3. GENEZA UTWORU
Pomysł napisania powieści zrodził sie w
latach 30, bezpośrednio po udziale Orwella w
wojnie hiszpańskiej w 1936 r. Mógł się
przekonać czym jest komunizm w wydaniu
sowieckim.
Powieść powstała w 1943 r. Nietrudno
dostrzec analogie między historią zwierząt z
angielskiego folwarku a rozwojem
radzieckiego systemu totalitarnego.
Aż do końca wojny żadna z redakcji nie
chciała wydać powieści (wg jednego z
wydawców: “bajki o zwierzątach źle się
sprzedają”).
Po raz pierwszy ukazała się w Anglii w 1945r.,
a potem w Stanach Zjednoczonych. Przyniosła
pisarzowi duży rozgłos i niezależność
finansową od wydawców.
4. Inspiracje
“Po powrocie z Hiszpanii
rozważałem zdemaskowanie
mitu sowieckiego w opowiastce,
którą mógłby zrozumieć niemal
każdy. (...) Pomysł przyszedł mi
do głowy, gdy pewnego dnia
ujrzałem, jak może
dziesięcioletni chłopiec
prowadzi wąską ścieżką
potężnego konia pociągowego,
moszcząc zwierzę batem, ilekroć
tylko chiało ono zboczyć z
drogi.
Uderzyło mnie wtedy to, iż
ludzie wyzyskują zwierzęta
niemal tak samo, jak bogacze
proletariat”.
5. Temat utworu
Głównym tematem powieści jest historia rewolucyjnego
przewrotu ukazanego ze wszystkimi szczegółami.
Celem pisarza było obnażenie mechanizmów systemów
totalitarnych takich jak komunizm, ukazanie metod
dochodzenia do władzy i sposobów jej utrzymania.
6. Tytuł utworu
Tytuł – wydawałoby się dosłowny –
odsyła bezpośrednio do miejsca
wydarzeń – Folwarku Dworskiego,
który po przewrocie dokonanym przez
zwierzęta zmienia nazwę na “Folwark
Zwierzęcy” jako symbol zwierzęcych
marzeń o lepszym losie.
Ma on jednak podtekst ukryty:
folwark pana Jonesa stanowi alegorię
państwa pod władzą dyktatorskich
rządów, a sam właściciel uosabia
władcę o imperatorskich
skłonnościach.
Na końcu książki przywrócona zostaje
dawna nazwa folwarku, co świadczy o
zdeptaniu marzeń zwierząt przez
świnie i powrocie dawnej tyranii.
7. Gatunek
• Parabola - utwór paraboliczny to utwór "podwójny“, przy czym
najważniejsze są treści ukryte; czas akcji i miejsce są nieokreślone, a więc
uniwersalne; kondensacja (nadmiar) zdarzeń, fantastyka (zwierzęta o
ludzkich cechach są bohaterami = alegoria)
• Alegoria – motyw lub fabuła mające poza znaczeniem dosłownym stały,
(jednoznaczny) umowny sens przenośny.
• Antyutopia – (utopia negatywna) – utwór przedstawiający społeczeństwo
przyszłości, którego organizacja polega na ograniczaniu wolności
jednostki poprzez całkowite podporządkowanie jej systemowi władzy.
W “Folwarku ...” ideały głoszone przez Majora i jego wizja wymarzonej
farmy zostaną wypaczone przez świnie z uwagi na ułomność natury
zwierzęcej.
• Opowiastka satyryczna – utwór posługujący się karykaturą, groteską i
techniką krzywego zwierciadła w celu wyolbrzymienia i ośmieszenia
ukazywanych zjawisk, obyczajów, gru p lub stosunków społecznych. W
“Folwarku...” człowiek to twór podobny do świni.
8. Czas
i
miejsce
akcji
• Czas akcji nie jest ściśle określony.
• Miejsce akcji nie ma dokładnej konkretyzacji
geograficznej. Rzecz dzieje się gdzieś w Anglii na
folwarku dworskim, który niczym się nie
wyróżnia spośród sąsiednich farm.
• Nieokreślone miejsce i czas powodują, że
zdarzeniamogą dziać się wszędzie i zawsze,
a tym samym mają charakter uniwersalny.
• Akcja powieści rozpoczyna się wieczorem w
marcu (mowa Majora), w czerwcu w wigilę św.
Jana dochodzi do przewrotu i obalenia p.Jonesa.
• Akcja kończy się ukazaniem folwarku po latach,
gdy z zyje juz tylko kilka zwierząt, które
pamiętają czasy p.Jonesa.
