2. ДЕФИНИЦИЈА И
ОПШТИ ОСОБИНИ
• Се наоѓаат помеѓу живиот и неживиот свет.
• Присуството на нуклеински киселини и
способноста таа да се менува (мутира) со Што
вирусите се прилагодуваат на промените во
надворешната средина како и присуството на
протеини се својства на живите организми.
• Од друга страна, во однос на живиот
свет, вирусите немаат клеточна градба
(ацелуларни се), нити способност за
остварување на метаболитички процеси.
• Како резултат на тоа што се им недостига
можат да се размножуваат само внатре во
живите клетки.
3. • Надвор од клетката на домаќинот не
покажуваат особини на живи
суштества, дури можат и да
кристализираат.
• Кристализирани вируси ја задржуваат
способноста за инфицирање на
клетките.
• Зрела вирусна,слободна честичка
способна да инфицира клетката на
домаќинот е позната како вирион.
• Со влегување во клетката вирион
станува активен т.е. вирус.
4. • Вирусте во клетката ја превземаат
контролата над молекуларниот
апарат на домаќинот и го користи за
сопствено размножавање.
• Клетките на домаќинот почнуваат да
ги создаваат деловите на вирусот, а
не материи кои се потребни за
нормално функционирање на
клетката.
• Вируси се сметаат за искључиво
внатеклеточни– облигатни паразити
(лат. облигатен =
обавезан,задолжителен).
5. • Големината на вирусите се
движи од 10 – 300 нм (1
nm=1000 mm)
• Можат да се видети само со
електронски микроскоп што
значи да су ултрамикроскопски
( лат. ултра = прекомерно ; грч.
миkро = ситно; scopeo =
гледам).
6. ГРАДБА И ХЕМИСКИ СОСТАВ
• Вируси најчесто се градени од само
две компоненти:
• нуклеински киселини и
• протеини (капсид),
• Тие заедно образуваат нуклеокапсид.
• Некои вируси покрај наведениве
делови садржат и додатна обвивка
изграден од липиди и гликопротеини
(липидите се со потекло од
мембраната на клетката домаќин)
7. Геном на вирусите
• Единствени ги немаат двете нуклеински
киселини,
• Најмал геном на планетата
• Вирусниот геном го сочинуваат
нуклеинска киселина,која може да е
или DNK или RNK
• Нуклеинските киселини можат да бидат
едноверижни, двоверижни, кружни
• 150-200000 нуклеотиди т.е. геном
можат да содржат од неколку гени до
неколку стотици гени.
8. Капсид
• Капсид је обвивка, изграден од
протеини, који ја обвиткуваат
нуклеинската киселина.
• Тој е составен од еднакви протеински
единици – капсомери.
• Капсидот има улога:
• Ја штити нуклеинската киселина од разорното
дајство на ензимите на клетката домаќин;
• овозможува пренесување на нуклеинската
киселина од една до друга клетка домаќин (како
“пакет”);
• реактивните групи во капсидот овозможуваат
вирусот да може да се врзи за рецепторите
(осетливи места) на клетката домаќин;
• Протеините на капсидот имаат својства на
антигени.
11. • Вируси можат, покрај
наведените соединенија да
содржат и ензими кои им
овозможуваат да ги нападнат
клетките, како и ензими за
размножување во тие клетки.
12. ПОДЕЛБА на
ВИРУСИТЕ
• Вирусите се класифицираат
врз основа на
• нуклеинските киселини кои
ги содржат,
• симетријата на капсидот,
•големината,
• присуство или одсуство на
дополнителна обвивка.
13. • Според нуклеинската киселина која
ја содржат, се делат на
• ДНК вируси
• ДНК вируси, со неколку исклучоци, се
размножуваат во јадрото на клетката
домаќин.
• ДНК вируси се нпр. Херпес вируси
(предизвикуваат орални и генитални
инфекции, мононуклеози и др.) и
аденовируси (респираторни и цревни
инфекции).
• РНК вируси.
• За сите досега познати РНК вируси утврдено
е дека се размножуваат во цитоплазмата на
клетката домаќин.
• РНК вируси се ретровируси (предизвикуваат
СИДА), вируси предизвикувачи на рубеола,
14. ТРОПИЗАМ нa ВИРУСИТЕ
(СПЕЦИФИЧНОСТ)
• Вируси покажуваат специфичност
(особеност) во препознавање и сврзување
за рецепторите на клетките на домаќинот.
• Тоа ја одредува нивната особина да ги
инфицираат одредени клетки или
организми, што се означува како тропизам.
Анимални (животински) вируси ги
инфицираат животните,
растителни вируси – растенија, а
бактериофаги - бактерии.
15. БАКТЕРИОФАГИ (ФАГИ)
• Вируси кои ги
инфицираат бактериите
и во нив паразитираат,и
се познати како
бактериофаги или
поедноставно фаги.
• Фагите можат да имаат
двоверижна ДНК
(поретко едноверижна
ДНК) или могу имати
едноверижна РНК.
16. Градба на
фагите
• Изградени се од
глава, опаш и
базална плоча со
влакненца.
• Главата на фагот ја
сочинуваат
нуклеинска
киселина и капсид.
• Опашот содржи
ензими кои го
разложуваат
клеточниот зид на
бактеријеата со Што
овозможува
влегување на фагот
во бактеријата.
• Базалната плоча со
влакненцата служи
за прикрепување на
на фагот за
бактериската
17. РАЗМНОЖУВАЊЕ на
ВИРУСИТЕ
• Вируси се размножуваат на начин кој
е единствен во живиот свет
Клетката домаќин, по влегувањето на
вирусот во неа, произведува неколку
десетина до неколку стотини вирусни
нуклеински киселини и над илјада
протеински капсомери, а после тоа
овие делови се спојуваат во поголем
број вирусни честички.
18. ЛИТИЧКИ ЦИКЛУС
• Фази при размножување на
вирусите се
• адсорпција,
• пенетрација,
• декапсидација,
• синтеза на деловите на вирусот,
• созревање и
• Ослободување на вироните
