وسائل الشيطان في غواية الانسان .

2. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬5
‫ًا‬‫ف‬ُ‫ػع‬ ْ‫وا‬ ْ‫اٌشُطا‬ ‫وُذ‬ َّْ‫ب‬
ً‫وهي‬ ،‫زلَذ‬ ‫ّثُْا‬ ً‫هي‬ ً‫واىغال‬ ‫واىظالج‬ ،‫اىوادلٌن‬ ٚ‫ب‬‫س‬ ‫هلل‬ ‫احلَذ‬
.‫أمجوٌن‬ ٔ‫وطؽث‬ ٔ‫آى‬
‫اهلل‬ ‫سليىتواخ‬ ِ‫ٍو‬ ٌْ‫سليوى‬ ُ‫اىشُـا‬ َُّ‫أ‬ ٌ‫ادلغي‬ ٍ‫أخ‬ ٌ‫اهي‬
َّ‫ظوو‬ ‫اهلل‬ ‫مرواب‬ ‫رىل‬ ‫شثد‬ ‫مَا‬ ،ِ‫اجل‬ ‫هامل‬ ٍِ ‫وٕى‬ ،ُ‫اىنى‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ ،‫وهال‬َ‫ظ‬ٍُِٔ‫ت‬ِ‫ب‬ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ٔٗ‫ٚر‬‫ت‬َ‫س‬ ِ‫ش‬‫ِر‬َِ‫ؤ‬ َِٓ‫ع‬ َ‫ك‬َ‫غ‬َ‫ف‬َ‫ف‬ ِٚٓ‫ج‬ٌْ‫ا‬ َِٓٔ َْ‫َا‬‫و‬
َ‫ُت‬ٌّٔٔ‫َّرا‬ٌٍَّٔ َ‫ظ‬ْْ‫ِر‬‫ت‬ ٙ‫و‬ُ‫ذ‬َ‫ع‬ ُُِ‫ى‬ٌَ َُُِ٘‫و‬ ٍِٔ‫ُو‬‫د‬ ِِٓٔ َ‫ء‬‫َا‬ٌُِٔ‫و‬َ‫ؤ‬ َُٗ‫ر‬َٖٚ‫س‬ُ‫ر‬َ‫و‬ َُٗٔ‫ُو‬‫ز‬ٔ‫خ‬ٖ‫ر‬َ‫ر‬َ‫ف‬َ‫ؤ‬
‫ًا‬ٌَ‫ذ‬َ‫ت‬
ٔ‫ٚو‬ُ‫ّث‬ ‫ُْح‬‫ع‬‫و‬ ٔ‫مرات‬ ٔ‫وطفاذ‬ ٔ‫ؼاى‬ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬ ُِٖ‫ت‬ ‫وىقذ‬
‫و‬ ،ٔ‫وإغىائ‬ ٔ‫إػالى‬ ٍِ ٓ‫هثاد‬ ‫َّس‬‫ز‬‫وؼ‬ٓ‫دؼوش‬ ‫إىل‬ ‫اىـشَو‬ ً‫هي‬ ٌ‫َّه‬‫دى‬
.ٔ‫وذْنُغ‬
‫رىول‬ َُّ‫أل‬ ‫ِّها؛‬‫مي‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫طفاخ‬ ‫عشد‬ ٍِ ‫فائذج‬ ‫ْٕاك‬ ‫وىُظ‬
ٌ‫اعو‬ ‫تووذ‬ ‫وىوُظ‬ .. ُِٖ‫ُث‬‫ذ‬ ُ‫أ‬ ٍِ ‫أتٌن‬ ٍٕ ‫اىيت‬ ‫اىىاػؽاخ‬ ٍِ
«ُ‫اىشُـا‬»‫وادلنوش‬ ‫واخلذام‬ ‫واحلقذ‬ ‫اىشش‬ ‫ٍواين‬ ً‫هي‬ ُّ‫َذه‬ ٌ‫اع‬
‫ٕى‬ ‫اىثاب‬ ‫ٕزا‬ ‫ُفُذ‬َ ٌ‫اىز‬ ‫وإمنا‬ ،‫اىشاعن‬ ‫اىىظىد‬ ‫ٕزا‬‫طفاخ‬ ُ‫تُا‬
ُ‫وذثُوا‬ ، ٔ‫وتَو‬ ٓ‫دؼش‬ ً‫هي‬ ‫ىيَؤٌٍْن‬ ‫ّا‬‫ض‬ُ‫ربف‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫اىؼوف‬
‫رهوش‬ ٌ‫ادلغوي‬ ‫تية‬ ‫إىل‬ ‫َرغيو‬ ‫ال‬ ‫ؼىت‬ ،ٔ‫وؼقاسذ‬ ٓ‫غشوس‬ ‫حلقُقح‬
.‫اىنراب‬ ‫ٕزا‬ ‫عْزمشٕا‬ ‫اىيت‬ ٔ‫أعاىُث‬

3. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 6
ْ‫اٌشُطا‬ ‫طفاخ‬
1-:‫اٌؼعف‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ُِ‫ٖر‬‫ش‬ٌ‫ا‬ َ‫ذ‬َُِ‫و‬ َِّْ‫ب‬ ْٔ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ َ‫ء‬‫َا‬ٌُِٔ‫و‬َ‫ؤ‬ ‫ُىا‬ٍٔ‫ذ‬‫َا‬‫م‬َ‫ف‬َْ‫َرا‬‫و‬ ْٔ‫َا‬‫ط‬
‫ًا‬‫ف‬ُٔ‫ع‬َ‫ػ‬:‫ذوواىل‬ ‫تاه‬ ‫مَا‬ ‫ػوُف‬ ّٔ‫عيـا‬ َُّ‫أ‬ ‫مَا‬ ،‫ػوُف‬ ٓ‫فنُذ‬
َْ‫ُى‬‫و‬ِ‫ش‬ِ‫ش‬ُِ ِٔٗ‫ت‬ ُُِ٘ ََٓٔ‫ز‬ٌَّ‫َا‬‫و‬ َُِٗٔ‫ى‬ٌََّ‫ى‬َ‫ر‬ََ ََٓٔ‫ز‬ٌَّ‫ا‬ ًٍََ‫ع‬ ُُٗٔ‫َا‬‫ط‬ٍُْ‫ع‬ ‫َا‬ِّٖٔ‫ب‬
‫أو‬ ‫ًوا‬‫ف‬َ‫زبى‬ ‫أو‬ ً‫ح‬‫وعىع‬ ‫أو‬ ‫ًا‬‫ن‬ُ‫ذشن‬ ُ‫َنى‬ ُ‫أ‬ ٓ‫مُذ‬ ‫َرعاوص‬ ‫فال‬
‫ده‬ ‫أو‬ ٍِ‫َغ‬‫ؽ‬ٔ‫ى‬ ‫ّا‬‫ؽ‬ُ‫ذْق‬ ‫أو‬ ٍ‫ػ‬ُ‫ىقث‬ ‫ّا‬ُْ‫َؽغ‬‫ذ‬‫أو‬ ‫اىرقظوًن‬ ‫أو‬ ٚ‫ى‬‫اىغي‬ ‫إىل‬ ‫ىج‬
ٍِ ‫اىىتاَح‬ ‫ُثو‬‫غ‬‫ت‬ ٌ‫ادلغي‬ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬ ‫ّىس‬ ‫وتذ‬ .‫مارتح‬ ُ‫تأٍا‬ ‫ّا‬‫ش‬َ‫ذغش‬
‫اَِاخ‬ ٍِ ٖٓ‫ذ‬ٍ‫وأ‬ ،ٔ‫وتَو‬ ٓ‫دؼش‬ ٌ‫ُش‬‫ؿ‬ ً‫هي‬ َّٔ‫ودى‬ ،ٔ‫وإػالى‬ ٔ‫وعاوع‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ .. ٔ‫وزبىَف‬ ٓ‫ذغشَش‬ ٔ‫ت‬ ‫ٚد‬‫ذ‬‫ُث‬َ ‫ٍا‬ ّّ‫واىو‬ُْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ ُُُ‫ى‬ٌَٔ‫ر‬ ‫َا‬ِّٖٔ‫ب‬
ٌِٔ‫و‬َ‫ؤ‬ ُ‫ف‬ٚ‫ى‬َ‫خ‬ََُ‫ُت‬ِِِٕٔ‫ا‬ُِ ُُِ‫ر‬ُِٕ‫و‬ ِْْ‫ب‬ ْٔ‫ُى‬‫ف‬‫َا‬‫خ‬َ‫و‬ ُُِ٘‫ُى‬‫ف‬‫َا‬‫خ‬َ‫ذ‬ ‫َا‬ٍَ‫ف‬ َُٖ‫ء‬‫َا‬ُ.
