Tcvn 4054 2005

1. TCVN T I Ê U C H U Ẩ N V I Ệ T N A M
TCVN 4054 : 2005
Xuất bản lần 3
ĐƯỜNG Ô TÔ − YÊU CẦU THIẾT KẾ
Highway − Specifications for design
HÀ NỘI − 2005

2. TCVN 4054 : 2005
2
Mục lục
Trang
1 Phạm vi áp dụng ......................................................................................................... 5
2 Tài liệu viện dẫn........................................................................................................... 5
3 Quy định chung............................................................................................................ 6
4 Mặt cắt ngang ............................................................................................................ 10
5 Bình đồ và mặt cắt dọc .............................................................................................. 19
6 Sự phối hợp các yếu tố của tuyến.............................................................................. 25
7 Nền đường ................................................................................................................ 27
8 Áo đường và kết cấu lề gia cố.................................................................................... 34
9 Thiết kế hệ thống các công trình thoát nước .............................................................. 40
10 Cầu, cống, hầm và các công trình vượt qua dòng chảy .............................................. 46
11 Nút giao thông ........................................................................................................... 50
12 Trang thiết bị an toàn giao thông trên đường ............................................................. 58
13 Các công trình phục vụ .............................................................................................. 60
14 Bảo vệ môi trường ..................................................................................................... 64

3. TCVN 4054 : 2005
3
Lời nói đầu
TCVN 4054 : 2005 thay thế TCVN 4054 : 1998.
TCVN 4054 : 2005 do Tiểu ban Kỹ thuật Tiêu chuẩn
TCVN/TC98/SC2 Công trình giao thông đường bộ hoàn thiện ải
trên cơ sở dự thảo đề nghị của Bộ Giao thông Vận tải,Tổng cục
Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng xét duyhiện ệt, Bộ Khoa học
và Công nghệ ban hành.

4. TCVN 4054 : 2005
4
T I Ê U C H U Ẩ N V I Ệ T N A M TCVN 4054 : 2005
Xuất bản lần 3
Đường ô tô − Yêu cầu thiết kế
Highway − Specifications for design
1 Phạm vi áp dụng
1.1 Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu về thiết kế xây dựng mới, cải tạo và nâng cấp đường ô
tô. Các đường chuyên dụng như: đường cao tốc, đường đô thị, đường công nghiệp, đường lâm
nghiệp và các loại đường khác được thiết kế theo các tiêu chuẩn ngành. Có thể áp dụng các cấp
đường thích hợp trong tiêu chuẩn này khi thiết kế đường giao thông nông thôn.
Khi thiết kế đường ô tô có liên quan đến các công trình khác như đường sắt, thuỷ lợi, hoặc khi đường ô tô
đi qua các vùng dân cư, đô thị, các khu di tích văn hoá, lịch sử…, ngoài việc áp dụng theo tiêu chuẩn này
phải tuân theo các quy định hiện hành khác của Nhà nước về các công trình đó.
1.2 Trong trường hợp đặc biệt có thể áp dụng các chỉ tiêu kỹ thuật của tiêu chuẩn khác nhưng phải
qua phân tích kinh tế - kỹ thuật.
Các đoạn đường sử dụng các chỉ tiêu kỹ thuật khác nên được thiết kế tập trung, không phân tán suốt
tuyến và tổng chiều dài các đoạn đường này không vượt quá 20% chiều dài của tuyến thiết kế.
2 Tài liệu viện dẫn
Các tài liệu viện dẫn sau là rất cần thiết cho việc áp dụng các tiêu chuẩn. Đối với các tài liệu viện dẫn
ghi năm ban hành thì áp dụng bản được nêu. Đối với các tài liệu viện dẫn không ghi năm ban hành
thì áp dụng phiên bản mới nhất, bao gồm cả các sửa đổi
TCVN 5729 : 1997 Đường ô tô cao tốc – Yêu cầu thiết kế.
22 TCN 16 Quy trình đo độ bằng phẳng mặt đường bằng thước dài 3m.
22 TCN 171 Quy trình khảo sát địa chất công trình và thiết kế biện pháp ổn định nền đường vùng có
hoạt động trượt, sụt lở.
22 TCN 211 Quy trình thiết kế áo đường mềm.
22 TCN 221 Tiêu chuẩn thiết kế công trình giao thông trong vùng có động đất.

5. TCVN 4054 : 2005
5
22 TCN 223 Quy trình thiết kế áo đường cúng.
22 TCN 237 Điều lệ báo hiệu đường bộ.
22 TCN 242 Quy trình đánh giá tác động môi trường khi lập dự án nghiên cứu khả thi và thiết kế.
22 TCN 251 Quy trình thử nghiệm xác định môđun đàn hồi chung của áo đường mềm bằng cần đo
võng Benkelman.
22 TCN 262 Quy trình khảo sát thiết kế nền đường ô tô đắp trên đất yếu.
22 TCN 272 Tiêu chuẩn thiết kế cầu.
22 TCN 277 Tiêu chuẩn kiểm tra và đánh giá mặt đường theo chỉ số độ gồ ghề quốc tế IRI.
22 TCN 278 Quy trình thí nghiệm xác định độ nhám mặt đường bằng phương pháp rắc cát.
22 TCN 332 - 05 Quy trình thí nghiệm xác định chỉ số CBR của đất, đá dăm trong phòng thí nghiệm.
22 TCN 333 - 05 Quy trình đầm nén đất, đá dăm trong phòng thí nghiệm.
22 TCN 334 - 05 Quy trình kỹ thuật thi công và nghiệm thu lớp móng cấp phối đá dăm trong kết cấu
áo đường ô tô.
3 Quy định chung
3.1 Yêu cầu thiết kế
3.1.1 Khi thiết kế là không chỉ tuân theo đầy đủ các quy định trong tiêu chuẩn này, mà phải nghiên
cứu toàn diện để có một tuyến đường an toàn, hiệu quả và định hướng phát triển bền vững, lâu dài.
3.1.2 Phải phối hợp tốt các yếu tố của tuyến đường: bình đồ, mặt cắt dọc, mặt cắt ngang và tận
dụng địa hình để tạo nên một tuyến đường đều đặn trong không gian, đảm bảo tốt tầm nhìn và ổn
định cơ học, nhằm thực hiện các mục tiêu:
– đáp ứng lưu lượng xe phục vụ thích hợp để đảm bảo chất lượng dòng xe thông hành hợp lý;
– đảm bảo an toàn tối đa và thuận tiện cho các phương tiện và người sử dụng đường;
– có hiệu quả tốt về kinh tế qua các chỉ tiêu đánh giá, qua các chi phí về xây dựng công trình và duy tu
bảo dưỡng, qua các chi phí về giá thành vận tải, thời gian vận tải, dự báo tai nạn giao thông;
– giảm thiểu các tác động xấu tới môi trường, tạo cân bằng sinh thái hợp lý để đường trở thành một
công trình mới đóng góp tốt cho vẻ đẹp cảnh quan của khu vực.
3.1.3 Về nguyên tắc, đường ô tô cấp cao (cấp I, II và III) tránh đi qua các khu dân cư. Khi thiết kế phải
xét tới:
– sự tiếp nối của đường với các đô thị, nhất là các đô thị lớn;

6. TCVN 4054 : 2005
6
– tìm biện pháp cách ly với giao thông địa phương, nhất là đối với đường cấp cao để đảm bảo tính
cơ động của giao thông.
Đường ô tô phải thực hiện hai chức năng là đảm bảo tính:
– cơ động, thể hiện ở tốc độ cao, rút ngắn thời gian hành trình và an toàn khi xe chạy;
– tiếp cận, xe tới được mục tiêu cần đến một cách thuận lợi.
Hai chức năng này không tương hợp. Vì vậy với các đường cấp cao, lưu lượng lớn, hành trình dài
cần khống chế tính tiếp cận để đảm bảo tính cơ động; với đường cấp thấp( cấp IV, V, VI) đảm bảo
tốt tính tiếp cận.
Đối với đường cấp cao phải đảm bảo:
– cách ly giao thông địa phương với giao thông chạy suốt trên các đường cấp cao.
– nên đi tránh các khu dân cư, nhưng phải chú ý đến sự tiếp nối với các đô thị, nhất là các đô thị
lớn có yêu cầu giao thông xuyên tâm.
3.1.4 Phải xét tới các phương án đầu tư phân kỳ trên cơ sở phương án tổng thể lâu dài. Phương án
phân kỳ được đầu tư thích hợp với lượng xe cận kỳ nhưng phải là một bộ phận của tổng thể, tức là
sau này sẽ tận dụng được toàn bộ hay phần lớn các công trình đã xây dựng phân kỳ. Khi thực hiện
phương án phân kỳ phải xét đến việc dự trữ đất dùng cho công trình hoàn chỉnh sau này.
3.2 Xe thiết kế, Xe thiết kế là loại xe phổ biến trong dòng xe để tính toán các yếu tố của đường.
Các kích thước của xe thiết kế được quy định trong Bảng 1.
Bảng 1 − Các kích thước của xe thiết kế
Kích thước tính bằng mét
Loại xe
Chiều dài
toàn xe
Chiều
rộng phủ
bì
Chiều cao
Nhô về
phía trước
Nhô về
phía sau
Khoảng
cách giữa
các trục xe
Xe con 6,00 1,80 2,00 0,80 1,40 3,80
Xe tải 12,00 2,50 4,00 1,50 4,00 6,50
Xe moóc tỳ 16,50 2,50 4,00 1,20 2,00 4,00 + 8,80
3.3 Lưu lượng xe thiết kế
3.3.1 Lưu lượng xe thiết kế là số xe con được quy đổi từ các loại xe khác, thông qua một mặt cắt
trong một đơn vị thời gian, tính cho năm tương lai. Năm tương lai là năm thứ 20 sau khi đưa đường
vào sử dụng đối với các cấp I và II; năm thứ 15 đối với các cấp III và IV; năm thứ 10 đối với các cấp
V, cấp VI và các đường thiết kế nâng cấp, cải tạo.

7. TCVN 4054 : 2005
7
3.3.2 Hệ số quy đổi từ xe các loại về xe con lấy theo Bảng 2.
Bảng 2 − Hệ số quy đổi từ xe các loại ra xe con
Loại xe
Địa hình
Xe đạp Xe máy Xe con
Xe tải có
2 trục và
xe buýt dưới
25 chỗ
Xe tải có
3 trục trở
lên và xe
buýt lớn
Xe kéo
moóc, xe
buýt kéo
moóc
Đồng bằng và đồi 0,2 0,3 1,0 2,0 2,5 4,0
Núi 0,2 0,3 1,0 2,5 3,0 5,0
CHÚ THÍCH:
 Việc phân biệt địa hình được dựa trên cơ sở độ dốc ngang phổ biến của sườn đồi, sườn núi như sau:
Đồng bằng và đồi ≤ 30 %; núi > 30 %.
 Đường tách riêng xe thô sơ thì không quy đổi xe đạp.
3.3.3 Các loại lưu lượng xe thiết kế
3.3.3.1 Lưu lượng xe thiết kế bình quân ngày đêm trong năm tương lai (viết tắt là Ntbnđ) có thứ
nguyên xcqđ/nđ (xe con quy đổi/ngày đêm).
Lưu lượng này được tham khảo khi chọn cấp thiết kế của đường và tính toán nhiều yếu tố khác.
3.3.3.2 Lưu lượng xe thiết kế giờ cao điểm trong năm tương lai viết tắt là Ngcđ có thứ nguyên xcqđ/h
(xe con quy đổi/giờ).
Lưu lượng này để chọn và bố trí số làn xe, dự báo chất lượng dòng xe, tổ chức giao thông…
Ngcđ có thể tính bằng cách:
– khi có thống kê, suy từ Ntbnđ bằng các hệ số không đều theo thời gian;
– khi có đủ thống kê lượng xe giờ trong 1 năm, lấy lưu lượng giờ cao điểm thứ 30 của năm thống kê;
– khi không có nghiên cứu đặc biệt dùng Ngcđ = (0,10 ÷ 0,12) Ntbnđ.
3.4 Cấp thiết kế của đường
3.4.1 Phân cấp thiết kế là bộ khung các quy cách kỹ thuật của đường nhằm đạt tới:
– yêu cầu về giao thông đúng với chức năng của con đường trong mạng lưới giao thông;
– yêu cầu về lưu lượng xe thiết kế cần thông qua (chỉ tiêu này được mở rộng vì có những trường hợp,
đường có chức năng quan trọng nhưng lượng xe không nhiều hoặc tạm thời không nhiều xe);
– căn cứ vào địa hình, mỗi cấp thiết kế lại có các yêu cầu riêng về các tiêu chuẩn để có mức đầu tư
hợp lý và mang lại hiệu quả tốt về kinh tế.

