13. 1. IBAIAREN DESKRIBAPENA 6. Proba Errekaren erabilera nagusiak: Hiru zonalde bereiztu doguz: Goi Ibilgua : Berezko egoeran dagoen eremua da, abeltzaintza, nekazaritza, basogintza, aisialdiko lekua. Erdi Ibilgua: Batez ere industrigunea da. Behe Ibilgua : Herri erabilera dauka, bide azpiegiturak dagoz.
33. GOI IBILGUTIK- ERDI IBILGURA ERREKA GUNE HONETAN, ETXEBIZITZA PARTIKULARRAK, AISIALDIRAKO GUNEAK, ABELTZAINTZA, NEKAZARITZA…NAHASTEN DIRA. AIPAGARRIENA: LANDABASO IZENEKO INDUSTRIGUNEAREN HASIERA DA (ERREKA ETA BASERRIAREN IZEN BERA). Herrigunea Landabaso baserria Landabaso industrigunea BARATZA
34. 1. IBAIAREN DESKRIBAPENA 6. Proba Errekaren erabilera nagusiak: Erdi Ibilgua: Batez ere industrigunea da. Baina errekako ura nekazaritzarako erabiltzen da (inguruan dagozan ortu edo baratze txiki batzuetan), eta zaldi batzuk ura edaten bertara bajatzen dira.
43. ARTIKA, ARENONDO, KURTZIO...ERREKAK TUNEL HONETATIK ITSASORATZEN DIRA. HERRIKO ERREKA GUZTIAK , LANDABASOKOA IZAN EZIK, ARTZA PORTUAN ITSASORATZEN DIRA.
44. HERRIKO HONDAKIN UR GUZTIAK TUNEL HONETATIK ITSASORATZEN DIRA ARTZA PORTUAN INOLAKO ARAZKETARIK BARIK. Gune baltz hori lazunez beteta dago
51. 1. IBAIAREN DESKRIBAPENA 6. Proba EZAUGARRI FISIKOAK. Ur azala : ibaia aztertzerakoan urak hartzen dauan ibilguaren zatia (euritekaz aldatzen da). Goiko ibilguetan ibaiak meharrak izaten dira, beherago, ordea, ibilgua zabaldu eta mantsoago jaisten da. Sakonera : Goiko ibilguan normalean sakonera txikia izaten da. Bokaletik hurre, berriz, sakonak. Ibaien ohantzea : Ezaugarri geologiko eta lurraren aldatsaren arabera erreketako hondoa ezberdina izaten da: harriak, lokatza, hormigoia… Korrontea: Lurraren aldatsaren arabera, zenbat eta aldats haundiagoa, korrontea haundiagoa. Itxurazko ohantzea : Ibaibazterretan sarritan landaretzarik gabeko ingurua egoten da, urak euri garaietan baino estaltzen ez dauana. Itxurazko ohantze hau estuagoa izango da ibaiaren emaria eta eurien erregimena zenbat eta erregularragoa dan. Landaretza: ekosistema zein egoeratan dagoen jakiteko informazioa emoten dau.
52.
53.
54.
55. 1. IBAIAREN DESKRIBAPENA 6. Proba Errekaren eraldaketak: Goi ibilgua:Mendietako lurra aldapatsua da eta ur hotzak abiadura haundiz jaisten dira. Higadura haundia izaten da.
56. HODIA LANDABASO BASERRIA Goi ibilguan gizakiaren eragina ia eskasa da. (Hoditeria bat pasatzen da lur azpitik Landabaso baserripean) GOI IBILGUAN
58. 1. IBAIAREN DESKRIBAPENA 6. Proba Errekaren eraldaketak: Erdi ibilgua: Gizakiaren eragina nabarmena da. Ubidea hormigoizko kanalizazio batetik bideratuta dago.
59.
60. 1. IBAIAREN DESKRIBAPENA 6. Proba Errekaren eraldaketak: Erdi ibilgua: Industriguneko uren desbiderapena egiten da Gainontzeko urak erreka jarraitu eta herrian sartzen dira.
61.
62.
