1. Նորօրյա աղոթքԱրդեն 10 տարի, 110 տարի, 1010 տարիԵս վախենում եմ,Շատ եմ վախենում,Բյուրավոր ու բու'թ հավատացյալից, Բյուրատեսք ու սու'տ հավատացյալից:Եթե Աստված եք՝ Փչեցեք, նրանց բոլոր մոմերը,Մարեցե'ք, նրանց ջահերն այլազան,Որ եղիցե...լու՜յս:Եվ ո'չ մի գավթում մի' ընդունեցեքՆրանց մատաղը,Որ իրենցը չէ, այլ գողացված է,Մերժեցե'ք նրանց զո'հն էլ խոստացյալ,Որ...զոհ չգնա ինքը հավատը՝Մաքու՜ր-վսե՜մը,Անկեղ՜ծ-անսու՜տը:ՈՒ թե Աստված եք՝Ամուր փակեցեք ձեր ականջնե'րն էլՆրանց սողոսկուն աղոթքի դիմաց՝Անգի՜ր-ինքնահո՜ս-հաշվեկշռվա՜ծ աղոթքների,Որով խաբում են ո'չ իրենց,Այլ ձեզԵվ բավակա՜ն է-հասկացե՜ք ընդմիշտ,Որ Աստծուն նույնիսկ հայհոյողներըՇա՜տ ավելի են գերադասելի,Վանսզի նրանց բարկացրել է ինքը հավատը՝Խոցվա՜ծ-արյունո՜տ,Այրվո՜ղ-ապտակվա'ծ,Ցավա՜ծ-ճչացո'ղ,Մանուկ հավատը,Որ հայր դառնալու համար է ծնվել:ՈՒ, եթե Հայր եք՝Մի' թողեք,Որ սուտ հավատացյալներն սպանեն նրան:-Ինչքան էլ ծանր է մանուկ թաղելը,Մանուկ պահելը ծանր է ավելի...****Սերունդների հերթափոխություն Ամեն սերունդՆախ և առաջ մտածում է լռության մեջ,Իսկ երբ խոսել է սկսում՝Բարկացնում է ավագներին,Եվ բարկացնում անկեղծորե´ն,Որովհետև...կրտսերը՝ մի՜շտ անհասկացող,Իսկ ավագը...հասկացող է:Ավա՜գ ԱստվածՄի՞թե իրոք համանիշ են ու համազորՀասկացողն ու կասկածողը...Ամեն սերունդՆախ և առաջ մահանում է կասկածելով: <br /> <br />Հայ գրականությունը ինձ համար սկսվում ու վերջանում է Սևակով : Տեսնես երբևիցէ երկրորդ Սևակ կունենա՞նք մեր գրականությունումԿան խայտառակ ժամանակներ,Երբ մարդ եթե իր բերանին կապ չի դնում,Ապա նրա ձեռք ու ոտքինՈՒրիշներն են դնում կապանք: Մենք մեր լեզվի կապն ենք կտրել,Որովհետև,Ճիշտ է, լեզուն չունի ոսկոր,Բայց կարող է...ոսկոր ջարդել,Նաև կապանք ձեռք ու ոտքի: Մենք, որ մարդ ենք ծնվել մորից,Ո'չ, չենք ուզում դառնալ ընձուղտ,Որ, վիզներս չերկարացնենքԴեռ չեղած ու չլինելիքԲան տեսնելու հիմար հույսով:Մենք չենք ուզում ընձուղտ դառնալ,Որ մեր մաշկին անսուտ աստղեր չդաջոտենՄեզ դարձնելով մի սուտ երկինք:Եվ չենք ուզում ընձուղտ դառնալ,Որովհետև ընձուղտ կոչված այդ վիթխարինՈ'չ մի անգամ ամբողջ կյանքումՁայն ու ծպտուն չի արձակել... <br />Հովսեփ-ի խոսքերից <br />Սևակի գործերից ամենաշատը հավանում եմ «Գժվել» բանաստեղծությունը։<br />Եվ ինձ լսելով`Կարող են ասել.quot;
Գժվե՞լ է, ի՜նչ էquot;
: Իսկ ես էլ կասեմ.quot;
Այո', գժվե՜լ եմ,Ինչո՞ւ չգժվելquot;
:Իսկ գժվելով չե՞ն սիրում և ատում:Իսկ գժվելուց չէ՞ փայտը ճարճատում:Առանց գժվելու` չկա շահած մարտ:Առանց գժվելու` չեն ծնի նոր մարդ:Մինչև չգժվի` ջուրը չի եռա,Կեղև չի պատռի հատիկը նռան: Ծառե՞րն են փթթում`Գժվա՜ծ են անշուշտ: Երկիրն է պտտում`Գժված է անշուշտ... Սերմերը մինչև կարգին չգժվեն`Բերք չե'ն դառնալու:Թաթերը մինչև կարգին չգժվեն`Ձեռք չեն դառնալու:Բառերն էլ մինչև կարգին չգժվեն`Ե'րգ չեն դառնալու...Ա՜խ, ուր էր թե ես միշտ գի'ժ լինեի...