Innovatie in de zorg van ist naar soll met de ippov methode - college fontys
Assisted living-slideshare
1. Assisted living bij
thuiswonende ouderen
Lara Beunen
Tom Delattin
Hanne Op de Beeck
Silvie Van de Weyer
Jonas Goossens
Jolien Maes
Eline Peers
Nils Sleurs
2. Inleiding - Probleemstelling
• Vergrijzing van de maatschappij
○ 21% 65-plussers in 2025
○ bijna 3% 85-plussers in 2025
• Plaatstekort in woonzorgcentra
○ 150.000-177.000 nodig in 2025
○ Tot 3500 nieuwe bedden/jaar
• Toenemende gezondheidskost
Oplossing: Domotica in zorgsector kan verhuis naar WZC
uitstellen
Domotica = “het domein van huisautomatisering”
Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg
3. Inleiding
Ouderen van nu en hun familieleden
Is er een verband tussen de subjectieve
hulpbehoevendheid enerzijds en anderzijds het
gebruik en de behulpzaamheid van domotica bij
thuiswonende ouderen en hun familieleden?
Assisted living bij thuiswonende ouderen:
2 onderzoeken met verschillende populatie
Toekomstige ouderen
Welke aanpassingen, op vlak van domotica, zijn de
ouderen van de toekomst bereid te doen om op
termijn langer zelfstandig thuis te blijven wonen?
Welke domotica spreken hiertoe aan?
4. Onderzoeksvraag
Assisted living bij thuiswonende ouderen:
Is er een verband tussen de subjectieve
hulpbehoevendheid enerzijds en anderzijds het
gebruik en de behulpzaamheid van domotica bij
thuiswonende ouderen en hun familieleden?
5. Methoden
Onderzoeksopzet
• Enquête: navragen van
○ Profiel
○ Objectieve hulpbehoevendheid
○ Subjectieve hulpbehoevendheid d.m.v. schaal
○ Domotica-toepassingen op 4 domeinen voor gebruik,
kennis en hulp
13. Resultaten - Welke factoren beïnvloeden de schaal?
• Familieleden van de ouderen
○ Schaal beïnvloed door:
■ Thuissituatie
■ Ontvangen zorg
■ (Leeftijd)
■ (Toegang tot internet)
14. Resultaten - Relatie tussen schaal en toepassingen
• Familieleden van de ouderen
o Relatie tussen schaal en
Behulpzaamheid pilverdeler
Gebruik van lichtsensor en videogesprek
15. Resultaten - Relatie tussen schaal en toepassingen
• Ouderen
o Geen significante relatie tussen schaal en toepassingen
o Verband tussen kennis - gebruik en kennis – hulp
• Kennis - Gebruik
o Toepassing gekend, openstaan voor gebruik
• Uitzondering: Oscar Senior
o Toepassing niet gekend, na korte info, ook openstaan voor
gebruik
• Uitzondering: Oscar Senior en videogesprek
16. Resultaten - Relatie tussen schaal en toepassingen
• Kennis - Hulp
o Toepassing gekend, beschouwen als een hulp.
• Uitzondering: Oscar Senior.
o Toepassing niet gekend, na korte info, beschouwen als hulp.
• Uitzondering: Oscar Senior en videogesprek
17. Discussie - Familieleden van ouderen
• Verschillende verbanden aangetoond
○ Schaal – behulpzaamheid pilverdeler
○ Schaal – gebruik lichtsensor, videogesprek
• Meer correcte inschatting van schaal
• Betere kennis van domotica tov ouderen zelf
○ vnl apps (videogesprek, Medapp)
○ verklaring: meer gebruik in dagelijks leven?