:‫ذواىل‬ ‫وتاه‬ُُِ‫ى‬ََِ‫ى‬َ‫ت‬َ‫ؤ‬ َ‫ض‬َ‫ش‬ِ‫خ‬َ‫ؤ‬ ‫َا‬َّ‫و‬ ُْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ ُُُ‫ى‬َٖٕٕٔ‫ر‬ْ‫ف‬ََ ‫َا‬ٌ َََ‫د‬‫آ‬ ٍَِٕ‫ت‬ ‫َا‬َ
َ‫و‬ َ‫ى‬ُ٘ ُُِ‫و‬‫َا‬‫ش‬ََ ُِٖٗٔ‫ب‬ ‫َا‬ِّ‫ه‬ٔ‫ذ‬‫ِآ‬‫ى‬َ‫ع‬ ‫َا‬ُّ‫ه‬ََِ‫ش‬ٌُُٔ ‫َا‬ُّ‫ه‬َ‫ع‬‫َا‬‫ث‬ٌٔ ‫َا‬ُّ‫ه‬َِٕ‫ع‬ ُ‫ع‬ِ‫ض‬ََِٕ ٔ‫ح‬َٖٕ‫ج‬ٌْ‫ا‬ ٍَُُُِِٓٔٗ‫ث‬َ‫ل‬
ُُِ‫ه‬َِٔ‫و‬َ‫ش‬َ‫ذ‬ ‫َا‬ٌ ُ‫س‬َُِ‫د‬ ِِٓٔ.
:‫ذواىل‬ ‫وتاه‬‫َا‬ُّ٘‫َّا‬ٌَ‫ذ‬َ‫ف‬ٍ‫س‬‫ُو‬‫ش‬ُ‫غ‬ِ‫ت‬..
ٔ‫أعواىُث‬ ‫وأّوىم‬ ٓ‫ذغشَش‬ ‫غاَح‬ ُِٚ‫ُث‬‫ذ‬ ‫اىيت‬ ‫اَِاخ‬ ٍِ ‫وغًنٕا‬
.ُ‫اإلّغا‬ ‫إػاله‬
‫تشأ‬ ٍِ" :ْٔ‫ه‬ ‫اهلل‬ ٍ‫سػ‬ ‫ٕشَشج‬ ‫أليب‬ ‫تاه‬ ُ‫اىشُـا‬ َُّ‫أ‬ ٖ‫ػ‬‫ط‬ ‫وتذ‬
‫اهلل‬ ِ‫ٍو‬ ُٔ‫هي‬ ‫َضاه‬ ‫ال‬ ً‫اىْى‬ ‫تثو‬ ٍ‫اىنشع‬ ‫آَح‬ٔ‫َقشتو‬ ‫وال‬ ‫ؼوافق‬
‫اهلل‬ ‫سعوىه‬ ‫رىول‬ ً‫هي‬ ٖ‫ش‬‫وأت‬ "‫َظثػ‬ ‫ؼىت‬ ُ‫اىشُـا‬:‫فقواه‬

4. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬7
«‫وزوب‬ ‫و٘ى‬ ‫طذله‬»(1.)
ٓ‫وذوأشًن‬ ٔ‫ٚو‬‫غ‬ٍ ِ‫ٍو‬ ُ‫اإلّغا‬ ‫ٔفق‬‫ؼ‬ ‫وهال‬ َّ‫و‬‫ظ‬ ‫اهلل‬ ًَّ‫ذىى‬ ‫وىقذ‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ .. ٍٚ‫غ‬‫احل‬َُٗٔ‫ُى‬ََّ‫ف‬ِ‫ذ‬ََ ٔٗٔ‫ف‬ٍَْ‫خ‬ َِِٓٔ‫و‬ ََِٔٗ‫ذ‬ََ َُِِٓ‫ت‬ ِِٓٔ ْ‫خ‬‫َا‬‫ث‬ِّ‫َم‬‫ع‬ُِ ٌَُٗ
ِ‫هلل‬‫ا‬ ِ‫ش‬َِِ‫ؤ‬ ِِٓٔ‫؛‬ُ‫َنيووى‬ ً‫ح‬‫ؼفلو‬ ً‫ح‬‫ٍالئن‬ ‫أومو‬ ‫تذ‬ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫فاهلل‬
ٓ‫ومُوذ‬ ُ‫اىشوُـا‬ ‫تـو‬ ٍِ ّٔ‫وحيفلى‬ ،ٓ‫وهناس‬ ٔ‫ىُي‬ ُ‫اإلّغا‬
‫ج‬ ‫موال‬ ‫غوًن‬ ٍِ ‫ّا‬‫ش‬‫ماف‬ ً‫أ‬ ُ‫ما‬ ‫ّا‬َ‫ٍغي‬ ُ‫اإلّغا‬ ‫ُشك‬‫ذ‬ ‫وىى‬ ،ٍٚ‫غ‬‫احل‬
ٗ‫ظ‬َََ ‫اىيت‬ ‫احلاالخ‬ ‫توغ‬ ‫احلاه‬ ‫ٕى‬ ‫مَا‬ ‫ّا‬‫ش‬‫تـ‬ ُ‫اىشُـا‬ ٔ‫ت‬ ‫ىثـ‬
.‫تاىظشم‬ ُ‫اإلّغا‬ ُٔ‫ف‬
2-‫اٌعذاو‬ ‫بػّاس‬:ْ‫ٌإلٔغا‬ ‫ج‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬‫٘ا‬‫و‬ُ‫ذ‬َ‫ع‬ ُٖ‫ُو‬‫ز‬ٔ‫خ‬ٖ‫ذ‬‫َا‬‫ف‬ ٙ‫و‬ُ‫ذ‬َ‫ع‬ ُُِ‫ى‬ٌَ َْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ َِّْ‫ب‬‫أٍوش‬ ‫فقذ‬
‫اىغوثُو‬ ‫وعويىك‬ ،‫اىيذود‬ ٚ‫و‬‫اىوذ‬ ‫ٕزا‬ ٍِ ‫تاالؼرشاط‬ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬
ً‫ٍقرؼ‬ ‫ٕى‬ ‫وٕزا‬ ،َٔ‫وكي‬ ٓ‫وؼقذ‬ ٓ‫مُذ‬ ُٔ‫هي‬ ‫وَفىخ‬ ٓ‫َذؼش‬ ٌ‫اىز‬
.‫٘ا‬‫و‬‫هذ‬ ٓ‫ٚخار‬‫ذ‬‫ا‬
3-:َ‫اٌذ‬ ‫رلشي‬ ْ‫اإلٔغا‬ ‫يف‬ ٗٔ‫جشَا‬
‫ف‬ٚ‫يب‬ْ‫اى‬ ِ‫ه‬ ٖ‫ػ‬‫ط‬ ‫قذ‬:‫تاه‬ ّٔ‫أ‬«ٌ‫ا‬ َّْ‫ب‬ٓ‫اتر‬ ِٓ ٌ‫جيش‬ ْ‫شُطا‬
‫اٌذ‬ ‫رلشي‬ َ‫آد‬ً»(2.)