9. Dlaczego utwór jest godny uwagi?
• jest znakomitą
alegorią życia w
państwie
totalitarnym
• ukazuje fenomen
zjawiska
nowomowy –
języka
totalitaryzmu
10. Sens i przesłanie
Powieść
ukazuje metody dochodzenia do władzy i sposoby jej
utrzymania
ukazuje etapy rewolucyjnego przewrotu
ukazuje metody zniewolenia społeczeństw
przestrzega przed ślepą wiarą w teorie w rodzaju
animalizmu (stworzone przez władzę by kontrolować
ludzi)
stanowi satyrę na system komunistyczny Rosji
Radzieckiej i totalitaryzm w ogóle
11. Postaci jak typy• Świnie – symbolizują elitę rządzącą; są leniwe, łakome, lubią dostatek i mają
skłonności przywódcze
• Psy – stanowią aparat policyjny, są z natury agresywne, posłuszne, wierne i
bezgranicznie oddane wodzowi; pomagają utrzymać dyscyplinę i terror
• Kury – opozycjonistki, próbują się buntować, ale robią tylko dużo wrzasku
• Gęsi – są najbardziej tchórzliwe, bojaźliwe i posłuszne
• Owce – symolizują głupotę, bezmyślność i bezbronność
• Kot – największy indywidualista, uosabia inteligencję, która pozwala mu
trafnie analizować sytuację; nie śpiewa hymnów na cześć władcy, ale także mu
się nie sprzeciwia, bywa zawsze pośrodku, poza przywilejami i represjami
• Koń – stanowi alegorię siły fizycznej, pracowitości, lecz także głupoty i
karności
12. Napoleon
Napoleon - bezwzględny przywódca, mający silny charakter
i umiejący postawić na swoim. Nie ma zbyt wielkich
zdolności, ale potrafi przekonać innych do swojego zdania.
Podobnie jak Snowball, z którym początkowo
współpracował, był zwolennikiem teorii Majora,
współtworzył zasady Animalizmu. Potrafił czytać i pisać,
zaliczał się do nielicznych zwierząt wykształconych.
Z łatwością pozyskiwał zaufanie innych zwierząt, które
ślepo wypełniały jego polecenia.
W jego sposobie bycia i postępowania dość szybko
uwidoczniły się negatywne cechy, takie jak: przebiegłość,
egoizm, nieuczciwość i podstępność. Gardzi in.
zwierzętami, zaczyna łamać zasady Animalizmu.
Napoleon dążył do władzy absolutnej i wprowadzenia
dyktatury, doskonale manipulował innymi zwierzętami,
wykorzystując propagandę i zastraszanie. Pragnął
zaszczytów, tytułów i nieograniczonej władzy, którą
ostatecznie zdobył dzięki specjalnie wytresowanym psom i
wypędzeniu w folwarku największego rywala – Snowballa.
13. Snowball• To energiczny, pomysłowy knur, zacięty w walce,
aktywny, inteligentny; stanowił zagrożenie dla
Napoleona. Przewyższał go mądrością, był bardziej
ruchliwy i wygadany, choć nie miał tak silnego
charakteru jak Napoleon.
• doskonały strateg już w chwili buntu zwierząt, którymi
potrafił doskonale dowodzić, a w czasie obrony folwarku
i bitwy wykazał się walecznością i odwagą, narażając
własne życie.
• podobnie jak Napoleon był zwolennikiem sprawowania
władzy przez świnie, lecz zabiegał o polepszenie życia
innych zwierząt i przestrzegał zasad Animalizmu,
uważając, że wszystkie zwierzęta są równe.
• pogłębiał swoją wiedzę, czytając książki, planował
wprowadzenie ulepszeń w folwarku. Podjął walkę z
analfabetyzmem i zaplanował budowę wiatraka.
• Snowball jest zmuszony opuścić folwark. Odtąd będzie
obwiniany o wszystkie niepowodzenia zwierząt, jego
dobre imię zostanie zbrukane, a on sam zostanie
okrzyczany zdrajcą i wrogiem publicznym nr 1.
14. Squealer
• “Squeal” znaczy: “pisk, kwik”, zaś
“squealer” – kapuś” , “krzykała”.
• Squealer to minister propagandy,
wspaniały mówca, wyzuty z moralności,
siejący propagandę wśród zwierząt.
Mówiono o nim, że potrafi białe uczynić
czarnym.
• To on dopisywał do Siedmiu
Przykazań odpowiednie dodatki i
przekłamywał historię, udowadniając
zwierzętom , że są szczęśliwe i żyje im
się lepiej niż za czasów Jonesa. Pomaga
budować kult Napoleona i utrzymać
tyrańską władzę.
