2. საქართველოს გმირები
(300 არაგველი)
საქართველოს თავისი ისტორიის განმავლობაში ბევრი გმირი ახსოვს. ამ სტატიით კი მიდნა 300
მათგანის გმირობას შევეხო.
XVIII საუკუნის მიწურულს საქართველოს დაუპირისპირდა სპარსეთი. დიდებულმა ერეკლე
II დახმარებისთვის მიმართა რუსეთს და გააფორმა ყველასთვის ცნობილი გეორგიევსკის
ტრაქტატი, რომლის ავ-კარგობის შესახებ, დღესაც ორად იყოფა
მოსახელობის აზრი. ამ ტრაქტატის თანახმად, რუსეთი საქართველოს უნდა დახმარებოდა
სამხედრო შემოტევის შემთხვევაში.
1795 წელს, საქართველოსკენ დაიძრა ღა–მაჰმად–ხან ყაჯარი,
35 000 მებრძოლით. ის სონღალუღთან 8 სექტემბერს დაბანაკდა. ერეკლე II მხოლოდ 5 000
მეომარის შეკრება შესძლო, მაგრამ მხედართმთავრების წყალობით მათი გამოყენება ისე
შესძლო, რომ მტერმა ქართველთა სიმცირი ვერ გაიგო. 3 წაგებული ბრძოლის შემდეგ ხანი
გაბრუნდა თბილისიდან, მაგრამ სიხარული ნაადრევი იყო, რადგან, როგორ ყოველთვის
ქართველებს შორის გამოჩნდა მოღალატე, რომელმაც ამცნო ხანს მებრძოლთა სიმცირის
შესახებ. სპარსელთან ჯარი მობრუნდა უკან, თან გზად უკვე აღნიშნავდა გამარჯვებას. ისინი
ისე მალე დაბრუნდნენ თბილისსში რომ,
მეფემ ვერ შესძლო ჯარის შეკრება, ის მხოლო მოხალისეთა რაზმის იმედათ დარჩა. ამ რაზმის
შემადგელობაში შედიოდა 300 ფშავ–ხევსურისა და არაგველი გლეხი, რომლებმაც ბრძოლის წინ
ფიცი დადეს : "თუ ბედმა გვიღალატა და ვერ დავძლიეთ მტრის
ძალა, შერცხვენილი იყოს, ვინც ჩვენგანი ცოცხალი თავით შინ დაბრუნდეს.
3. თანამედროვე ეროვნული
გმირი
(გენო ადამია)
გენო ადამია დაიბადა სენაკში, სამეგრელოში. სწავლობდა მოსკოვის
პოლიგრაფიული ინსტიტუტის ფილიალში, საიდანაც 1956 წლის 9
მარტის მოვლენებთან დაკავშირებით გარიცხეს. 1957–1991 წლებში
მუშაობდა ქუთაისში, გაგრაში, კრასნოდარში, სოხუმში სამრეწველო
საწარმოებში და სამშენებლო ობიექტებზე. 1991 წლიდან იყო აფხაზეთში
ეროვნულ–განმათავისუფლებელი მოძრაობის აქტიური მონაწილე, ხოლო
ე. წ. აფხაზეთის კონფლიქტის დაწყების შემდეგ–სახალხო ლაშქრის
რაზმების ერთ–ერთი ორგანიზატორი.
შეიარაღებული კონფლიქტის დაწყებისთანავე, 1992 წელს, გენო ადამიამ
დაიწყო მოხალისეთა შეგროვება ქალაქის მოსალოდნელი აგრესიისაგან
დაცვის მიზნით. შემდეგ იყო საქართველოს შეიარაღებული ძალების 23-ე
მექანიზებული ბრიგადის მეთაური. მალევე, დაწინაურდა და გენერალ-
მაიორი გახდა. ერთ-ერთმა ყველაზე პოპულარულმა გენერალმა, 1993 წლის
27 სექტემბერს, სოხუმის დაცემის შემდეგაც კი უარი თქვა დანებებაზე.
მცირე ძალებით იგი განაგრძობდა სეპარატისტებისათვის წინააღმდეგობის
გაწევას. დაიღუპა ბრძოლაში, კელასურის ხიდზე, 28 სექტემბერს.
1993 წლის ნოემბერში, მისმა თანამებრძოლებმა მისი
ცხედარი თბილისში გადმოასვენეს. დაკრძალულია საბურთალოს
სასაფლაოზე.
4. ლექსი გმირობაზე
(ხალხური)
ვაჟკაცსა უნდა უყვარდეს
სამშობლო, თავის ერია,
არ შედრკეს, თუნდაც ბუზივით
ეხვიოს თავზე მტერია!
არ გადიწყვიტოს იმედი,
არ შეიცვალოს ფერია,
თორემ დაგმობს და დასწყევლის
მოძმე და მთელი ერია!
