Aksaray Tanıtımı

1. HAZIRLAYAN: Reyhan KARAKAYA
Öğr. : Celal KARACA
TEKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEK OKULU
BİLGİSAYAR PROGRAMCILIĞI BÖLÜMÜ

2. Aksaray Kısaca Tarih
Aksaray Belediyesi 1887 yılında
kurulmuştur.
Kurulduğu gün 30.138 nüfus, 4594 hane
bulunmaktaydı.
İlk Belediye Başkanı Terzi Zade Hocadır.
Kuruluş anında bir başkan, bir katip ve
muhasebe memuru ayrıca iki kişilik zabıta
örgütü yer almaktaydı.
Aksaray Belediyesi daha sonra günün
gereklerine cevap verecek nitelikte bir
gelişme göstererek bugünkü durumuna
gelmiştir.

3. Aksaray Çevresinin Coğrafi Durumu
Aksaray, kuzey ve güney Anadolu dağlarının birbirinden uzaklaştığı İç Anadolu
bölümünün orta Kızılırmak kesimine girer. Kuzey yarım kürede ekvatordan 37-38
paralelleri, doğu yarım kürede 33-35 meridyenleri arasında yer alır. Doğuda Nevşehir,
Güneydoğuda Niğde, Batısında Konya ve Kuzeyde Ankara ile Kuzeydoğuda Nevşehir ile
çevrilidir. 7722 km2 yüzölçümünde geniş bir alana sahiptir.
Bölgede Hasandağı, Melendiz Dağları ve Ekecik Dağı gibi volkanik dağlar ile lavların
meydana getirdiği platolar vardır. Batıda ise Konya Ovasının büyük bir kesimi Aksaray
sınırları içerisinde kalmaktadır. Melendiz Dağlarından çıkarak Tuz Gölüne dökülen
Uluırmak, geniş bir plato meydana getirmektedir. İlin önemli dağları Hasandağı (3268),
Küçük Hasandağı (3040m.) ve Ekecik Dağı (2033b.)dır. Aksaray‟ın deniz seviyesinden
yüksekliği 980m dir.

4. Jeolojik Yapısı
İkinci zamanın uzun süren durgunluk dönemini takip eden üçüncü zaman, birçok orojenik,
volkanik hareketlerin olduğu dünyanın fiziki ve biyolojik görünümünün bugüne süratle
yaklaştığı zamandır. Bu zamanda Alp-Himalaya sistemine giren genç dağlar oluşurken,
Türkiye‟de bu hareketlerden etkilenerek kuzeyde Karadeniz Dağları oluşmuş, İç Anadolu fazla
etkilenmemiş ve sadece bazı kıvrımlar ve volkanik hareketler meydana gelmiştir.
Aksaray, İç Anadolu Bölgesinin güney doğusunda, orta Kızılırmak platosunun devamını teşkil
eden ve tersiyerde oluşmuş kalkerli volkan tüflerinin meydana getirdiği arazi ile Tuz gölü
havzasının devamı olan ova üzerine kurulmuştur. Güneyde ve doğuda tersiyerde oluşmuş
volkanik arazi geniş yer tutar.
Volkanik dağların en önemlileri Hasandağı ile Melendiz dağlarıdır. İl merkezinin kuruluş alanı
ise, orta Kızılırmak platosunun Tuz Gölü havzasından ayrıldığı fay basamağının güneyidir. Bu
fay basamağı Melendiz dağlarından gelen ve Tuz Gölüne ulaşan Uluırmağın biriktirdiği
alüvyonlarla, doğusunu çevreleyen platolardan taşınan alüvyonların birikinti ovası üzerinde
kurulur.

5. Bitki Örtüsü
Aksaray‟ın iklimine bağlı olarak tabii bitki örtüsü, ilkbaharda yeşeren çayırlar, gelincik,
papatya, keven ve diğer vs. otlarla, yaprakları dikensi bir görünüme sahip, yarı kurakçıl
bitkilerdir. Yazları sıcak ve kurak iklim yapısı hakim olduğundan ilkbaharda yeşeren otlar,
sonbaharda kurur ve arazi bozkır yapısını alır. Hasandağı ve Ekecik Dağları üzerinde meşe
koruluklarına rastlanır. Ayrıca bölgede palamut, alıç, kızılcık, kavak, söğüt, yabani armut ve
meyve ağaçları yanında keven ve deve dikeni çok sık rastlanan bitki türleridir.

