1. Хориглох ёстой хөдөлмөр
– Суурь боловсролд зайлшгүй хамрагдах насны хүүхэд сургууль завсардан
байнга хийж буй ажил үйл
– Суурь боловсролоос завсардаагүй хэдий ч хичээлийн цагаас бусад үед
орлого олохын төлөө хичээлээ давтах тоглох, авьяас сонирхолоо хөгжүүлэх
боломжийг алдагдуулан хийж буй ажил үйл
– Гэрээ хэлцэл байгуулахгүйгээр бусдад ашиг олохын төлөө хийж буй ажил
буюу ингэснээр хүүхдийн хамгаалагдах эрх нь зөрчигдөж байгаа ажил үйл
– Хөдөлмөрийн хуулинд заасан ажил эрхлэх насанд хүрсэн боловч эрүүл мэнд
аюулгүй байдалд нь хохирол учруулах нөхцөлд хийж буй эсвэл эдийн
засгийн мөлжлөгийн байдлыг агуулсан ажил үйл
– Хүүхэд өрхийн аж ахуйгаас бусад газарт буюу эцэг эх хууль ёсны асран
хамгаалагчийн хяналтаас гадуур тухайлбал гудамжинд хийж буй ажил үйл
– Хүүхдэд хэтэрхий их хариуцлага оногдуулж буй ажил

2. Хүүхдийн хөдөлмөрийн тэвчишгүй хэлбэрүүд
– Хүүхдийн иргэний чадамжгүй байдлыг ашиглан эрх чөлөөг нь
хязгаарлах,хүч хэрэглэх,албадах хэлбэрээр хууль бус үйл ажиллагааг
эрхлүүлэх буюу ийм төрлийн үйл ажиллагаанд оролцуулах, санал болгох
– Хүүхдийн бие бялдар, эрүүл мэнд, оюун ухаан, аюулгүй байдал ёс суртахуун
д сөрөг нөлөө үзүүлэхүйц нөхцөлд чанар бүхий ажил
– Боолчлолтой төстэй орчин нөхцөлд хийж буй бүх ажлууд өрийн барьцаа
болгох
– Хуулиар тогтоосон насны доод хязгаараас доош насны хүүхдийн сурч
боловсрох зүй зохистой өсч хөгжих боломжийг хязгаарласан ажил
– Биеэ үнэлэх болон биеэ үнэлэх үйл ажиллагаанд уруу татах зуучлагдах
– Мансууруулах бодис үйлдвэрлэх нууцаар наймаалах худардахад оролцуулах
– Зэвсэгт мөргөлдөөнд татан оролцуулах