18. Discussie - Ouderen
• Geen aangetoonde verbanden
• Mogelijke verklaringen
o Zichzelf lager scoren op schaal
o Geen subjectieve behoefte aan domotica
• negatieve stigmatisatie
• perceptieverschil oudere - ontwikkelaar
o Leeftijd
• inspanningsvermogen
• invloed op aanvaarding van technologie
o Complexiteit van technologie
• oplossing: trainingsprogramma’s, infosessies, geïndividualiseerde
hulp
o Psychologische levenskwaliteit
19. Conclusie
Ouderen
• Geen verband schaal - hulp en gebruik
• Kennis gemiddeld
Familieleden
• Verband schaal - hulp en gebruik
• Kennis opmerkelijk beter dan bij ouderen
Toekomst
• Toenemende vergrijzing, tekorten in WZC, hoge kosten
• Domotica kan hulp bieden
→ Nood aan sensibilisering
→ Verder onderzoek naar verklaring moeilijke implementatie.
20. Ouderen van nu en hun familieleden
Is er een verband tussen de subjectieve
hulpbehoevendheid enerzijds en anderzijds het
gebruik en de behulpzaamheid van domotica bij
thuiswonende ouderen en hun familieleden?
Assisted living bij thuiswonende ouderen:
2 onderzoeken met verschillende populatie
Toekomstige ouderen
Welke aanpassingen, op vlak van domotica, zijn de
ouderen van de toekomst bereid te doen om op
termijn langer zelfstandig thuis te blijven wonen?
Welke domotica spreken hiertoe aan?
21. Onderzoeksvraag
• Welke aanpassingen, op vlak van domotica, zijn de
ouderen van de toekomst bereid te doen om op termijn
langer zelfstandig thuis te blijven wonen?
• Welke domotica spreken hiertoe aan?
22. Methode
• Verkenning van het onderwerp
• Literatuuronderzoek
o Werkingsmechanisme
o Haalbaarheid (praktisch – financieel)
o Nut van domotica
• Focus op thema’s veiligheid & ADL
• Enquête
• Brochure o.b.v. resultaten
23. Enquête
• Doel: inzicht verkrijgen in
o Interesse voor domotica
o Bereidwilligheid tot aanpassingen in huis
o Welke domotica hiertoe het meest aanspreken
24. Criteria enquête
• Inclusie:
o Leeftijd: 55 t.e.m. 69 jaar
o Zelfstandig thuiswonend
o Geen thuisverpleging
o Geen maaltijden
o Geen gezinshulp
o Geen hulp met boodschappen
• Exclusie:
o Langdurig chronisch zieken
o Beperkte zelfredzaamheid
27. Indeling enquête
• Bijkomende stellingen
o Domotica zal mij helpen langer thuis te kunnen wonen
o Domotica zal de veiligheid in mijn huis verhogen
o Ik zou graag domotica willen
uitproberen
o Hoeveel geld bent u bereid uit te geven aan domotica
om thuis te kunnen blijven wonen?
o Zijn er zaken die voor u het gebruik van domotica
ontmoedigen?
33. Multivariate analyse
• Thuis wonen in de toekomst t.o.v. domotica m.b.t.
toepassingen veiligheid
=> Geen significant verband gevonden
• Thuis wonen in de toekomst t.o.v. domotica m.b.t.
toepassingen ADL
=> Geen significant verband gevonden
• Thuis wonen in de toekomst t.o.v. Houding m.b.t. domotica
=> Geen significant verband gevonden
34. Discussie
• Welke aanpassingen, op vlak van domotica, zijn de
ouderen van de toekomst bereid te doen om op termijn
langer zelfstandig thuis te blijven wonen?
=> vooral interesse in weinig ingrijpende toepassingen
35. Discussie
• Welke domotica spreken hiertoe (het meest) aan?
o Rookmelder
o Valarmband
o Personenalarm
o Nachtroute-verlichting
o Veiligheidssysteem kookplaat
=> Hierop werd brochure gebaseerd
36.
37.
38. Discussie
• Houding t.o.v. domotica
o Interesse in gebruik
o Voordeel qua veiligheid
o Slechts minderheid denkt hierdoor langer thuis te
kunnen blijven!