63. 1. IBAIAREN DESKRIBAPENA 6. Proba Errekaren eraldaketak: Behe ibilgua: Gizakiaren eragina nabarmena da. Ubidea ez da batere berezkoa. Harriekin egindako hormak, hormigoizko paretak, tunelak, hodiak, errepideak…agertzen dira. Landabaso erreka (San Martin erreka ere deitua) ihaz desbideratu egin zan. Artza portuan itsasoratu beharrean, orain, uholdeen aurkako segurtasun neurri moduan, Aritzatxu hondartzan itsasoratzen da.
72. 1. IBAIAREN DESKRIBAPENA 6. Proba URA KUDEATZEKO INSTALAZIOAK : erdi ibilgua. Industri urak bideratzeko saneamendu sarea: Industriguneko enpresa batzuk (Salica eta Serrats arrain kontserba fabrikek) euren araztegi propioa daukie. Beste danek ez daukie ezer. Fabrika guzti honeen hondakin ur guztiak, hobi septiko batean batzen dira, Landabaso errekatik bereiztuta, eta herri azpiko ubidea zeharkatu ostean zuzenean Itsasoratzen dira Artza Portuan, inolako arazketa sistemarik barik. Erdi ibilguan, industrigune parean ere, eurite urak errekan batzeko arketa eta hodi bat ere agertzen dira.
78. 1. IBAIAREN DESKRIBAPENA 6. Proba URA KUDEATZEKO INSTALAZIOAK : erdi ibilgua. Industrigune parean ere, Uren Ponpen, edo uhagen eraikin bat ere badago, larrialdietarako; baina matxuratuta dago eta inoiz ez da erabili izan. Ikusi nahi bere itxura?
80. 1. IBAIAREN DESKRIBAPENA 6. Proba URA KUDEATZEKO INSTALAZIOAK: behe ibilgua. Industriguneko enpresen hondakin urak, eta herriko hondakin ur guztiak inolako araztegi sistemarik barik kanporatzen dira itsasora Artzan. Landabasoko urak (poligono industrialekoak ez ezik), Aritzatxu hondartzan itsasoratzen dira, inolako arazketa sistemarik barik.
83. 2. KOKATU ZUEN IBAIA: BERMEO: Ingurune fisikoa eta naturala Udalerriak 33,31 km 2 ko zabalera dauka, Urdaibaiko Biosfera Erreserbako handienetarikoa, hain zuzen ere. Iparraldetik itsasoa dau mugakide; Hegoaldetik, berriz, Meñaka, Arrieta eta Busturia; Bakio eta Mungia Sartaldetik; eta Mundaka eta Sukarrieta, azkenik, Sortaldetik. Gorabehera geografiko aipagarriena Sollube mendikatea da, eta gailurrik altuena Iturrita edo Sollube Txikerra da (652 m), Arrieta eta Busturiarekin egiten dauan mugan. Gero Garbola (477 m) eta Burgoa (452,2 m). Itsasertzari dagokionez, ostera, Matxitxako lurmuturra, Akatxe eta Gaztelugatxe uhartetxoak eta Izaro uhartea dira aipagarrienak. 6. Proba
84. 2. KOKATU ZUEN IBAIA: EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO MAPA HIDROLOGIKOA
95. 3. IKUSIZKO AZTERKETA: GOI IBILGUA. 6. Proba KIRATSA: Baserri ingurua danez, batez ere abere (behi, zaldi, ardi) hondakin organikoak dagoz erreka ertzean. Honek dakarren kirats arazoaz gain, eutrofizazio arazo larria eragiten dau. ARRAIN HILIK ez dogu ikusi. APARRA: ez da aparrik sortzen, urak nahiko garbi dagoz.
96. 3. IKUSIZKO AZTERKETA: GOI IBILGUA. 6. Proba OLIO EDO KOIPEAREN arraztorik ez dogu ikusi. TAMAINA HAUNDIKO HONDAKINAK: Ugariak izan dira. Baserri inguruan, gurpilak, teilatuetako uralita zati haundiak,
97. 3. IKUSIZKO AZTERKETA: GOI IBILGUA. 6. Proba Zer egiten dau tresna zahar honek erreka ondoan?
108. 3. IKUSIZKO AZTERKETA: GOI IBILGUA. BIZITZA. 6. Proba Goi ibilguan aurkitu doguz: haltzak, iratze haundiak, sasiak, kalak, eukaliptoak, pinuak,...eta baita ere kanpoko espezie inbaditzaileak (cortaderia selloan-pampa bedarra).
