Уран зураачийн тухай

1. АнриМаттис Алтанүеийнэргэнирэлт
/1.12.1869 – 3.11.1954/
Францын уранзураач, фовизмыг үүсгэнбайгуулагч,, түүнийхээрүзэгчидэдхэрэгтэйтодорхой
байдал болонбаяр баясалыгтэнцвэржүүлэгч, чимэглэлийнурлагийгшинэчлэхэдзүтгэгч билээ.
Матиссын талбайнзургууднь дараа үеийнуран зураачдад абстракцийнзамналыг тавьж өгөв.
Маттис Францын хойг дахьЛе-Като-Камбреси-дхөрөнгөлөгбудагныхудалдаачиныгэрбүлд
мэндэлжээ.Дундсургуулиатөгссөнийдараа тэрээрхуулиарсурж,1889 онд Сен-Квентинд
өмгөөлөгчийнтуслахааражиллажэхлэв. Удаанхугацааныхагалгаболонөвчиннь түүнийгорноос
нь босгохооргүйболгож,тэрээрэнэ л үедзуржэхлэн,уранзураачболох замналаа эхэлсэнюм.
1891: Цэвэрөнгөний эрэлд. 1891 онд Маттис парисын “Жюльенакадеми”-дэлсэнорсонболовч
жилийн дараа сургуулиахаяжээ.1893 оноос тэрээрГоёмсогурлагийнсургуульдГюставаМорогийн
хичээлүүдийгүзэх болж,харин1895 онд албан ёсоортэндбүртгүүлсэнбайна.
Багшийгаа нас барсаны дараа (Моро 1898 онд нас барсан) Матисс академиас гарсан байна. Түүний
эхнэрАмелиПарайер (1898 онд гэрлэсэн,хоёрхүүхэдтэй) загварлагдэлгүүрийнэзэнбайсанч,
тэднийэдийн засгийн байдал нь сайн сайхныгүлдээсэнбайна. 1904 онд Сен – Тропезд Маттис
дээрзочилсон,нилээнхойногарч ирсэн импрессионистПоляСиньякагийн нөлөөгөөрМатиссын
эхнийбүтээл - “Амарамгалан, баярбаягалангийн тансаглал”төрөв(1904/1905). Харин удалгүй
Матисс пуантализмын(цэвэрхольцгүйбудгаар,томбишцэгүүдийгхэрэглэжбүтээлгаргадаг)
техникийгхэрэглэхээстатгалзаж,өргөнэнергилэгзураасыгашиглажэхлэв.Тэрээрхэлбэрдүрсээ
цэцгэнхээтэйгээрбуулгаж,ерөөсүгүйбайсанхуурмагоронзайн илэрхийллээсцугтажбайв.1905
онд өөрийнуран бүтээлээ парисийн “Намарынсалонд”бусад уран бүтээлчидтэйтавьжээ.Тэдний
дунд бйасан Андре ДеренболонМорис де Вламинк нарынхурцтод,эрчхүчтэйөнгөбудагны
илэрхийлэл ньолоннийтийгалмайруулсанбөгөөдшүүмжлэгчдийннэгньуран бүтээлчидэд
“Fauves”(“зэрлэгүүд”) егөөдсөнхочөгчээ.
1906: Чимэглэлийнурлагторсон нь. 1906 оны Алжирдахь аялалыннөлөөндорМатисс зүүн
мусульманыарабесокстилийншугаман чимэглэлээрхичээллэжэхлэв (Жишээ нь, “Бүтээлгэтэй
ширээ – улаан эвнэгдэл”,1908 он).Түүнийтүүхийгилэрхийлэхсанаань чимэглэлийнурлагтдээд
байр суурийгэзлэж,хоёртом хананызурагт тусгалааолсон нь оросынцуглуулагчСергейЩукины
гэр дахь:“Бүжиг” (1909/1910) болон“Хөгжим” (1910) – хоёуландээрньтаван бие махбодийг
харуулсанбайна.Эдгээрхоёргайхамшигийнүрдүнд Мароккод (1911-1913) хурцтод,гэрэл
цацруулах ландшафтболонхэлбэрдүрсийнзохиомжболонөнгийнхувьднэг нэгнээсээ огцом
ялгарах чиг хандлага бий болсонбайна (жишээ нь, “Бербер”,1913). Дэлхийннэгдүгээрдайныэхэн
үед44 настай Матисс армид сайн дураар явхыгхүссэнболовчтатгалзсан хариуавчээ.1914-1916
онуудынхоорондтуурвисанзургууддааМатисс үндсэн геометрийнхэлбэрүүдийгбуулгасанбайна.