=> Er spelen nog andere factoren mee
39. Conclusie
• Er is een plaats voor domotica in onze samenleving
• Domotica dient meer onder aandacht gebracht
• Verder onderzoek nodig naar
o Andere factoren die bepalen of oudere thuis kan blijven
o Manieren van eenvoudig installeren
o Financiële ondersteuning (persoonsvolgend budget)
Huidig demografisch onderzoek heeft aangetoond dat de wereldbevolking snel veroudert. In 2025 zal de wereldbevolking uit 21% senioren. Daarnaast wordt het aantal 85-plussers in 2025 op 3% geschat.
Momenteel is er al een plaatstekort voor ouderen in de WZC. Door de toenemende vergrijzing zal dit probleem enkel toenemen. Zo zal er in 2025 150000-177000 bedden nodig zijn, wat wil zeggen dat er jaarlijks 3500 nieuwe bedden moeten bijkomen.
Daarnaast gaat dit uiteraard gepaard met een toename van de kost van de gezondheidszorg, gezien de ouderen meer zorgnood hebben.
Er is dus dringend een oplossing nodig voor dit opkomend probleem.
Naast goede thuiszorg, lijkt domotica een extra hulp te zijn om de verhuis naar het woonzorgcentra uit te stellen.
We zijn 2 groepen met als onderwerp Assisted living bij thuiswonende ouderen.
Er zijn 2 verschillende onderzoeken gebeurd met elk een andere populatie.
De eerste groep heeft zich gericht op de thuiswonende ouderen en un familieleden.
De andere groep heeft als populatie de toekomstige ouderen. Zij zullen straks hun onderzoek voorstellen.
1) Uit literatuur blijkt dat er in Belgie nog onvoldoende gebruik wordt gemaakt van domotica in de thuiszorg. In andere landen, zoals Nederlands, Amerika en Japan (eerste onderzoek) staat domotica veel verder.
Onze hoofdonderzoeksvraag gaat met name over het verband tussen de subjectieve hulpbehoevendheid en de bereidheid tot gebruik van de toepassingen en inschatting van de behulpzaamheid van de toepassingen. Dit omdat wij inschatten dat de belangrijkste factor die beslist of mensen domotica gaan gebruiken of niet wellicht hun eigen beeld is omtrent de nood aan hulp/zorg. Dit hebben we uitgewerkt om te kunnen bekijken of deze factor daadwerkelijk een invloed heeft op de moeilijke implementatie van domotica of niet en of dit dus een mogelijke verklaring zou kunnen zijn.
2) Verder hebben we de kennis omtrent verschillende domotica-toepassingen bevraagd.
- Profiel: leeftijdscategorie, opleidingsniveau, beroep, beschikbaarheid van internet, aanwezigheid en aantal van chronische ziekten
-Objectieve hulpbehoevendheid: aanwezigheid van professionele en niet professionele zorg
-Subjectieve hulpbehoevendheid: hoe hulpbehoevend vinden de ouderen zichzelf?
Ze scoorden zichzelf mbv een schaal van 0 tot 10
0: helemaal niet hulpbehoevend
10: volledig hulpbehoevend
Dit zijn de verschillende toepassingen die bevraagd zijn. Zijn er toepassingen die ik nog kort even moet toelichten?
De alarmband is een armband die de oudere kan dragen en die de oudere hulp biedt wanneer hij gevallen is. Bij een val en nood aan hulp, kan hij deze activeren d.m.v. de drukknop en zal de ingestelde hulplijn (familielid, buurman,...) verwittigd worden. Zo kan er sneller hulp geboden worden en complicaties van een val (pneumonie, overlijden...) voorkomen worden.
De lichtsensor is verlichting op basis van een bewegingssensor dat vallen zou moeten voorkomen.