109. 3. IKUSIZKO AZTERKETA: GOI IBILGUA. BIZITZA. 6. Proba Goi ibilguan erreka ertzean botata egon dan zuhaitz enbor batean onddoak aurkitu izan doguz ere.
110.
111. 3. IKUSIZKO AZTERKETA: GOI IBILGUA. BIZITZA. 6. Proba ANIMALIAK: Ibaietako fauna oso anitza da: ornogabeek, anfibioek, zenbai narrastik, arrain espezie batzuk, hegazti ikusgarriek eta ura edatera edo janari bila gerturatzen diran ugaztunek osatzen dabe. GOI IBILGUAN ugariak dira ezkailuak (guk kazkailuak deritzegu), eta amuarrainen bat ere egon leiteke. Guk ez dogu ikusi.
112. 3. IKUSIZKO AZTERKETA: GOI IBILGUA. BIZITZA. 6. Proba HARRIPEKO BIZITZA: harriak altza eta honeen azpian, kiribildutako zizare antzeko izaki bizidunak aurkitu izan doguz. Bizidun honeek uren kalitatea ona dala adierazten deuskue.
118. 3. IKUSIZKO AZTERKETA: ERDI IBILGUA. 6. Proba KIRATSA: Industriguneko urak errekagaz bat datozen gunean kiratsa sarri somatzen da. ARRAIN HILIK: bai, sarritan. Guk bateri argazkia atara geuntzon baina galdu egin dogu. APARRA: Eurite uren hodia errekan batzen danean, maiz xaboi aparra agertzen da, batez ere industri fabrikek garbiketarako erabilitako produktuena.
131. 3. IKUSIZKO AZTERKETA: BEHE IBILGUA. 6. Proba KIRATSA: Herri barruan sartzerakoan ere, kiratsa agertzen da. ARRAINik ez dogu ikusi. APARRA: bai, garbiketa xaboien aparra Olio edo koipea: Ugari, Artza portuan itsasoratzerakoan ere (batez ere ostiral arratsaldeetan, arrain fabrikak garbitzerakoan eta mare behean). Tamaina handiko hondakinak : Ugariak izan dira: txirrindu gurpilak, edari latak, zaborrak, plastiko boltsak, …
139. 3. IKUSIZKO AZTERKETA: BEHE IBILGUA. LANDARETZA: OSO URRIA ETA ABERASTASUN EKOLOGIKO GITXIDUNA. SASIA ALDE BATERA ITZITA, HORMIGOIA ETA ZEMENTUA UGARIAGOAK DIRA.
140. 3. IKUSIZKO AZTERKETA: BEHE IBILGUA. ANIMALIAK: Artza portuan lazunak ugari dira (itsasoan gagoz). Arrain honeek hondakin urez elikatzen dira. Honeek dira Bermeo herriak daukan araztegi bakarra, guztion kakez elikatzerakoan, arazketa funtzio izugarria betetzen bait dabe. Lazunez aparte, muxarrak, bogak...ageri dira. Baina errekaren itsasoratzean ugariena dan beste animalia itsastxoria edo kaioa da. Orain urte batzuk Izaro irlan kabiak egitea itzi eta herri barruan ugaltzen hasi ziran.
141. 4. HAUSNARKETA 6. Proba DIAGNOSTIKOA: Bermeoko gainazaleko uren kalitatea EAEko lur gaineko ur-masak zaintzeko sareak Bermeoko ur kontinentalen kalitatea aztertzen dau. Bermeo Okaren Unitate Hidrologiko barruan dago eta udalerrian bertan, Artika ibaian hain zuzen ere, aipatu sarearen estazio bat dago (OKAR-020).Guk aztertu dogun Landabaso erreka, Artika errekagaz bat dator. 2003. urtean estazio horri dagozkion emaitzak ondokoak izan ziren: Artika ibaian, Artiketxen kokatutako OKAR-020 estazioan, egoera ekologikoa onargarri moduan sailkatuta dago. Makroornogabe bentonikoen komunitatea eutrofizatutako uren ohikoa da; hots, poluzioak oraindik ez dau komunitatea erabat degradatu, baina egoera hondatuaren arrastoak daude. Jatorrizko komunitatearen hondakinak mantentzen dira, eta horrek posible egiten dau nolabaiteko aberastasuna eta dibertsitatea izatea.