8. TCVN 4054 : 2005
8
3.4.2 Việc phân cấp kỹ thuật dựa trên chức năng và lưu lượng thiết kế của tuyến đường trong mạng
lưới đường và được quy định theo Bảng 3.
Bảng 3 − Bảng phân cấp kỹ thuật đường ô tô theo chức năng của đường
và lưu lượng thiết kế
Cấp thiết
kế của
đường
Lưu lượng xe
thiết kế*)
(xcqđ/nđ)
Chức năng của đường
Cao tốc > 25 000 Đường trục chính, thiết kế theo TCVN 5729 : 1997.
Cấp I > 15 000
Đường trục chính nối các trung tâm kinh tế, chính trị, văn hoá lớn
của đất nước.
Quốc lộ.
Cấp II > 6 000
Đường trục chính nối các trung tâm kinh tế, chính trị, văn hoá lớn
của đất nước.
Quốc lộ.
Cấp III > 3 000
Đường trục chính nối các trung tâm kinh tế, chính trị, văn hoá lớn của
đất nước, của địa phương.
Quốc lộ hay đường tỉnh.
Cấp IV > 500
Đường nối các trung tâm của địa phương, các điểm lập hàng, các
khu dân cư.
Quốc lộ, đường tỉnh, đường huyện.
Cấp V > 200
Đường phục vụ giao thông địa phương. Đường tỉnh, đường huyện,
đường xã.
Cấp VI < 200 Đường huyện, đường xã.
*)
Trị số lưu lượng này chỉ để tham khảo. Chọn cấp hạng đường nên căn cứ vào chức năng của đường và
theo địa hình.
3.4.3 Các đoạn tuyến phải có một chiều dài tối thiểu thống nhất theo một cấp. Chiều dài tối thiểu
này đối với đường từ cấp IV trở xuống là 5 km, với các cấp khác là 10 km.
3.5 Tốc độ thiết kế, (Vtk)
3.5.1 Tốc độ thiết kế là tốc độ được dùng để tính toán các chỉ tiêu kỹ thuật chủ yếu của đường
trong trường hợp khó khăn. Tốc độ này khác với tốc độ cho phép lưu hành trên đường của cơ quan
quản lý đường. Tốc độ lưu hành cho phép, phụ thuộc tình trạng thực tế của đường (khí hậu, thời tiết,
tình trạng đường, điều kiện giao thông,...).
3.5.2 Tốc độ thiết kế các cấp đường dựa theo điều kiện địa hình, được qui định trong Bảng 4.
Bảng 4 − Tốc độ thiết kế của các cấp đường
Cấp thiết kế I II III IV V VI
Địa hình
Đồng
bằng
Đồng
bằng
Đồng
bằng
Núi
Đồng
bằng
Núi
Đồng
bằng
Núi
Đồng
bằng
Núi
Tốc độ thiết kế,
Vtk, km/h
120 100 80 60 60 40 40 30 30 20

9. TCVN 4054 : 2005
9
CHÚ THÍCH: Việc phân biệt địa hình được dựa trên cơ sở độ dốc ngang phổ biến của sườn đồi, sườn núi
như sau: Đồng bằng và đồi ≤ 30 %; núi > 30 %.
4 Mặt cắt ngang
4.1 Yêu cầu chung đối với việc thiết kế bố trí mặt cắt ngang đường ô tô
4.1.1 Việc bố trí các bộ phận gồm phần xe chạy, lề, dải phân cách, đường bên và các làn xe phụ
(làn phụ leo dốc, làn chuyển tốc) trên mặt cắt ngang đường phải phù hợp với yêu cầu tổ chức giao
thông nhằm bảo đảm mọi phương tiện giao thông (ô tô các loại, xe máy, xe thô sơ) cùng đi lại được
an toàn, thuận lợi và phát huy được hiệu quả khai thác của đường.
Tuỳ theo cấp thiết kế của đường và tốc độ thiết kế, việc bố trí các bộ phận nói trên phải tuân thủ các
giải pháp tổ chức giao thông qui định ở Bảng 5.
Bảng 5 − Giải pháp tổ chức giao thông trên mặt cắt ngang đường
Cấp thiết kế của
đường
I II III IV V VI
Vùng núi − − 60 40 30 20Tốc độ
thiết kế
km/h
Đồng bằng
và đồi
120 100 80 60 40 30
Bố trí đường bên*)
Có Có Không Không Không Không
Bố trí làn dành riêng
cho xe đạp
và xe thô sơ
Xe đạp và xe thô
sơ bố trí trên
đường bên
(Xem 4.6.2 và
4.6.6)
- Bố trí trên phần lề
gia cố
- Có dải phân cách
bên
**)
bằng vạch kẻ
Không có làn riêng;
xe đạp và xe thô sơ
đi trên phần lề gia cố
Xe thô sơ
và xe đạp
đi chung
trên phần
xe chạy
Sự phân cách giữa
hai chiều xe chạy
Có dải phân cách
giữa hai chiều xe
chạy
Khi có 2 làn xe không có dải phân cách giữa. Khi có 4 làn
xe dùng vạch liền kẻ kép để phân cách.
Chỗ quay đầu xe
Phải cắt dải phân
cách giữa để quay
đầu xe theo 4.4.4
Không khống chế
Khống chế chỗ ra
vào đường
Có đường bên
chạy song song
với đường chính.
Các chỗ ra, vào
cách nhau ít nhất 5
km và được tổ
chức giao thông
hợp lý.
Không khống chế
*)
Đường bên xem điều 4.6.
**)
Dải phân cách bên xem ở điều 4.5.
4.1.2 Chiều rộng tối thiểu của các yếu tố trên mặt cắt ngang đường được quy định tuỳ thuộc cấp
thiết kế của đường như qui định ở Bảng 6 áp dụng cho địa hình đồng bằng và đồi, Bảng 7 áp dụng
cho địa hình vùng núi.

10. TCVN 4054 : 2005
10
Bảng 6 − Chiều rộng tối thiểu các yếu tố trên mặt cắt ngang
cho địa hình đồng bằng và đồi
Cấp thiết kế của
đường
I II III IV V VI
Tốc độ thiết kế, km/h 120 100 80 60 40 30
Số làn xe tối thiểu
dành cho xe cơ giới
(làn)
6 4 2 2 2 1
Chiều rộng 1 làn xe, m 3,75 3,75 3,50 3,50 2,75 3,50
Chiều rộng phần xe
chạy dành cho cơ giới,
m
2 x 11,25 2 x 7,50 7,00 7,00 5,50 3,5
Chiều rộng dải phân
cách giữa
1)
, m
3,00 1,50 0 0 0 0
Chiều rộng lề và lề gia
cố
2)
, m
3,50
(3,00)
3,00
(2,50)
2,50
(2,00)
1,00
(0,50)
1,00
(0,50)
1,50
Chiều rộng nền đường,
m
32,5 22,5 12,00 9,00 7,50 6,50
1)
Chiều rộng dải phân cách giữa có cấu tạo nói ở điều 4.4 và Hình 1. Áp dụng trị số tối thiểu khi dải phân
cách được cấu tạo bằng dải phân cách bê tông đúc sẵn hoặc xây đá vỉa, có lớp phủ và không bố trí trụ
(cột) công trình. Các trường hợp khác phải bảo đảm chiều rộng dải phân cách theo quy định ở điều 4.4.
2)
Số trong ngoặc ở hàng này là chiều rộng phần lề có gia cố tối thiểu. Khi có thể, nên gia cố toàn bộ chiều
rộng lề đường, đặc biệt là khi đường không có đường bên dành cho xe thô sơ.
Bảng 7 − Chiều rộng tối thiểu các bộ phận trên mặt cắt ngang
cho địa hình vùng núi
Cấp thiết kế của đường III IV V VI
Tốc độ thiết kế, km/h 60 40 30 20
Số làn xe dành cho xe cơ giới, làn 2 2 1 1
Chiều rộng 1 làn xe, m 3,00 2,75 3,50 3,50
Chiều rộng phần xe chạy dành cho xe
cơ giới, m
6,00 5,50 3,50 3,50
Chiều rộng tối thiểu của lề đường
*)
, m
1,5
(gia cố 1,0m)
1,0
(gia cố 0,5m)
1,5
(gia cố 1,0m)
1,25
Chiều rộng của nền đường, m 9,00 7,50 6,50 6,00
*)
Số trong ngoặc ở hàng này là chiều rộng phần lề có gia cố tối thiểu. Khi có thể, nên gia cố toàn bộ chiều
rộng lề đường, đặc biệt là khi đường không có đường bên dành cho xe thô sơ.
4.1.3 Khi thiết kế mặt cắt ngang đường cần nghiên cứu kỹ quy hoạch sử dụng đất của các vùng
tuyến đường đi qua, cần xem xét phương án phân kỳ xây dựng trên mặt cắt ngang (đối với các
đường cấp I, cấp II) và xem xét việc dành đất dự trữ để nâng cấp, mở rộng đường trong tương lai,
đồng thời phải xác định rõ phạm vi hành lang bảo vệ đường bộ hai bên đường theo các qui định hiện

11. TCVN 4054 : 2005
11
hành của nhà nước.
4.2 Phần xe chạy
4.2.1 Phần xe chạy gồm một số nguyên các làn xe. Con số này nên là số chẵn, trừ trường hợp hai
chiều xe có lưu lượng chênh lệch đáng kể hoặc có tổ chức giao thông đặc biệt.
4.2.2 Số làn xe trên mặt cắt ngang được xác định tuỳ thuộc cấp đường như ở Bảng 6 và 7, đồng
thời phải được kiểm tra theo công thức:
nlx =
lth
cdgio
NZ
N
.
trong đó:
nlx là số làn xe yêu cầu, được lấy tròn theo điều 4.2.1;
Ncđgiờ là lưu lượng xe thiết kế giờ cao điểm, theo điều 3.3.3;
Nlth là năng lực thông hành thực tế, khi không có nghiên cứu, tính toán, có thể lấy như sau:
– khi có dải phân cách giữa phần xe chạy trái chiều và có dải phân cách bên để phân
cách ô tô với xe thô sơ: 1800 xcqđ/h/làn;
– khi có dải phân cách giữa phần xe chạy trái chiều và không có dải phân cách bên để
phân cách ô tô với xe thô sơ: 1500 xcqđ/h/làn;
– khi không có dải phân cách trái chiều và ô tô chạy chung với xe thô sơ: 1000
xcqđ/h/làn.
Z là hệ số sử dụng năng lực thông hành:
Vtk ≥ 80 km/h là 0,55;
Vtk = 60 km/h là 0,55 cho vùng đồng bằng; 0,77 cho vùng núi;
Vtk ≤ 40 km/h là 0,85.
Áp dụng tính toán số làn xe theo công thức trên đối với trường hợp dự kiến bố trí phần xe chạy có số
làn xe lớn hơn quy định trong Bảng 6 và Bảng 7.
4.2.3 Chiều rộng một làn xe
Thông thường, chiều rộng một làn xe cho các cấp được quy định như ở Bảng 6 và Bảng 7.
4.3 Lề đường
4.3.1 Tuỳ thuộc cấp đường, lề đường có một phần được gia cố theo chiều rộng quy định trong Bảng
6 và Bảng 7 (trị số trong ngoặc). Kết cấu của lề đường gia cố được quy định theo điều 8.8.

12. TCVN 4054 : 2005
12
4.3.2 Đường có tốc độ thiết kế từ 60 km/h trở lên phải có dải dẫn hướng. Dải dẫn hướng là vạch kẻ
liền (trắng hoặc vàng) rộng 20 cm nằm trên lề gia cố, sát với mép phần mặt đường. Ở các chỗ cho
phép xe qua, như ở nút giao thông, chỗ tách nhập các làn... dải dẫn hướng kẻ bằng nét đứt (theo
điều lệ báo hiệu đường bộ). Trường hợp trên đường cấp III có bố trí dải phân cách bên để tách riêng
làn xe đạp trên lề gia cố, thì thay thế bằng hai vạch liên tục màu trắng, chiều rộng mỗi vạch là 10 cm
và mép vạch cách nhau 10 cm (tổng chiều rộng cả hai vạch là 30 cm).
4.3.3 Tại các vị trí có làn xe phụ như làn phụ leo dốc, làn chuyển tốc..., các làn xe phụ sẽ thế chỗ
phần lề gia cố. Chiều rộng phần lề đất còn lại nếu không đủ, cần mở rộng nền đường để đảm bảo
phần lề đất còn lại tối thiểu là 0,5 m.
4.3.4 Đường dành cho xe thô sơ: Đối với đường cấp I và cấp II, phải tách xe thô sơ ra khỏi làn xe
cơ giới (như quy định ở Bảng 5) để đi chung với các xe địa phương ở đường bên; đường cấp III, xe
thô sơ đi trên lề gia cố (được tách riêng với làn xe cơ giới bằng dải phân cách bên, xem điều 4.5).
Chiều rộng mặt đường xe đạp (b) của một hướng tính bằng mét, theo công thức:
b = 1 x n + 0,5
trong đó: n là số làn xe đạp theo một hướng.
Năng lực thông hành một làn xe đạp là 800 xe đạp/h/một chiều. Trường hợp đường xe đạp bố trí ở
trên phần lề gia cố thì khi cần mở rộng lề gia cố cho đủ chiều rộng b (chiều rộng lề gia cố lúc này
bằng b cộng thêm chiều rộng dải phân cách bên). Chiều rộng mặt đường xe đạp được kiểm tra thêm
về khả năng lưu thông của các loại xe thô sơ khác.
4.3.5 Lớp mặt của đường xe thô sơ phải có độ bằng phẳng tương đương với làn xe ô tô bên cạnh.
4.4 Dải phân cách giữa
4.4.1 Dải phân cách giữa chỉ được bố trí khi đường có bốn làn xe trở lên (xem Bảng 5) và gồm có
phần phân cách và hai phần an toàn có gia cố ở hai bên. Kích thước tối thiểu của dải phân cách
được qui định trong Bảng 8, xem Hình 1.
Bảng 8 − Cấu tạo tối thiểu dải phân cách giữa
Cấu tạo dải phân cách
Phần phân
cách, m
Phần an toàn
(gia cố), m
Chiều rộng tối thiểu
dải phân cách giữa, m
Dải phân cách bê tông đúc sẵn, bó vỉa có lớp
phủ, không bố trí trụ (cột) công trình
0,50 2 x 0,50 1,50
Xây bó vỉa, có lớp phủ, có bố trí trụ công
trình
1,50 2 x 0,50 2,50
Không có lớp phủ 3,00 2 x 0,50 4,00

