 0 - - -
- 144. การถ่ายทอดพลังงาน กลุ่มสิ่งมีชีวิต จะมี การถ่ายทอดพลังงาน โดยการกินกันเป็น ทอดๆเรียกว่า food chain (ห่วงโซ่
- 145. การถ่ายทอดพลังงาน กลุ่มสิ่งมีชีวิต แบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม ใหญ่ ๆ คือ 1. ผู้ผลิต (Producer หรือ Autotrophs) ผู้ผลิต สามารถเปลี่ยนพลังงาน แสงให้เป็นพลังงานศักย์ใน รูปของพลังงานเคมีใน
- 146. 2. ผู้บริโภค (Consumer หรือ Heterotrophs หรือ Phagotrophs) จำาแนกเป็น 4 พวก
- 151. 3. ผู้ย่อยสลายอิน ทรียสาร (Decomposer หรือ Transformer) หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่แปรสภาพอาหารจากสารประกอบ อินทรีย์ ให้เป็นสารประกอบอนินทรีย์โดย จุลินทรีย์ประเภทต่าง ๆที่ไม่สามารถสร้าง อาหารได้เอง เช่น แบคทีเรีย รา ถือว่าเป็น สิ่งมีชีวิตอันดับสุดท้ายที่ได้รับการ ถ่ายทอดพลังงาน
- 153. การถ่ายทอดพลังงานใน ระบบนิเวศ มีลำาดับขั้นตอนดังนี้ ดูคลิปfood chain.flv1. พืชสีเขียวนำาพลังงานแสงจากดวง อาทิตย์ มาทำาปฏิกิริยากับสารอนินทรีย์ นำ้า คาร์บอนไดออกไซด์ ด้วยกระบวนการสังเคราะห ด้วยแสง ทำาให้เกิดสารอินทรีย์ขึ้นใน พืช 2. พลังงานจะถูกถ่ายทอดไปยังสัตว์ที่ กินพืชเป็นอาหาร 3. พลังงานที่เหลือในสัตว์กินพืชจะถูก ถ่ายทอดต่อไปยังสัตว์ที่กินเนื้อ พลังงาน ต่างๆ จะถูกถ่ายทอดต่อไปยังผู้ย่อยสลาย 4. แบคทีเรียจะทำาหน้าที่ย่อยสลายซาก
- 157. ชมวีดิทัศน์ food chain •ให้สังเกตว่า ใน โซ่อาหารมีสิ่งมี ชีวิตอะไรบ้างและ ถ่ายทอดพลังงาน food chain.flv
- 158. ตอบคำาถามจากวีดิ ทัศน์food chain•1. จงเขียนแผนภาพโซ่ อาหารดังกล่าว •2. ผู้ผลิตในแผนภาพ คือ •3. ผู้บริโภคในแผนภาพ คือ
- 159. เฉลยจากวีดิ ทัศน์food chain 1. แผนภาพโซ่อาหารดัง กล่าว พืช หนู นา เหยี่ ยว ค น เห็ด รา ตา ย
- 160. เฉลยจากวีดิ ทัศน์food chain •2. ผู้ผลิตในแผนภาพ คือพืช หนู นา เหยี่ ยว ค น เห็ด รา ตา ย ผู้ผลิต
- 161. เฉลยจากวีดิ ทัศน์food chain •3. ผู้บริโภคในแผนภาพ คือพืช หนู นา เหยี่ ยว ค น เห็ด รา ตา ย ผู้ผลิต ผู้ บริโภ ค ผู้ บริโภ ค ผู้ บริโภ ค
- 162. เฉลยจากวีดิ ทัศน์food chain •4. จงเรียงลำาดับผู้ บริโภคพืช หนู นา เหยี่ ยว ค น เห็ด รา ตา ย ผู้ผลิต ผู้ บริโภ ค ลำาดับ ที่ 1 ผู้ บริโภ ค ลำาดับ ที่ 2 ผู้ บริโภ ค ลำาดับ สุดท้า ย
- 163. เฉลยจากวีดิ ทัศน์food chain •5. ผู้ย่อยสลายใน แผนภาพ คือพืช หนู นา เหยี่ ยว ค น เห็ด รา ตา ย ผู้ผลิต ผู้ บริโภ ค ลำาดับ ที่ 1 ผู้ บริโภ ค ลำาดับ ที่ 2 ผู้ บริโภ ค ลำาดับ สุดท้า ยผู้ย่อย