15. Boxer Mollie
• Boxer – koń pracujący najwięcej na
całym folwarku. Jego dewizą było
„Będę pracował więcej” i „Napoleon ma
zawsze rację”.
• Całkowicie oddany idei Animalizmu.
Symbolizuje ludzi oddanych
systemowi, pracowitych; można go
porównać do stachanowców, którzy
wyrabiali 200% normy.
• Koniec Boxera jest tragiczny – z
przepracowania choruje i jest potem
oddany przez świnie do uboju u
rzeźnika.
• Mollie – klacz tęskniąca za
ludźmi, lubiąca kostki cukru i
wstążki w grzywie.
• Nie chciała pracować, nie była
zainteresowana wolnością ani
żadnymi innymi ideałami
Animalizmu, myślała tylko o
dobrobycie.
• Ucieka do ludzi z pobliskiego
folwarku.
16. Etapy tworzenia systemu
totalitarnego
1) Głoszenie ideałów (w warunkach tyranii)
2) Powstanie przeciwko wrogowi,
3) Początkowa równość i sielanka
4) Wyodrębnienie nowej arstokracji (przywileje)
5) Rywalizacja o wpływy
6) Odsunięcie niewygodnych jednostek od władzy
7) Stopniowe odchodzenie od początkowych ideałów
8) Terror i pogorszenie sytuacji obywateli
9) Całkowite upodobnienie się do wroga
17. Republika zwierząt
wg Majora
Zwierzęta żyją w nędzy, są wyzyskiwane przez ludzi
Gdy są już niepotrzebne, zabija się je
Życie każdego zwierzęcia jest niekończącym się pasmem
zniewolenia i upodlenia.
Człowiek odbiera im owoce ich pracy
Człowiek nie jest dobroczyńcą, ale prawdziwym wrogiem
Usunięcie człowieka jest jedyną szansą na obalenie jego tyranii
Major nakłania zwierzęta do:
• przygotowania powstania przeciw Jonesowi
• przekazywanie tych idei następnym pokoleniom
• braterstwa, jedności i solidarności
• Hymn „Zwierzęta Anglii” - zapowiedź wolności, chwały i
przyszłego zwycięstwa zwierząt nad człowiekiem
18. Animalizm
SIEDEM PRZYKAZAŃ
• Wszystko, co chodzi na dwóch nogach, jest wrogiem.
• Wszystko, co chodzi na czterech nogach lub ma skrzydła
jest przyjacielem.
• Żadne zwierzę nie będzie nosić ubrania.
• Żadne zwierzę nie będzie spać w łóżku.
• Żadne zwierzę nie będzie pić alkoholu.
• Żadne zwierzę nie zabije innego.
• Wszystkie zwierzęta są równe.
Tak oto rozpoczęły się rządy z w i e r z ą t nad
gospodarstwem i ich praca na w ł a s n y użytek...
19. System po latach
• Żadne zwierzę nie będzie spać w łóżku z p r z e ś c i e r a d ł a m i.
• Żadne zwierzę nie będzie pić alkoholu b e z u m i a r u.
• Żadne zwierzę nie zabije innego b e z p o w o d u.
• Wszystkie zwierzęta są równe,
ale niektóre zwierzęta są r ó w n i e j s z e od innych.
• Cztery nogi: dobrze, dwie nogi: l e p i e j!
21. Pierwowzory przywódców
• Napoleon – bezwzględny przywódca, mający silny charakter i posługujący się terrorem
(psy). Jego pierwowzorem był Józef Stalin
• Snowball – energiczny, pomysłowy knur, aktywny, inteligentny, niewygodny rywal
odsunięty od władzy. Jego pierwowzorem był Lew Trocki
• Stary Major – ojciec-założyciel, inspirator i autor idei Animalizmu. Przekazał tę ideę
reszcie zwierząt; została potem wypaczona. Jego pierwowzorem był Karol Marks
• Squealer – „krzykaczka”, minister propagandy, wspaniały mówca. Jego pierwowzorem
był Mołotow.
22. Symbolika postaci
Boxer – koń pracujący najwięcej na całym folwarku. Symbolizuje ludzi oddanych
systemowi, pracowitych; stachanowców, którzy wyrabiali 200% normy.
Mollie – może symbolizować ludzi, którzy uciekli z Rosji na Zachód.
Benjamin – osioł, nastawiony cynicznie do rewolucji i zmian. Jego pierwowzorem
był podobno sam George Orwell.
Kruk Mojższesz – stojący z boku, opowiadający zwierzętom o raju zwierząt.
Można utożsamiać go z księdzem lub innym przywódcą religijnym.