13. TCVN 4054 : 2005
13
CHÚ DẪN:
a) nâng cao; b/ cùng độ cao, có phủ mặt đường; c/ hạ thấp thu nước vào giữa
Hình 1 - Cấu tạo dải phân cách giữa
4.4.2 Khi nền đường được tách thành hai phần riêng biệt, chiều rộng nền đường một chiều gồm
phần xe chạy và hai lề, lề bên phải cấu tạo theo Bảng 6 hoặc Bảng 7 tuỳ địa hình, lề bên trái có
chiều rộng lề giữ nguyên nhưng được giảm chiều rộng phần lề gia cố còn 0,50 m. Trên phần lề gia
cố, sát mép mặt đường vẫn có dải dẫn hướng rộng 0,20 m.
4.4.3 Khi dải phân cách rộng dưới 3,00 m, phần phân cách được phủ mặt và bao bằng bó vỉa.
Khi dải phân cách rộng từ 3,00 m đến 4,50 m:
– nếu bao bằng bó vỉa thì phải đảm bảo đất ở phần phân cách không làm bẩn mặt đường (đất thấp
hơn bó vỉa), bó vỉa có chiều cao ít nhất 18 cm và phải có lớp đất sét đầm nén chặt để ngăn nước
thấm xuống nền mặt đường phía dưới.
– nên trồng cỏ hoặc cây bụi để giữ đất và cây bụi không cao quá 0,80 m.
– Khi dải phân cách rộng trên 4,50m (để dự trữ các làn xe mở rộng, để tách đôi nền đường riêng biệt)
thì nên cấu tạo trũng, có công trình thu nước và không cho nước thấm vào nền đường. Cấu tạo lề
đường theo điều 4.4.2.
4.4.4 Phải cắt dải phân cách giữa để làm chỗ quay đầu xe. Chỗ quay đầu xe được bố trí:
– cách nhau không dưới 1,0 km (khi chiều rộng dải phân cách nhỏ hơn 4,5 m) và không quá 4,0 km
(khi dải phân cách rộng hơn 4,5 m);
– trước các công trình hầm và cầu lớn.
Chiều dài chỗ cắt và mép cắt của dải phân cách phải đủ cho xe tải có 3 trục quay đầu. Chỗ cắt gọt
Dải phân cách
Phần xe chạy
a)
b)
c)
Phần
an toàn
Phần
phân cách
Phần
an toàn
Phần xe chạy

14. TCVN 4054 : 2005
14
theo quỹ đạo xe, tạo thuận lợi cho xe không va vào mép bó vỉa.
4.5 Dải phân cách bên
4.5.1 Chỉ bố trí dải phân cách bên đối với các trường hợp đã nêu ở Bảng 5 để tách riêng làn xe đạp và
xe thô sơ đặt trên phần lề gia cố (hoặc lề gia cố có mở rộng thêm) với phần xe chạy dành cho xe cơ giới.
4.5.2 Bố trí và cấu tạo dải phân cách bên có thể sử dụng một trong các giải pháp sau:
– bằng hai vạch kẻ liên tục theo 22 TCN 237 (chỉ với đường cấp III);
– bằng cách làm lan can phòng hộ mềm (tôn lượn sóng). Chiều cao từ mặt lề đường đến đỉnh tôn
lượn sóng là 0,80 m.
Các trường hợp nêu trên được bố trí trên phần lề gia cố nhưng phải đảm bảo dải an toàn bên cách
mép làn xe ô tô ngoài cùng ít nhất là 0,25 m.
Chiều rộng dải phân cách bên gồm: chiều rộng dải lan can phòng hộ (hoặc vạch kẻ) cộng thêm dải
an toàn bên.
4.5.3 Cắt dải phân cách bên với khoảng cách không quá 150 m theo yêu cầu thoát nước. Bố trí chỗ
quay đầu của xe thô sơ trùng với chỗ quay đầu của xe cơ giới, theo điều 4.4.4
4.6 Đường bên
4.6.1 Đường bên là các đường phụ bố trí hai bên đường cấp I và cấp II có các chức năng sau:
– ngăn không cho các phương tiện giao thông (cơ giới, thô sơ, đi bộ) tự do ra, vào đường cấp I,
cấp II;
– đáp ứng nhu cầu đi lại trong phạm vi địa phương của mọi phương tiện nói trên theo một hay hai
chiều (trong phạm vi giữa các vị trí cho phép mọi phương tiện ra vào đường cấp I và cấp II).
4.6.2 Trên đường cấp I và cấp II, bố trí đường bên ở những đoạn có giao thông địa phương đáng
kể như: các đoạn tuyến qua các điểm tập trung dân cư, các đoạn tuyến qua các khu công nghiệp,
các danh lam thắng cảnh du lịch, các nông, lâm trường v.v... Khi không bố trí được đường bên (khi
đầu tư phân kỳ, khi có khó khăn...) thì tuân thủ quy định ở điều 4.6.6.
Việc xác định nhu cầu giao thông địa phương nói trên cũng phải được điều tra, dự báo theo quy
hoạch phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của từng đoạn tuyến dự kiến bố trí đường bên.
4.6.3 Đường bên được bố trí tách riêng khỏi đường chính cấp I và cấp II. Chiều dài mỗi đoạn đường
bên (tức là khoảng cách giữa các điểm cho phép ra vào đường cấp I và cấp II) nên lớn hơn hoặc
bằng 5 km. Có thể bố trí ở cả hai bên đường chính và mỗi bên có thể là đường một chiều hoặc
đường hai chiều (để đáp ứng thuận lợi nhất cho giao thông địa phương). Nếu bố trí ở cả hai bên

15. TCVN 4054 : 2005
15
đường chính thì khi thật cần thiết có thể tổ chức liên hệ đi lại giữa hai đường bên bằng các công
trình chui hoặc vượt khác mức với đường chính (không cắt qua đường chính) ở phạm vi giữa hai chỗ
cho phép ra, vào đường chính.
4.6.4 Đường bên có thể được bố trí ngay trong hành lang bảo vệ đường bộ của đường chính cấp I
và cấp II. Trong trường hợp này hành lang bảo vệ đường bộ được thực hiện theo các quy định hiện
hành kể từ ranh giới của hạng mục công trình ngoài cùng của đường bên.
4.6.5 Đường bên được thiết kế theo tiêu chuẩn đường cấp V, cấp VI (đồng bằng hoặc đồi) nhưng
chiều rộng của nền đường có thể giảm xuống tối thiểu là 6,0 m (nếu là đường bên cho đi hai chiều)
và tối thiểu là 4,5 m (nếu là đường bên cho đi một chiều). Bố trí mặt cắt ngang đường bên do tư vấn
thiết kế lựa chọn, tuỳ thuộc tình hình thực tế yêu cầu.
4.6.6 Ở các đoạn không bố trí đường bên, trên đường cấp I và cấp II phải bố trí tách riêng làn dành
cho xe đạp và xe thô sơ ở trên phần lề gia cố, có dải phân cách bên ngăn bằng lan can phòng hộ,
cao ít nhất 0,80 m tính từ mặt đường.
4.7 Làn xe phụ leo dốc
4.7.1 Chỉ xét đến việc bố trí thêm làn xe phụ leo dốc khi có đủ ba điều kiện sau đây:
– dòng xe leo dốc vượt quá 200 xe/h;
– trong đó lưu lượng xe tải vượt quá 20 xe/h;
– khi dốc dọc ≥ 4 % và chiều dài dốc ≥ 800 m.
Đối với các đoạn đường có dự kiến bố trí làn xe leo dốc, phải so sánh các chỉ tiêu kinh tế – kỹ thuật
giữa hai phương án hoặc có bố trí làn xe leo dốc hoặc hạ dốc dọc của đường.
Làn xe leo dốc thường được xem xét đối với đường hai làn xe không có dải phân cách giữa, điều kiện
vượt xe bị hạn chế.
4.7.2 Cấu tạo và bố trí làn phụ leo dốc
– bề rộng của làn phụ leo dốc là 3,50 m, trường hợp khó khăn cho phép giảm xuống 3,00 m;
– nên bố trí thành một tuyến độc lập, nếu không được, làn phụ leo dốc đặt trên phần lề gia cố; nếu
bề rộng lề gia cố không đủ thì mở rộng thêm cho đủ 3,5 m và bảo đảm lề đất rộng đủ 0,5 m. (tại
đoạn leo dốc này xe đạp và xe thô sơ đi cùng với xe tải trên làn phụ leo dốc);
– đoạn chuyển tiếp sang làn xe phụ phải đặt trước điểm bắt đầu lên dốc 35 m và mở rộng dần theo
hình nêm theo độ mở rộng 1 : 10; đoạn chuyển tiếp từ làn xe phụ trở lại làn xe chính cũng được
vuốt nối hình nêm kể từ điểm đỉnh dốc với độ thu hẹp 1 : 20 (chiều dài đoạn vuốt nối hình nêm là
70 m).

16. TCVN 4054 : 2005
16
4.8 Làn chuyển tốc
Các chỗ đường bên ra vào đường cấp I và cấp II phải bố trí các làn chuyển tốc. Cấu tạo của làn
chuyển tốc xem điều 11.3.5.
4.9 Dốc ngang
Độ dốc ngang của các bộ phận trên mặt cắt ngang ở các đoạn đường thẳng được quy định như ở
Bảng 9. Dốc ngang trên các đoạn đường cong phải tuân thủ quy định về siêu cao (xem điều 5.6).
Bảng 9 − Độ dốc ngang các yếu tố của mặt cắt ngang
Yếu tố mặt cắt ngang Độ dốc ngang, %
1) Phần mặt đường và phần lề gia cố
Bê tông xi măng và bê tông nhựa 1,5 - 2,0
Các loại mặt đường khác, mặt đường lát đá tốt, phẳng 2,0 - 3,0
Mặt đường lát đá chất lượng trung bình 3,0 - 3,5
Mặt đường đá dăm, cấp phối, mặt đường cấp thấp 3,0 - 3,5
2) Phần lề không gia cố 4,0 - 6,0
3) Phần dải phân cách: tuỳ vật liệu phủ lấy
tương ứng theo 1)
4.10 Tĩnh không
4.10.1 Tĩnh không là giới hạn không gian nhằm đảm bảo lưu thông cho các loại xe. Không cho phép
tồn tại bất kỳ chướng ngại vật nào, kể cả các công trình thuộc về đường như biển báo, cột chiếu
sáng....
4.10.2 Tĩnh không tối thiểu của các cấp đường được quy định như Hình 2. Trên đường cải tạo, gặp
trường hợp khó khăn có thể cho phép giữ lại tĩnh không cũ nhưng không được thấp hơn 4,30 m.
Trong trường hợp này phải thiết kế khung giá hạn chế tĩnh không đặt trước chỗ tĩnh không bị hạn
chế ít nhất là 20 m.
Đường ô tô vượt đường sắt chiều cao tĩnh không lấy theo tiêu chuẩn 22 TCN 272 (phụ thuộc vào khổ
đường sắt và loại đầu máy).
Kích thước tính bằng mét

17. TCVN 4054 : 2005
17
CHÚ DẪN:
a) Đường Vtk ≥ 80 km/h có dải phân cách giữa;
b) Đường các cấp không có dải phân cách giữa;
B - Chiều rộng phần xe chạy;
Lgc - Chiều rộng phần lề gia cố (xem Bảng 7);
m - phần phân cách;
S - phần an toàn (gia cố)
M - Chiều rộng dải phân cách;
M, m, s - các giá trị tối thiểu (xem Bảng 6, Bảng 7);
H - chiều cao tĩnh không, tính từ điểm cao nhất của
phần xe chạy (chiều cao tĩnh không này chưa
xét đến chiều cao dự trữ nâng cao mặt đường
khi sửa chữa, cải tạo, nâng cấp);
h - phần cao tĩnh không ở mép ngoài của lề.
H = 4,75 m, h = 4,00 m với đường cấp I,II,III
H = 4,50 m, h = 4,00 m với đường các cấp còn lại.
Hình 2 − Tĩnh không của đường
4.10.3 Trường hợp giao thông xe thô sơ (hoặc bộ hành) được tách riêng khỏi phần xe chạy của
đường ô tô, tĩnh không tối thiểu của đường xe thô sơ và đường bộ hành là hình chữ nhật cao 2,50
m, rộng tối thiểu 1,50 m. Tĩnh không này có thể đi sát tĩnh không của phần xe chạy của ô tô hoặc
phân cách bằng dải phân cách bên giống như tĩnh không ở trong hầm (Hình 3).
4.10.4 Tĩnh không trong hầm theo tiêu chuẩn thiết kế hầm hiện hành và được mô tả như Hình 3.
Phần lề đất được chuyển thành không gian để đặt lan can phòng hộ.
Kích thước tính bằng mét
H
H
H