- 164. การถ่ายทอดแร่ธาตุอาหารมีความ แตกต่างกับการถ่ายทอดพลังงาน ในระบบนิเวศ การถ่ายทอดพลังงาน ถ่ายทอดไปตามระดับการส่งถ่าย พลังงาน (Trophic Levels) ใน ห่วงโซ่อาหาร พลังงานส่วนหนึ่งจะ สูญเสียไปในธรรมชาติในรูปของความ ร้อนจากการหายใจ ซึ่งพืชไม่สามารถ นำามาใช้ประโยชน์ได้ จึงจัดว่า
- 166. ความสัมพันธ์ของกลุ่มสิ่งมีชีวิตเกี่ยวกับ การถ่ายทอดพลังงาน ห่วงโซ่อาหาร (Food chain) เป็นการแสดงความสัมพันธ์ในแง่การกิน อาหารเป็นลำาดับเส้นตรงในทิศทาง เดียวกัน มี 4 แบบ คือ 1.1 ห่วงโซ่อาหารแบบผู้ล่า คือ ห่วงโซ่แบบจับกินเป็นลำาดับการ ถ่ายทอดพลังงานในห่วงโซ่อาหารแบบนี้ จึงประกอบด้วยผู้ล่าและเหยื่อ เช่น
- 167. 1.2 ห่วงโซ่อาหารแบบ ปรสิต คือ ห่วงโซ่อาหารที่เริ่มจาก ผู้ถูกอาศัยถ่ายทอดพลังงานไปสู่ ปรสิต และจากปรสิตไปสู่ปรสิต อันดับสูงกว่า ถูกอาศัย ปรสิต ปรสิตอันดับสูงก นก ไรนก โพรโทซัว แบคทีเรีย ไวรัส
- 168. 1.3 ห่วงโซ่อาหารแบบเศษ อินทรีย์ คือ ห่วงโซ่อาหารที่เริ่มจากซากพืช ซากสัตว์ถูกกินโดยผู้บริโภค ซากพืชซากสัตว์ หรือเริ่มจาก ซากพืชซากสัตว์ถูกย่อยโดยรา เช่น ผู้บริโภคซากพืชซากสัตว์ ผู้บริโภค (Detritivore)ไส้เดือน detritus food c ว์ รา ผู้บริโ poser หรือ Transformer) saprophytic food
- 169. 1.4 ห่วงโซ่อาหารแบบผสม เป็นห่วงโซ่อาหารที่มี การถ่ายทอดพลังงานระหว่างสิ่งมีชีวิตหลายๆ ประเภท ซึ่งในแต่ละห่วงโซ่ อาหารอาจมีทั้งแบบผู้ล่าและแบบปรสิต เช่น เริ่ม ต้นจากผู้ผลิตจะถ่ายทอด พลังงานไปยังผู้บริโภคพืช ผู้บริโภคพืชถ่ายทอด พลังงานไปยังปรสิต เช่น สาหร่าย ปลา พยาธิ
- 170. สายใยอาหาร (food web)คือ ความสัมพันธ์ระหว่างโซ่ อาหารหลายห่วงโซ่ เช่น หญ้า หนอน นก งู หญ้า ตั๊กแตน กบ งู
- 172. หญ้า หนอน นก งู ตั๊กแตน กบ สายใยอาหาร
- 173. 2. สายใยอาหาร (Food web) เป็นการแสดงความสัมพันธ์ในแง่การกิน อาหารที่ซับซ้อน ประกอบด้วย ห่วงโซ่อาหารหลาย ๆ ห่วง ( หัวลูกศรชี้ไปยังผู้กิน เพราะเป็น ผู้รับพลังงาน ) ระบบนิเวศที่อยู่ ในภาวะสมดุลจะมี สายใยอาหารซับซ้อน มาก ยิ่งซับซ้อนมากเท่าไร ก็ยิ่งคงความสมดุล
- 175. ประสิทธิภาพในการถ่ายทอด พลังงานในห่วงโซ่อาหาร สิ่งมีชีวิตทุกชนิดต้องการพลังงานมาใช้ในการดำารงชีวิต ส่วนใหญ่ได้มาจากอาหาร พลังงานจาก อาหารส่วนน้อยเท่านั้นที่สามารถถ่ายทอดไป ใช้ประโยชน์ได้ (ประมาณ 10 %) ส่วน พลังงานอีก 90 % จะสูญไประหว่างการ ถ่ายทอดพลังงาน ผักกาดขาว 1000 กรัม แมลงกินพืช 100 กรัม กบ 10 กรัม งู 1 กรัม คน 0.1 กรัม
- 176. การเพิ่มขยายทางชีวภาพ การเพิ่มสะสมของปริมาณสาร พิษ( ดีดีที ,ตะกั่ว, แคดเมียม) ที่ถ่ายทอดไปในห่วง โซ่อาหารในปริมาณที่สูงขึ้นตามลำาดับ