6. Su Kaynakları
Aksaray ve çevresinde iki tip su kaynağına rastlanır. Kuzey ve doğu bölümünde çok sayıda fay
ve vadi kaynakları yer alır. Bunlar Hasandağının kuzeyindeki vadilerde, melendiz dağlarının
batı yamaçları ile eteklerini teşkil eden bölgelerdedir. Bu kırık kaynaklardan çıkan sular önce
gölleri oluştururlar. Göller birleşerek Uluırmağın kaynağını teşkil ederler. Hasandağı
çevresindeki kaynaklar genellikle vadi kaynaklarıdır.
Tuz Gölü ve Konya Ovası bölümünde yer alan kaynaklar ise, daha çok artezyen kuyuları
şeklindedir. Obruk platosunun kuzeyindeki Eskil ve Yenikent Yöresinde ise büngüldek tipi
kaynaklar birleşerek geniş bataklıklar oluştururlar

7. Göller
Aksaray‟da Türkiye‟nin Büyük gölü olan Tuzgölü‟nden (400 km.) başka göl yoktur.
Göl çevresi bataklıklarla çevrili olup, bataklık dışında kalan arazi çoraklaşmıştır. Gölün
en derin yeri 1 metreyi geçmez. Deniz seviyesinden yüksekliği 899 m dir.

8. BAZI İLLER VE TURİSTİK YÖRELERİN
AKSARAY’A UZAKLIĞI
NİĞDE - 121 km.
NEVŞEHİR - 75 km.
ANKARA - 225 km.
KONYA - 148 km.
İSTANBUL - 674 km.
İZMİR - 688 km.
ANTALYA - 465 km.
GÜZELYURT - 50 km.
IHLARA - 45 km.
SULTANHANI - 40 km.
HELVADERE - 28 km.
SELİME - 28 km.
AKHİSAR - 11 km.

9. Etkinlikler
Aksaray-Ihlara Kültür ve Turizm Festivali
Yunus Emre'yi Anma Günleri
Somuncu Baba'yı Anma Günü
Kaynanalar Günü
Saratlı Kültür ve Sanat Etkinlikleri Festivali

10. Eğri Minare
Eğri Minare Aksaray merkezinde yer almaktadır. Selçuklu
dönemine ait olup, 1221-1236 yılları arasında yapıldığı
sanılmaktadır. Kırmızı tuğladan yapıldığı için Kızıl Minare
olarak anılmaktadır. Dört köşe bir kaidenin üzerine oturtulan
silindirik gövde, ince bir silme ile iki kısma bölünmüş,
alt kısmı zikzak, üst kısmı mavi ve yeşil çini mozaiklerle
kaplanmıştır. Minare yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya
olması nedeniyle 1973 yılında çelik halatlarla bağlanmıştır.
Yanındaki cami, sonradan yapılmıştır

11. AZİZ ANARGİROS KİLİSESİ
(Bucak Kilise)Güzelyurt ilçe merkezindedir. Kapalı
Yunan haçı planında olan kilise, kubbeleri
ve kolonları dahil olmak üzere tümü
kayaya oyularak yapılmıştır. Narteks ve ön
cephe daha sonra kapatılmıştır. Kilise, son
olarak 1884 yılında tamir görmüştür.
Kubbesindeki 1887 tarihinden fresklerin
onarımında 3 yıl sonra yapıldığı anlaşılır.
Günümüzde vatikan‟dan buraya gelip hacı
olanlar vardır. Aziz Anargiros‟un yortu günü
olan 1 Kasım günleri kilisede hastalar büyük
bir tören düzenleyerek sabahlara kadar dua
etmektedirler. Güzelyurt ilçe merkezi ve
manastır vadisinde üç adet açık yer altı şehri
vardır.