:‫ذواىل‬ ‫اهلل‬ ٔ‫سمح‬ ‫تاص‬ ِ‫ات‬ ‫اىوالٍح‬ ‫تاه‬
‫خياٌف‬ ‫مما‬ ٍَٗ‫ذإو‬ َ‫وعذ‬ ،ٖ‫ظا٘ش‬ ًٍ‫ع‬ ‫احلذَس‬ ‫بجشاء‬ ‫واٌىاجة‬
(1
).ٌ‫اىثخاس‬ ٓ‫سوا‬
(2
).ُٔ‫هي‬ ‫ٍرف‬

5. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 8
‫ووُفُرح‬ ُ‫خٍمره‬ ًُ‫ذفاط‬ ٍُ‫َع‬ ‫ال‬ ‫ؤجٕاط‬ ‫اٌشُاطُت‬ َّْ‫أل‬ ،‫اٌَّا٘ش‬
‫اهلل‬ َّ‫بال‬ َ‫آد‬ ‫تٍت‬ ًٍ‫ع‬ ُ‫ُّطه‬ٍ‫ذغ‬ٍُ‫ِغر‬ ًِّ‫ٌىر‬ ‫فادلششوع‬ ،ٗٔ‫عثذا‬
‫واعرعّاي‬ ،‫احلك‬ ًٍ‫ع‬ ‫واالعرماِح‬ ُ٘ٚ‫ش‬‫ش‬ ِٓ ٗٔ‫عثذا‬ ٗ‫ت‬ ‫االعرعارج‬
‫و٘رى‬ ،‫اٌششعُح‬ ‫واٌرعىراخ‬ ‫واألرواس‬ ‫اٌطاعاخ‬ ِٓ ‫اهلل‬ ٗ‫ششع‬ ‫ِا‬
‫وال‬ ٖ‫عىا‬ ‫سب‬ ‫وال‬ ،ٌُٗ‫ب‬ ‫وجلإ‬ ٗ‫ت‬ ‫اعرعار‬ ٓ‫دل‬ ‫وادلعُز‬ ٍ‫اٌىال‬ ٗٔ‫عثذا‬
‫تاهلل‬ ‫بال‬ ‫لىج‬ ‫وال‬ ‫دىي‬ ‫وال‬ ،ٖ‫غَت‬ ٌٗ‫ب‬(1.)
ٓ‫ٕز‬ ٍِ‫و‬،ُ‫ىإلّغا‬ ‫األوه‬ ‫اىوذو‬ ‫ٕى‬ ُ‫اىشُـا‬ َُّ‫أ‬ ُِٖ‫ذث‬ ‫اىظفاخ‬
ٔ‫ٍْو‬ ٌ‫جيش‬ ّٔ‫وأ‬ ، ٔ‫وإخالى‬ ٔ‫إلغىائ‬ ‫ادلنائذ‬ ٍِ ‫ّا‬ّ‫أىىا‬ ٔ‫ى‬ ‫ُنُذ‬َ ّٔ‫وأ‬
.ً‫اىذ‬ ‫رلشي‬
‫اإلّغاُ؟‬ ‫غىاَح‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫أعاىُة‬ ٍٕ ‫فَا‬
ًٍُ‫اٌرؼ‬
ُ‫اإلّغوا‬ ‫إلغوىا‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫َْرهعها‬ ‫اىيت‬ ‫ادلثاششج‬ ‫اىىعائو‬ ٍِ
«‫اىرؼيُو‬»،‫اىىعُيح‬ ٓ‫وٕز‬‫ُّها‬‫مي‬ ‫ٖم‬‫ى‬ْ‫وذر‬ ،‫ٖج‬‫ذ‬‫ه‬ ‫وعائو‬ ‫ربرها‬ ‫ذْذسض‬
‫أو‬ ‫ىيشثهاخ‬ ٔ‫واعرعاتر‬ ٔ‫وشثاذ‬ َٔ‫ٔي‬‫ه‬ ‫ؼُس‬ ٍِ ُ‫اإلّغا‬ ‫ّىم‬ ‫حبغة‬
َ‫و‬ ّٔ‫إديا‬ ‫ٖج‬‫ى‬‫ت‬ ‫ؼُس‬ ٍِ‫و‬ ،‫اىشهىاخ‬:‫ذوواىل‬ ‫تاه‬ ،ٔ‫تظًنذ‬ ‫وّفاد‬ ُْٔ‫ق‬
َ‫ع‬ٌَ * ‫ّا‬‫ذ‬َِ‫ش‬َِ ‫ّا‬ٔ‫َا‬‫ط‬َُِ‫ش‬ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ َْ‫ُى‬‫ع‬ِ‫ذ‬ََ ِْْ‫ب‬َ‫و‬ ‫ًا‬‫ش‬‫َا‬ِٔ‫ب‬ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ ِٔٗٔ‫ُو‬‫د‬ ِِٓٔ َْ‫ُى‬‫ع‬ِ‫ذ‬ََ ِْْ‫ب‬ُ‫هلل‬‫ا‬ َُٕٗ
ُُِ‫ه‬ََُُِٖٕٕٚ‫إ‬‫َر‬ٌَ‫و‬ ُُِ‫ه‬ٍَّٖٕ‫ٔر‬‫ػ‬ُ‫إ‬ٌََ‫و‬ * ‫ّا‬‫ػ‬‫ُو‬‫ش‬ْ‫ف‬َِ ‫ّا‬‫ث‬ُٔ‫ظ‬َٔ َ‫ن‬ٔ‫د‬‫َا‬‫ث‬ٔ‫ع‬ ِِٓٔ ََّْ‫ز‬ٔ‫خ‬ٖ‫ذ‬َ‫إ‬ٌَ َ‫ي‬‫َا‬‫ل‬َ‫و‬
ٔ‫ز‬ٔ‫خ‬ٖ‫ر‬ََ ََِِٓ‫و‬ ِ‫هلل‬‫ا‬ َ‫ك‬ٍَْ‫خ‬ َُّْ‫ش‬َُٚ‫غ‬ٍََُُ‫ف‬ ُُِ‫ه‬َٖٔ‫ش‬ُِ‫َأ‬ٌَ‫و‬ َِ‫َا‬‫ع‬َِٔ‫إ‬ٌْ‫ا‬ َْ‫َا‬‫ر‬‫آ‬ ُٖٓ‫ى‬ٚ‫ر‬َ‫ث‬ٍََُُ‫ف‬ ُُِ‫ه‬َٖٔ‫ش‬ُِ‫َأ‬ٌَ‫و‬
ِِٓٔ ‫٘ا‬ٌَُٔ‫و‬ َْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬‫ّا‬ُِٕ‫ث‬ُِ ‫ّا‬ٔ‫َا‬‫ش‬ِ‫غ‬ُ‫خ‬ َ‫ش‬ِ‫غ‬َ‫خ‬ ِ‫ذ‬َ‫م‬َ‫ف‬ ِ‫هلل‬‫ا‬ ْٔ‫ُو‬‫د‬: ‫[اىْغا‬117-
119.]