- 177. ปิรามิดนิเวศ (Ecological pyramid) หรือปิรา มิดอาหาร (Food pyramid) เป็นความสัมพันธ์ของสัดส่วนของอัตราการผลิต แต่ละระดับชั้นของห่วงโซ่อาหาร การถ่ายทอด พลังงานแสดงให้เห็นความสัมพันธ์เป็นปิรามิด 3 แบบคือ 1. ปิรามิดจำานวนของสิ่งมีชีวิต (Pyramid of number) มีทั้งแบบฐานกว้างยอดตั้งและแบบฐาน แคบยอดควำ่า 2. ปิรามิดปริมาณพลังงาน (Pyramid of energy) แสดงอัตราการถ่ายทอดพลังงานในรูป ของสารอาหารในห่วงโซ่อาหาร เป็นแบบฐานกว้าง
- 179. ให้นักเรียนทำากิจกรรมที่1.1 หน้า 15-22 , กิจกรรมที่1.2 หน้า 41-42 และกิจกรรมที่1.3 หน้า 47-48 กลุ่มละ 2-3 คน สำารวจระบบนิเวศในนำ้าและระบบ นิเวศบนบก ออกแบบการบันทึกผล วาดรูป และ รายงานผล ทำาในกระดาษเอ 4 สรุป หาความสัมพันธ์ในรูปแบบการ อยู่ร่วมกัน และรูปแบบห่วงโซ่อาหาร
- 180. ใบงาน กิจกรรม สำารวจองค์ประกอบในระบบนิเวศ ระบบนิเวศที่ ศึกษา ................................................................. ...... จุดประสงค์ ศึกษาองค์ประกอบทางชีวภาพและ องค์ประกอบทางกายภาพที่เกี่ยวข้องกับ ระบบนิเวศที่ ศึกษา บันทึกผลการศึกษา ออกแบบตาราง และ วาดรูปลักษณะสิ่งมีชีวิตและตำาแหน่งที่พบลง กระดาษ เอ4ระบายสีให้สวยงาม แสดงข้อมูล ให้ครบ ชื่อสิ่งมีชีวิต(ปัจจัยชีวภาพ), สิ่งไม่มีชีวิต(ปัจจัย
- 181. ใบกิจกรรมระบบนิเวศในท้องถิ่น จุดประสงค์ของกิจกรรม 1. อธิบายสภาพแวดล้อมทั่วไปรอบๆ บริเวณ ที่สำารวจ พร้อมทั้งระบุประเภทของระบบ นิเวศที่นักเรียนศึกษา 2. สังเกตและบันทึกปัจจัยทางกายภาพของ ดินและนำ้า ( เช่น อุณหภูมิ , ความชื้น , แสง ฯลฯ) 3. สังเกต บันทึกปัจจัยทางชีวภาพ ชนิด จำานวน ลักษณะและการกระจายของสิ่งมี ชีวิตที่สำารวจ คำาสั่ง 1. ให้นักเรียนวาดภาพจำาลองหรือใช้ สัญลักษณ์แทนสิ่งที่พบทั้งสิ่งที่มีชีวิตและไม่มีชีวิต ในระบบนิเวศที่นักเรียนศึกษา
- 183. การหมุนเวียนสารที่สำาคัญใน ระบบนิเวศการหมุนเวียนสารหรือวัฏจักรของสาร เป็นการ หมุนเวียนจากสิ่งที่ไม่มีชีวิตผ่านสิ่งมีชีวิต แล้วหมุนเวียน กลับคืนสู่ธรรมชาติอย่างเดิม ซึ่งแตกต่างกับการ ถ่ายทอดพลังงานซึ่งไม่เป็นวัฏจักร แสงอาทิตย์ ผู้บริโภค ถูกกิน สัตว์ ตาย ผู้ผลิต ตาย ผู้ย่อยสลาย อินทรียสาร พืชสีเขียว แบคทีเรีย,รา เน่าเปื่อย ดิน
- 184. วัฏจักรของสาร มี 2 ประเภท คือ1. วัฏจักรของสารที่มีบรรยากาศเป็น แหล่งสำารองและรองรับสาร (Gaseous nutrient cycle) ส่วนใหญ่อยู่ในรูปก๊าซ วัฏจักรแบบนี้ มักไม่มีการขาดแคลน และไม่ค่อย เปลี่ยนแปลง เช่น วัฏจักรของคาร์บอน วัฏจักรของนำ้า วัฏจักรของไนโตรเจน วัฏจักรของออกซิเจน 2. วัฏจักรของสารที่มีพื้นดินเป็นแหล่ง สำารองและรองรับสาร (Sediment nutrient cycle) ส่วนใหญ่เป็นสารประกอบ