<br />Գրանցման ամսաթիվ <br />ԵՐԲ ԱՉՔԵՐՆ ԵՆ ՍԱՌՈՒՄՄենակություն բառից դողդողում է օդը իմ սենյակի Ու ես հասկանում եմ,Որ աչքերն են մարդու ամենաթաց տեղը...... Երբ աչքերն են սառում՝Ասում են, թե՝ այ- այ մարդ Է գալու:Դա եթե սուտ չէ,Ապա բարություն Է, Որ ծնվել Է միայն խեղճությունից:Իմոնք Էլ են սառումՍակայն դու չես գալուԴու չես կարող ԳիտեմԵվ օդը սենյակիսՊիտի շարունակի մենակություն բառից անվերջ դողալ`Հարուցելով իմ մեջ այն միտքը հին,Թե վիհերը գուցե նրա համար են լոկ,Որ մարդ ներքև նետվի :Իսկ թե վիհերն իրոք նրա համար են լոկ,Որ մարդ ներքև նետվի`Այդ դեպքում եսԻնչպես անեմ.Կո՛ւժ չեմ,Կուժկոտրուկ եմ.Չե՛մ կոտրվում, միայն փետրվում եմ,Եվ դրանից արդեն ես հոգնել եմ,Ինչպես թուղթն Է հոգնել իմ ջանքերից`Հեռվից-հեռու ասել քեզ երկու բառ,Որ կարող Է նո՛ւյնքան ինձ թարգմանելՈրքան թարգմանում Է ինքնաթիռին հավը...Սուտ կա, որ ճիշտ արժե:Ու ես հավատամ եմ մեր հնարած ստին,Թե չենք կորցնի իրար:Վախ կա, որ մահ արժեՈւ ես վախենում եմ, թե կհաղթի կյանքը,Եվ կմնամ ցավի խեղճ պատմաբան միայն:Ու, վերջապես, քայլ կա, որ հենց թռիչք արժե:Եվ ինձ դուրս եմ քաշում իմ մտքերի միջից,Ինչպես առողջ ակռան բերանից են քաշումԲայց հոգնել եմ արդենԵվ Հոգնել եմ այնքան,Որ չեմ զգում ոչինչ,Ցավ չեմ զգում անգամԱյ թե հնար լիներ չզգալ նաև,Որ աչքերն են մարդու ամենաթաց տեղը... <br /> <br />ՊԱՐՈՒՅՐ ՍԵՎԱԿ<br /> Բանաստեղծ լինելը դժվարին մրցակցության ու պատասխանատվության գործ է, այն էլ հայ ժողովրդի բանաստեղծ լինելը: Գրիչ վերցնող ամեն ստեղծագործող, եթե միայն գրական պարզ արհեստավոր չէ և հանդգնում է իր գրածը հրատարակել, կամա թե ակամա դառնում է իրեն նախորդած ազգային ու համաշխարհային բոլոր մեծությունների մրցակիցը: Եվ ամենից դժվարը հենց հայրենի բանաստեղծական միջավայրում նկատելի դառնալն է, ազգային բանաստեղծների կողքին տեղ ունենալը, իսկ առանց դրա անկարելի է համաշխարհային ճանաչումը: Ուրեմն յուրաքանչյուր նոր բանաստեղծի հայտնություն ենթադրում է նոր խոսք ու ասելիք, նոր գեղարվեստական մտածողությամբ արտահայտված նոր բովանդակություն, որով ազգային գեղարվեստը մրցության գնա համաշխարհայինի հետ: Այլապես Նարեկացու ու Շնորհալու, Թլկուրանցու ու Քուչակի, Սայաթ-Նովայի ու Դուրյանի, Պեշիկթաշլյանի ու Սիամանթոյի, Թումանյանի ու Իսահակյանի, Մեծարենցի ու Վարուժանի, Ռ. Սևակի ու Տերյանի, Չարենցի ու Շիրազի համաստեղության մեջ տեղ ունենալը կմնար անիրականանալի երազանք: Ո՞վ է Պարույր Սևակը որպես բանաստեղծ, ի՞նչ մնայուն արժեքներով է նա տեղ նվաճել հայ գրականության մեծերի շարքում, ինչո՞վ է նա մեր ժամանակակիցն ու հոգեհարազատը և նոր սերունդների գրական ուսուցիչը: Ահա հարցերի մի շարք, որոնց պատասխաններն է՛լ ավելի կհստակեցնեն բանաստեղծի դիմանկարը, կբացահայտեն նրա նորարարության էությունն ու ստեղծագործության գեղարվեստական արժեքը: Նախապես ասենք, որ Պ. Սևակը