(1
)( ‫احلييب‬ ِ‫ؼغ‬ ٍ‫هي‬ ‫واىظشم‬ ‫ادلظ‬ ‫إشثاخ‬ ‫اىششم‬ ُ‫تشٕا‬199.)

6. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬9
‫ترؼويُو‬ ‫اهلل‬ ْٔ‫ىو‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫ذظشَػ‬ ً‫هي‬ ‫دالىح‬ ‫اَِاخ‬ ٓ‫ٕز‬ ‫و‬
.ٔ‫وّظُث‬ ٔ‫ؼضت‬ ٍِ ‫ىرظًن‬ ٌ‫ٍْه‬ ‫ؿائفح‬ ‫وازبار‬ ،ً‫آد‬ ‫تين‬
:‫ذواىل‬ ٔ‫تىى‬ ‫ذفغًن‬ ‫اىضظاض‬ ‫تاه‬ُ‫وألػٍٕه‬ٌ‫ذل‬ ‫أمجن‬ :ٌ‫أ‬
‫َْا‬ ٌ‫أهن‬ ٌ‫أومهه‬ ُ‫أ‬ ‫اإلػاله‬ ٍِ.‫اِخشج‬ ٍِ ٌ‫َّه‬‫ؼل‬ ‫رىل‬ ‫ٍن‬ ُ‫ىى‬
.‫ٍشاذة‬ ‫مخظ‬ ً‫هي‬ ُ‫اىشُـا‬ ٔ‫َْرهع‬ ٌ‫اىز‬ ‫واإلػاله‬
‫األوىل‬-‫واىنفش‬ ‫اىششك‬ ‫إىل‬ ‫اىذهىج‬ ٍٕ:
‫فوئرا‬ ،‫وأخـشٕا‬ ‫وأخثصها‬ ‫اإلػاله‬ ‫أّىام‬ ِّ‫أؼؾ‬ ‫ٕى‬ ‫اىْىم‬ ‫وٕزا‬
‫تغاَوح‬ ٍ‫وؼل‬ ،ٓ‫ٍشاد‬ ِّ‫تنو‬ ‫كفش‬ ‫فقذ‬ ُ‫اإلّغا‬ ٍِ ُ‫اىشُـا‬ ٔ‫ت‬ ‫كفش‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ ،ٔ‫وإغىائ‬ ٔ‫إػالى‬َِّْ‫ب‬‫َرا‬ِ ُ‫ش‬ٔ‫ف‬ِ‫غ‬َََ‫و‬ ِٔٗ‫ت‬ َ‫ن‬َ‫ش‬ِ‫ش‬َُ َْْ‫ؤ‬ ُ‫ش‬ٔ‫ف‬ِ‫غ‬ََ ‫َا‬ٌ َ‫هلل‬‫ا‬
ُ‫ء‬‫َا‬‫ش‬ََ ٌَِّٓٔ َ‫ه‬ٌَٔ‫ر‬ َْ‫ُو‬‫د‬..
ٔ‫ظويو‬ ‫فقوذ‬ ،‫اىْاس‬ ‫ىيخيىد‬ ‫ّا‬‫ث‬‫عث‬ ‫واىنفش‬ ‫ٚشك‬‫ش‬‫اى‬ ُ‫ما‬ ‫فيَا‬
‫وألظو‬ ،ُ‫اإلّغا‬ ‫ٍن‬ ٔ‫ؼشت‬ ٔ‫وعائي‬ ٌٕ‫وأ‬ ٔ‫أعيؽر‬ ‫أفرل‬ ُ‫اىشُـا‬
‫اىشتىتُوح‬ ‫ذىؼُوذ‬ ً‫آد‬ ‫تين‬ ‫ذشنُل‬ ‫إىل‬ ‫َوَذ‬ ‫إتيُظ‬ َُّ‫فئ‬ ‫رىل‬
ً‫األطْا‬ ‫وازبار‬ ‫اىظاحلٌن‬ ‫تثىس‬ ٌُ‫ذول‬ ‫إىل‬ ‫هَذ‬ ‫َوظ‬ ‫فئرا‬ ‫واألىىُٕح؛‬
:‫تواه‬ ٔ‫هْو‬ ‫اهلل‬ ٍ‫سػ‬ ‫هثاط‬ ِ‫ات‬ ِ‫فو‬ .. ‫اهلل‬ ‫ٍن‬ ‫وعائؾ‬ ً‫واألصال‬
‫أٍا‬ :‫َذ‬‫ث‬‫ُو‬‫ذ‬ ‫اىوشب‬ ٍ‫غ‬‫ّى‬ ً‫تى‬ ‫ماّد‬ ‫اىيت‬ ُ‫األوشا‬ ‫طاسخ‬«‫ود‬»
‫وأٍا‬ ،‫اجلْذه‬ ‫تذوٍح‬ ‫ىنية‬ ‫فناّد‬«‫عىام‬»‫وأٍوا‬ ،‫ذلزَو‬ ُ‫فنا‬
«‫َغىز‬»‫مث‬ ،‫دلشاد‬ ُ‫فنا‬‫وأٍوا‬ ،‫عوثأ‬ ‫هْوذ‬ ‫تاجلشف‬ ‫غـُف‬ ‫ىثين‬
«ٌ‫َوى‬»‫وأٍا‬ ،ُ‫ذلَذا‬ ُ‫فنا‬«‫َغوش‬ّ»ٌ‫ر‬ ‫ِه‬ ‫َوش‬َُِٔ‫حل‬ ‫فناّود‬
..‫اىنالم‬
‫إىل‬ ُ‫اىشوُـا‬ ً‫أوؼ‬ ‫ٕينىا‬ ‫فيَا‬ ،‫ّىغ‬ ً‫تى‬ ٍِ ‫طاحلٌن‬ ‫أمسا‬

7. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 11
‫ٗىٕوا‬‫مس‬‫و‬ ‫ّا‬‫ت‬‫أّظا‬ ُ‫جييغى‬ ‫ماّىا‬ ‫اىيت‬ ٌ‫رلاىغه‬ ‫إىل‬ ‫أّظثىا‬ ُ‫أ‬ ٌ‫تىٍه‬
‫أوىوو‬ ‫ٕيل‬ ‫إرا‬ ‫ؼىت‬ ،‫َذ‬‫ث‬‫ُو‬‫ذ‬ ٌ‫في‬ ‫ففويىا‬ ‫تأمسائهٌ؛‬ٌ‫اىويو‬ ٍ‫ِو‬‫غ‬ُّ‫و‬ ‫ل‬
!‫َخ‬‫ذ‬ِ‫ث‬ُ‫ه‬(1)
.