- 186. วัฏจักรของนำ้า ดูคลิป H2O cycle.flv นำ้าสำาคัญต่อสิ่งมีชีวิต มาก เป็นส่วนประกอบ ของเซลล์ และมีส่วน ร่วมในการทำากิจกรรม ต่างๆ เช่น การย่อยอาหาร
- 188. ความหมายของคำา การระเหยของนำ้า (Evaporation) การคายนำ้าของพืช (Transpiration) การ ควบแน่น(Condensat
- 189. วัฏจักรของนำ้า
- 191. วัฏจักรไนโตรเจน ส่วนใหญ่ไนโตรเจนจะอยู่ในรูปก๊าซ 78 % ไนโตรเจนเป็นแร่ธาตุที่พืชต้องการในรูปของเกลือ แอมโมเนียมหรือเกลือไนเตรท โดยทั่วไปปฏิกิริยา เคมีในวัฏจักรไนโตรเจน ประกอบด้วย 1. การจับไนโตรเจนในอากาศ (Nitrogen fixation) เป็นก ระบวนการที่เปลี่ยนไนโตรเจนให้เป็นไน เตรท 2. การสลายตัวของสารอินทรีย์ ไนโตรเจน (โปรติน กรดอะมิโน) โดย
- 192. 1. การจับไนโตรเจน ในอากาศ (Nitrogen fixation) เป็นกระบวนการที่ เปลี่ยนไนโตรเจนให้เป็นไนเตรท การเปลี่ยนแปลงนี้เกิดได้ 2 อย่าง คือ 1.1 เกิดโดยปรากฏการณ์ ธรรมชาติ 1.2 เกิดโดยกระบวนการ ทางชีวภาพ อาศัย
- 193. 1.1 เกิดโดยปรากฏการณ์ธรรมชาติ เช่น ฟ้าแลบ เป็นกระบวนการทางเคมี – ฟิสิกส์ ฟ้าแลบจะทำาให้ไนโตรเจนทำาปฏิกิริยากับ ออกซิเจน กลายเป็นไนตริกออกไซด์ แล้วแปร สภาพไปเป็นไนโตรเจนออกไซด์ ละลายนำ้าฝน กลายเป็นกรดไนตริก เข้าทำาปฏิกิริยากับ แคลเซียมเกิดเป็นแคลเซียมไนเตรท 1.2 เกิดโดยกระบวนการทางชีวภาพ อาศัย Nitrogen fixing bacteria - พวกดำารงชีวิตอิสระในดิน เช่น แบคทีเรียที่มี ประสิทธิภาพในการตรึงไนโตรเจน. และพวกสาหร่ายส เขียวแกมนำ้าเงิน เช่น นอสตอก , แอนาบีนา , ออสซ
- 195. 3. การสร้างไนเตรท (Nitrification) เป็นปฏิกิริยา ชีวเคมีที่เปลี่ยนแอมโมเนียให้เป็น ไนเตรท โดยจุลินทรีย์พวกที่ สร้างอาหารได้เอง ปฏิกิริยานี้มี 2 ขั้นคือ 3.1 การสร้างไนไตรต์ โดย Nitrite bacteria จะเปลี่ยน แอมโมเนียให้เป็นไนไตรต์ เช่น
- 196. 4. การสร้าง ไนโตรเจน (Denitrification) เป็นการเปลี่ยนเกลือ ไนเตรทให้เป็นแก๊ส ไนโตรเจน โดยจุลินทรีย์ที่ เรียกว่า Denitrifying bacteria
- 197. วัฏจักรไนโตรเจน ไนเตรท 1.2.เปลี่ยนโปรตีนและกรดอะมิ โนให้เป็น ก๊าซแอมโมเนีย โดย Ammonifying bacteria 2.สร้างไนเตรท โดย Nitrate bacteria 1..1 จับไนโตรเจน ในอากาศโดย Nitrogen fixing bacteria 3.เปลี่ยนไนเตรทเป็น ไนโตรเจน โดย Denitrifying bacteria
- 199. Nitrogen fixation อาศัย rogen fixing bacteria ลี่ยนไนโตรเจน อากาศ ป็นไนเตรท สารประกอบโปรตีนและ กรดอะมิโน 2. 3. Denitrificatioไนเตรทเข้าสู่ พืช-สัตว์ 4.