Als hulp voor medicatie-inname geven we 2 voorbeelden weer: de pilverdeler en de Medapp. De pilverdeler is een automatische medicijndoos en -wekker. Deze wekker kan tot 4 keer per dag afgaan zodat de oudere weet dat het tijd is om zijn medicatie te nemen. Het alarm zal pas stoppen als de tablet door de oudere uit de medicijndoos gehaald wordt. Medapp is een gratis applicatie voor de smartphone/tablet. Men kan hierbij gebruik maken van wekkers, bijsluiters, dagboek of medisch dossier.
De kookplaatbewaker is een toepassing die valt onder de groep supervisie. Dit is een toepassing die de kookplaat automatisch uitschakelt wanneer deze te lang aanstaat. De kookplaatbewaker reageert echter niet op normale kookactiviteiten maar enkel op mogelijk gevaarlijk gebruik.
Skype en Facetime zijn toepassingen die gebruikt worden door middel van een internetverbinding en een personal computer (desktop/smartphone/laptop/tablet). Men kan via deze toepassingen met anderen een videogesprek aangaan waardoor de oudere zich minder eenzaam kan voelen.
Ook Oscar senior is een applicatie die zich hierop toespitst. Het is een eenvoudige applicatie waardoor de oudere met 1 druk op een toets verbinding heeft met vrienden en familie. Daarnaast zijn er ook spelletjes, het laatste nieuws, de weersverwachting en nog andere mogelijkheden op beschikbaar.
Daarnaast werd er gepeild naar de kennis van de verschillende toepassingen.
Daaronder werd een korte uitleg gegeven van de toepassing voor de mensen die de toepassing niet kenden.
Daarna werd er gevraagd: “Zou u de toepassing willen gebruiken?” en “Kan de toepassing u een hulp bieden?”
Enquêtes werden aangeboden aan de hulpbehoevende ouderen ≥ 60 jaar en aan de informele verzorgers ≥ 40 jaar. Deze werden aangesproken via dienstencentra, sociale media en openbare aangelegenheden.
Als uitkomstmaten….
Hier zien we de verdeling van de leeftijdscategoriën van de ouderen die bevraagd werden en de leeftijden van de zorgbehoevende ouderen volgens de familieleden. Zowel bij de ouderen als bij de ouderen van de familieleden bestond het grootste aandeel van de populatie uit ouderen tussen de 71-80 jaar.
Uit deze figuren kan geconcludeerd worden dat de kennis van domotica binnen de gezondheidszorg beter gekend is door de familieleden van de zorgbehoevende oudere dan door de oudere zelf.
Men kan zien dat de apps en de kookplaatbewaker het minst gekend zijn bij de ouderen.
Uit de volgende figuren kan men concluderen dat zowel de oudere als het familielid domotica wel willen gebruiken. Het potentieel gebruik is iets hoger bij de familieleden dan bij de ouderen.
Opnieuw ziet men een verminderde interesse in apps zowel bij de oudere als het familielid. Videogesprekken spreken beide populaties minder aan.
Deze grafieken beantwoorden de vraag: “Zou de toepassing u een hulp kunnen bieden op het gebied van vallen, supervisie, medicatie-inname, sociale isolatie?”.
Ook met betrekking tot het bieden van hulp blijft de inschatting laag bij de apps en het videogesprek, dit is opnieuw gelijklopend bij de oudere als het familielid.
Eerst bekeken we welke factoren een invloed hebben op de schaal. Wat bepaalt de subjectieve inschatting van hulpbhoevendheid door de familieleden door ouderen?
Daar zien we dat de thuissituatie, de ontvangen zorg en in mindere mate de leeftijd en toegang tot internet een effect hebben op de schaal.
De relatie tussen de schaal en de thuissituatie toont aan dat de ouderen die in een woonzorgcentrum wonen, slechter gescoord worden op de schaal van hulpbehoevendheid door hun familieleden.