‫اٌصأُح‬-‫اىثذهح‬ ‫إىل‬ ‫اىذهىج‬ ٍٕ‫و‬:
ٓ‫ٕز‬ ‫إىل‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫َيعأ‬ ‫وال‬ ،‫اىقيىب‬ ً‫ٍشػ‬ ً‫هي‬ ‫اىشثهح‬ ‫وإىقا‬
،ٔ‫وؿشَقو‬ ‫اىنفش‬ ‫تشَذ‬ ٍٕ ‫واىثذم‬ ،‫األوىل‬ ٍِ ٔ‫َأع‬ ‫توذ‬ َّ‫إال‬ ‫ادلشذثح‬
‫ٕٚوا‬‫د‬‫س‬ ‫عثة‬ ‫اىثذهح‬ َُّ‫فئ‬ ‫األهَاه‬ ‫حلثىؽ‬ ‫ّا‬‫ث‬‫عث‬ ‫اىنفش‬ ُ‫ما‬ ‫وإرا‬
‫تا‬ ،‫تثىذلا‬ ً‫وهذ‬‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ‫ه‬« :‫ٌرُظ‬ ‫ِا‬ ‫ؤِشٔا‬ ‫يف‬ ‫ؤدذز‬ ِٓ
ٓ‫د‬‫س‬ ‫فهى‬ ِٕٗ»‫وظذ‬ ‫إرا‬ ُ‫اىشُـا‬ َُّ‫فئ‬ ‫وىزا‬ ،ٔ‫طاؼث‬ ً‫هي‬ ‫ٍشدود‬ ٌ‫أ‬ ،
‫إىل‬ ٓ‫دهوا‬ ٔ‫تىذ‬ ‫ذىٌٕن‬ ‫وَوظ‬ ‫اىوثادج‬ ‫االظرهاد‬ ٖ‫ة‬‫ؼ‬ ٌ‫ادلغي‬
.‫ادلثرذهٌن‬ ‫عثُو‬ ‫وعيىك‬ َِ‫اىذ‬ ‫اىضَادج‬
‫اٌصاٌصح‬-‫واىفىاؼ‬ ‫اىنثائش‬ ً‫هي‬ ‫اىرؽشَغ‬:
‫اىفاؼ‬ ‫فاسذناب‬‫ىوزىل‬ ،َِ‫اىوذ‬ ‫االتروذام‬ ٍِ ُ‫إٔى‬ ‫شح‬
ُ‫اٍرؽوا‬ ‫فشوو‬ ‫إرا‬ َّ‫إال‬ ‫األعيىب‬ ‫ٕزا‬ ً‫هي‬ ‫حيشص‬ ‫ال‬ ُ‫فاىشُـا‬
.‫واىؼالالخ‬ ‫اىثذم‬ ٌ‫ادلغي‬
‫اٌشاتعح‬-‫وادلثاؼاخ‬ ‫اىظغائش‬ ً‫هي‬ ‫اىرؽشَغ‬:
ٔ‫ىو‬ ‫تووذ‬ ،‫اىزّىب‬ ‫مثائش‬ ٌ‫ادلغي‬ ‫َىتن‬ ُ‫أ‬ ٍِ ‫َأط‬ ‫فئرا‬
‫وأى‬ ،‫عثُيها‬ ٔ‫ى‬ ‫ٖو‬‫ه‬‫وع‬ ،ٌَ‫واىي‬ ‫اىظغائش‬ َ‫ؿش‬ٔ‫ذضَُْو‬ ‫ىثواط‬ ‫ثغها‬
‫ؿاهوح‬ ٔ‫ٍْو‬ ‫وظذ‬ ‫فئرا‬ ،‫ادلثاؼاخ‬ ‫ٍْلش‬ ٔ‫ى‬ ‫ُثذَها‬َ ‫ؼىت‬ ُْٔ‫وربغ‬
(1
).ٌ‫اىثخاس‬ ٓ‫سوا‬

8. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬11
‫مث‬ ِ‫وٍو‬ ،‫اإلمث‬ ‫مثائش‬ ٍِ ‫مثًنج‬ ٔ‫ُىتو‬َ ‫ؼىت‬ ٔ‫ت‬ ‫ٖض‬‫ت‬‫ذش‬ ‫ّا‬‫ه‬‫واّظُا‬
.‫طشَن‬ ٔ‫ت‬ ‫فئرا‬ ‫واىشمحح؛‬ ‫اىرىتح‬ ٍِ ٔ‫وَقْـ‬ َٔ‫وَغى‬ ٓ‫َغرفض‬
‫اخلاِغح‬-‫اىفاػيح‬ ِ‫ه‬ ‫ادلفؼىىح‬ ‫تاىوثادج‬ ٌ‫ادلغي‬ ‫إشغاه‬:
َُّ‫أل‬ ‫ورىل‬‫أو‬ ‫األواٍوش‬ ِ‫ه‬ ‫اىوثذ‬ ‫طشف‬ ٍِ ‫َوظ‬ ‫إرا‬ ُ‫اىشُـا‬
‫تاب‬ ٍِ ٔ‫دخي‬ ‫ٚ؛‬ ‫احل‬ ً‫هي‬ ‫ّا‬‫ذ‬‫وشثا‬ ً‫ج‬ٖ‫ى‬‫ت‬ ٍْٔ ‫ووظذ‬ ،ٍٕ‫اىْىا‬ ٔ‫إَقاه‬
ِ‫هو‬ ٔ‫ىُشغي‬ ‫ٍفهىٍها‬ ٔ‫ى‬ َِٖ‫وص‬ ،‫ؼقائقها‬ ٔ‫ى‬ ‫وتية‬ ،‫ّفغها‬ ‫اىوثادج‬
‫ج‬ ‫توشا‬ ٔ‫ىو‬ َِٚ‫ُض‬َ ُ‫مأ‬ ،‫ٍْها‬ ‫احلاطو‬ ‫اىصىاب‬ ُٔ‫هي‬ ‫ٚن‬ُ‫وىُؼ‬ ،‫فاػيها‬
‫ادلفش‬ ‫اىظالج‬ ‫وتد‬ ُ‫اىقشآ‬ُّ‫وموو‬ .. ‫اجلَاهح‬ ُٔ‫هي‬ ‫ذؼُن‬ ‫ؼىت‬ ‫وػح‬
‫ٍْوها‬ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬ ‫َّس‬‫ؼز‬ ‫اىيت‬ ٔ‫وخـىاذ‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫ٍذاخو‬ ٍِ ‫رىل‬
:‫فقاه‬ْ‫ُت‬ِ‫ث‬ُِ ٙ‫و‬ُ‫ذ‬َ‫ع‬ ُُِ‫ى‬ٌَ ُِٖٗٔ‫ب‬ ْٔ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ ٔ‫خ‬‫َا‬‫ى‬ُ‫ط‬ُ‫خ‬ ‫ُىا‬‫ع‬ِ‫ث‬ٖ‫ر‬َ‫ذ‬ ‫َا‬ٌَ‫و‬:ً‫[األّووا‬
142.]