- 201. พืชพวก Insectivorous plant เช่น หม้อ ข้าวหม้อแกงลิง สาหร่ายข้าวเหนียว หยาดนำ้าค้าง กาบหอยแครง นำ้าเต้าฤาษี ได้รับสารประกอบ ไนโตรเจนต่างจากพืชอื่น คือ พืชพวกนี้จะมีส่วน ของใบเปลี่ยนเป็นที่ดักจับแมลง เมื่อแมลงตกลงไป จะมีเอนไซม์ย่อยเนื้อเยื่อแมลง จึงได้สารประกอบ ไนโตรเจนเข้าสู่เซลล์พืชได้ หม้อข้าวหม้อ แกงลิง หยาดนำ้าค้าง กาบหอย แครง
- 203. วัฏจักรคาร์บอน หมายถึง การที่ก๊าซ CO2 จากอากาศ ถูกนำาเข้าสู่สิ่งมีชีวิต หรือออกจากสิ่ง มีชีวิตกลับคืนสู่บรรยากาศและนำ้าอีก หมุนเวียนเช่นนี้ไม่มีวันสิ้นสุด CO2 ในบรรยากาศและนำ้าถูก นำาเข้าสู่สิ่งมีชีวิต โดยกระบวนการ สังเคราะห์ด้วยแสงของพืช CO2 จะถูก พืชเปลี่ยนเป็นอินทรียสารที่มีพลังงาน
- 204. CO2 ออกจากสิ่งมีชีวิตกลับคืนสู่ บรรยากาศและนำ้าได้หลายทาง เช่น 1. การหายใจของพืชและสัตว์ (การสันดาป อาหารภายในเซลล์) ทำาให้คาร์บอนที่อยู่ในรูปของ อาหารถูกปลดปล่อยออกมาเป็นอิสระในรูปของ CO2 2. การย่อยสลายสิ่งขับถ่ายของสัตว์ ซาก พืชและซากสัตว์ โดยการกระทำาของผู้ย่อยสลาย 3. การเผาไหม้ของถ่านหิน นำ้ามัน และ หินคาร์บอเนต ซึ่งเกิดจากการทับถมของซากสิ่งมี ชีวิตเป็นเวลานานๆ CO2 ที่ออกมาจากสิ่งมีชีวิตทุก ๆ ทาง จะ
- 205. วัฏจักรคาร์บอน
- 206. วัฏจักรคาร์บอนสัมพันธ์กับ วัฏจักรนำ้าเสมอ ในการ สังเคราะห์ด้วยแสง พืชจะนำา CO2 และ H2O มาสร้างเป็นอาหาร ได้พลังงานและ O2 เกิดขึ้นด้วย สำาหรับอาหารที่ได้จาก การสังเคราะห์ด้วยแสงของพืช บางส่วนจะ ถูกถ่ายทอดไปยังสัตว์โดยการถูกกิน ส่วน O2 จะออกสู่บรรยากาศและนำ้า แล้วถูกนำา ไปใช้ในกระบวนการหายใจของพืชและ สัตว์ การเผาไหม้เชื้อเพลิง การย่อยสลาย
- 207. วัฏจักรแคลเซียม ความสำาคัญของคัลเซียมต่อสิ่งมีชีวิต พืช - เป็นส่วนประกอบใน Cell wall โดยอยู่ในรูปของ Calcium pectate ซึ่ง เป็นยางเหนียวเชื่อมระหว่างเซลล์ - ช่วยกำาจัดสารพิษบางอย่าง เช่น กรดออกซาลิกในโพรโทพลาซึมของพืช บางชนิด โดยแคลเซียมรวมตัวกับกรด ออกซาลิก กลายเป็นแคลเซียมออกซาเลต ซึ่งไม่ละลายนำ้า ทำาให้ความเป็นพิษหมด
- 208. สัตว์ - มีผลต่อความสามารถ ของผนังเซลล์ที่ยอมให้สารซึม ผ่าน - ช่วยในการแข็งตัวของ เลือด - เกี่ยวข้องกับการนำา กระแสความรู้สึกของประสาท - ช่วยในการสร้างกระดูก
- 210. วัฏจักรของฟอสฟอรัส ฟอสฟอรัสที่อยู่ในรูปสารประกอบ เช่น ฟอสเฟตมีความสำาคัญต่อสิ่งมีชีวิต คือ เป็นส่วนประกอบของกรดนิวคลี อิก สารที่มีพลังงานสูง (ADP และ ATP) นอกจากนี้ยังเป็นส่วนประกอบ สำาคัญของกระดูกและฟัน ใน การเกษตรกรรมถือว่า ฟอสฟอรัสเป็น
- 211. ฟอสฟอรัสและแคลเซียมมี ลักษณะวัฏจักรคล้ายกัน คือเป็น วัฏจักรที่มีพื้นดินเป็นแหล่งสำารอง เป็น วัฏจักรไม่สมบูรณ์ โดยหินและแร่ จะ ถูกนำ้ากัดเซาะออกมาอย่างช้าๆ โดย พืชจะดูดมาใช้ในการสร้างโพรโท พลาซึม เมื่อสัตว์กินพืชเป็นอาหาร ก็จะได้รับฟอสเฟต เมื่อพืชและสัตว์ ตายไป แบคทีเรียจะย่อยสลาย
- 212. โพรตีสต์ พวกที่มีสีเขียวในทะเล สามารถนำาสารประกอบของ ฟอสฟอรัสไปใช้ ทำาให้สามารถ เพิ่มจำานวนขึ้นอย่างรวดเร็ว โพร ตีสต์เหล่านี้มีความสำาคัญต่อสายใย อาหารในทะเลและมหาสมุทร ทำาให้ เกิดการถ่ายทอดพลังงาน รวมทั้ง สารประกอบของฟอสฟอรัสไปสู่ผู้ บริโภคลำาดับต่างๆ แต่ในที่สุด