Er werd geen significant verband aangetoond tussen de subjectieve hulpbehoevendheid en het beroep van de oudere. Noch was er een verband tussen de subjectieve hulpbehoevendheid en de kennis van domotica.
Bij de ouderen konden er geen beinvloedende factoren op de subjectieve hulpbehoevendheid (schaal) aangetoond worden.
Daarna trachten we onze onderzoeksvraag te beantwoorden en dus de relatie tussen de subjectieve hulpbehoevendheid en het gebruik en de behulpzaamheid van de verschillende toepassingen te bepalen.
Allereerst bekeken we dit bij de familieleden van de ouderen.
Hier zien we dat er enkel een significante relatie bestaat tussen de schaal en de behulpzaamheid van de pilverdeler Daarnaast is er ook een significante relatie tussen de schaal en het gebruik van de lichtsensor en het videogesprek. Er werd geen relatie aangetoond met de andere toepassingen.
Bij ouderen blijkt er geen significante relatie te bestaan tussen de subjectieve hulpbehoevendheid en het gebruik en de behulpzaamheid van de verschillende toepassingen.
Dit wil dus zeggen dat hoe hulpbehoevend ze zichzelf vinden geen effect heeft op of ze de toepassing willen gebruiken of ze de toepassing behulpzaam vinden.
Daarom bekeken we verder of kennis bij ouderen bepaalt of ze het gebruiken of ze het behulpzaam vinden.
Als de toepassing gekend is, willen de ouderen die ook gebruiken.
Dit geldt voor de meeste bevraagde toepassingen, namelijk de sensor, de alarmband, de pilverdeler, de MedApp, kookplaatbewaker en het videogesprek.
Oscar Senior is de enige toepassing die men niet wilt gebruiken, ook al kent men de toepassing. Slechts een derde van de ouderen die deze toepassing kent, wilt het ook gebruiken.
Als de ouderen de toepassing niet kennen, blijkt dat ze na een kennismaking met de toepassing wel openstaan voor het gebruik ervan.
Een uitzondering hierop is Oscar Senior en het videogesprek. Deze toepassingen willen de ouderen ook niet gebruiken nadat ze ermee hebben kennisgemaakt.
Wanneer de toepassing gekend is, zien de ouderen het als een hulp.
Dit geldt voor de meest bevraagde toepassingen, namelijk de sensor, de alarmband, de pilverdeler, de MedApp, kookplaatbewaker en het videogesprek.
Ook hier is Oscar Senior de enige toepassing waarvan men dacht dat het geen hulp zou kunnen bieden, ook al was de toepassing gekend. Wanneer deze applicatie gekend is, ziet 50% deze wel als een hulp en 50% niet.
Wanneer toepassing niet gekend is, en na een korte toelichting van de toepassing, achten de ouderen deze toch behulpzaam.
De enige uitzonderingen hierop zijn Oscar Senior en het videogesprek.
In dit artikel toonden we aan dat er een verschillende verbanden zijn
(tussen de subjectieve hulpbehoevendheid (schaal) en de behulpzaamheid en de bereidheid tot het gebruiken van domotica bij de familieleden van de hulpbehoevende oudere maar niet bij de ouderen zelf.
Er werd een verband aangetoond tussen de subjectieve hulpbehoevendheid en de behulpzaamheid van de pilverdeler.
Daarnaast is er ook een relatie tussen de subjectieve hulpbehoevendheid en het gebruik van de lichtsensor en het videogesprek. Hiervoor hebben we echter geen verklaring.)
Familieleden hebben een objectiever inzicht in de gezondheidstoestand van de ouderen en maken een meer correcte inschatting op de subjectieve hulpbehoevendheid (schaal). Vaak zetten zij aan tot regelen van thuishulp.
Daarnaast werd opgemerkt dat de kennis van domotica bij de familieleden beter is dan bij de ouderen zelf. Vooral de apps (videogesprek, MedApp) zijn beter gekend bij de familieleden. Dit komt wellicht omdat zij hiermee meer vertrouwd zijn in het dagelijkse leven.