12. Ihlara Vadisi
Aksaray, Hristiyanlığın daha ilk yıllarında önemli bir din merkezi olmuştur. Kayseri‟li
Basilus ve Nazianzos‟lu Gregorius gibi mezhep kurucuları 4. yy. da burada yetişmişlerdir.
Mısır ve Suriye sisteminden ayrı bir manastır hayatının kurallarını bunlar tespit etmişlerdir.
Böylece Yunan ve Slav sistemi doğmuştur. Mısır ve Suriyeli rahiplerin dünya ile olan
ilişkilerini kesmelerine rağmen Basilus ve Gregorius‟un rahipleri dünya ile olan ilişkilerini
kesmiyorlardı. Bu yeni anlayışın yeri Belisırma idi.
Gregorius, teslis inancına yeni bir izah getirerek Hz. İsa‟nın tanrılığı tartışmasında İznik
toplantısı görüşlerine kuvvet kazandıran fikirler ileri sürdü. Böylece Hristiyanlık tarihinde
öncü bir aziz oldu. Gregorius‟un yetiştiği kayalık bölge (Belisırma, Ihlara, Gelveri) Manastır
ruhuna uygun, kayalara oyulan kiliseler topluluğu haline geldi.

13. Kiliselerden sadece ikisinin tarihi tespit edilmiştir. Direkli Kilise (976-1025), Saint
Georges (1283-1295) yıllarına aittir. Sonuncusu çağının sanatının tipik bir örneğidir. Bir
Selçuk Sultanının elbisesini gösteren resim, Türk Hükümdarının himaye ve yardımı ile
bu kilisenin yapıldığına belge teşkil etmektedir. X. yy. ortasında Bizansın Toroslar ve
Klikya bölgelerini geri almasıyla Ihlara bölgesinde de yeni Kiliselerin yapıldığı
görmekteyiz. Bahaeddin Samanlığı Kilisesi, Sümbüllü Kilise ve Direkli Kilise resimleri
bu yüzyılda işlenmiştir. Ala Kilise, Akhisar‟daki Çanlı Kilise ve Karagedik Kilisesi XI.
yy. başlarındaki bizanrs sanatına örnek teşkil eder. Eski kiliseler sonradan bazı Bizans
tipi resimler de ilave edilmiştir. Bu davranış, XI. yy. da Selçuk Türklerinin bölgeye
gelmesiyle son bulur. Fakat bölgedeki dini hayat devam eder. Bölgenen kilise hayatı
1924‟deki nüfus mübadelesiyle son bulur.

14. Selime - Yaprakhisar
Aksaray‟a 28 km. mesafededir. Ihlara Vadisi‟nin bitiminde kurulmuş bir kasabadır.
Ihlara, Yaprakhisar, Belisırma ve Güzelyurtta olduğu gibi burada da kayadan oyma
kiliseler vardır. En önemli kilise Selime Katedrali olarakbilinmektedir. Katedral
kayalara oyulmuş, yüksekçe bir yerdedir. İçinde iki sıra halinde sütunlar sırası vardır.
Bu sütunlar Katedrali üç sahana ayırmıştır. Vadinin diğer kısımlarında görülmeyen
“Peri Bacalarını” Selime kasabasında görmek mümkündür.

15. Somuncu Baba
Aksaray merkezi içinde kuzeydoğu tarafında II. Kılıçarslan Tepesi eteğinde Ervah Kabristanlığı
içinde bulunmaktadır. Şeyh Hamid-i Veliye ait türbe açık bir türbedir. Mezarı burada
bulunmaktadır. Mezarı mermerden yapılmış olup, H.815-M.1412 yazısı bulunmaktadır. Ayrıca
torunları ve yakınlarına ait mezarlarda buradadır. Solda ikinci kubbenin olduğu kısmında demir
kapıyla türbedar odasına girilir. Türbedar odasındaki iç kısıma geçildiğinde 1.5 x 1.5 m.
Ebadında tek gözlü penceresi olan çilehane yer almaktadır. Açık türbenin arka kısmında Şeyh
Hamid-i Veli'nin itikafhanesi yer almaktadır. Demir kapı açıldığında hafif meyilli dehliz
görünümlü bir yer karşımıza çıkmaktadır. Merdivenle inilen bu uzun koridordan arka duvarın
kuzeyinde iki,doğusunda bir adet niş bulunmaktadır. Bu dehliz koridorun önü kapatılmış arka
kısmındaki 2 x 1.30 m ebadındaki odaya 70 x 40 cm. ebadında son derece küçük ve ancak diz
çöküp eğilmek suretiyle girebilecek olan bir kapıdan girilmektedir. Yapıda günümüze ulaşan iki
tane mezar taşı vakfiyesi bulunmaktadır.