3. Эцэг эхэд зөвлөгөө өгөх буюу сурган хүмүүжүүлэх хичээл
Сэдэв: Сурагчийг сжрлагаар хоцрох хүмүүжлээр доголдохоос урьдчилан сэргийлэх
Сурагч сжрлагаар хоцрох болон хүмүүжлээр доголдох нь хоорондоо нягь
холбоотой үзэгдлүүд. Иймээс эдгээр зүйл бий болох шалтгаан илрэл нөлөөлдөг
хүчин зүйлс арилгах болон урьдчилан арга зам зэрэгт ижил зүйл олон бий
1.Хүүхэд сурлагаар хоцрох асуудал түүний шалтгаан урьдчилан сэргийлэх арга юм
Ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагч сурлагаар хоцрох амжилтгүй сурах нь
багш эцэг эхийн анхаарлыг улам их татдаг асуудал юм
Сурган хүмүүжүүлэх үйл явцад хүүхэд тодорхой нэг зүйлийг хүлээн авч эзэмшихэд
бэлэн бус байх явдлыг хоцрогдол гэж үздэг
Хүүхдийг нэг зүйлээр хоцорч эхлэхэд нь засч залруулах арилгах арга хэмжээ авах
хэрэгтэй ба ингэснээр хүүхдийг цаашид амжилтгүй сурахаас урьдчилан сэргийлж
чадна. Хүүхэд сурлагаар хоцрохын илрэл гол шинж тэмдэгийг эцэг эхчүүд сайн
мэддэг байх шаардлагатай
-Уншсан сонссон харсан зүйлээ өөрийн үгээр ярих чадвар сул дорой
-Асуултад хариулахаар бэрхшээдэг
-Уншсан сонссон зүйлийн гол санаа шинжийг олж авч чаддаггүй
-Тодорхойлолт томьёо хууль дүрмийг дахин сэргээн санахдаа муу
-Нэр томьёог буруу хэрэглэдэг
-Үзсэн дүрэм томьёо зэргийг таних төрлийн бодлогод хэрэглэх чадваргүй
-Ярих зүйлийнхээ төлөвлөгөөг хийж чаддаггүй
-Юу шинээр мэдэж авсанаа тодорхойлж хэлж чаддаггүй
Хүнд дасгал бодлогод дургүй аль болох хөнгөнийг хийхийг хичээдэг
-Хүний хэлсэн үгээр гэрийн даалга врыг цаг тухайд нь хийхгүй байх дэвтэр номоо
мартах нь элбэг
-Нэмэлт ном сэтгүүл уншихыг хичээдэггүй
-Багшаас болон бусад хүмүүсээс мэдэхгүй зүйлээ асуудаггүй гэх мэт олон з үйлээр
илэрдэг

4. Аюултай хүнд ажил
-Хүүхдийг бие бялдрын сэтгэлзүйн болон бэлгийн хүчирхийлэлд өртүүлж буй
ажил
-Газрын дор усны гүнд болон аюултай өндөр эсвэл хэтэрхий давчуу орон зайд
хийж буй ажил
– Аюултай машин механизм тоног төхөөрөмж багаж зэвсэгтэй харьцаж буй
ажил түүнчлэн хүнд ачааг гараар өргөж зөөх болон тээвэрлэх биеийн хүчний
ажил
– Эрүүл бус орчинд тухайлбал хүүхдийг аюултай бодис урвалжтай харьцах
аюултай ажиллавар гүйцэтгэхэд хүргэж буй эсвэл хүүхдийн эрүүл мэндийг
хохироож болох агаарын хэм дуу чимээ эсвэл чичиргээн бүхий нөхцөлд
хийж буй ажил
– Тодорхой хүнд нөхцөлд хийгдэж буй ажил тухайлбал уртасгасан цагаар,
шөнийн цагаар хийж буй эсвэл ажил олгогчийн ажлын байранд хүндэтгэн
үзэх шалтгаангүйгээр хашигдан хийж буй ажил

5. Манай орны хувьд хүүхдүүд ажилладаг зарим аюултай нөхцөлийн жишээ
– Уурхайд тэргэнцэр чирэх
– Хэт халуун хүйтэн орчинд ажиллах
– Арьс ширний үйлдвэрт уусгагч цавуутай харьцах
– Алтны уурхайд мөнгөн усанд хордох
– Барилга дээр хүнд ачаа зөөх
– Барьцаанд ажиллах
– Хөдөө аж ахуйн салбарт ажилладаг хүүхдүүд химин бордоонд хордох
өвчлөх гар хуруугаа гэмтээх
– Өвлийн морин уралдаанд хурдны морь унах
– Ээлжгүйгээр мал маллах оторт ганцаар явах
– Халдварт өвчтэй мал амьтадтай харьцах
– Цаг агаарын хүнд тааламжгүй нөхцөлд малд явах
– Химийн бодис ашиглан гар аргаар мал угаах
– Хүүхдийн нас хүйсэнд үл тохирох ажлууд тухайлбал эмнэг мал сургах гэх
мэт
– Хүүхдээр мал нядлуулах
– Гэрээ хэлцэлгүйгээр айлд мал маллах
– Биеэ үнэлэх охидыг зарах ноцтой үзэгдэл бий болоод хэдэн зуун охидыг
хамарсан байна.