Bij de ouderen is er geen significante relatie tussen de subjectieve hulpbehoevendheid, de inschatting van behulpzaamheid en het gebruik van domotica.
Er zijn verschillende mogelijke verklaringen uit de literatuur:
Mogelijks kan dit verklaard worden door het gegeven dat ouderen zich subjectief beter inschatten op de schaal van hulpbehoevendheid. Dit wordt ook aangetoond in de resultaten van de enquete (Bijlage 7). Ze scoren zichzelf laag op de schaal terwijl ze toch thuishulp krijgen. Dit geeft aan dat ze zich mogelijk ook te goed inschatten om domotica in de thuiszorg te gebruiken.
Een andere mogelijke verklaring is dat er geen subjectieve behoefte is tot het gebruik van domotica. Dit wordt in de literatuur beschreven met de termen ‘perceived care need’ en ‘subjective care need’. Het zorgt voor een negatieve stigmatisatie van de ouderen. Er is echter een perceptieverschil tussen de hulpbehoevende en de ontwikkelaars van de domotica technologie. De ontwikkelaars hebben een einddoel in hun gedachten (bv. goed innemen van medicatie), maar houden hier geen rekening met de noden en de wensen van de hulpbehoevende ouderen. Deze is vaak technofoob en heeft ook te kampen met ouderdomsverschijnselen zoals bijvoorbeeld beperkingen in het geheugen, de visus, de motoriek. [13]
Leeftijd zou mogelijk een effect kunnen hebben op het gebruik van domotica. Een toename in leeftijd wordt geassocieerd met een hoger inspanningsvermogen om hetzelfde doel te bereiken. [14] Deze studie van Venkatesh et al. onderzocht de factoren (zoals leeftijd, geslacht, …) die van invloed waren op de aanvaarding van informatietechnologieen in de algemene bevolking en in de academische en de bedrijfswereld. Mogelijk schieten deze modellen van acceptatie van ‘algemene’ ICT-technologieen tekort om de problemen rond acceptatie op het gebied van domotica in de ouderenzorg te kunnen verklaren. [15]
De complexiteit van de technologie kan mogelijk ook een verklaring vormen voor de moeilijke implementatie van domotica. Er zijn vaak vele betrokken partijen (leveranciers, informatici, monteurs, centrale-medewerkers, …) en ingewikkelde technologieen nodig om deze domotica vlot te laten werken. [15] Mogelijk bieden trainingsprogramma`s en infosessies een oplossing om het idee omtrent het gebruik van deze domotica bij ouderen positief te kunnen veranderen en om de zelfredzaamheid met betrekking tot het gebruik en het effect van deze domotica te verbeteren. [2],[14],[15]
Een andere mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat ‘psychologische’ levenskwaliteit een grote impact heeft op de acceptatie van domotica en dat dit onvoldoende opgenomen is in de ‘subjectieve zorgnood’ zoals dit bevraagd werd in onze enquete [16].
De conclusie van dit onderzoek is dat
er geen verband is tussen de subjectieve hulpbehoevendheid (schaal) enerzijds en de behulpzaamheid en het gebruik van domotica bij ouderen anderzijds. De kennis van domotica bij ouderen is slechts gemiddeld. Er bestaat ruimte voor verbetering.
er bij de familieleden van de ouderen wel een significant verband tussen de subjectieve hulpbehoevendheid (schaal) en de behulpzaamheid en de bereidheid tot het gebruik van domotica. De kennis van domotica bij de familieleden is opmerkelijk beter dan bij de ouderen.
Naar de toekomst toe
Gezien de toenemende vergrijzing van de bevolking, hoge gezondheidskosten en tekorten in de woonzorgcentra is er nood aan een oplossing.
Domotica kan een hulp bieden om hulpbehoevende ouderen langer thuis te laten wonen.