18. TCVN 4054 : 2005
18
CHÚ THÍCH: Bên trái là trường hợp đường đi bộ và làn xe đạp gắn liền với phần xe chạy, bên phải là trường
hợp tách rời.
Hình 3 − Tĩnh không đường đi trong hầm
4.10.5 Chiều rộng của đường trên cầu:
– với cầu có chiều dài ≥ 100 m, chiều rộng đường theo tiêu chuẩn tĩnh không của thiết kế cầu;
– với cầu có chiều dài < 100 m, chiều rộng đường lấy bằng phần xe chạy cộng với bề rộng cần thiết
đảm bảo năng lực thông hành người đi bộ và xe thô sơ nhưng không rộng hơn bề rộng nền đường;
– với cầu có chiều dài < 25 m, chiều rộng đường bằng khổ cầu.
5 Bình đồ và mặt cắt dọc
5.1 Tầm nhìn
5.1.1 Nhất thiết phải bảo đảm chiều dài tầm nhìn trên đường để nâng cao độ an toàn chạy xe và độ
tin cậy về tâm lý để chạy xe với tốc độ thiết kế.
Các giá trị tối thiểu về tầm nhìn hãm xe, tầm nhìn trước xe ngược chiều và tầm nhìn vượt xe quy định
trong Bảng 10.
Bảng 10 − Tầm nhìn tối thiểu khi chạy xe trên đường
Cấp thiết kế của
đường
I II III IV V VI
Tốc độ thiết kế, Vtk,
km/h
120 100 80 60 60 40 40 30 30 20
Tầm nhìn hãm xe (S1),
m
210 150 100 75 75 40 40 30 30 20
Tầm nhìn trước xe
ngược chiều (S2), m
− − 200 150 150 80 80 60 60 40
Tầm nhìn vượt xe Sxv, m − − 550 350 350 200 200 150 150 100
h
H

19. TCVN 4054 : 2005
19
Các tầm nhìn được tính từ mắt người lái xe có chiều cao 1,00 m bên trên phần xe chạy, xe ngược
chiều có chiều cao 1,20 m, chướng ngại vật trên mặt đường có chiều cao 0,10 m.
5.1.2 Khi thiết kế phải kiểm tra tầm nhìn. Các chỗ không đảm bảo tầm nhìn phải dỡ bỏ các chướng
ngại vật (chặt cây, đào mái taluy...). Chướng ngại vật sau khi dỡ bỏ phải thấp hơn tia nhìn 0,30 m.
Trường hợp thật khó khăn, có thể dùng gương cầu, biển báo, biển hạn chế tốc độ hoặc biển cấm
vượt xe.
5.2 Các yếu tố tuyến đường trên bình đồ
5.2.1 Trên bình đồ, tuyến gồm có các đoạn thẳng được nối tiếp bằng các đường cong tròn. Khi tốc
độ thiết kế ≥ 60 km/h giữa đường thẳng và đường cong tròn được tiếp nối bằng đường cong chuyển
tiếp.
5.2.2 Giữa hai đường cong ngược chiều, đoạn chêm phải đủ chiều dài bố trí các đường cong
chuyển tiếp hoặc các đoạn nối siêu cao.
5.3 Đường cong trên bình đồ (đường cong nằm)
5.3.1 Chỉ trong trường hợp khó khăn mới vận dụng bán kính đường cong nằm tối thiểu. Khuyến
khích dùng bán kính tối thiểu thông thường trở lên, và luôn tận dụng địa hình để đảm bảo chất lượng
chạy xe tốt nhất.
Các quy định về các bán kính đường cong nằm xem ở Bảng 11.
Bảng 11 − Bán kính đường cong nằm tối thiểu
Cấp đường I II III IV V VI
Tốc độ thiết kế, km/h 120 100 80 60 60 40 40 30 30 20
Bán kính đường cong
nằm, m
- tối thiểu giới hạn 650 400 250 125 125 60 60 30 30 15
- tối thiểu thông
thường
1 000 700 400 250 250 125 125 60 60 50
- tối thiểu không
siêu cao
5 500 4 000 2 500 1 500 1 500 600 600 350 350 250
5.4 Độ mở rộng phần xe chạy trong đường cong
5.4.1 Xe chạy trong đường cong yêu cầu phải mở rộng phần xe chạy. Khi bán kính đường cong

20. TCVN 4054 : 2005
20
nằm ≤ 250 m, phần xe chạy mở rộng theo quy định trong Bảng 12.
5.4.2 Khi phần xe chạy có trên 2 làn xe, thì mỗi làn xe thêm phải mở rộng 1/2 trị số trong
Bảng 12 và có bội số là 0,1 m.
Các dòng xe có xe đặc biệt, phải kiểm tra lại các giá trị trong Bảng 12.
5.4.3 Độ mở rộng bố trí ở cả hai bên, phía lưng và bụng đường cong. Khi gặp khó khăn, có thể bố
trí một bên, phía bụng hay phía lưng đường cong.
Bảng 12 − Độ mở rộng phần xe chạy hai làn xe trong đường cong nằm
Kích thước tính bằng milimét
Bán kính đường cong nằm
Dòng xe
250÷200 <200÷150 <150÷100 <100÷70 < 70÷50 < 50÷30 < 30÷25 < 25÷15
Xe con 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,8 2,2
Xe tải 0,6 0,7 0,9 1,2 1,5 2,0 − −
Xe moóc tỳ 0,8 1,0 1,5 2,0 2,5 − − −
5.4.4 Độ mở rộng được đặt trên diện tích phần lề gia cố. Dải dẫn hướng (và các cấu tạo khác như
làn phụ cho xe thô sơ ...), phải bố trí phía tay phải của độ mở rộng. Nền đường khi cần mở rộng, đảm
bảo phần lề đất còn ít nhất là 0,5 m.
5.4.5 Đoạn nối mở rộng làm trùng với đoạn nối siêu cao hoặc đường cong chuyển tiếp. Khi không
có hai yếu tố này, đoạn nối mở rộng được cấu tạo.
– một nửa nằm trên đường thẳng và một nửa nằm trên đường cong;
– trên đoạn nối, mở rộng đều (tuyến tính). Mở rộng 1 m trên chiều dài tối thiểu 10 m.
5.5 Siêu cao và đoạn nối siêu cao
5.5.1 Siêu cao là dốc một mái trên phần xe chạy, dốc về phía bụng đường cong.
Độ dốc siêu cao lấy theo bán kính đường cong nằm và tốc độ thiết kế theo Bảng 13. Độ dốc siêu cao
lớn nhất không quá 8 % và nhỏ nhất không dưới 2 %.
5.5.2 Lề đường phần gia cố làm cùng độ dốc và cùng hướng với dốc siêu cao, phần lề đất không
gia cố phía lưng đường cong dốc ra phía lưng đường cong.
5.5.3 Các phần xe chạy riêng biệt nên làm siêu cao riêng biệt.
5.5.4 Chiều dài đoạn nối siêu cao (trong đoạn cong có siêu cao) không được nhỏ hơn quy định

21. TCVN 4054 : 2005
21
trong Bảng 14.
Bảng 13 − Độ dốc siêu cao ứng với theo bán kính đường cong nằm và tốc độ thiết kế
Độ dốc siêu cao, %
8 7 6 5 4 3 2
Không làm
siêu cao
Tốc độ thiết kế, Vtk,
km/h
Bán kính đường cong nằm, m
120
650
÷800
800
÷1000
1000
÷1500
1500
÷2000
2000
÷2500
2500
÷3500
3500
÷5500
≥ 5500
100
400
÷450
450
÷500
500
÷550
550
÷650
650
÷800
800
÷1000
1000
÷4000
≥ 4000
80
250
÷275
275
÷300
300
÷350
350
÷425
425
÷500
500
÷650
650
÷2500
≥ 2500
60 −
125
÷150
150
÷175
175
÷200
200
÷250
250
÷300
300
÷1500
≥ 1500
40 − − 60÷75 75÷100 100÷600 ≥ 600
30 − 30÷50 50÷75 75÷350 ≥ 350
20 − 25÷50 50÷75 75÷150 150÷250 ≥ 250
5.5.5 Đoạn nối siêu cao.
Siêu cao được thực hiện bằng cách quay phần xe chạy ở phía lưng đường cong quanh tim đường để
phần xe chạy có cùng một độ dốc, sau đó vẫn tiếp tục quay quanh tim đường tới lúc đạt độ dốc siêu
cao. Trường hợp đường có dải phân cách giữa siêu cao được thực hiện có thể bằng cách quay xung
quanh mép trong hoặc mép ngoài mặt đường.
5.5.6 Đoạn nối siêu cao, đoạn nối mở rộng đều được bố trí trùng với đường cong chuyển tiếp. Khi
không có đường cong chuyển tiếp, các đoạn nối này bố trí một nửa trên đường cong và một nửa trên
đường thẳng.
5.6 Đường cong chuyển tiếp
5.6.1 Khi Vtk ≥ 60 km/h phải bố trí đường cong chuyển tiếp để nối từ đường thẳng vào đường cong
tròn và ngược lại.
5.6.2 Độ dốc siêu cao (isc) và chiều dài đoạn nối siêu cao (L) phụ thuộc vào bán kính đường cong
nằm (R) và tốc độ thiết kế (Vtk), không được nhỏ hơn các giá trị quy định trong Bảng 14.
Bảng 14 − Độ dốc siêu cao (isc) và chiều dài đoạn nối siêu cao (L)
Tốc độ thiết kế, Vtk, km/h

22. TCVN 4054 : 2005
22
120 100 80 60
R, m isc
L,
m
R, m isc
L,
m
R, m isc
L,
m
R, m isc
L,
m
650 ÷ 800 0,08 125 400 ÷ 450 0,08 120 250 ÷ 275 0,08 110 125 ÷ 150 0,07 70
800 ÷ 1000 0,07 110 450 ÷ 500 0,07 105 275 ÷ 300 0,07 100 150 ÷ 175 0,06 60
1000 ÷1500 0,06 95 500 ÷ 550 0,06 90 300 ÷ 350 0,06 85 175 ÷ 200 0,05 55
1500 ÷2000 0,05 85 550 ÷ 650 0,05 85 350 ÷ 425 0,05 70 200 ÷ 250 0,04 50
2000 ÷2500 0,04 85 650 ÷ 800 0,04 85 425 ÷ 500 0,04 70 250 ÷ 300 0,03 50
2500 ÷ 3500 0,03 85 800 ÷ 1000 0,03 85 500 ÷ 650 0,03 70 300 ÷ 1500 0,02 50
3500 ÷ 5500 0,02 85 1000 ÷ 4000 0,02 85 650 ÷ 2500 0,02 70 − − −
Tốc độ thiết kế, Vtk, km/h
40 30 20
R, m isc L, m R, m isc L, m R, m isc L, m
65 ÷ 75
0,06
0,05
35
30
30 ÷ 50
0,06
0,05
33
27
15 ÷50
0,06
0,05
20
15
75 ÷100
0,04
0,03
25
20
50 ÷ 75
0,04
0,03
22
17
50 ÷ 75 0,04 10
100 ÷ 600 0,02 12 75 ÷ 350 0,02 11 75 ÷ 150 0,03 7
CHÚ THÍCH:
1) L - Chiều dài đoạn nối siêu cao hoặc chiều dài đoạn cong chuyển tiếp xác định theo điều 5.5.4 và 5.6.1.
2) Trị số chiều dài L trong bảng áp dụng đối với đường hai làn xe. Đối với đường cấp I và II nếu đường có trên hai
làn xe thì trị số trên nhân với 1,2 đối với ba làn xe; 1,5 đối với bốn làn xe và 2 đối với đường có trên 6 làn xe.
5.6.3 Đường cong chuyển tiếp có thể là một đường cong clôtôit, đường cong parabol bậc 3, hoặc
đường cong nhiều cung tròn.
5.7 Dốc dọc
5.7.1 Tuỳ theo cấp thiết kế của đường, độ dốc dọc tối đa được quy định trong Bảng 15. Khi gặp khó
khăn có thể tăng thêm lên 1 % nhưng độ dốc dọc lớn nhất không vượt quá 11 %.
Đường nằm trên cao độ 2000 m so với mực nước biển không được làm dốc quá 8 %.
5.7.2 Đường đi qua khu dân cư, không nên làm dốc dọc quá 4 %.
5.7.3 Dốc dọc trong hầm không lớn hơn 4 % và không nhỏ hơn 0,3 %.
5.7.4 Trong đường đào, độ dốc dọc tối thiểu là 0,5 % (khi khó khăn là 0,3 % và đoạn dốc này không
kéo dài quá 50 m).
Bảng 15 − Độ dốc dọc lớn nhất của các cấp thiết kế của đường

23. TCVN 4054 : 2005
23
Cấp thiết kế I II III IV V VI
Địa hình
Đồng
bằng
Đồng
bằng
Đồng
bằng,
đồi
Núi
Đồng
bằng,
đồi
Núi
Đồng
bằng,
đồi
Núi
Đồng
bằng,
đồi
Núi
Độ dốc dọc
lớn nhất, %
3 4 5 7 6 8 7 10 9 11
5.7.5 Chiều dài đoạn có dốc dọc không được quá dài, khi vượt quá quy định trong Bảng 16 phải có
các đoạn chêm dốc 2,5 % và có chiều dài đủ bố trí đường cong đứng.
Bảng 16 − Chiều dài lớn nhất của dốc dọc
Kích thước tính bằng mét
Tốc độ thiết kế, Vtk, km/h`
Độ dốc dọc, %
20 30 40 60 80 100 120
4 1200 1100 1100 1000 900 800 −
5 1000 900 900 800 700 − −
6 800 700 700 600 − − −
7 700 600 600 500 − − −
8 600 500 500 − − − −
9 400 400 − − − − −
10 và 11 300 − − − − − −
5.7.6 Chiều dài tối thiểu đoạn đổi dốc phải đủ để bố trí đường cong đứng và không nhỏ hơn các
giá trị quy định ở Bảng 17.
Bảng 17 − Chiều dài tối thiểu đổi dốc
Tốc độ thiết kế, Vtk, km/h 120 100 80 60 40 30 20
Chiều dài tối thiểu đổi dốc,
m
300 250
200
(150)
150
(100)
120
(70)
100
(60)
60
(50)
CHÚ THÍCH: Các giá trị trong ngoặc áp dụng cho các đường cải tạo, nâng cấp khi khối lượng bù vênh mặt đường lớn.
5.7.7 Trong đường cong nằm có bán kính cong nhỏ, dốc dọc ghi trong Bảng 16 phải chiết giảm một
lượng quy định trong Bảng 18.
Bảng 18 − Lượng chiết giảm dốc dọc trong đường cong nằm có bán kính nhỏ