- 213. วัฏจักรฟอสฟอรัส
- 214. วัฏจักรกำามะถัน กำามะถันเป็นธาตุที่เป็นองค์ ประกอบของโปรตีนในพืชและ สัตว์ (กำามะถันเป็นองค์ประกอบ ของกรดอะมิโน) ปกติมีอยู่ในดิน และในนำ้า พืชสามารถนำาเอา กำามะถันในรูปของสารประกอบ ไปใช้ประโยชน์ได้ และมีการ
- 216. จะเห็นได้ว่า วัฏจักรของกำามะถันผ่าน พืชและสัตว์โดยมี แบคทีเรีย บางพวกมี บทบาทอยู่ด้วย โดยเฉพาะแบคทีเรียพวก Thiobacillus thiooxidans ต้องเปลี่ยน ซัลเฟอร์เป็นซัลเฟตเสียก่อน จากนั้นพืช จึงจะสามารถดูดสารประกอบซัลเฟตไป สร้างเป็นโปรตีนได้ อนึ่งเมื่อพืชและสัตว์ตายลง ทับถมกัน นานๆ จะกลายเป็นถ่านหินและนำ้ามันซึ่ง เมื่อถูกเผาไหม้ เชื้อเพลิงเหล่านี้จะปล่อย
- 217. การรักษาดุลยภาพของ ระบบนิเวศความสัมพันธ์ระหว่างผู้ล่ากับเหยื่อ เป็น กลไกสำาคัญในการควบคุมจำานวน ประชากรของสิ่งมีชีวิตในธรรมชาติ เช่นการนำาแมลงจากธรรมชาติไป ควบคุมแมลงศัตรูพืชและวัชพืช ซึ่ง เรียกว่า การควบคุมแมลงศัตรูพืชโดย ชีววิธี แมลงที่นำาไปใช้ ได้แก่ ตัวหำ้า (ผู้ล่า) เช่น แมลงปอ ด้วง แมลงเต่า ทอง แมลงเต่าลาย และตัวเบียน เช่น
- 218. การหมุนเวียนธาตุอาหารเป็นกลไกใน การควบคุมตัวเองของธรรมชาติอีก แบบหนึ่งที่มีลักษณะเป็นวงจรปิดถ้า ไม่มีการย่อยสลายและการหมุนเวียน ธาตุ ธรรมชาติจะเต็มไปด้วยของ เสีย เช่น ระบบนิเวศในทะเล สัตว์นำ้า ขับถ่ายของเสียที่เป็นสารอินทรีย์ออก มา จุลินทรีย์ในนำ้า จะเปลี่ยนสภาพของสารอินทรีย์ไปเป็น สารอนินทรีย์ เป็นธาตุช่วยในการ เจริญเติบโตของพืชนำ้าต่างๆ เป็น
- 220. การเปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิต (Succession) สภาพแวดล้อมตามธรรมชาติของแหล่งที่อยู่ มีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ซึ่งมีผลต่อ การเปลี่ยนแปลงขนาดและชนิดของสิ่ง มีชีวิตที่อาศัยอยู่บริเวณนั้นด้วย กระบวนการนี้ เรียกว่า การ เปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิต (Succession) ซึ่งมีสภาพและอิทธิพล ของภูมิศาสตร์และภูมิอากาศเป็นปัจจัย
- 221. การเปลี่ยนแปลงแทนที่เกิดได้ 2 ลักษณะ คือ 1. Primary succession เป็นการเปลี่ยนแปลงขั้นปฐมภูมิ คือ การเปลี่ยนแปลงแทนที่จากแหล่งที่ ไม่เคยมีสิ่งมีชีวิตมาก่อนเลย เช่น บน กองทราย บนก้อนหิน แหล่งที่มี ภูเขาไฟเกิดใหม่ส่วนใหญ่จะมีไลเคน และสาหร่ายสีเขียวแกมนำ้าเงิน สิ่งมีชีวิตพวกนี้ นับว่า เป็นผู้บุกเบิก (pioneer species)
- 222. 2. Secondary succession เป็นการเปลี่ยนแปลงขั้นทุติยภูมิ ที่เริ่ม มาจากแหล่งที่มีสิ่งมีชีวิตอยู่ก่อนแล้ว และสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ถูกทำาลายไป เกิดมี สิ่งมีชีวิตชนิดใหม่เจริญขึ้นมาแทน ซึ่ง อาจเกิดขึ้นอย่างช้า ๆ เช่น แหล่งนำ้าที่ มีตะกอนทับถมจนตื้นเขิน เปลี่ยนแปลงไปเป็นป่าไม้ในที่สุด หรือ เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว เช่น เกิดไฟป่า กลายเป็นพื้นที่ว่างเปล่า เป็นต้น
- 223. การเปลี่ยนแปลงแทนที่ มี 2 แบบ คือ 1. การเปลี่ยนแปลงแทนที่ในห้อง ปฏิบัติการ เป็นการเปลี่ยนแปลง แทนที่ของโพรโตซัวในขวดเลี้ยงที่ใส่นำ้า ต้มฟาง นำานำ้าจากบ่อเทลงในขวดนำ้าเลี้ยง เล็กน้อย จะพบสิ่งมีชีวิตตามลำาดับดังนี้ แบคทีเรีย,โพรโตซัวพวกแฟลเจลเลต , โพรโตซัวโคลปาดา , พารามีเซียม และ สาหร่าย เป็นต้น ที่มีการเปลี่ยนแปลง ชนิดของสิ่งมีชีวิตต่างๆ เพราะสภาพของ นำ้าเปลี่ยนเป็นกรดเบส (pH) มากขึ้น