‫تاألِاين‬ ‫اٌرغشَش‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬‫ا‬ ٍَٔ‫ؼ‬ُ‫ل‬ ‫ٖا‬ٌَّ ُْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ َ‫ي‬‫َا‬‫ل‬َ‫و‬َ‫ذ‬ِ‫ع‬َ‫و‬ ُُِ‫و‬َ‫ذ‬َ‫ع‬َ‫و‬ َ‫هلل‬‫ا‬ َِّْ‫ب‬ ُ‫ش‬َِِ‫إ‬ٌْ
َْْ‫ؤ‬ ‫َّرا‬ٌِ‫ب‬ ْٕ‫َا‬‫ط‬ٍْ‫ُر‬‫ع‬ ِِٓٔ ُُِ‫ى‬ٍََُِ‫ع‬ ٌٍٔ َْ‫َا‬‫و‬ ‫َا‬َِ‫و‬ ُُِ‫ى‬ُ‫ر‬ْ‫ف‬ٍَِ‫خ‬َ‫إ‬َ‫ف‬ ُُِ‫ى‬ُ‫ذ‬ِ‫ذ‬َ‫ع‬َ‫و‬َ‫و‬ ٚ‫ك‬َ‫ذ‬ٌْ‫ا‬
ُُِ‫ى‬ٔ‫خ‬ِ‫ش‬ِ‫ظ‬ُِّ‫ت‬ ‫َا‬َٔ‫ؤ‬ ‫َا‬ِ ُُِ‫ى‬َ‫غ‬ُ‫ف‬َِٔ‫ؤ‬ ‫ُىا‬ِ‫ُى‬ٌَ‫و‬ ٍِٔ‫ُى‬ِ‫ُى‬ٍَ‫ذ‬ ‫َا‬ٍَ‫ف‬ ٌٍٔ ُُِ‫ر‬ِ‫ث‬َ‫ج‬َ‫ر‬ِ‫ع‬‫َا‬‫ف‬ ُُِ‫ى‬ُ‫ذ‬ِ‫ى‬َ‫ع‬َ‫د‬
ِ‫ش‬ِ‫ظ‬ُِّ‫ت‬ ُُِ‫ر‬َِٔ‫ؤ‬ ‫َا‬َِ‫و‬َ‫ُت‬ٌّٔٔ‫َّا‬ٌَّ‫ا‬ َِّْ‫ب‬ ًُِ‫ث‬َ‫ل‬ ِِٓٔ ٍِٔ‫ُى‬ُّ‫ر‬ْ‫و‬َ‫ش‬ِ‫ش‬َ‫ؤ‬ ‫َا‬ِّ‫ت‬ ُ‫خ‬ِ‫ش‬َ‫ف‬َ‫و‬ ٍِٚٔ‫ب‬ ٍٖٔ‫خ‬
ٌَُُْٔ‫ؤ‬ ْ‫ب‬‫َا‬‫ز‬َ‫ع‬ ُُِ‫ه‬ٌَ.
ُ‫اإلّغا‬ ‫إغىا‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫أعاىُة‬ ٍِ َُّ‫أ‬ ً‫هي‬ ُّ‫ذذه‬ ‫اَِح‬ ٓ‫فهز‬
‫اىثاب‬ ‫ٕزا‬ ٓ‫ٍنائذ‬ ٍِ‫و‬ ،‫اىنارتح‬ ‫تاألٍاين‬ ‫واىرغشَش‬ ‫اىىهىد‬ ‫ّفس‬
‫احلُاج‬ ‫وصٕشج‬ ‫األٍو‬ ‫تـىه‬ ‫اىرغشَش‬‫احلوشص‬ ‫وربغٌن‬ ‫وذضَُْها‬ ‫اىذُّا‬
ٔ‫وؼشطو‬ ‫ىيشهىاخ‬ ٔ‫وٍُي‬ ‫ىيَاه‬ ُ‫اإلّغا‬ ‫ؼة‬ ‫ُذسك‬َ ‫فهى‬ ‫هيُها؛‬

9. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 12
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ ‫مَا‬ ‫احلُاج‬ ‫َّج‬‫ىز‬ ً‫هي‬ْ‫ذ‬َٔ‫ذ‬‫َر‬‫ش‬ٌَ ِ‫ش‬َُِ‫خ‬ٌْ‫ا‬ ٚ‫ة‬ُ‫ذ‬ٌٔ ُِٖٗٔ‫ب‬َ‫و‬‫وتاه‬ ،
:ّٔ‫عثؽا‬ِ‫َت‬ٔ‫ط‬‫َرا‬َٕ‫م‬ٌْ‫َا‬‫و‬ َ‫ُت‬َِٕ‫ث‬ٌْ‫َا‬‫و‬ ِ‫ء‬‫َا‬‫غ‬ٌٕٚ‫ا‬ َِٓٔ ٔ‫خ‬‫َا‬‫ى‬َ‫ه‬ٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ ٗ‫ة‬ُ‫د‬ ِ‫ط‬‫ٖا‬ٌٍٕٔ ََُٓٚ‫ص‬
ٌْ‫ا‬ٔ‫ح‬َِٖ‫ى‬َ‫غ‬ٌُّْ‫ا‬ ًَُِِ‫خ‬ٌْ‫َا‬‫و‬ ٔ‫ح‬ٖ‫ؼ‬ٔ‫ف‬ٌْ‫َا‬‫و‬ ِ‫ة‬ََّ٘‫اٌز‬ َِٓٔ ٔ‫ج‬َ‫ش‬َ‫ط‬َِٕ‫م‬ُّ.‫اَِح‬
‫وؿىه‬ ‫حبُىاهنا‬ ‫واىرغشَش‬ ‫احلُاج‬ ‫ذضٌَن‬ ٍِ ‫جيوو‬ ‫إتيُظ‬ َُّ‫فئ‬ ‫وىزىل‬
ٔ‫وإغشاتو‬ ٔ‫تيثو‬ ‫األٍاين‬ ‫وتزف‬ ُ‫اإلّغا‬ ‫ىرغشَش‬ ً‫ال‬‫ٍذخ‬ ‫وترها‬
‫اِخش‬ ُ‫وّغُا‬ ‫ىيؽغاب‬ ٓ‫االّرثا‬ ‫َّح‬‫وتي‬ ‫ادلىخ‬ ِ‫ه‬ ‫اىغفيح‬ ‫خىاؿش‬‫وٍا‬ ‫ج‬
:ٓ‫وذغشَش‬ ٓ‫مُذ‬ ‫ّا‬ُْٚ‫ُث‬ٍ ‫ذواىل‬ ‫تاه‬ ..!‫وهزاب‬ ٌُ‫ّو‬ ٍِ ‫فُها‬ُُُِ٘‫ذ‬‫ٔر‬‫ع‬ََ
‫ّا‬‫س‬‫ُو‬‫ش‬ُ‫غ‬ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ ُْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ ُُُُ٘‫ذ‬ٔ‫ع‬ََ ‫َا‬َِ‫و‬ ُِِ‫ه‬َََُُّٕٚ‫و‬..