142. Alde batetik, komunitatearen egiturazko eta dibertsitateko adierazleen, eta bestetik, espezieak baloratzen dabezan indize biotikoen (BMWP´ eta ASPT´) arteko desadostasun handia dago. Azkenengo horreek oso egoera oneko urak agertzen dabez eta komunitatearen egiturak degradazioa adierazten deusku. Otsailean eta irailean arrain-populazioentzako baldintza oso estresagarriak atzeman dira, eta estazioak “Bioakumulazioaren” diagnostiko orokorra azaltzen dau, arrain-populazioak mantentzeko ur-kalitateari dagokionez. Komunitate iktiologikoak onartzeko moduko egoera azaldu arren, arro txiki honen ezaugarriek arrain-potentzialitate baxua agertzen dabe. Sartutako espezieak ez diren arren, aurreko kontrol batzuetan aurkitutako bi espezie kanpotarren falta atzeman da. Adierazle biologikoei dagokienez, ur-makrofitoen egoera kaskarra nabarmentzen da. Bestalde, ibarbasoaren kontserbazio eskasa dago eta baso erriparioa guztiz hondatuta dago. Fitobentsosa (IBD adierazlea) egoera onargarrian dago. Egoera fisiko-kimikoaren kalitatea ona da; poluitzaile espezifikoen artetik metalak besterik ez aztertu arren. Kobreak, burdinak, manganesoak, nikelak edota zinkak detekzio-muga gainditzen dabe, baina horreetako batean ere ez da gainditu indarreko araudian ezarritako maila .
143. Laburbilduz, Landabaso errekan, 2003an OKAR-020 estazioan aztertutako egoera biologikoa onargarri moduan sailkatuta dago, eta baita orokorreko egoera ekologikoa ere. Beheko taulan ikusi bezala, 1998-2003 epean Artikako estazioko urek hoberako bilakaera izan dabe. Egoera ekologiko eta biologikoaren bilakaera Artikako estazioan 2002-2003 epean Iturria. Eusko Jaularitzako Ingurumen Saila, 2004 BMWP´ indizearen bilakaera Artikako estazioko uretan 1998-2002 epean
144. DIAGNOSTIKOA: Erreka-sistema Urdaibaiko Biosfera Erreserbako ibarbasoen erdia baino gehiago Bermeon dagoz. Bermeoko erreka gehienak mendian behera datozen uriola-erreskastoak dira. Areka estuetan sartuta eta jauzi txikiz josita dagoz eta sarrera gatxeko aldapa gogorretan behera etortzen dira errekak. Batez ere, pinu- eukalito-landaketak eta landazabal atlantiarrak hartzen dabezan paisaje horren barruan, erreketako urbazterrek jatorrizko basoaren erakusgarria egiten dabe (harizti mistoak-haltzadiak). Landaretza zingiratarraren barruan uretako ornobako batzuk ere badagoz, besteak beste, krustazeoak, moluskuak eta uretako intsektuak. Horiek hainbat hegazti, herrestari, anfibio, ugaztun eta arrainei ematen deutse jaten. Urpeko faunari dagokionez, kazkailua aipatu behar da; izan ere, Bizkaiko erreka guztietan egon arren, Artika, Berdantzako eta Aranondoko errekatan baino ez da ugaltzen. Angira ugari dago erreken azken ibilbideetan; arrankaria, ostera, erreka batzuren hasieratan baino ez da agertzen. Anfibioen artean ur-ugaraxo iberiarra (Rana iberica) dago.
145. DIAGNOSTIKOA: Erreka-sistema Bermeoko erreketako ibarretan euren habia egiten daben martin arrantzale bikote bakarrenetariko bat dago, eta Urdaibaiko Biosfera Erreserban gutxi dira hori egiten daben martin arrantzaleak. Eperdikara horia eta okil txikia ere topatu daikeguz bertan. Bermeon badagoz oraindik ere ibarbaso interesgarriak, nahiz eta zabalera handirik ez daukien eta egoera on-onean ez dagozan, baina, hala ere, babesleku handiak dira basoko bizitzarako. Ibarbasoen artean honako honeek dira aipagarrienak: Etxebarrierrekako ibarbaso mistoa, Berdantxako errekako goi ibarra, Frantxuerreka eta Infernuerrekako eta Urkisarriko errekako trokak.