- 224. 2. การเปลี่ยนแปลงแทนที่ในสภาพ ธรรมชาติเกิดได้ 2 ลักษณะ คือ 2.1 การเปลี่ยนแปลงแทนที่ ที่ เกิดจากการระเบิดของภูเขาไฟ เริ่มจากที่แห้งแล้ง (Xeric site) เรียกว่า Xerach succession ซึ่งใช้ระยะเวลาการเปลี่ยนแปลง ยาวนานมาก เช่น บริเวณที่เป็นหิน ส่วนใหญ่จะมีไล เคนและสาหร่ายสีเขียวแกมนำ้าเงิน (pioneer species) สิ่งมีชีวิตพวกนี้ นับว่า เป็นผู้บุกเบิกพวก แรกซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงดังนี้ 2.1.1 พวกบุกเบิก เกิดครัสโตสไลเคน (Crustose lichens)
- 225. 2.2 การเปลี่ยนแปลงแทนที่ที่ เริ่มต้นจากแหล่งนำ้า (Hydric site) เรียกว่า Hydrach succession เริ่ม ต้นจากบ่อนำ้า มีการเปลี่ยนแปลงดังนี้ 2.2.1 พวกโพรโทซัว สาหร่าย แหน จอก และพวกพืชขนาดเล็กๆ 2.2.2 พืชลอยนำ้า หอย ปลาบางชนิด แมลง หนอน และแมลงปอ 2.2.3 พืชใต้นำ้า 2.2.4 กบและแมลงหลายชนิด พืชทั้งใต้ นำ้าและเหนือนำ้า
- 226. ปัจจัยที่ทำาให้สังคมสิ่งมีชีวิตขั้นสุด เกิดการเปลี่ยนแปลงจนเสียสมดุล คือ 1. ปัจจัยที่เกิด จาก ธรรมชาติ ได้แก่ - การเกิดไฟไหม้ ป่า - การเกิดนำ้าท่วม - ความเข้มของ แสงที่เปลี่ยนแปลง 2. ปัจจัยที่เกิดจาก การกระทำาของ มนุษย์ - การสร้างเขื่อนกักเก็บนำ้า - การทำาไร่เลื่อนลอยของ ชาวเขา - การโค่นถางป่า - การทำาลายป่า - การปล่อยของเสียจาก
- 227. กลุ่มสังคมสิ่งมีชีวิต ขั้นสุด (Climax community) ซึ่งมีคุณสมบัติดังนี้ - มีกลุ่มสิ่งมีชีวิตหลาย
- 228. สรุป แผนผังการเปลี่ยนแปลง แทนที่ เริ่มต้นจากที่แห้งแล้งจนถึงกลุ่มสิ่งมีชีวิตขั้น สุด ครัสโตส ไลเคน โฟลิโอส ไลเคน มอส พืชล้มลุก ไม้พุ่ม
- 229. ทุกวันนี้มนุษย์เราพยายามดัดแปลง ธรรมชาติ โดยใช้วิทยาศาสตร์ และ เทคโนโลยี เข้าไปทดแทน กระบวนการควบคุมตัวเองตาม ธรรมชาติ เช่น การใช้ปุ๋ยและสาร กำาจัดศัตรูพืช รวมทั้งทิ้งของเสียที่ เป็นอินทรียวัตถุและสารสังเคราะห์ ต่างๆ เข้าไปในระบบธรรมชาติจน เกินกำาลังความสามารถของ
- 230. กิจกรรม ศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการดำารงชีวิตของสิ่งมีชีวิต ให้สังเกตสิ่งแวดล้อมรอบตัว (ชีวภาพ-กายภาพ) ที่น่าจะส่งผลต่อ การดำารงชีวิตของสิ่งมีชีวิต ให้วางแผนและออกแบบการศึกษา ทดลองในรูปแบบโครงงาน วิทยาศาสตร์อย่างย่อ นำาเสนอเป็น รายงานผลการศึกษา ส่ง สัปดาห์แรกของเดือน ก.ค
- 231. เรื่อง ความสัมพันธ์ของสิ่งมี ชีวิตในระบบนิเวศ 1.______คือ สิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกันที่อาศัยในแหล่งที่อยู่ เดียวกันในช่วงเวลาหนึ่ง 2._____คือ สิ่งมีชีวิตตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไป อาศัยอยู่ที่ เดียวกันในที่แห่งหนึ่งในช่วง ระยะเวลาหนึ่ง 3. _____หมายถึง ระบบที่กลุ่มสิ่งมีชีวิตในแหล่งที่อยู่ เดียวกันมีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน และมีความสัมพันธ์กับสิ่งไม่มีชีวิตในแหล่งที่อยู่นั้นด้วย 4. _______หมายถึง ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตทุกชนิด บนโลก