ِ‫ٍو‬ ‫ًا‬‫ف‬‫خى‬ ٌ‫ادلغي‬ ‫وظذ‬ ‫إرا‬ ّٔ‫أ‬ ‫ّا‬‫ؼ‬َ‫أ‬ ٓ‫وٍظائذ‬ ٓ‫ٍنائذ‬ ٍِ‫و‬
‫تاىشظوا‬ ٓ ‫وٍو‬ ،ٔ‫تيثو‬ ‫ٖغثح‬‫ش‬‫اى‬ ‫ظاّة‬ ‫ٖي‬‫ى‬‫ت‬ ‫وسغثح‬ ‫وسٕثح‬ ‫اهلل‬
‫وا‬.. ٔ‫وٍغفشذ‬ ٔ‫سأفر‬ ‫ومشمي‬ ٔ‫وٍْر‬ ٓ‫هفى‬ ٌُ‫وهل‬ ‫اهلل‬ ‫سمحح‬ ً‫هي‬ ‫ىروىَو‬
ٔ‫َو‬‫و‬ٔ‫ت‬‫ُى‬َ ‫ؼىت‬ ‫ادلغفشج‬ ‫جباّة‬ ٓ‫ِّش‬‫ُزم‬َ‫و‬ ‫اخلىف‬ ‫ظاّة‬ ُٔ‫ُْغ‬َ ‫وَلو‬
:‫َقىه‬ ٔ‫وؼاى‬ ‫اىوُىب‬ ‫وتالَا‬ ‫اىزّىب‬ ٌ‫هلائ‬
َ‫و‬َ‫و‬‫ر‬‫ر‬ِّ‫ص‬ِ‫ش‬‫ر‬‫ر‬َِ‫ر‬‫ر‬ِ‫ع‬‫ا‬ ‫ا‬َ‫ر‬َ‫ط‬ِ‫ع‬َ‫د‬‫ر‬‫ر‬ََِٔٓ‫خل‬‫ا‬َ‫ط‬‫ر‬‫ر‬ََ‫ا‬‫ا‬
َ‫ر‬‫ب‬‫ر‬‫َر‬‫و‬ ‫ا‬َْ‫ا‬‫ر‬‫ُر‬‫م‬ٌ‫ا‬ُ‫ذ‬َُ‫و‬َ‫ع‬‫ر‬‫َر‬ٍ‫ر‬‫َر‬‫و‬ ًِ‫ش‬ِ‫مي‬
‫األ‬ ‫وٜزا‬‫تواه‬ ،ً‫اىغوال‬ ُٔ‫هي‬ ً‫آد‬ ‫إتيُظ‬ ‫أغىي‬ ‫ٖاك‬‫ر‬‫اىف‬ ‫عيىب‬
:‫ذواىل‬ِٓ‫ٔر‬ِ ‫َرا‬ُّ‫ه‬َِٕ‫ع‬ ٌَِ‫س‬‫ُو‬‫و‬ ‫َا‬ِ ‫َا‬ُّ‫ه‬ٌَ ٌَٔ‫ذ‬ِ‫ث‬ٌُُٔ ُْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ ‫َا‬ُّ‫ه‬ٌَ َ‫ط‬َ‫ى‬ِ‫ع‬َ‫ى‬َ‫ف‬
‫َرا‬ٔ‫ُى‬‫ى‬َ‫ذ‬ َْْ‫ؤ‬ ‫َّرا‬ٌِ‫ب‬ ٔ‫ج‬َ‫ش‬َ‫ج‬ٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ ٖٔٔ‫ز‬َ٘ َِٓ‫ع‬ ‫َا‬ُّ‫ى‬ٗ‫ت‬َ‫س‬ ‫َا‬ُّ‫و‬‫َا‬‫ه‬َٔ ‫َا‬ِ َ‫ي‬‫َا‬‫ل‬َ‫و‬ ‫َا‬ِّ‫ه‬ٔ‫ذ‬‫ِآ‬‫ى‬َ‫ع‬
ٌْ‫ا‬ َِٓٔ ‫َا‬ٔ‫ُى‬‫ى‬َ‫ذ‬ ِ‫و‬َ‫ؤ‬ َُِِٓ‫ى‬ٍَََِ‫ُت‬ٔ‫ذ‬ٔ‫ط‬‫ٖا‬ٌٕ‫ا‬ ٌََّٓٔ ‫َا‬ُّ‫ى‬ٌَ ٍِٚٔ‫ب‬ ‫َا‬ُّ‫ه‬ََّ‫ع‬‫َا‬‫ل‬َ‫و‬ * ََٓٔ‫ذ‬ٌٔ‫َا‬‫خ‬
ٍ‫س‬‫ُو‬‫ش‬ُ‫غ‬ِ‫ت‬ ‫َا‬ُّ٘‫َّا‬ٌَ‫ذ‬َ‫ف‬ *.
‫آ‬ ‫اهلل‬ ٗ‫و‬‫هذ‬ ٌٖ‫ش‬ ‫فيقذ‬‫اعرششاف‬ ٍْٔ ‫وأؼظ‬ ً‫اىغال‬ ُٔ‫هي‬ ً‫د‬ً‫ا‬‫ىيَيل‬

10. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬13
‫اىْاطوػ‬ ٔ‫تىظ‬ ٓ‫وأذا‬ ٔ‫اعرششاف‬ ٍِ ٔ‫فذخي‬ ،ٌُ‫اىْو‬ ‫ظْح‬ ‫واخليىد‬
ّ‫ت‬ٔ‫ز‬َ‫م‬ ‫واخليذ‬ ‫تادليل‬ ٓ‫إَا‬ ‫ّا‬‫س‬ٚ‫ش‬‫ُغ‬ٍ ‫األٌٍن‬.‫ّا‬‫ذ‬‫وؼق‬ ‫ا‬
:‫اجلىصَح‬ ٌُ‫اىق‬ ِ‫ات‬ ‫َقىه‬
‫ذٍره‬ ً‫ٖر‬َّ ْ‫ترإ‬ ‫وخذعهّا‬ ‫ٖمها‬‫ش‬‫وغ‬ ‫اهلل‬ ‫عذو‬ ‫وزهبّا‬ ‫وبمنا‬
‫اٌشجشج‬«‫اخلٍذ‬ ‫شجشج‬»‫وسز‬ ٗ‫وِٕر‬ ،‫واٌىُذ‬ ‫ادلىش‬ ‫ؤوي‬ ‫فهزا‬ ‫؛‬
،‫ُٖاهتا‬ّ‫ُغ‬ِ ‫إٌفىط‬ ٗ‫ة‬‫حت‬ ‫اٌيت‬ ‫تاألَّاء‬ ‫ِٖح‬‫ش‬‫احمل‬ ‫األِىس‬ ‫ذغُّح‬ ٗ‫ؤذثاع‬
‫اخلّش‬ ‫فغّىا‬«‫األفشاح‬ َ‫ؤ‬»‫اٌشترا‬ ‫وَّىا‬ ،«ِ‫ادلعا‬‫ٍرح‬»‫وَّرىا‬ ،
‫ادلىىط‬«‫اٌغٍطأُح‬ ‫احلمىق‬»ٗ‫وؤفذش‬ ٌٍَُّ‫ا‬ ‫ؤلثخ‬ ‫وَّى‬ ،«‫ششع‬
ْ‫اٌذَىا‬»‫اٌظفاخ‬ ‫جذذ‬ ‫و٘ى‬ ‫اٌىفش‬ ‫ؤتذع‬ ‫وَّىا‬ ،«‫ّا‬‫ه‬َ‫ذًت‬»‫وَّىا‬
‫اٌفغىق‬ ‫رلاٌظ‬«‫ٚثح‬ُ‫ط‬ ‫رلاٌظ‬. ».‫بخل‬ ..