16. Sultanhanı
Aksaray‟ın 42. km. batısında, Sultanhanı kasabasında bulunan Kervansaray 1229 da I.
Alaaddin Keykubat tarafından yaptırılmıştır. 1278 de Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından
genişletilmiştir. Dıştan yazlık ve kışlık bölümlerinin boyu 116.90 m.„ dir. Yazlık
kısmının eni ise 49.35 m. Boyu 61.75 m.dir. Kışlık kısmının eni ise 32.90 m. Boyu 55.15 m.
„dır. Yazlık ve kışlık kısmının toplamı 4866 m‟ y bulmaktadır. Yazlık kısmının geometrik
şekillerle süslenmiş muhteşem bir portali vardır. Han içinde bulunan tüm yapı özellikleri
itibariyle Sivas‟taki Gök Medreseye benzemektedir. Sivri kemerin hemen altında “Elminnetül
Lillah” yani “Kudret Allahın‟ dır” duası yazılıdır. Kervansarayın ilk kitabesinde mukarnaslı dış
portal nişini çeviren süs kemerinin iki tarafında altıgen madalyonlar içinde sağda ve solda yer
almaktadır. Uzun bir dehlizden geçtikten sonra avluya varılır. Burada arabalara mahsus revak
şeklinde yerler, sol tarafında ise kemerli ve yolculara mahsus odalar, salonlar, iki hamam ve
ambarlar vardır.

17. Ulucami
Ulucami Aksaray merkezinde yer almaktadır. Yığma bir tepe üzerinde bulunan caminin
kitabesinde, 1408-1409 yıllarında Karamanoğlu Mehmet bey tarafından Mimar Mehmet
Firuz Bey‟e yaptırıldığı yazılır. Anadolu Selçuklu Beyliklerinin tipik süslemeleri ile
bezenmiş batı portali ile iç mekana ve doğu kale duvarlarına girilen, diğer yanda sağlam
payandalarla desteklenen cami, yatık dikdörtgen bir plana sahiptir. Mehmet Bey‟in oğlu
İbrahim bey zamanında 1482-1483‟de büyük tamiratlar görmüştür. Bugünkü minaresi
1925‟te yapılmıştır.

18. Aksaray Malaklısı
Malaklı köpeklerine Aksaray İlinde yetiştiği, Anavatanı bu bölge
olduğu için Aksaray Malaklısı (Aksaray köpeği) da denir. Bu
Coğrafyada yüzyıllardır insanların en önemli geçim kaynağı
hayvancılıktır, bu yüzden çok sayıda küçükbaş ve büyükbaş hayvan
sürüleri bulunmaktadır. Bu sürülerin koruma ve bekcilik (güdülmesi)
eski çağlardan beri bu bölgenin kendi köpekleri ile yani Malaklı
köpekleri tarafından yapılmaktadır. Bu Bölgede yetişen ve bu
Bölgeye ait olan bu köpeklerde Anadolunun köpeğidir, ancak isimleri
daha yeni yeni Halk arasında duyulmaya başlamıştır bunun en büyük
sebebi bu Üreticilerin Malaklı yavrularını yıllardır Kangal altında
satışa çıkarmaları ve bu şekilde tanıtmalarıdır. Bu sayede şu an
Dönyanın dört bir yanında insanlar köpeklerinin Malaklı olduğunu
bile bilmemektedir.
Malaklı Kangal a göre daha iri yapılıdır, özellikle kafa ve
ayaklarda bu fark bariz belli olur dudakları (Malakları) büyük ve
sarkık olur, omuz yüksekliği erkeklerde 75-95 cm, dişilerde 65-85
cm dir. Çok nadir olmakla birlikte 100 cm nin özerinde erkekler
vardır.Ağırlıkları erkeklerde 70-120 kg Dişilerde 50- 80 kg.