- 233. ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมี ชีวิตในระบบนิเวศ 1. ______หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่สร้างอาหาร ได้เองตามธรรมชาติ 2. ______ หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่สร้างอาหาร เองไม่ได้ ต้องกินสิ่งมีชีวิตชนิดอื่นเป็น อาหาร 3. _____ หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่ทำาหน้าที่ ย่อยสลายซากพืชซากสัตว์ให้เป็น สาร อ นินทรีย์ ได้แก่ ________
- 234. ประเภทของสัตว์เมื่อใช้อาหารเป็นเกณฑ์แบ่งได้ เป็น 4 ประเภท ดังนี้ 2.1 ________คือ ผู้บริโภคที่กินพืชเป็นอาหาร อย่างเดียว เช่น_____ 2.2 ________คือ ผู้บริโภคที่กินสัตว์ด้วยกัน เป็นอาหาร เช่น _______ 2.3 ________คือ ผู้บริโภคที่กินได้ทั้งพืชและ สัตว์ เช่น _________ 2.4 _______คือ ผู้บริโภคที่กินซากพืชซาก สัตว์เป็นอาหารเช่น.............
- 235. ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต ในภาวะต่างๆจำาแนกได้ ดังนี้ 1.ภาวะ__________ เป็นความสัมพันธ์ ของการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด ฝ่ายที่แข็งแรงกว่าที่เป็น ________จะเป็น ฝ่ายที่ได้รับผลประโยชน์ ฝ่ายที่ถูกล่าเป็น อาหารเรียกว่า__________เป็นฝ่ายเสีย ประโยชน์ ตัวอย่างเช่น ______
- 236. 2.ภาวะ_________ เป็นความสัมพันธ์ของสิ่ง มีชีวิต 2 ชนิดที่อาศัยอยู่ร่วมกันที่ฝ่ายหนึ่ง ได้รับประโยชน์และอีกฝ่ายหนึ่งเสีย ประโยชน์ เช่น เห็บที่อาศัยที่ผิวสุนัข สุนัข เป็นผู้ถูกอาศัย (h_ _ _ ) ถูกเห็บดูดเลือดจึง เป็นฝ่ายเสียประโยชน์ ส่วนเห็บซึ่งเป็น ปรสิต (p_r_s_ _e) ได้ประโยชน์คือได้ อาหารจากเลือดสุนัข ภายในร่างกายของสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ยังเป็นที่ อาศัยของปรสิตหลายชนิด ตัวอย่างเช่น..... __________
- 237. 3. ภาวะ……_____ เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่อาศัยอยู่ร่วมกันตลอดชีวิต และต่างฝ่ายต่าง ได้ประโยชน์ เช่น สิ่งมีชีวิต 2 ชนิด คือ -ด้วงกับมดดำา ด้วงขนาดเล็กให้สารอาหารที่สร้างขึ้น กับมด มดเลี้ยงดูและป้องกันศัตรูให้ด้วง -ปลวกกับโพรโทซัวที่อยู่ในลำาไส้ปลวก โพรโทซัวได้ อาหารและที่อยู่อาศัยจากปลวก ปลวกอาศัยโพร โทซัวช่วยย่อยไม้ที่กินเข้าไป
- 238. 4. ภาวะ__________________ เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่อาศัยอยู่ร่วมกัน ที่ฝ่ายหนึ่งได้ รับประโยชน์เพียงฝ่ายเดียว แต่อีก ฝ่ายหนึ่งไม่เสียประโยชน์ เช่น ปลาฉลามกับเหาฉลาม
- 239. 5.ภาวะ_____________เป็นความ สัมพันธ์ของการอยู่ร่วมกันของสิ่ง มีชีวิต 2 ชนิด ซึ่งสิ่งมีชีวิตทั้ง สองฝ่ายต่างได้รับประโยชน์ร่วม กัน เช่น มดดำากับเพลี้ย
- 240. 6.ภาวะ__________ เป็นความสัมพันธ์ ของการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต ทั้งสอง ฝ่ายต้องอาศัยปัจจัยในการดำารงชีวิตอย่าง ใดอย่างหนึ่งร่วมกัน เช่น....... 7.ภาวะ_________ เป็นการดำารงชีวิต ของสิ่งมีชีวิตที่ทั้งสองฝ่ายไม่มีผล ประโยชน์ซึ่งกันและกัน เช่น _______ 8.ภาวะ_________ เป็นความสัมพันธ์ ของการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่ ฝ่ายหนึ่งมีอิทธิพลต่ออีกฝ่ายหนึ่ง