გაიცანით მამული ჩემი

1. გეოგრაფია
ლუკა მეშველიანი
სვანეთი

2.  მდებარეობს დასავლეთ საქართველოს ჩრდილოეთ
ნაწილში, კავკასიონის ქედის სამხრეთ კალთებზე.
აღმოსავლეთით რაჭა ესაზღვრება, სამხრეთით —
ლეჩხუმი და სამეგრელო, დასავლეთით —აფხაზეთი,
ჩრდილოეთით — ყარაჩაი და ბალყარეთი. 3 000–5 000
მეტრი სიმაღლის კავკასიონის მთებით შემოსაზღვრული
სვანეთი კავკასიაში ყველაზე მაღლა დასახლებულ
რეგიონად ითვლება. კავკასიის 10 უმაღლესი მწვერვალი
სვანეთში მდებარეობს. მათ შორისაა საქართველოს
უმაღლესი მწვერვალი შხარა (5 201 მ), თეთნულდი (4 974
მ), უშბა (4 710 მ),აილამა (4 525 მ), ლალვერი, ლაცგა და
სხვა.

3.  იყოფა ზემო (მდინარეების ენგურის ზემოწელი) და ქვემო
სვანეთად ( ცხენისწყლის ზემოწელი). მათ ჰყოფს მაღალი
სვანეთის ქედი ლატპარის ზეკარით (უღელტეხილით).
ზემო სვანეთს შეადგენს მდინარე ენგურის ხეობა, ენგურის
სათავიდან სამეგრელოს საზღვრამდე. ზემო სვანეთი ბალის
ქედით იყოფოდა ორ ნაწილად. ბალს ქვემო სვანეთი
დადეშქელიანების სამფლობელი იყო, ბალს ზემო სვანეთი
კი თავისუფალ სვანეთად იწოდებოდა. სულ ზემო სვანეთში
13 თემი იყო

5. ლენტეხი— დაბა, ლენტეხის რაიონის
ადმინისტრაციული ცენტრი. მდებარეობს
სვანეთის ქედის სამხრეთ კალთებზე,
ცხენისწყლის შენაკადის მდინარე
ლასკადურაზე (ზღვის დონიდან 760 მ),
ქალაქ ქუთაისიდან 102 კმ-ის დაშორებით.
დაბაში არის ადმინისტრაციული,
კულტურის, განათლების და ჯანდაცვის
დაწესებულებები, მცირე საწარმოები,
საზოგადოებრივი ცენტრი.

6. მესტია
 მდებარეობს მესტიის ქვაბულში,
მდინარეების მესტიაჭალასა და მულხრის
ნაპირებზე ზღვის დონიდან 1500 მ.
 ნოტიო ჰავაა, იცის ცივი ზამთარი და
ხანმოკლე ზაფხული. საშუალო წლიური
ტემპერატურა 5,7 °C, იანვრის 6,4 °C,
ივლისის 16,4 °C. აბსოლუტური
მინიმალური - 35 °C, აბსოლუტური
მაქსიმალური 35 °C. ნალექები 1035 მმ
წელიწადში.

7. მესტია ქართული ხუროთმოძღვრებისა და ეთნოგრაფიის ერთ-ერთი
ღირსშესანიშნავი ძეგლია. აქ კარგადაა შემონახული შუა საუკუნეების
საერო, საკულტო და თავდაცვითი ნაგებობები. საკულტო ნაგებობათაგან
აღსანიშნავია: მაცხოვრის (მაცხვარიშ) ქვით ნაგები ორსართულიანი
ეკლესია (XIII-XIV სს.), რომლის კედლებსაც მაღალოსტატურად
მოხატული ფრესკები ამკობს; ღვთისმშობლის (ლამარია) ეკლესია
(განვითარებული შუა საუკუნეები) მოხატულობითა და წარწერეით;
სეტის მთავარანგელოზთა (თარნგზელ) და ფუსტის ეკლესიები.
შემონახულია აგრეთვე სვანური სახლ-სიმაგრეები - გალავნით
შემოზღუდული ერთიანი კომპლექსი, რომელშიც შედის კოშკი, მასზე
მიდგმული სახოვრებელი (მაჩუბი) და სამეურნეო დანიშნულების სხვა
შენობები.

8.  სვანეთის ისტორიულ-
ეთნოგრაფიული მუზეუმი — მუზეუმი
მესტიაში, საქართველო. დაარსდა 1936 წელს.
 მუზეუმში დაცულია სვანეთის რეგიონის
ტერიტორიაზე არქეოლოგიური გათხრების შედეგად
მოპოვებული მასალები, ქართული ჭედური
ხელოვნებისა და ხატწერის უნიკალური ნიმუშები (X
საუკუნის მაცხოვრის ხატი, XI საუკუნის I ნახევრის
ხატები აღსაყდრებული ქრისტეს გამოსახულებით და
ასანის წმ. გიორგის ხატი, XII საუკუნის ორმოცი
მოწამის ხატი და ჯვარცმის ხატი, ღვთისმშობლის IX—
X საუკუნეების ფერწერული ხატები და სხვა,
სარიტუალო ნივთები — IX—XIV საუკუნეების
სამწერობლები და სხვა), უძველესი ხელნაწერები (XI—
XIII საუკუნეების ჰადიშის, ლაბსყალდის, იენაშისა და
მესტიის ხელნაწერი ოთხთავები მოჭედილი ყდებით),
ადრეული და გვიანი შუასაუკუნეების საომარი
აღჭურვილობის, რკინის, ვერცხლის, სპილენძის
ნაკეთობების, სამკაულების, ჭურჭლის, ქსოვილების
ნიმუშები, ძველი სვანეთის ყოფის ამსახველი
ეთნოგრაფიული ნივთები და სხვა.

9. სვანური კოშკი — სვანეთში გავრცელებული თავდაცვითი ნაგებობა,
ჩვეულებრივ 20-25 მეტრი სიმაღლისა. შედგებოდა 4-5, ან იშვიათად 6
სართულისგან. ქვედა სართული, რომლის კედლები 1,5 მეტრამდე სისქისაა,
მეტწილად ყრუა, შესასვლელი მეორე სართულის დონეზეა მოწყობილი.
სიმაღლეში კოშკი ვიწროვდება და კედლების სისქეც 0.7 - 0.8 მეტრამდე
მცირდება. სართულები შიგნით ერთმანეთთან გადასატანი ხის კიბეებითაა
დაკავშირებული. გვირგვინით დასრულებული კოშკის უკანასკნელ
სართულზე მოწყობილია საბრძოლო ბაქანი. გადახურულია ორფერდა
სახურავით. აღჭურვილია სათოფურებით. სვანურ კოშკს აგებდნენ რიყის
ქვითა და ლოდებით, იყენებდნენ ფიქალსაც (უშგული). კოშკებს გარედან
ლესავდნენ იშვიათი სიმტკიცის ბათქაშით. სვანური კოშკი ან საცხოვრებელ
სახლთანაა დაკავშირებული (მურყვამი ანუ კოშკიანი სახლი), ან ცალკე
დგას .