Omwille van een opmerkelijk tekort aan kennis over domotica is het belangrijk in te zetten op sensibilisering bij de ouderen en de familieleden.
Verder onderzoek is nodig om de ontbrekende schakel te vinden die een verklaring kan zijn voor de moeilijke implementatie.
Wij hebben ervoor gekozen om ons te richten tot de ouderen van de toekomst. Naar eigen ervaring lijken mensen rond de leeftijd van 60 jaar al vertrouwd met tablets en smartphones. We vroegen ons af of deze generatie meer open staat voor het gebruik van nieuwe technologieën.
In het opzet van onze studie, werd vertrokken vanuit volgende onderzoeksvragen:
Welke aanpassingen, op vlak van domotica, zijn de ouderen van de toekomst bereid te doen om op termijn langer zelfstandig thuis te blijven wonen?
Welke domotica spreken hiertoe het meest aan?
Om een antwoord te vinden op de vraag welke domotica er momenteel op de markt zijn, werd er een verkennende literatuurstudie uitgevoerd. Er werd gezocht naar moderne technologieën en toepassingen om ouderen langer thuis te laten wonen en functioneren. De aandacht ging hierbij uit naar de thema’s veiligheid en activiteiten van het dagelijks leven, met bijkomende focus op werkingsmechanisme, haalbaarheid van ingebruikname en financiële belasting voor de oudere. We hebben gezocht via Pubmed en Google.
Op basis van de gegevens uit de literatuur en de haalbaarheid van de verschillende toepassingen, werd een enquête opgesteld en a.h.v. de resultaten van de enquête werd een brochure opgesteld die op een later moment in de presentatie verder zal worden besproken.
Deze veldstudie had als opzet inzicht te verkrijgen in welke van voorgestelde aanpassingen ouderen van de toekomst bereid zijn te doen met als doel langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen, alsook om een overzicht te krijgen welke domotica hier het meest toe aanspreken.
Met behulp van deze vragenlijst werden toekomstige ouderen, tussen 55 en 69 jaar, bevraagd. Inclusiecriteria waren momenteel zelfstandig thuis wonen, zonder thuisverpleging of gezinshulp, en zelfstandig kunnen instaan voor boodschappen en maaltijden. Exclusiecriteria waren langdurige chronische ziekte en beperkte zelfredzaamheid.
De enquête werd voorafgegaan door een korte uitleg over onze enquête. O.a. leeftijd, geslacht, opleidingsgraad werden bevraagd, Er werd gevraagd om voor elk aangehaald onderwerp aan te geven of dit in de toekomst een probleem zou kunnen vormen om thuis te blijven wonen. Vervolgens werden er technologische oplossingen aangeboden voor deze problemen met telkens een kleine beschrijving. Naast de vragenlijst bevatte onze enquête ten slotte ook nog een informed consent.
Deze staat hier op de slide ingedeeld in veiligheid en ADL, enkele zitten in de grijze zone tussen beide.
Nadien kwamen er nog enkele bijkomende stellingen.
Om te komen tot een gevarieerde studiepopulatie, werden de vragenlijsten op verschillende locaties afgenomen, namelijk via huisartsen en kinesisten in Limburg, Antwerpen en Vlaams-Brabant. Daarnaast werd de enquête verspreid via het forum van SeniorenNet. De enquête werd zowel elektronisch als op papier aangeboden. Het online formulier werd opgemaakt en ter beschikking gesteld via Google Formulieren. Men kon deze online versie eveneens bereiken via een QR code, gegenereerd via een open source QR code generator, die via kaartjes (bijlage 4) ter beschikking werd gesteld.
Er werden in totaal 130 enquêtes ingevuld, waarvan 49 papieren en 81 online versies. Hiervan werden er 89 weerhouden en 41 vragenlijsten geëxcludeerd: 25 op basis van leeftijd, twaalf op basis van zorgbehoefte en vier omwille van weigering tot deelname aan de volledige vragenlijst (zie flowchart 1).