1917-1929: Ниццд. Дайныдараа Матисс өвөлийгНиццд өнгөрөөж,харин1921 онд тийшээ эцэслэн
шилжсэнюм. ӨмнөдФранцын тайвширсануур амьсгал нь түүндмэтрэмжийнцуврал “Одалиски”-г
хийхэднь урамзориг өгсөн бөгөөд түүндээрээ чимэглэсэнфондээр ербусынчамин хэвмаягтай

2. хувцасласанэмэгтэйгдүрсэлсэнбайна.Ниццд тэрээрдотодболонгадаад оронзайг өөрхооронд
нь балкон,хашлагазэргээрзаавал ялгаж салгаж өгсөнолон интерьерээ зохиосон байна.Ингэснээр
уран бүтээлчмааньбайгалийнболонгоёл чимэглэлийнхэвмаяг,өнгөбудгийн нийлэгээс
татгалзав.
1930 – 1940: Оронзайг сунгасан зурагууд.1930 онд америкийнЭлбертБарнзгэх Матиссын ажлын
нэртцуглуулагчөөрийнхувийнүзмэртээ зориуланханынчимэглэлийгзахиалсанбайна.Матисс
“Бүжиг” (1933/1934)-г туурвихдааанх удаагаа хэрэгтэйхэлбэрторууланхайчилсанөнгийнцаас
хэрэглэжбайжээ.30-доны дундуурөөрийнолонтооны тосонзурагдаа болонномны гоёл
чимэглэлдМатисс зургийн хил хязгаарыгдавж, хэлбэрдүрсүүдньхүрээнийцаанаоронзайд орж
байв. Үүний жишээгээр “Дуухөгжим”(1939) болон“Ромынцамц” (1940)-г дурьдаж болно.
40-д оны үе: Эсрэгцэлийннийлэг. 1941 онд Матисс ходоодныхүндхагалгаанд орсон.Эрүүл
мэндийнх нь муубайдал нь түүнийгөөрийнхэв маягаа хялбаршуулхыгшаардажбайв.Ингэснээр
хүчээ гамнаж, түүндудаан хүлээсэн өнгөболонзурагны нийлэгийголжавах боломжыголгосон,
цаасан хайчилбарынбүтээлийнэмхэтгэлийнтехникдээрээ ажиллаж байв(Papiersdecoupes
нэршилтэй).1943 онд тэрээр “Джаз” номд гуашийнхаягдалаарзурсан цуврал зураглал хийхээр
эхэлсэнбайна(1947 онд дууссан). 1944 онд түүнийэхнэрболонохинньэсэргүүцлийнүйл
ажиллагаанд оролцсонхэрэгээрбаривчлагджээ.
1946-1948 оны үедМатиссын “Улаан интерьер,цэнхэрширээндээрх натюрморт”(1947) болон
“Египетийнхөшиг”(1948), зэрэгдотоод болонгадаад орон зайн ялгаа мөн гэгээлэгбабараан
хоорондынэрстэс ялгаагаарилэрхийлэгдсэн интерьерттусгагдсанөнгөнүүдньдахин төгс
төгөлдөрттооцогдох болов.40-доны сүүлчээрМатисс түүнийхөрөнгөөртөсөллөгдөжбаригдсан
Ягаан титэмсүмд зориулжвитраж /чимэглэлтэйшилэнцонх/ хийжээ. 1954 онд уран бүтээлчНицц
дахь Симиезед84-н настайдаа өнгөрчээ.
Хоан Миро – Яруу найргийнтэмдэгийнмастер
(20.4.1893-25.12.1983)
Испанийуран зураач,графикч болонуран барималч,сюрреализмыннөлөөндоряруунайргийн
уран зохиолынхэлийнтэмдэгийгүүсгэгч.Мирогийнажилууднь эхлээдбодитойбайсанч, алхам
алхамаарсонин,барьцгүй уранзөгнөлтбиелэлдхувирав.
Миро Барселондахь Монтройгдтөрсөн.Түүний эцэгалтболонцагийг хийгчмастербайв. Эцэг
эхийнхээ хүсэлтээртэрээр арилжаанысургуулийгтөгсөжарилжаанысургуулийгтөгсөж (1910),
химийнүйлдвэртнягтланбодогчооражилладаг байв.Удалгүй дараалласанмэдрэлийнсаатал нь
хөгшинМирог, түүнийхүү арилжаандзриулагдаагүй гэдгийг зөвшөөрөхөдхүрэгжээ.
1914: Эхэнүе. Хоёржилийн хичээл сургуулилтындарааМиро (ЭнрикРикартотойхамтран)
Барселонддархныгазар нээжээ.Энэ үеийнажилууднь хайхрамгүйтатсанзураасууд нь францын
фовистын нөлөөлөл хэмээнтэмдэглэгдсэнбайдаг.1918 ондд Миро хэдхэдэндэвшилтэтуран

3. бүтээлчидтэйхамтран,түхайнүедиспанийнклассицизмынурлагийнэрх баригчдын эсрэгнэгдсэн
уран бүтээлийннэгдэл байгуулжээ. 1918 оны тухайнүедөөрийняруунайргийн уранзохиолынхэв
маягт хүрсэнбөгөөд“Машины мөр” (1918) болонбусад бүтээлийгМироямар нэгэнэгэл сэтгэлээр
бичжээ.
