2. მეგრული ენა
ქრისტეშობამდე პირველ ათასწლეულში ეს
ენა გამოეყო იმ ენას, რომელიც შემდგომ
თანამედროვე ქართულ ენად ჩამოყალიბდა.
იგი 5000 წელს ითვლის.სულ 1 მილიარდ
410 მილიონი სიტყვაა,აქედან თანამედროვე
მეგრულში 500 მილიონი სიტყვა იხმარება.
მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი
სამეგრელოში მეგრულად ლაპარაკობს.
4. სახლები
მეგრული ოდა ხისგან აიგება.მთელი
შენობა ხის ბოძებს ეყრდნობა.ეს
ახასიათებს იმ რეგიონებს,სადაც
ხშირია წყალდიდობები.ხალხი
იძულებულია სახლები მიწის
დონიდან გარკვეულ სიმაღლეზე
აღმართონ.კიდევ ერთი სახასიათო
დეტალია მოვარაყებული აივნები.
ტრადიციული ოდაში ოთხი ოთახია
და თითოეულ მათგანს თავისი
ბუხარი აქვს.დღეისათვის არცისე
ბევრი ტრადიციული მეგრული ოდა
არის შემორჩენილი,მაგრამ ახალ
ნაგებობებში ტრადიციული
ელემენტები-სვეტები,აივნები და
ბუხრები კვლავაც შენარჩუნებულია.
5.
6. მუსიკა
მეგრული ხალხური მუსიკა მრავალხმიანია,ხოლო
მისი სიტყვები მეგრულ ენაზე ჟღერს. სიმღერებს
მელანქოლიური ტემპი და სევდა ახასიათებს.
ყველაზე ცნობილი ხალხური სიმღერაა “მეგრული
ნანა”. მისი ერთ-ერთი ჰანგი პეტრე ჩაიკოვსკიმ
თავის ცნობილ საშობაო ბალეტში ”მაკნატუნა”-
გამოიყენა. ხშირად მეგრულ სიმღერებს ჩონგურის
აკომპანიმენტი გასდევს.
7. სპორტი
სამეგრელო,ფიზიკური ვარჯიშების,ხალხური
თამაშობების და სპორტის განვითარების ისტორიულ
მხარედ ითვლება.მისი ეთნოგრაფია მდიდარია
ფიზიკური აღზრდის და ხალხური თამაშების
ამსახველი მასალებით:მშვილდოსნობა,ჭიდაობა,
ნიშანში სროლა,ცხენოსნობა და სხვა.
ძალიან გავრცელებული იყო დოღი,რომელიც
იმართებოდა გარდაცვლილი მამაკაცის წლისთავზე
და მასში მონაწილეობას იღებდა ყველა,ვისაც სურდა
გარდაცვლილის პატივისცემა.
8. მეგრული სამზარეულო
ტრადიციული მეგრული საკვები
ცხარე და უხვი საკაზმით გამოირჩევა.
მალარია მეგრელებისთვის უდიდესი
საბრთხე იყო,მაგრამ მათ აღმოაჩინეს,
რომ დიდი რაოდენობით წიწაკა
დაავადების განვითარებას აფერხებდა
საბოლოოდ სანელებლები მეგრული
სამზარეულოს განუყოფელი ნაწილი
გახდა.
ტრადიციულ საკვებს მიეკუთვნება:
ღომი, სულგუნი, შემწვარი ხორცი
ცხარე საწებლით,ელარჯი და საცივი
დღესასწაულებისთვის და საპატიო
სტუმრებისთვის კეთდებოდა.ასევე
ყველასთვის ცნობილი მეგრული
აჯიკა.
13. ღვინოები
საქართველოში 500-ზე მეტი ვაზის ჯიში ხარობს,
ხოლო 60 მათგანი სამეგრელოში იზრდება.მათგან
ყველაზე ცნობილია ოჯალეშის ჯიშის(მეგრულად
ოჯალეში “ხეზე გაზრდილი”) ყურძენი,
რომლისგანაც საუკეთესო ღვინო მზადდება.ეს არის
ნახევრად ტკბილი წითელი ღვინო,რომელსაც
ველური ვარდის სუსტი სურნელი და ხასხასა
წითელი ფერი ახასიათებს.მეცხრამეტე საუკუნე იგი
თითქმის მთლიანად გადაშენდა.იგი არა ვენახში
არამედ ტოტებზე ველური ლიანების სახით
იზრდება.საბედნიეროდ მისი ვენახებში მოშენება
დაიწყო და გადაშენებას გადარჩა.
14. გლოვის ტრადიცია
სამეგრელოში ტირილი მიცვალებულის
პატივსაცემად გრძელდებოდა ერთი კვირა
შემდეგ დაკრძალვის დღეს დანიშნავენ და
ხალხს ატყობინებდნენ.მეზობლები
უსასყიდლოდ ემსახურებოდნენ.მათ
მეტად მკაცრი გლოვა იციან.დიდი ხნის
მანძილზე ძაძებს ატარებენ.მთელი წლის
მანძილზე ჭირისუფალი სასაფლაოსა და
სატირალის გარდა არსად არ მიდიოდნენ.
მამაკაცები 40,ხოლო მძიმე შემთხვევაში
ერთი წელი ატარებენ წვერს.შვილმკვდარი
მშობლების მიმართ დიდ მოწიწება იჩენენ.
როდესაც სოფელში მიცვალებულია ყველა
უქმობს.ისინი ცდილობენ არ გააკეთონ
თვალში მოსახვედრი საქმე.ამ საქციელით
გამოხატავენ სულიერ ტანჯვას და
ტკივილს.ხალხს მიაჩნია,რომ რაც უფრო
მეტ ცრემლს დაღვრიან,ამით მსუბუფდება
მიცვალებულის სული.
15. მეგრული ახალი წელი
გურია-სამეგრელოში ახალ წელს “კალანდა”
ეწოდება და მას თოფების სროლით
ხვდებიან.ახალ-წელს დილაადრიან ოჯახის
უფროსი მორთული ჩიჩილაკით და ღომის
მარცვლიანი ჯამით,რომელზეც დევს
კვერცხი,სახლიდან გადიოდა მისალოცად.ამის
შემდეგ სახლში შედიოდა,კუთხეში ჩიჩილაკს
მიაყუდებდა და თვითონ საახალწლო ტაბლას
მიუჯდებოდა,რომელზეც ელაგა:ღორის თავი,
ბასილა თავის ხაჭაპურებით,ხილი და სხვა.
მეკვლე ოჯახის ყველა წევრს ტკბილეულით
“დააბერებდა”.
მამლის ყივილზე მთელი ოჯახი დგებოდა.
მამაკაცები ღორის თავს,ბასილას,ჩიჩილაკს,
ჩაფს იღებდნენ და მარანში მიდიოდნენ.ოჯახის
უფროსი მარანში გობს მიწაზე დგამდა,ჩაფს
ღვინითგაავსებდა და დაჩოქილი წმ.ბასილას
ოჯახის ბედნიერებას სთხოვდა.შემდეგ მეკვლე
გობიდან კაკალს იღებდა და ბასილას სთხოვდა
ამ კაკალივით აევსო ოჯახი ყოველივე სიკეთით