24. TCVN 4054 : 2005
24
Bán kính cong nằm, m 15 - 25 25 - 30 30 - 35 35 - 50
Dốc dọc phải chiết giảm, % 2,5 2 1,5 1
5.8 Đường cong đứng
5.8.1 Các chỗ đổi dốc trên mặt cắt dọc (lớn hơn 1 % khi tốc độ thiết kế ≥ 60 km/h, lớn hơn 2 % khi
tốc độ thiết kế < 60 km/h) phải nối tiếp bằng các đường cong đứng (lồi và lõm) − Các đường cong
này có thể là đường cong tròn hoặc parabol bậc 2.
5.8.2 Bán kính đường cong đứng phải chọn cho hợp với địa hình, tạo thuận lợi cho xe chạy và mỹ
quan cho đường nhưng không nhỏ hơn các giá trị ghi trong Bảng 19.
Bảng 19 − Bán kính tối thiểu của đường cong đứng lồi và lõm
Tốc độ thiết kế, km/h 120 100 80 60 40 30 20
Bán kính đường cong đứng lồi, m
Tối thiểu giới hạn 11 000 6 000 4 000 2 500 700 400 200
Tối thiểu thông thường 17 000 10 000 5 000 4 000 1 000 600 200
Bán kính đường cong đứng lõm, m
Tối thiểu giới hạn 4 000 3 000 2 000 1 000 450 250 100
Tối thiểu thông thường 6 000 5 000 3 000 1 500 700 400 200
Chiều dài đường cong đứng tối thiểu,
m
100 85 70 50 35 25 20
5.9 Đường cong con rắn
5.9.1 Rất hạn chế việc sử dụng đường cong con rắn, trừ khi phải triển tuyến trên địa hình vùng núi
phức tạp.
5.9.2 Chỉ tiêu kỹ thuật tại các chỗ quay đầu xe trong đường cong con rắn, xem Bảng 20.
Bảng 20 − Chỉ tiêu kỹ thuật các chỗ quay đầu xe trong đường cong con rắn
Tốc độ thiết kế, Vtk, km/h 60 40 30 20
Tốc độ thiết kế quay đầu xe, km/h 25 20 20 20
Bán kính cong nằm tối thiểu, m 20 15
Độ dốc siêu cao lớn nhất, % 6 6
Độ mở rộng phần xe chạy 2 làn xe, m 2,5 3,0
Dốc dọc lớn nhất chỗ quay đầu xe, % 5,0 5,5

25. TCVN 4054 : 2005
25
6 Sự phối hợp các yếu tố của tuyến
6.1 Sự phối hợp các yếu tố của tuyến nhằm:
– tạo một tầm nhìn tốt, cung cấp đầy đủ thông tin cho người lái xe để kịp thời xử trí các tình huống;
– tạo tâm lý tin cậy, thoải mái để người lái có một môi trường làm việc tốt, ít mệt nhọc và có hiệu
suất cao;
– tránh các chỗ khuất, các nơi gây ảo giác làm người lái phân tâm, xử lý không đúng;
– tạo một công trình phù hợp cảnh quan, góp phần nâng cao vẻ đẹp của khu vực đặt tuyến.
6.2 Các quy định trong điều 6.1 bắt buộc thực hiện đối với các đường có tốc độ thiết kế trên 80
km/h, khuyến khích thực hiện với đường có tốc độ thiết kế trên 60km/h và là định hướng cho đường
các cấp khác.
6.3 khi thiết kế phải là ý thức thường trực của người thiết kế và trên thực tế là không đội giá xây
dựng lên nhiều. Khi phí tổn gia tăng, phải xét hiệu quả vốn đầu tư.
6.4 Các yếu tố trên bình đồ
6.4.1 Trên bình đồ, tuyến đi nhiều đường cong bán kính lớn tốt hơn là đi đoạn thẳng dài chêm bằng
các đường cong ngắn, tuyến đi lợi dụng địa hình (men bìa rừng, ven đồi, đi theo sông) tốt hơn là đi
cắt, phải làm các công trình đặc biệt (tường chắn, cầu cạn...).
6.4.2 Góc chuyển hướng nhỏ phải bố trí bán kính cong nằm lớn. Quy định xem Bảng 21.
Bảng 21 − Bán kính cong nằm tối thiểu phụ thuộc vào góc chuyển hướng
Góc chuyển hướng, độ 1 2 3 4 5 6 8
Cấp I và cấp II
Vtk ≥ 100km/h
20 000 1 000 8 000 6 000 4 000 2 000 1 500
Bán kính
đường cong
nằm tối
thiểu, m Các cấp khác 10 000 6 000 4 000 3 000 2 000 1 000 800
6.4.3 Khi thiết kế, cần tránh các thay đổi đột ngột:
– các bán kính đường cong nằm kề nhau không lớn hơn nhau 2 lần;
– cuối các đoạn thẳng dài không được bố trí bán kính cong nằm tối thiểu;
– nên có chiều dài đoạn cong xấp xỉ bằng hoặc lớn hơn chiều dài đoạn thẳng chêm trước nó.
6.4.4 Khi đường có hai phần xe chạy chiều đi và chiều về tách biệt, nên thiết kế thành hai tuyến có
nền đường độc lập, dải phân cách mở rộng để hoà hợp địa hình, có thể thiết kế thành hai nền đường

26. TCVN 4054 : 2005
26
riêng biệt, tiết kiệm khối lượng, công trình đẹp và ổn định hơn.
6.4.5 Trên các đường cấp cao, khuyến khích nối tiếp các đường cong nằm bằng các đường clôtôit
liên tục.
6.5 Phối hợp bình đồ và mặt cắt dọc
6.5.1 Tránh bố trí nhiều đường cong đứng trên một đoạn thẳng dài (hoặc đường cong nằm có bán
kính lớn) để tránh tuyến có nhiều chỗ khuất.
Để tuyến không quanh co, tránh bố trí nhiều đường cong nằm trên một đoạn tuyến phẳng.
6.5.2 Nên thiết kế số đường cong nằm bằng số đường cong đứng và nên bố trí trùng đỉnh. Khi phải bố
trí lệch, độ lệch giữa hai đỉnh đường cong (nằm và đứng) không lớn hơn 1/4 chiều dài đường cong nằm.
6.5.3 Nên thiết kế đường cong nằm dài và trùm ra phía ngoài đường cong đứng.
6.5.4 Không bố trí đường cong đứng có bán kính nhỏ nằm trong đường cong nằm để tránh tạo ra
các u lồi hay các hố lõm. Nên đảm bảo bán kính đường cong đứng lõm (Rlõm) lớn hơn bán kính
đường cong nằm (Rnằm).
6.6 Sự kết hợp với cảnh quan
6.6.1 Phải nghiên cứu kỹ các yếu tố địa hình và thiên nhiên của khu vực để kết hợp một cách hợp
lý, không phá vỡ quy luật tự nhiên, tránh các công trình đào sâu đắp cao, tránh dùng các công trình
đặc biệt.
6.6.2 Quy định về dốc mái taluy (Bảng 24 và Bảng 25) xuất phát trên các nguyên lý cơ học của đất
đá. Taluy có thể:
– thay đổi phù hợp với dốc ngang thường gặp trên địa hình;
– có gọt tròn ở đỉnh taluy và mở rộng ở hai đầu taluy;
– các taluy thấp dưới 1 m, do không tốn nhiều khối lượng nên làm dốc 1:4 ~ 1:6 và có gọt tròn đỉnh
và chân taluy;
– taluy cao nên làm bậc thềm. Bậc thềm tạo ổn định cho taluy, làm chỗ chắn nước xói taluy và nên
trồng cây bụi.
7 Nền đường
7.1 Các yêu cầu cơ bản và các nguyên tắc thiết kế

27. TCVN 4054 : 2005
27
7.1.1 Phải bảo đảm nền đường ổn định, duy trì được các kích thước hình học, có đủ cường độ để
chịu được các tác động của tải trọng xe và của các yếu tố thiên nhiên trong suốt thời gian sử dụng.
Để có các giải pháp thiết kế thích hợp phải tiến hành công tác điều tra khảo sát các điều kiện địa
hình, địa chất, thủy văn (đặc biệt là sự hiện diện của các nguồn nước, các tác động gây xói lở, phá
hoại nền đường) và nghiên cứu kỹ các dữ liệu liên quan.
Phải bảo đảm việc xây dựng nền đường ít phá hoại sự cân bằng tự nhiên vốn có và không gây tác
động xấu đến môi trường, không phá hoại cảnh quan của vùng. Chú ý rằng khi môi trường bị phá
hoại, bản thân nền đường cũng bị phá hoại theo, không đảm bảo nổi sự ổn định bản thân nền
đường.
7.1.2 Các nguyên tắc thiết kế
7.1.2.1 Phải đảm bảo khu vực tác dụng của nền đường (khi không có tính toán đặc biệt, khu vực
này có thể lấy tới 80 cm kể từ dưới đáy áo đường trở xuống) luôn đạt được các yêu cầu sau:
– không bị quá ẩm và không chịu ảnh hưởng các nguồn ẩm bên ngoài (nước mưa, nước ngầm,
nước bên cạnh nền đường);
– 30 cm trên cùng phải đảm bảo sức chịu tải CBR tối thiểu bằng 8 đối với đường cấp I, cấp II và
bằng 6 đối với đường các cấp khác;
– 50 cm tiếp theo phải đảm bảo sức chịu tải CBR tối thiểu bằng 5 đối với đường cấp I, cấp II và
bằng 4 với đường các cấp khác.
trong đó: CBR là chỉ số sức chịu tải xác định trong phòng thí nghiệm theo điều kiện mẫu đất ở độ
chặt đầm nén tiêu chuẩn, theo 22 TCN 332 - 05 và được ngâm bão hòa 4 ngày đêm.
7.1.2.2 Nền đắp trên đất yếu
Áp dụng theo 22 TCN 262.
7.1.2.3 Nền đường trong vùng có địa chất phức tạp, áp dụng theo 22 TCN 171.
7.1.2.4 Nền đường vùng có động đất, áp dụng theo 22 TCN 211.
7.1.2.5 Để hạn chế tác hại xấu đến môi trường và cảnh quan, cần chú trọng các nguyên tắc:
– hạn chế phá hoại thảm thực vật. Khi có thể nên gom đất hữu cơ trong nền đào để phủ xanh lại
các hố đất mượn, các sườn taluy;
– hạn chế phá hoại cân bằng tự nhiên. tránh đào sâu, đắp cao và chú ý cân bằng khối lượng đào
đắp. Gặp địa hình hiểm trở nên so sánh nền đường với các phương án cầu cạn, hầm, nền ban
công. Chiều cao mái dốc nền đường không nên cao quá 20 m;

28. TCVN 4054 : 2005
28
– trên sườn dốc quá 50% nên xét phương án tách thành hai nền đường độc lập;
– nền đào và nền đắp thấp nên có phương án làm thoải (1:3 ~ 1:6) và gọt tròn để phù hợp địa hình
và an toàn giao thông;
– hạn chế các tác dụng xấu đến đời sống kinh tế và xã hội của cư dân như gây ngập lụt ruộng đất,
nhà cửa. Các vị trí và khẩu độ công trình thoát nước phải đủ để không chặn dòng lũ và gây phá
nền ở chỗ khác, tránh cản trở lưu thông nội bộ của địa phương, tôn trọng quy hoạch thoát nước
của địa phương.
7.2 Chiều rộng nền đường
Kích thước chiều rộng nền đường và chiều rộng các yếu tố của nền đường cho trong Bảng 6 và
Bảng 7 là các kích thước tối thiểu. Trường hợp thiết kế tăng thêm số làn xe, trường hợp bố trí dải
phân cách giữa có lớp phủ nhưng có bố trí trụ công trình hoặc không có lớp phủ, trường hợp có bố
trí dải phân cách bên và trường hợp phải tăng chiều rộng làn xe đạp (b) theo tính toán thì người thiết
kế phải xác định lại chiều rộng nền đường thiết kế.
7.3 Cao độ thiết kế nền đường
7.3.1 Cao độ thiết kế của nền đường là cao độ ở tim đường. Khi có hai nền đường độc lập sẽ có
hai cao độ thiết kế trên hai mặt cắt dọc riêng biệt.
7.3.2 Cao độ thiết kế mép nền đường ở những đoạn ven sông, đầu cầu nhỏ, cống, các đoạn qua các
cánh đồng ngập nước phải cao hơn mức nước ngập theo tần suất tính toán quy định trong Bảng 30 ít
nhất là 0,5 m. Mức nước ngập phải kể cả chiều cao nước dềnh và sóng vỗ vào mặt mái đường.
Trong trường hợp có khó khăn, đặc biệt là trường hợp đường qua vùng có nhiều dân cư và mức
nước ngập duy trì liên tục không quá 20 ngày thì việc quyết định tần suất ngập lũ tính toán nên được
cân nhắc trên quan điểm kinh tế, kỹ thuật và cả trên quan điểm tác động môi trường. Khi cần thiết có
thể đề xuất việc hạ thấp cao độ thiết kế của nền đường. Trong trường hợp như vậy, tư vấn thiết kế
có trách nhiệm đề xuất và kiểm tra sự ổn định lâu dài của công trình và việc quyết định là thuộc thẩm
quyền của người có thẩm quyền quyết định đầu tư.
7.3.3 Cao độ đáy áo đường phải cao hơn mực nước ngầm tính toán (hay mực nước đọng thường
xuyên) theo qui định trong Bảng 22.
Bảng 22 − Chiều cao tối thiểu tính từ mực nước ngầm tính toán
(hoặc mức nước đọng thường xuyên) tới đáy áo đường
Đơn vị tính bằng cm
Loại đất đắp nền đường Số ngày liên tục duy trì mức nước trong 1 năm