De deelnemers aan de enquête waren vrij uniform verdeeld qua leeftijd, geslacht en scholingsgraad. Zoals onze in- en exclusiecriteria vereisen woont iedereen zelfstandig thuis. Met betrekking tot de toekomstige woonsituatie wou 82.0% op latere leeftijd het liefst thuis wonen. Bij de ondervraagden maakte 82% gebruik van een tablet en/of smartphone, dit bevestigt ons vermoeden dat we eerder al uitten, dat het gebruik al courant is in deze groep.
Volgende grafiek toont voor elk van de bevraagde domotica het gebruik en de interesse.
De meest gebruikte toepassing bij de ondervraagde populatie was de rookmelder gevolgd door het inbraakalarm en de nachtroute-verlichting met respectievelijk.
De meeste interesse ging, in oplopende volgorde, uit naar het veiligheidssysteem voor de kookplaat, het personenalarm, de valarmband, de nachtroute-verlichting en de rookmelder met respectievelijk. Opvallend is wel dat er in deze studiegroep zeer weinig interesse is voor de badlift.
Uiteindelijk zei 46.1% van de ondervraagden dat domotica hun zou kunnen helpen om langer thuis te kunnen blijven, 80.9% zei dat domotica de veiligheid thuis kan verhogen en 86.5% wou daadwerkelijk domotica uitproberen (zie tabel 2).
Bij het overlopen van de resultaten konden we concluderen dat de toepassingen waar het meeste interesse voor was vooral toepassingen zijn die weinig ingrijpende veranderingen vereisen.
De vijf vormen van domotica die het meeste aanspreken, zijn reeds aangehaald en dit zijn systemen die geen ingrijpende veranderingen vereisen in de woning.
Domotica zijn nog weinig bekend bij het brede publiek. De overgrote meerderheid van de ondervraagden uit de wens om thuis te blijven wonen op oudere leeftijd. Er lijkt dus wel degelijk een plaats voor domotica in onze samenleving. Hier zien we eventueel een rol weggelegd voor de ziekenfondsen om meer en laagdrempeliger domotica aan te bieden. Ook artsen kunnen domotica meer onder de aandacht brengen. In dit verband ontwikkelden we een brochure met de vijf domotica-systemen waarvoor de meeste interesse geuit werd. Deze brochure (zie bijlage 5) zou o.a. door huisartsen, ergotherapeuten en ziekenfondsen verspreid kunnen worden om domotica onder de aandacht te brengen
Opvallend blijkt uit de resultaten dat deze studiepopulatie wel overtuigd lijkt dat domotica de veiligheid in huis zal doen toenemen, maar dat dit voor hen klaarblijkelijk niet voldoende is om erin te geloven dat domotica er ook voor zal zorgen dat ze op latere leeftijd langer thuis kunnen blijven wonen. De discrepantie die we hier zien, doet vermoeden dat er andere factoren bepalend zijn in de beslissing om als oudere in de eigen woonst te blijven. Bijkomend onderzoek naar deze factoren is nodig.
Op het vlak van technologische ontwikkelingen zullen producenten er rekening mee moeten houden dat de ouderen van de toekomst nog niet klaar lijken om grote aanpassingen te doen in huis. Het verder ontwikkelen van toepassingen die eenvoudig kunnen geplaatst worden en het interieur niet drastisch veranderen, vormt zeker een meerwaarde. Daarbij dient er ook rekening gehouden te worden met het beperkte budget dat de Vlaamse bevolking hier momenteel aan wil besteden. Tussenkomst van de Vlaamse overheid, onder meer via uitwerking van het persoonsvolgend budget, kan hier deuren openen.
Domotica staat nog in zijn kinderschoenen, er staat ons de komende jaren nog een hele evolutie te wachten om domotica als volwaardige partner te kunnen ontvangen in de thuiszorg.
