2. Praktika onak familia osorako
Hona hemen gurasoak jakin behar ditugun aholkuak:
• Interneti buruz hitz egin behar dugu gure seme-alabekin konfiantza
osoz.
• Seme-alabek pertsonala den informazioa ezin dela sarera igo jakin
behar dute.
• Ez legoke txarto ezagutzea gure seme-alabek sare sozialen bidez
egindako lagunak.
• Seme-alabek sarean legaltasunez nabigatzeko arauak ezagutu behar
dituzte.
• Interneten aurkitzen den informazioa ez dela egiazkoa izan behar
jakin behar dute. Gehienetan, informazioa jaso ordez,
desinformazioa jasotzen dugu.
• Gure seme-alaben ikastetxeak Interneten egindako abantailak
ezagutu behar ditugu.
• Ordenagailuaren aurrean ematen duten denbora mugatu behar dugu.
3. Aurki ditzakegun arriskuak
edota arazoak
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Pribatutasuna galdu
Phishing-a
Birusak
Spam-ak
Erosketak Interneten bidez
Zorizko jokoak
Kontaktuak Interneten bidez
Interneteko edukiak
4. 1.Pribatutasuna galdu
Noiz gertatzen da?
• Interneten informazio pertsonala sartzen dugunean;
argazkiak, bideoak, datuak…
Nola saihestu?
• Saiatu erabiltzailearen izena aldatzen erabilitako
zerbitzu desberdinetan (pasahitza, ordea, manten
dezakezu).
• Izena, helbidea, NANa, telefono zenbakia… ez eman
webgunea segurua dela jakin arte.
5. 2. Phishing-a
Zer da?
• Beste pertsona baten informazio pertsonala lortu (txartel
elektronikoaren kodea, esate baterako) iruzurrezko eran.
Nola gertatzen da?
• E-mail bat jasotzen duzu erakunde baten izenean
(normalean banku baten izena erabiltzen dute). Korreo
horretan erabiltzailearen datuak emateko eskatzen da.
Nola saihestu?
• Datuak eman baino lehen, deitu edo bisitatu e-mailaan agertzen den erakundea.
6. 3. Birusak
Zer egiten dute?
• Birusak, Gusanos edo Troyanos ere deitutakoak, hainbat
gaitz sor ditzakete: informazioa ezabatu, ordenagailuaren
kontrola hartu, informazio pribatua lapurtu…
Nola saihestu?
• Potentzia handiko antibirusa erabili. Saiatu antibirusa
aktualizatuta mantentzen.
7. 4. Spam-ak
Zer da?
• Zuk nahi gabe jasotzen duzun posta da. Normalean
iragarkiak izaten dira.
Nola saihestu?
• Ez legoke txarto sistema antispam bat izatea
(Internetetik jaitsi dezakezu edo posta elektroniko
webgunetik).
• Jasotako posta ezezaguna ez ireki. Hobe da posta
hauek eliminatzea eta blokeatzea.
8. 5. Erosketak Interneten bidez
• Interneten denetarik aurki dezakezu, baina non eros
daitekeen jakin behar da. Badaude oso fidagarriak diren
enpresak, baina ez da beti horrela izaten.
• Erosketan online egiteko hobe da 'PayPal' ordaintzeko
aukera erabiltzea.
• Gure seme-alabek ezin dutela ezer erosi gure baimenik
gabe jakin behar dute.
• Zerbait erosi baino lehen webgunearen segurtasuna
konprobatu behar dugu. Horretarako, Interneteko helbidea
https:// hasi behar da. Gainera, webguneren beheko
atalean giltzarrapo itxi bat agertu behar da.
9. 6. Zorizko jokoak
Zer da?
• Badaude fidagarriak diren webguneak, baina kontu
handiz nabigatu behar dugu.
Nola saihestu?
• Gure seme-alabek jokatzeko gogoa ez izateko, hobe da
guk
ez
jokatzea,
ez
Interneten,
ez
gure
egunerokotasunean.
• Saiatu kasinoak edo beste jokoak iragartzen diren
orrialdeetan ez sartzen.
10. 7. Kontaktuak Interneten bidez
• Gerta daiteke pertsona interes ezkutuekin kontaktatzea
gure seme-alabekin. Normalean, horrelako elkarrizketak
sare sozialen edo chat-en bidez gertatzen dira.
• Ondo legoke gure seme-alabek parte hartzen duten sare
sozialetan geuk ere izena ematea. Horrela jakingo dugu
webgune hori zertan datzan, ze jende mota dagoen...
• Jakinarazi behar diegu oso arriskutsua izan daitekeela
pribatua den informazioa ematea.
11. 8. Interneteko edukiak
• Interneten topa dezakegun informazioa oso zabala da. Badaude oso
arriskutsuak diren orrialdeak, esaterako, anorexia edo bulimia
bultzatzen dutenak, pornografia eskaintzen dutenak, xenofoboak
direnak...
• Saiatu behar gara Internet erabilera-kode bat sortzen guztion artean.
Bertan azalduko dugu zenbat denbora egongo da bakoitzak
ordenagailuaren aurrean.
• Filtro bat jar genezake informazio pornografikoa blokeatzeko.
• Umeentzako diren bilatzaileak
http://yahooligans.yahoo.com/
erabil
genezake,
esaterako,
• Noizean behin nabigatzailearen historia konprobatu.
• Erakutsi gure seme-alabei interesgarriak eta baliogarriak diren
webguneak.