5. ამბროსი (კათოლიკოს-პატრიარქი)
დაიბადა ილორის ეკლესიის მღვდელ ზოსიმე ხელაიას ოჯახში. ბესარიონ ხელაია
რეგისტრირებულია სოფელ ინჩხურის წმინდა გიორგის ეკლესიის სამეტრიკო წიგნში,
თუმცა ჯერ კიდევ მისი ბაბუა გადასახლდა ინჩხურიდან სამურზაყანოში XIX საუკუნის
30-40-იანი წლების მიჯნაზე. 1872 წელს დაამთავრა ოჩამჩირის სამრევლო სკოლა და
უმცროს ძმასთან, გიორგისთან ერთად სწავლა გააგრძელა მარტვილის სასულიერო
სასწავლებელში. 1879 წელს ძმები ჩაირიცხნენ თბილისის სასულიერო სემინარიაში.
გიორგი 1881 წლის აპრილში გარდაიცვალა, ბესარიონმა კი სწავლა დაასრულა 1885
წელს. სურდა საუნივერსიტეტო განათლების მიღება, მაგრამ ოცნება ვერ აისრულა.
1887 წლის დასაწყისში დაქორწინდა ელიზავეტა (კესარია) მერჭულეზე.
1887 წლის 25 მარტს აკურთხეს სოხუმის საკათედრო ტაძრის დიაკვნად. იმავე წლის 19
აპრილს აკურთხეს სოჭში მიქაელ მთავარანგელოზის ეკლესიის მღვდლად. სოჭში
შეეძინა სამი შვილი (ანდრია, 1889 წელს, გარდაიცვალა რამდენიმე თვისა), ნინა და
ალექსანდრე. 1892 წლის 29 სექტემბერს გადაიყვანეს სოხუმის საკათედრო ტაძრის
მღვდლად. 11 ოქტომბერს დაინიშნა სოხუმის ეპარქიის ხაზინადრად. 1892 წლის 20
ოქტომბრიდან 1893 წლის 17 ივნისამდე იყო გუდაუთის უბნის მთავარუხუცესი
(ბლაღოჩინი). იქედან გადაიყვანეს სოხუმის საკათედრო ტაძრის კანდელაკად. 1894
წლის 26 აპრილიდან სოხუმის მთიელთა სკოლაში ასწავლიდა სჯულისკანონს. იმავე
წლის 26 აგვისტოს დაინიშნა სოხუმის, ახალი ათონის და ლიხნის სამრევლო
სკოლების ზედამხედველად. ებრძოდა ცარიზმის რუსიფიკატორულ და შოვინისტურ
პოლიტიკას აფხაზეთში. გამოდიოდა პრესაში ეპისკოპოს არსენის (იზოტოვი)
წინააღმდეგ.
6. გადასახლება
ამბროსი ხშირად დადიოდა აფხაზეთში და აგრძელებდა რუსიფიკაციასთან ბრძოლას,
რის გამოც 1903 წლის 6 სექტემბერს გადაასახლეს დონის ეპარქიაში. 1905 წლის
რევოლუციამ მისცა საქართველოში დაბრუნების შანსი. 1905 წლის 24 ნოემბერს ის
დანიშნეს საქართველო-იმერეთის სინოდალური კანტორის წევრად და იოანე
ნათლისმცემლის მონასტერის წინამძღვრად. 1906 წელს გამოაქვეყნა სტატია «По
поводу статьи "Голосъ изъ Сухума"», რომლითაც მხარი დაუჭირა სოხუმის
ეპისკოპოსად კირიონ II–ის დანიშნვას და დაუპირისპირდა აფხაზეთში რუსულ
შოვინიზმს. 1906 წლიდან ამბროსი იყო თბილისის საეკლესიო
მუზეუმის თავმჯდომარის მოადგილე. 1907 წელს საქართველო-იმერეთის
სინოდალურმა კანტორამ მისი ინიციატივით მიიღო გდაწყვეტილება საეკლესიო
დოკუმენტაციის ქართულ ენაზე დამზადების შესახებ. მასვე დაევალა
საღვთისმეტყველო წიგნების ქართულად გამოცემა.
1908 წელს ეგზარქოს ნიკონის მკვლელობის გამო ახალი ბრალდება წარუდგინეს და
კვლავ გადაასახლეს, ამჯერად რიაზანის მონასტერში. 1909 წლის ბოლოს მოხდა მისი
რეაბილიტაცია, ოღონდ სამშობლოში დაბრუნების უფლების გარეშე. 1910 წლის 4
თებერვალს დანიშნეს ნოვგოროდის ეპარქიაში ფერისცავალების მონასტრის
წინამძღვრად, იმავე წლის 24 დეკემბერს კი ეპარქიის მონასტრების ბლაღოჩინად. მისი
მრავალი მცდელობა საქართველოში დაბრუნებისა უშედეგო იყო. 1912-1917 წლებში
გამოაქვეყნა მრავალი წერილი, რომლებიც ეხებოდა აფხაზეთს, საქართველოს
საეგზარქოსოში სასულიერო განათლების საკითხებს, საქართველოს
ეკლესიის ავტოკეფალიის დასაბუთებას.