գերագնահատման, առավել ևս նախորդ մեծությունների հաշվին գնահատելու կարիք չունի. ուստի չպիտի խորանանք մասնագիտական մանրամասների մեջ, այլ պիտի ջանանք հանրամատչելի ձևով բնորոշել Պարույր Սևակ երևույթը՝ ըստ նրա գեղարվեստական ու գիտական վաստակի և մեր գրականությանը մատուցած ծառայությունների: Հայ գրողներից քչերին է վիճակվել իրենց անունով գրական դպրոց ստեղծել, ունենալ հետևորդներ ու հաջորդներ, վճռաբար ազդել սերունդների գեղարվեստական մտածողության զարգացման ընթացքի վրա և ուղղորդել այն. միջնադարում ունեցել ենք նարեկյան դպրոց, նոր ժամանակներում՝ աբովյանական, թումանյանական, տերյանական, նորագույն ժամանակներում` չարենցյան, պարույրսևակյան գրական դպրոցներ: Բոլորովին այլ խնդիր է, որ տաղանդով սրանց մոտ, նույնիսկ ոմանց գերազանցող բանաստեղծներից շատերն իրենց անունով գրական դպրոց չեն ստեղծել: Այդպիսի առանձնաշնորհ տրված է եղել միայն նրանց, ովքեր չեն գոհացել ունեցած գեղարվեստական մակարդակով և ձգտել են հայտնաբերել ու կիրառել ինքնարտահայտման նոր ձևեր ու հնարավորություններ: Անկասկած է, որ նորագույն ժամանակներում ամենից ինքնատիպ հայ բանաստեղծներից մեկը հետևորդների մեծ բանակով իր գրական դպրոցն ստեղծած և հաջորդ սերունդների համար բնաստեղծական մտածողության նոր ուղի հարթած Պարույր Սևակն է: Եռակի մեծություն է նա. բանաստեղծ լինելով՝ միաժամանակ գիտական լուրջ արժեքներ է ստեղծել գրականության պատմության (մանավանդ՝ սայաթնովագիտության) ու տեսության և գրաքննադատության բնագավառներում, սերունդներին թողել է նաև ռուս ու եվրոպական հեղինակների երկերի բարձրորակ թարգմանություններ: Սրանք իրար բացառող բնագավառներ չեն, ընդհակառակը, սերտորեն շաղկապված են և փոխներթափանցված: Անգամ չպետք է վախենալ ասելուց, որ այն բանաստեղծություններում ու պոեմներում, ուր Սևակ տեսաբանն ու մտածողը գերազանցել են բանաստեղծին, այնտեղ տուժել է պոեզիան: Սակայն Պ. Սևակի գեղարվեստական երկերը չեն ստեղծվել առանց Սևակ տեսաբանի ու մտածողի, և վերջինս էլ՝ տեսաբանն ու մտածողը, հրաշալի գիտեր մեր գրականության արժեքը, նրա անվիճելի ուժն ու ցավալի պակասությունները, չէր հանդուրժում մանավանդ բանաստեղծական մտածողության մեջ հետամնացությունն ու արհեստավորությունը, ուստի նպատակադրված գրում էր՝ մեր գեղարվեստական խոսքի ուժն ավելի զորացնելու և պակասությունները նվազեցնելու, նորագույն ժամանակների համաշխարհային գեղարվեստական մտածողությանը համընթաց քայլելու, մեր ազգային գեղարվեստը պոեզիայում առաջավոր ժողովուրդների նվաճումների հետ մրցության տանելու ազնիվ ձգտումով: Հրաշալի գիտեր նաև բանաստեղծական խոսքի դաստիարակիչ ուժը, գիտեր, որ նոր գաղափարները, մտքերը սերունդների վրա ներգործող մեծ ազդեցություն են ունենում այն դեպքում, երբ ասվում են նախորդներից տարբեր եղանակով, գեղարվեստական պատշաճ հանդերձավորումով, պատկերավոր ու տպավորիչ:<br /> <br /> <br /> <br />