29. TCVN 4054 : 2005
29
Từ 20 ngày trở lên Dưới 20 ngày
Cát bụi, cát nhỏ, cát pha sét nhẹ. 50 30
Cát bột, cát pha sét nặng 70 40
Cát pha sét bụi 120 – 80 50
Sét pha cát bột, sét pha cát nặng, sét béo, sét
nặng
100 – 120 40
7.3.4 Cao độ mặt đường chỗ có cống tròn phải cao hơn đỉnh cống tròn ít nhất là 0,5 m. Khi chiều
dày áo đường dày hơn 0,5 m, độ chênh cao này phải đủ để thi công được chiều dày áo đường.
7.4 Đất đắp nền đường
7.4.1 Đất đắp nền đường lấy từ nền đào, từ mỏ đất, từ thùng đấu. Việc lấy đất phải tuân thủ nguyên
tắc hạn chế tác động xấu đến môi trường như nêu ở điều 7.1.2.5. Thiết kế, tạo dáng thùng đấu,
không làm xấu cảnh quan và khi có thể tận dụng được sau khi làm đường.
Đất từ các nguồn phải được thí nghiệm để phân loại , không được đắp hỗn độn mà đắp thành từng lớp.
Các lớp được đắp xen kẽ nhau nhưng khi lớp bằng đất có tính thoát nước tốt ở trên lớp đất có tính
khó thoát nước thì mặt của lớp dưới phải làm dốc ngang 2 % đến 4 % để thoát nước.
7.4.2 Không dùng các loại đất lẫn muối và lẫn thạch cao (quá 5 %), đất bùn, đất than bùn, đất phù
sa và đất mùn (quá 10 % thành phần hữu cơ) để làm nền đường.
Trong khu vực tác dụng (xem điều 7.1.2.1) không được dùng đất sét nặng có độ trương nở tự do
vượt quá 4 %.
Không nên dùng đất bụi và đá phong hoá để đắp các phần thân nền đường trong phạm vi bị ngập
nước.
Tại chỗ sau mố cầu và sau lưng tường chắn nên chọn vật liệu đắp hạt rời có góc nội ma sát lớn.
Khi sử dụng vật liệu đắp bằng đá thải, bằng đất lẫn sỏi sạn thì kích cỡ hạt (hòn) lớn nhất cho phép là
10 cm đối với phạm vi đắp nằm trong khu vực tác dụng 80 cm kể từ đáy áo đường và 15 cm đối với
phạm vi đắp phía dưới; tuy nhiên, kích cỡ hạt lớn nhất này không được vượt quá 2/3 chiều dày lớp
đất đầm nén (tuỳ thuộc công cụ đầm nén sẽ sử dụng).
7.4.3 Không được dùng các loại đá đã phong hoá và đá dễ phong hoá (đá sít...) để đắp nền đường.
7.4.4 Khi nền đường đắp bằng cát, nền đường phải được đắp bao cả hai bên mái dốc và cả phần
đỉnh nền phía trên để chống xói lở bề mặt và để tạo thuận lợi cho việc đi lại của xe, máy thi công áo
đường. Đất đắp bao hai bên mái dốc phải có chỉ số dẻo lớn hơn hoặc bằng 7; còn đất đắp bao phía

30. TCVN 4054 : 2005
30
trên đỉnh nền nên sử dụng cấp phối đồi. Đất đắp bao phần trên đỉnh nền không được dùng vật liệu
rời rạc để hạn chế nước mưa, nước mặt xâm nhập vào phần đắp cát.
Chiều dày đắp bao hai bên mái dốc tối thiểu là 1,0 m và bề dày đắp bao phía đỉnh nền (đáy áo
đường) tối thiểu là 0,3 m.
Khi không thoả nãn thì:
- Giảm chiều dầy lớp đất đắp còn 0,5 m (theo phương vuông góc với ta luy), đồng thời phải
thiết kế gia cố chống xói mái ta luy và có biện pháp chống thấm đối với phía trong nền đường.
- Thiết kế giải pháp thay lớp đất bao phía đỉnh nền.
7.5 Xử lý nền đất tự nhiên trước khi đắp
7.5.1 Khi nền tự nhiên có dốc ngang dưới 20 %, phải đào bỏ lớp đất hữu cơ rồi đắp trực tiếp.
Khi nền tự nhiên dốc ngang từ 20 % đến 50 % phải đào thành bậc cấp trước khi đắp nền đường.
Khi nền tự nhiên dốc ngang trên 50 % phải thiết kế công trình chống đỡ (tường chân, tường chắn,
đắp đá, cầu cạn, cầu kiểu ban công...).
7.5.2 Trong phạm vi đáy nền đắp, phải thiết kế các biện pháp thoát nước, ngăn chặn dòng chảy từ
sườn dốc phía trên tích đọng lại chân mái dốc nền đắp.
Trường hợp nền đắp qua ruộng và các khu vực có nước đọng thường xuyên phải thiết kế vét lầy,
thay đất. Khi có điều kiện nên dùng các loại vật liệu đắp rời rạc có bọc tầng lọc (như bọc vải địa kỹ
thuật) để đắp trong phạm vi tích đọng nước thường xuyên hoặc dùng thêm vôi trộn với đất có tính
dính để xử lý thay đất.
7.5.3 Xử lý nền tự nhiên là đất yếu trước khi đắp nền đường phải tuân thủ theo 22 TCN 262.
7.5.4 Ở vùng đặc biệt như vùng cát động, vùng cacstơ, vùng có các hiện tượng địa chất phức tạp
phải có điều tra địa chất và thí nghiệm để tính toán và tìm các biện pháp cấu tạo cho nền đường ổn
định. Các biện pháp này phải thích hợp với cấp hạng của đường, với công trình trên đường và thích
hợp với địa chất vùng đặt tuyến.
7.6 Độ chặt đầm nén nền đường
7.6.1 Nền đường phải đạt độ chặt qui định trong Bảng 23. Ngoài ra phần thân nền đắp chịu tác
động của nước ngập hoặc nước ngầm đều phải đạt độ chặt tối thiểu là 0,95 bất kể nền đắp thuộc
cấp hạng đường nào. Tại chỗ đắp sau mố, sau lưng tường chắn nên tăng độ chặt yêu cầu so với giá
trị quy định ở Bảng 23 thêm từ 1 % đến 2 %.

31. TCVN 4054 : 2005
31
Bảng 23 − Độ chặt quy định của nền đường (đầm nén tiêu chuẩn theo 22 TCN 333 - 05)
Độ chặt k
Loại công trình
Độ sâu tính
từ đáy áo
đường
xuống,
cm
Đường ôtô
từ cấp I đến cấp IV
Đường ôtô cấp
V, cấp VI
Khi áo đường dày trên 60cm 30 ≥ 0,98 ≥ 0,95
Khi áo đường dày dưới 60cm 50 ≥ 0,98 ≥ 0,95
Đất mới đắp ≥ 0,95 ≥ 0,93
Nền
đắp Bên dưới
chiều sâu
kể trên
Đất nền tự
nhiên
*) cho đến 80 ≥ 0,93 ≥ 0,90
30 ≥ 0,98 ≥ 0,95Nền đào và nền không đào không đắp
(đất nền tự nhiên)
**)
30 - 80 ≥ 0,93 ≥ 0,90
*)
Trường hợp này là trường hợp nền đắp thấp, khu vực tác dụng 80 cm nói ở điểm 1 điều 7.1.2 có
một phần nằm vào phạm vi đất nền tự nhiên. Trong trường hợp đó, phần nền đất tự nhiên nằm
trong khu vực tác dụng phải có độ chặt tối thiểu là 0,90;
**)
Nếu nền tự nhiên không đạt độ chặt yêu cầu quy định ở Bảng 23 thì phải đào bỏ phần không đạt
rồi đầm nén lại để đạt yêu cầu.
7.6.2 Trong phạm vi khu vực tác dụng, đất sau khi đầm nén phải có sức chịu tải xác định theo chỉ số
CBR đạt yêu cầu như nêu ở 7.1.2.1. Nếu đất khó đầm nén đạt yêu cầu ở Bảng 23 hoặc đầm nén rồi vẫn
không đạt chỉ số sức chịu tải CBR yêu cầu thì phải thiết kế cải thiện đất, gia cố hay thay đất để đạt được
đồng thời các yêu cầu trên (phải thí nghiệm xác định tỷ lệ vôi, tỷ lệ cải thiện thích hợp).
7.7 Thiết kế mái đường đào
7.7.1 Độ dốc mái đường đào
Căn cứ vào điều kiện cấu tạo địa chất và độ cao mái đường có thể tham khảo Bảng 24 để chọn độ
dốc mái đường đào. Trước đó phải điều tra độ dốc các mái đường đào và các sườn dốc tự nhiên đã
ổn định lâu dài có điều kiện địa chất tương tự ở trong vùng lân cận tuyến đường thiết kế để có cơ sở
chắc chắn quyết định độ dốc mái đường đào thiết kế.
Bảng 24 − Độ dốc mái đường đào
Độ dốc mái đường đào khi chiều cao mái dốc
Loại và tình trạng đất đá
≤ 12 m > 12 m
- Đất loại dính hoặc kém dính nhưng ở trạng
thái chặt vừa đến chặt
1 : 1,0 1 : 1,25
- Đất rời 1 : 1,50 1 : 1,75

32. TCVN 4054 : 2005
32
- Đá cứng phong hoá nhẹ 1 : 0,3 1 : 0,5
- Đá cứng phong hoá nặng 1 : 1,0 1 : 1,25
- Đá loại mềm phong hoá nhẹ 1 : 0,75 1 : 1,0
- Đá loại mềm phong hoá nặng 1 : 1,00 1 : 1,25
CHÚTHÍCH: Với nền đào đất, chiều cao mái dốc không nên vượt quá 20 m. Với nền đào đá mềm, nếu mặt tầng đá
dốc ra phía ngoài với góc dốc lớn hơn 25
o
thì mái dốc thiết kế nên lấy bằng góc dốc mặt tầng đá và chiều cao mái
dốc nên hạn chế dưới 30 m.
7.7.2 Khi chiều cao mái dốc cao hơn 12 m phải tiến hành phân tích, kiểm toán ổn định bằng các
phương pháp thích hợp tương ứng với trạng thái bất lợi nhất (đất, đá phong hoá bão hoà nước). Với
mái dốc bằng vật liệu rời rạc, ít dính thì nên áp dụng phương pháp mặt trượt phẳng; với đất dính kết
thì nên dùng phương pháp mặt trượt tròn, hệ số ổn định nhỏ nhất phải bằng hoặc lớn hơn 1,25.
Đối với mái dốc bằng đá, phải có phân tích so sánh với độ dốc của các mái dốc ổn định (mái dốc nền
đường, công trình hoặc mái dốc tự nhiên) đã tồn tại ở trong khu vực lân cận.
7.7.3 Khi mái dốc qua các tầng, lớp đất đá khác nhau thì phải thiết kế có độ dốc khác nhau tương ứng,
tạo thành mái dốc đào kiểu mặt gẫy hoặc tại chỗ thay đổi độ dốc bố trí thêm một bậc thềm rộng 1 m ÷ 3,0
m có độ dốc 5 % đến 10 % nghiêng về phía trong rãnh; trên bậc thềm phải xây rãnh thoát nước có tiết
diện chữ nhật, tam giác đảm bảo đủ thoát nước từ tầng taluy phía trên.
Khi mái dốc đào không có các tầng lớp đất, đá khác nhau nhưng chiều cao lớn thì cũng nên thiết kế
bậc thềm như trên với khoảng chiều cao giữa các bậc thềm từ 6 m đến 12m.
7.7.4 Khi mái dốc có cấu tạo dễ bị lở, rơi thì giữa mép ngoài của rãnh biên tới chân mái dốc nên có
một bậc thềm rộng tối thiểu 1,0 m. Khi đã có tường phòng hộ, hoặc khi mái dốc thấp hơn 12 m thì
không cần bố trí bậc thềm này.
7.7.5 Mái dốc nền đào phải có biện pháp gia cố chống xói lở bề mặt, chống đất đá phong hoá sạt lở
cục bộ (trồng cỏ, trồng cây bụi, bọc mặt neo các ô dàn bê tông ...) và khi cần phải xây tường chắn,
tường bó chân mái dốc để tăng cường mức độ ổn định của toàn mái dốc.
7.7.6 Phải thiết kế quy hoạch đổ đất thừa từ nền đào, không được tuỳ tiện đổ đất xuống sườn dốc
phía dưới gây mất ổn định sườn dốc tự nhiên, không được đổ xuống ruộng, vườn, sông suối phía
dưới. Chỗ đổ đất được san gạt thành bãi, trồng cây cỏ phòng hộ và có biện pháp thoát nước thích
hợp.
7.8 Thiết kế mái đường đắp