1923/1924: Шифрлэгдсэнзурагнууд.
1921 онд Миро Парисд иржээ.ПаблоПикассогийн нөлөөндортэрээр хэлбэрзагварууднь
геометрийнхэлбэрдүрсүүдийнхослолоосбүрдсэн,кубистчиглэлээсялгарах хэдхэдэннатюрморт,
ландшафтболонхүнийдүрслэлийгхийсэнбайдаг. Оньсон хүүхэлдэйгсанагдуулах “Суужбуй
загвар” (1921) нь параллелограммболонромбынбүтцийгагуулдаг.Түүнээсжилийндараа таавар
мэтзураг гарсан нь “Христийнхаалга”:урд төлөвлөгөөндМонтройге дахьэнгийнхаалга
дүрслэгдсэнбол,уг бүтээлдээ маш олонтооныхарилцанхамааралтайбилэгтэмдэгүүдийннэгдэл
байдаг.
1924/1927: Сюрреализмынүе. 1924 оны сүүлчээрАндре Масонтойнөхөрлснийачаар
сюрреалисттэйхолбоотойболжэхлэв.1927 он хүртэл тэрээрухамсартаатулгасанагуулгатайзуун
гуч гаруй зургийгзурсан байна. Жишээ нь, “Амьтдынбагт наадам” (1924/1925) – энэ нь уран
бүтээлчийнзүүднийтусгал юм.Бусад зурагнууддаа тэрээруранзурагболоняруу найргийн
холбоог,тэдгээртүг,өгүүлбэрийгхамрууланхаруулхыгхүсэжбайв.Мирогийнзурагнууднь илүү
абстрактлаг,хэвмаягууд нь илүүорганикболжэхлэв.
1932/1933: Иргэний дайны хүлээлт. 1929 онд Миро Пилар Хункостойгэрэлжээ.ТухайнүедМиро
өөрийнуран бүтээлийнтөлөөзүтгэх боломжгүйбайлаа,1932 онд хосуудИспанидирсэн юм.
Өөрийнамьдарч буй орондахь улс төрийнтогтворгүйбайдалийгуран бүтээлч “зэрлэгзурагтаа”
тусгасан байдаг, тэрээр15 том пастелээрхүмүүсийгзовлоншанлалаасгэтлэгэжбуйдүрийг
илтгэсэнбайдаг, ялангуяа“Олс ба Хүмүүс”(1937), коллажууддаа,тэрээртросс,олсныилэрхийлэл
болонтэднийхэсэгийгилэрхийлдэг.
Үүний дараа Испанид иргэнийдайн гархад, Миро Парисрууявжээ.Тэнд тэрээр “Хуучингуталтай
натюрморт”(1937)-оотуурвисанбайна. СүүлдМиро энэхүүзурагаа Пикассогийн “Герники”
зургийн “эквивалент”гэжтодорхойлсонбайна.Парис дахь1937 оны ДэлхийүзэсгэлэндИспанийн
бүгд найрамдах засгийн газрын асарт зориулантэрээр “Тариачин”бүтээлээ туурвижээ.
Үзэсгэлэнгийндараа алга болсон уг зурагт гартаа хадуурбарьсанкаталонийтариачин дүрслэгдсэн
байна.
1940: Одод.ДэлхийхоёрдугаардайныүеэрМиродахин Испанидирсэн юм.1940оноос эхлэн
тэрээр“Одод”дээр ажиллажбайв. Тэдгээрнь цэг,толбоосүүсэх ба өөрхоорондоохарзураасаар
холбогдоно.ДайныжилүүдэдМироматериалынхангалтгүйбайдлаасшалтгааланөөрийнуран
бүтээлүүдээцаасандээртуурвижбайв. Эмэгтэйхүн,шувуудболонодод нь түүнийажлуудын
байнгын сэдэл болж,секс бэлэгтэмдэгийн шинжчанарыг илэрхийлэхбайнгынхэрэглээ болов.
1955 онд Миро Парис дахьЮНЕСКО шинэ байгууламжийнхоёрхананысанааг гаргажээ:“Нарны
хана” болон“Сарныхана” (хоёул 1958 онд дууссан).

4. 1956 онд Миро Майоркруушилжиж, уранбарималд өөрийгөөзориулжээ. 30-доны
сюрреализмынүеээрамжилтолж,уранбарималынхэлбэрдүрсүүдньхэлбэрээ өөрчилсөнбайна.
Үүнээсгадна, тэрээр олонтооныкерамиканажилуудыгтуурвисанбайна.Миро өөрийнуран
бүтээлийнхэлээ хэдхэндүрсболгонхялбаршуулан,зурагнуудньхүртэл хоосонмэтхарагдах
болсонбайна. Дараань цулгуйөнгийн зурагууд зурах болжээ – “Цэнхэр”(1961),“Тэнгэрийнцэнхэр
алт”(1967). 1983 онд Миро Пальма-де-Майоркеднасбаржээ.Тэрээр90 нас хүрсэнбайна.