33. TCVN 4054 : 2005
33
7.8.1 Tuỳ theo độ cao của mái đắp và loại vật liệu đắp, độ dốc mái đắp được qui định trong Bảng 25.
Bảng 25 − Độ dốc mái đường đắp
Độ dốc mái đường đắp khi chiều cao mái dốc
Loại đất đá
< 6 m từ 6 đến 12 m
Các loại đá phong hoá nhẹ 1 : 1 ÷ 1: 1,3 1 : 1,3 ÷ 1,5
Đá khó phong hoá cỡ lớn hơn 25cm xếp khan*)
1 : 0,75 1 : 1,0
Đá dăm, đá sỏi, sạn, cát lẫn sỏi sạn, xỉ quặng. 1 : 1,3 1 : 1,3 ÷ 1,5
Cát to và cát vừa, đất sét và cát pha, đá dễ
phong hoá
1 : 1,5 1 : 1,75
Đất bụi, cát nhỏ 1 : 1,75 ÷ 2 1 : 1,75 ÷ 2
*)
Xem thêm điều 7.8.2.
7.8.2 Nền đắp có mái dốc bằng đá thì đá có kích cỡ lớn hơn 25 cm và xếp khan (có chêm chèn)
trong phạm vi chiều dày 1,0 m ÷ 2,0 m với độ dốc như ở Bảng 25; theo độ dốc có thể xếp khan kiểu
giật cấp (không cần tạo mái dốc có độ dốc đều). Phía trong phạm vi xếp khan có thể đắp đá bằng
cách: đổ đá cỡ lớn thành lớp, rồi rải thêm các đá thải cỡ nhỏ lên trên và dùng lu rung loại nặng, lu
chặt cho đến khi đá trên mặt lớp ổn định. Cần tổ chức rải thử để quyết định chiều dày lớp đá rải,
lượng đá chèn và số lần lu cần thiết. Kết quả rải thử là căn cứ để kiểm tra, nghiệm thu (kể cả độ
chặt) của nền đắp đá.
7.8.3 Trường hợp nền đắp đất (cát) qua vùng ngập nước thì phải áp dụng độ dốc mái dốc đắp bằng
1:2 ÷ 1:3 đối với phạm vi nền đường dưới mức nước ngập thông thường và bằng 1:1,75 ÷ 1:2,0 đối với
phạm vi nền đường dưới mức nước thiết kế.
7.8.4 Khi mái dốc nền đắp đất tương đối cao thì cứ 8 m đến 10 m cao phải tạo một bậc thềm rộng
từ 1,0 m đến 3,0 m; trên bậc thềm có cấu tạo dốc ngang và rãnh xây như qui định ở 7.7.3. Ngoài ra
mái dốc cao nên được gia cố bề mặt bằng đá xây hoặc các tấm bê tông đúc sẵn.
7.8.5 Trường hợp chiều cao mái dốc đắp lớn hơn 12,0 m phải kiểm toán ổn định như đã qui định ở điều
7.7.2. Khi kiểm toán ổn định nền đường ngập nước phải xét đến áp lực thủy động do gradien thủy lực gây
nên. Chiều cao mái dốc đắp đất không nên quá 16,0 m và đắp đá không nên quá 20,0 m.
7.8.6 Trường hợp đắp cao và đắp trên sườn dốc, nếu kết quả kiểm toán ổn định không bảo đảm thì
phải thiết kế các giải pháp chống đỡ để tăng độ ổn định (kè chân, kè vai), bằng đá xếp khan, xây
vữa, hoặc bê tông xi măng.
7.8.7 Mặt mái dốc nền đắp phải được gia cố bằng các biện pháp thích hợp với điều kiện thủy văn và
khí hậu tại chỗ để chống xói lở do tác động của mưa, của dòng chảy, của sóng và của sự thay đổi
mức nước ngập.

34. TCVN 4054 : 2005
34
7.8.9 Các chỗ lấy đất để đắp nền đường phải được quy hoạch trước và được sự chấp nhận của địa
phương theo nguyên tắc sau:
– tận dụng các chỗ hoang hoá, đất có chất lượng và điều kiện khai thác thích hợp;
– không ảnh hưởng môi trường, tiết kiệm đất đai;
– kết hợp việc khai thác đất với nông, ngư nghiệp (tạo nơi chứa nước, nuôi trồng thủy sản...).
8 Áo đường và kết cấu lề gia cố
8.1 Quy định chung
Trên tất cả các làn xe dành cho xe ô tô và xe thô sơ, các làn chuyển tốc, các làn phụ leo dốc, phần lề
gia cố, dải an toàn và mặt các bãi dịch vụ của đường các cấp đều phải có kết cấu áo đường.
Phải căn cứ vào lượng giao thông và thành phần dòng xe, cấp hạng đường, tính chất sử dụng của công
trình, căn cứ vào vật liệu và điều kiện tự nhiên, căn cứ vào các tiêu chuẩn hiện hành mà thiết kế áo
đường cho hợp cách. Yêu cầu áo đường phải có đủ cường độ, ít thấm nước và duy trì được cường độ
trong suốt thời gian tính toán để chịu đựng được tác động phá hoại của xe cộ và của các yếu tố thời tiết,
khí hậu, đồng thời phải có đủ các tính chất bề mặt (độ nhám, độ bằng phẳng, dễ thoát nước và ít bụi) để
bảo đảm giao thông an toàn, êm thuận, kinh tế và góp phần bảo vệ môi trường.
8.2 Tải trọng tính toán tiêu chuẩn
Tải trọng tính toán tiêu chuẩn theo quy định ở 22 TCN 211 đối với kết cấu áo đường mềm và
22 TCN 223 đối với kết cấu áo đường cứng.
8.3 Thiết kế kết cấu áo đường
8.3.1 Kết cấu áo đường đường ô tô có thể gồm tầng mặt (một hoặc hai ba lớp), tầng móng (lớp
móng trên, lớp móng dưới). Kết cấu áo đường có thể đặt trên lớp đáy móng hoặc đặt trực tiếp trên
phần nền đất trên cùng của nền đường (xem 8.3.7). Tuỳ loại mặt đường (cứng hoặc mềm), tuỳ lưu
lượng xe thiết kế và tùy cấp hạng đường, kết cấu áo đường có thể được thiết kế đủ các tầng, lớp nói
trên nhưng cũng có thể gồm một hay hai lớp đảm nhiệm nhiều chức năng.
8.3.2 Chọn loại và bố trí các lớp tầng mặt
Chọn loại tầng mặt áo đường theo qui định trong Bảng 26.
Bảng 26 − Chọn loại tầng mặt
Cấp thiết
kế của
đường
Loại
tầng mặt
Vật liệu và cấu tạo tầng mặt
Thời hạn
tính toán
(mặt)
Số xe tiêu chuẩn
tích luỹ trong thời
hạn tính toán (xe
tiêu chuẩn/làn)
Cấp I, II, Cấp cao A1 - Bê tông xi măng không cốt thép hoặc ≥ 20 năm > 4.10
6

35. TCVN 4054 : 2005
35
cấp III
và cấp
IV
cốt thép liên tục (1 lớp);
- Bê tông nhựa chặt hạt mịn, hạt vừa
làm lớp mặt trên; hạt vừa, hạt thô
(chặt hoặc hở) làm lớp mặt dưới
≥ 10 năm
Cấp III,
IV,V
Cấp cao A2
- Bê tông nhựa nguội, trên có láng
nhựa
- Thấm nhập nhựa
- Láng nhựa (cấp phối đá dăm, đá
dăm tiêu chuẩn, đất đá gia cố trên có
láng nhựa)
8
5 ~ 8
4 ~ 7
> 2.10
6
> 1.106
> 0,1.10
6
Cấp IV,
V, VI
Cấp thấp B1
- Cấp phối đá dăm, đá dăm macadam,
hoặc cấp phối thiên nhiên trên có lớp
bảo vệ rời rạc (cát) hoặc có lớp hao
mòn cấp phối hạt nhỏ
3 ÷ 4 < 0,1.106
Cấp V,VI Cấp thấp B2
- Đất cải thiện hạt
- Đất, đá tại chỗ, phế liệu công nghiệp
gia cố (trên có lớp hao mòn, bảo vệ)
2 ÷ 3 < 0,1.10
6
CHÚ THÍCH:
1) Các thuật ngữ về loại tầng mặt, về vật liệu, về lớp hao mòn, lớp bảo vệ sử dụng trong bảng này là thống nhất
với các thuật ngữ đã sử dụng trong “22 TCN-211”, “22TCN 223”.
2) Trị số số xe tích luỹ (xe tiêu chuẩn/làn) chỉ để tham khảo.
3) Khi quyết định chọn lớp mặt trên cùng cần chú ý đến các yêu cầu nêu ở điều 8.1.
8.3.3 Để hạn chế hiện tượng nứt phản ánh, nếu kết cấu là mặt đường nhựa có sử dụng lớp móng
trên (hoặc lớp mặt dưới) bằng vật liệu đất, đá gia cố chất liên kết vô cơ thì tổng chiều dày tối thiểu
lớp mặt đường nhựa phía trên (bê tông nhựa, thấm nhập nhựa, láng nhựa) nên thiết kế như chỉ dẫn
Bảng 27 tuỳ theo cấp hạng đường.
Bảng 27 −Tổng chiều dày tối thiểu các lớp mặt đường nhựa nên bố trí ở trên móng đất đá
gia cố chất liên kết vô cơ
Cấp thiết kế của đường I, II III, IV IV V, VI
Tổng chiều dày các lớp
mặt đường có nhựa
(cm)
12 ÷ 18 7 ÷ 12 3 ÷ 6 1 ÷ 4
Vật liệu mặt đường
nhựa
Bê tông
nhựa
Bê tông nhựa
Thấm nhập hoặc láng
nhựa nhiều lớp
Láng nhựa một
hoặc nhiều lớp
8.3.4 Chọn vật liệu tầng móng cho kết cấu áo đường cấp cao A1. Nên sử dụng đất, đá, cát gia cố
chất liên kết (vô cơ hoặc hữu cơ) làm lớp móng trên hoặc dưới. Đối với mặt đường bê tông xi măng
không cốt thép phải bố trí móng bằng vật liệu đất, cát, đá gia cố chất liên kết vô cơ (xi măng, vôi) dày
tối thiểu 15 cm.
Đối với kết cấu mặt đường bê tông nhựa còn có thể sử dụng cấp phối đá dăm, hoặc bê tông nhựa

36. TCVN 4054 : 2005
36
rỗng làm lớp móng trên; cấp phối đá dăm loại II theo 22 TCN 334 - 05, đá dăm macadam hoặc cấp
phối thiên nhiên làm lớp móng dưới.
8.3.5 Chọn vật liệu tầng móng cho các loại mặt đường khác:
Có thể sử dụng đất, đá cát gia cố, cấp phối đá dăm, đá dăm macađam, cấp phối thiên nhiên làm các
lớp móng cho mặt đường cấp cao A2 và cấp thấp.
8.3.6 Chiều rộng tầng móng nên rộng hơn bề rộng tầng mặt mỗi bên 20 cm.
8.3.7 Lớp đáy móng (lớp đáy áo đường)
Lớp đáy móng có các chức năng sau:
– tạo được một lòng đường chịu lực đồng nhất, sức chịu tải tốt;
– ngăn chặn ẩm thấm từ trên xuống nền đất và từ dưới lên móng áo đường;
– tạo "hiệu ứng đe" để bảo đảm chất lượng đầm nén các lớp móng phía trên;
– tạo điều kiện cho xe máy đi lại trong quá trình thi công áo đường không gây hư hại nền đất phía
dưới (ngay cả khi thời tiết xấu).
Lớp đáy móng cấu tạo bằng đất hoặc vật liệu thích hợp để đạt được các yêu cầu sau:
– độ chặt đầm nén cao k = 1,00 ÷ 1,02 (đầm nén tiêu chuẩn);
– môđun đàn hồi E ≥ 50 MPa (500 daN/cm
2
) hoặc chỉ số CBR ≥ 10 (tùy theo loại đất);
– bề dày tối thiểu là 30 cm.
Cần bố trí lớp đáy móng thay thế cho 30 cm phần đất trên cùng của nền đường đường cấp I đường
cấp II và đường cấp III có 4 làn xe trở lên, nếu bản thân phần đất trên cùng của nền đường không
đạt các yêu cầu nói trên. Nên thiết kế lớp đáy móng khi nền đắp bằng cát, bằng đất sét trương nở và
khi đường qua vùng mưa nhiều hoặc chịu tác động của nhiều nguồn ẩm khác nhau.
Vật liệu làm lớp đáy móng có thể bằng đất có cấp phối tốt (không được bằng cát các loại), cấp phối
thiên nhiên, đất gia cố vôi (xi măng) tỷ lệ thấp.
Chiều rộng lớp đáy móng nên rộng hơn chiều rộng tầng móng mỗi bên là 15 cm.
8.3.8 Trong mọi trường hợp, đối với tất cả các cấp mặt đường đều nên tận dụng vật liệu tại chỗ
(bao gồm cả các phế thải công nghiệp) để làm lớp móng dưới và lớp đáy móng với điều kiện có
nghiên cứu thử nghiệm trước và được cấp có thẩm quyền xét duyệt.
8.3.9 Thiết kế chiều dày các lớp trong kết cấu áo đường cần phải chú ý đến điều kiện thi công và
chiều dày lớp tối thiểu đối với mỗi loại vật liệu.

37. TCVN 4054 : 2005
37
Chiều dày tối thiểu được xác định bằng 1,5 lần cỡ hạt cốt liệu lớn nhất có mặt trong lớp vật liệu.
Chiều đầy đầm nén có hiệu quả đối với bê tông nhựa thường không nên quá 8 cm đến 10 cm, các
loại vật liệu khác có gia cố không quá 15 cm và không gia cố không quá 18 cm.
8.3.10 Phải thiết kế tưới lớp dính bám giữa các lớp bê tông nhựa với bê tông nhựa và bê tông nhựa
với các loại mặt đường nhựa khác trong trường hợp các lớp nói trên không thi công liền nhau về thời
gian và trong trường hợp rải bê tông nhựa trên các lớp mặt đường nhựa cũ.
8.3.11 Phải thiết kế tưới lớp nhựa thấm bám khi bố trí các lớp mặt đường nhựa trên móng đất, đá
gia cố và móng cấp phối đá dăm, cấp phối thiên nhiên, đá dăm macađam.
8.3.12 Phải thiết kế một lớp láng nhựa trên móng cấp phối đá dăm hoặc móng bằng vật liệu rời rạc
khác để chống thấm nước xuống nền và tránh sự phá hoại của xe thi công đi lại trong trường hợp
làm móng trước để một thời gian mới thi công tiếp các lớp ở trên.
8.4 Tính toán thiết kế áo đường
Cấu tạo, tính toán và thiết kế áo đường cho đường ô tô phải theo đúng các qui định trong các tiêu
chuẩn thiết kế áo đường mềm và tiêu chuẩn thiết kế áo đường cứng hiện hành.
Khi các phương pháp khác có đủ cơ sở và có đủ tham số, có thể dùng để tham khảo và hiệu chỉnh. Cần
đưa ra một số phương án kết cấu áo đường tuỳ theo điều kiện và giá thành vật liệu để so sánh kinh tế, kỹ
thuật. Khi đường có chức năng quan trọng nhưng lượng xe các năm đầu còn ít thì cần xem xét phương
án phân kỳ đầu tư các lớp kết cấu áo đường (trên cơ sở kết cấu thiết kế dài hạn).
Dốc ngang của áo đường lấy tuỳ theo loại vật liệu làm tầng mặt, theo quy định trong Bảng 9 và
không được nhỏ hơn 1,5 %.
Tại các chỗ nối siêu cao và tại các nút giao thông những chố tiếp nối không tránh được dốc nhỏ hơn
1,5 % thì phải thu ngắn tối đa các đoạn đó lại.
8.5 Độ nhám
8.5.1 Lớp mặt đường trên cùng khi cần thiết phải có thêm lớp mặt tạo nhám có cấu trúc vĩ mô thích
hợp để bảo đảm chiều sâu rắc cát trung bình Htb (mm) đạt tiêu chuẩn quy định tuỳ theo tốc độ tính
toán thiết kế và mức độ nguy hiểm của đoạn đường thiết kế như ở Bảng 28.
Bảng 28 − Yêu cầu về độ nhám mặt đường
(theo 22TCN 278)
Tốc độ thiết kế, Vtk, km/h
hoặc mức độ nguy hiểm
Chiều sâu rắc cát
trung bình Htb mm
Đặc trưng độ
nhám bề mặt

38. TCVN 4054 : 2005
38
< 60
60 ≤ V < 80
80 ≤ V ≤ 120
0,25 ≤ Htb < 0,35
0,35 ≤ Htb < 0,45
0,45 ≤ Htb < 0,80
nhẵn
nhẵn
trung bình
Đường qua địa hình khó khăn nguy hiểm (đường
vòng quanh co, đường cong bán kính dưới 150 m
mà không hạn chế tốc độ, đoạn có dốc dọc > 5%,
chiều dài dốc > 100 m...)
0,80 ≤ Htb ≤ 1,20 thô
8.5.2 Khi thiết kế lớp mặt trên của áo đường có thể áp dụng các cách đánh giá độ nhám theo hệ số
bám như dùng các xe chuyên dụng hãm phanh tức thời hoặc phương pháp dùng thiết bị con lắc…
8.5.3 Các đoạn đường không đạt tiêu chuẩn độ nhám thì phải thiết kế đặt biển báo hiệu trơn trượt
và biển hạn chế tốc độ xe chạy.
8.6 Độ bằng phẳng
8.6.1 Phải bảo đảm độ bằng phẳng của mặt đường thông qua chỉ số độ gồ ghề quốc tế IRI (mm/km)
theo qui định ở Bảng 29.
Bảng 29 − Yêu cầu về độ bằng phẳng của mặt đường theo chỉ số IRI
(theo 22TCN-277)
Chỉ số IRI yêu cầu, m/km
Tốc độ thiết kế thiết kế, Vtk, km/h
Đường xây dựng mới Đường cải tạo, nâng cấp
120 và 100
80
60
Từ 40 đến 20 (mặt đường nhựa)
Từ 40 đến 20 (mặt đường cấp thấp)
≤ 2,0
≤ 2,2
≤ 2,5
≤ 4,0
≤ 6,0
≤ 2,5
≤ 2,8
≤ 3,0
≤ 5,0
≤ 8,0
8.6.2 Độ bằng phẳng cũng được đánh giá bằng thước dài 3,0m theo 22 TCN 16
Đối với mặt đường cấp cao A1 (bê tông nhựa, bê tông xi măng) 70 % số khe hở phải dưới 3 mm và
30 % số khe hở còn lại phải dưới 5 mm. Đối với mặt đường cấp cao A2 (xem Bảng 26) tất cả các khe hở
phải dưới 5 mm và đối với các mặt đường cấp thấp B1, B2 tất cả các khe hở phải dưới 10 mm.
8.7 Mặt đường trên cầu
8.7.1 Mặt đường trên cầu và cầu cạn phải có thiết kế riêng và nên có cùng loại lớp mặt với các
đoạn đường liền kề.

39. TCVN 4054 : 2005
39
8.7.2 Phải có biện pháp thiết kế bảo đảm xe cộ ra vào cầu êm thuận, an toàn, đặc biệt là tại các chỗ
tiếp giáp giữa đường và cầu.
8.8 Kết cấu áo đường của lề gia cố
8.8.1 Trường hợp giữa phần xe chạy dành cho cơ giới và lề gia cố không có dải phân cách bên
hoặc có dải phân cách bên chỉ bằng hai vạch kẻ (xem thêm ở 4.5.2), tức là trường hợp xe cơ giới
vẫn có thể đi lấn ra hoặc dừng đỗ trên phần lề gia cố thường xuyên thì nếu sử dụng kết cấu áo lề
mềm, kết cấu áo lề gia cố phải được tính toán thiết kế theo tiêu chuẩn mặt đường hiện hành với các
yêu cầu sau:
– chịu đựng được lưu lượng xe chạy tính toán (xe tiêu chuẩn/làn/ngày đêm) từ 35 % đến 50 % lưu
lượng xe chạy tính toán của làn xe cơ giới kề liền;
– lớp mặt trên cùng của lề gia cố phải cùng loại với lớp mặt trên cùng của làn xe cơ giới liền kề;
– kết cấu gia cố cần được xem xét để khi cải tạo mở rộng mặt đường và nâng cấp đường vẫn tận
dụng được đến mức tối đa kết cấu đã xây dựng;
– đảm bảo trị số môđun đàn hồi yêu cầu tối thiểu theo 22 TCN 211;
– kiểm toán điều kiện chịu kéo - uốn và điều kiện trượt với bánh xe nặng nhất có thể đỗ trên lề gia
cố (khi kiểm toán không xét đến hệ số xung kích và hệ số trùng phục);
– trong điều kiện kinh tế cho phép, kết cấu lề gia cố nên làm như kết cấu áo đường.
8.8.2 Trường hợp giữa phần xe chạy dành cho xe cơ giới và lề gia cố của đường cấp I và cấp II có
bố trí dải phân cách bên để ngăn chặn xe cơ giới đi lấn ra hoặc đỗ ở lề (dải phân cách bên buộc
phải cao hơn mặt đường từ 30 cm đến 80 cm, xem điều 4.5.2) thì loại áo lề đường và trị số môđun
đàn hồi tối thiểu có thể áp dụng theo 22 TCN 211 nhưng giảm đi một cấp, (ví dụ đường cấp I lề có
thể áp dụng loại áo đường cấp A1 và cả cấp A2 với trị số môđun đàn hồi yêu cầu tối thiểu chỉ tương
đương với đường cấp II.
8.8.3 Trường hợp phần xe chạy dành cho xe cơ giới bằng mặt đường cứng (bê tông xi măng) và
không có dải phân cách bên ngăn được xe cơ giới đi lấn ra hoặc đỗ ở lề thì kết cấu áo lề gia cố cũng
phải bằng bê tông xi măng nhưng bề dày tối thiểu tấm bê tông xi măng áo lề là 18 cm. Tấm bê tông
xi măng áo lề cũng được thiết kế liên kết ở các khe dọc (tiếp giáp với tấm bê tông xi măng của làn xe
cơ giới liền kề) và ở các khe ngang. Lớp móng cũng bằng vật liệu móng của phần xe chạy chính và
rộng thêm so với bề rộng lề gia cố ra phía ngoài ít nhất là 10 cm.
8.8.4 Trường hợp đường cấp I, cấp II, cấp III có phần xe chạy dành cho cơ giới là mặt đường bê
tông xi măng nhưng có dải phân cách bên ngăn được xe cơ giới không đi ra lề và không đỗ ở lề thì lề
gia cố có thể áp dụng kết cấu cứng hoặc mềm. Trong trường hợp này, nếu áp dụng lề cứng thì chiều

40. TCVN 4054 : 2005
40
dày tấm bê tông xi măng tối thiểu phải là 12 cm với móng bằng một lớp vật liệu thông thường (mềm
hoặc nửa cứng). Nếu áp dụng lề mềm thì tuân thủ các quy định ở điều 8.8.2.
8.9 Áo đường của đường bên
Tuỳ theo lưu lượng xe dự báo, tuỳ theo môi trường kinh tế, xã hội dọc hai bên đường (phân bố dân
cư) và tuỳ theo điều kiện về chế độ thuỷ nhiệt, việc thiết kế kết cấu áo đường cho các đường bên
vẫn phải tuân theo chỉ dẫn ở quy trình thiết kế áo đường mềm và quy trình thiết kế áo đường cứng
hiện hành (không phụ thuộc vào tiêu chuẩn hình học của đường bên đề cập ở 4.6.5).
9 Thiết kế hệ thống các công trình thoát nước
9.1 Quy hoạch hệ thống các công trình thoát nước
Trước hết tiến hành quy hoạch tổng thể hệ thống thoát nước hoàn chỉnh bao gồm các loại công trình
thoát nước như rãnh đỉnh, rãnh biên, rãnh tập trung nước, cầu, cống, rãnh thoát nước ngầm, thùng
đấu, bể bốc hơi, v.v... các công trình này phải phối hợp chặt chẽ với nhau. Vị trí, kích thước, kết cấu
của các công trình thoát nước hợp lý và phù hợp quy hoạch thoát nước chung của khu vực, đảm bảo
hiệu quả sử dụng cao và giá thành hạ.
Việc bố trí các mương rãnh thoát nước nền đường phải đảm bảo tập trung thu đón nước không để
nước tự do chảy về nền đường, phải kết hợp với việc bố trí cầu cống thoát nước qua đường, xác
định hướng thoát nước của các mương rãnh về cầu cống hoặc sông suối, có các biện pháp nối tiếp
giữa các rãnh thoát nước với cầu cống hay sông suối. Ngược lại khi bố trí cầu cống phải xét tới yêu
cầu thoát nước nhanh từ các mương rãnh.
Việc bố trí các công trình thoát nước trên đường phải xét tới yêu cầu tưới tiêu. Đồng thời tính đến
việc thoát nước lũ sau khi xây dựng đường.
9.2 Thoát nước mặt đường và lề đường
9.2.1 Trên các đoạn thẳng và đoạn cong có bán kính không yêu cầu làm siêu cao (Bảng 11) mặt cắt
ngang đường được thiết kế theo kiểu mặt cắt ngang hai mái có độ dốc ngang như quy định ở điều 4.9.
Trên các đoạn cong có bán kính quy định trong Bảng 13 phải làm siêu cao, thì độ dốc siêu cao phải đảm
bảo như quy định trong Bảng 11 và nên bố trí trên đoạn đường có dốc dọc tối thiểu là 1 % để đảm bảo
thoát nước nền, mặt đường.
9.2.2 Đối với đường cấp I và cấp II có bố trí dải phân cách giữa thì tại các đoạn cong có siêu cao phải
thiết kế thu nước mưa ở cạnh dải phân cách. Nếu dải phân cách là loại không có lớp phủ, dạng lõm thì bố
trí rãnh thoát nước (loại hở hoặc có nắp) ở chỗ lõm nhất của dải phân cách (rãnh chỉ cần rộng 20 cm - 30
cm, sâu 20 cm - 30 cm). Nếu dải phân cách là loại có lớp phủ và có bó vỉa cao hơn mặt đường thì sát