‫ٖا٘ا‬َّ ‫ٖا‬ٍّ‫ف‬«‫اخلٍذ‬ ‫شجشج‬»ٖ‫٘رز‬ ٓ‫عر‬ ‫هناوّرا‬ ‫"ِا‬ :‫لاي‬
‫يف‬ ‫فرخٍذا‬ ‫ِٕها‬ ‫ذإوال‬ ْ‫ؤ‬ ‫وشا٘ح‬ َّ‫بال‬ ‫اٌشجشج‬،‫وىذرا‬ ‫وال‬ ‫اجلٕرح‬
‫لرذ‬ َ‫اٌغال‬ ٍُٗ‫ع‬ ٓ‫َى‬ ‫ومل‬ ،"ْ‫ديىذى‬ ‫ال‬ َٓ‫اٌز‬ ‫ادلالئىح‬ ً‫ِص‬ ‫فرىىٔا‬
ِٓ ‫اٌشثهح‬ ‫ودظٍد‬ ،‫اجلٕح‬ ‫يف‬ ‫اخلٍىد‬ ً‫واشره‬ ‫تعذ‬ ‫ديىخ‬ ٗٔ‫ؤ‬ ٍُ‫ع‬
‫اٌشثهح‬ ‫فاجرّعد‬ ،‫ذلّا‬ ْ‫خ‬‫ٔاط‬ ٗٔ‫ؤ‬ ٗٔ‫بديا‬ ٚ‫ذ‬‫تإش‬ ِٗ‫وبلغا‬ ‫اٌعذو‬ ‫لىي‬
‫واٌشهىج‬(1.)
‫واى‬ ‫األٍاين‬ ‫عالغ‬ ‫اهلل‬ ٗ‫و‬‫هذ‬ ‫َظْن‬ ‫اىـشَقح‬ ٓ‫وٜز‬‫تادلغويٌ؛‬ ‫رغشَش‬
‫تاىروذخٌن‬ ‫ٚس‬‫ش‬‫ُغو‬َ‫و‬ ،ً‫اذلَوى‬ ُ‫ّغوُا‬ ‫ألظو‬ ‫اخلَش‬ ‫تششب‬ ‫ٚس‬‫ش‬‫فُغ‬
‫اىوشتػ‬ ‫ألظو‬ ‫تاىشتا‬ ‫ٚس‬‫ش‬‫ُغ‬َ‫و‬ ، ‫واىقي‬ ‫االّضهاض‬ ‫ىرخفُف‬ ‫وادلخذساخ‬
‫مغوة‬ ‫ألظو‬ ٚ ‫تاىغ‬ ‫ٚس‬‫ش‬‫ُغ‬َ‫و‬ ،‫اىضواض‬ ‫ألظو‬ ‫ٗض‬ّّ‫تاىر‬ ‫ٚس‬‫ش‬‫ُغ‬َ‫و‬ ،‫اىغشَن‬
(1
).ُ‫اىيهفا‬ ‫إغاشح‬

11. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 14
َ ‫ٍا‬ ٔ‫ُث‬‫ش‬‫اى‬ ٍِ ‫ذلا‬ ‫َىظذ‬ ٓ‫وذبذ‬ َّ‫إال‬ ٕ‫ح‬ُ‫ٍوظ‬ ٍِ ‫وٍا‬ .. ‫ادلاه‬‫ْاعوة‬
.ٔ‫حبغث‬ ٌّ‫مو‬ ،‫أطؽاٜا‬ ‫شهىاخ‬
َ‫و‬َ‫ذ‬‫ر‬‫ِر‬‫غ‬َ‫ر‬ٍُّٔ‫ز‬َ‫أل‬‫ا‬‫ر‬‫َر‬ِِٔ‫ا‬َ‫و‬ ٍ‫ر‬‫ٔر‬ٍَُِِ٘‫ش‬ٔ‫د‬‫ر‬‫َر‬ٌَ‫ح‬
َ‫ش‬‫و‬ِ‫س‬‫ا‬ِ‫ب‬ُ‫غ‬ٌ‫ا‬َُُِٚ‫ض‬ّ‫ّر‬‫ج‬‫و‬‫ا‬‫َر‬َِ‫ع‬َ‫ع‬ٌ‫ا‬‫َر‬‫غ‬ًِ
‫وهوال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬ ‫ؿاهح‬ ً‫هي‬ ‫ّا‬‫س‬‫إطشا‬ ٌ‫ادلغي‬ ٍِ ٖ‫ظ‬‫أؼ‬ ‫إرا‬ ‫وإتيُظ‬
‫ٍذخو‬ ‫اهلل‬ ‫هذو‬ ‫هنط‬ ‫واىرؼيُو‬ ‫اىرغشَش‬ ُٔ‫ف‬ ‫َْفن‬ ‫ومل‬«‫اىرغوىَف‬»،
‫ىي‬ ‫ٚف‬‫ى‬‫ُغ‬َ ٓ‫فرعذ‬‫األهزاس‬ ٔ‫ى‬ ‫ٚس‬‫ى‬‫َظ‬ ُّ‫وَلو‬ ،ٔ‫تىٍر‬ ٌ‫وىيقائ‬ ،ٔ‫ذىتر‬ ‫رائة‬
ُ‫اىشوُـا‬ ٓ‫أّغا‬ ‫ذغىَفها‬ ‫اىـائن‬ ‫تية‬ ٖ‫ش‬‫اعرق‬ ‫إرا‬ ‫ؼىت‬ ٔ‫ى‬ ‫ْٚها‬َ‫ُض‬َ‫و‬
.‫تصىاٜا‬ ‫اىلفش‬ ُٔ‫هي‬ ‫ٖخ‬‫ى‬‫وف‬ ‫ٖإا‬َ‫إ‬
:ٌ‫اجلىص‬ ِ‫ات‬ ‫َقىه‬
‫َقوىه‬ ٔ‫وظويو‬ ُ‫اىشوُـا‬ ٔ‫ٖف‬‫ى‬‫عو‬ ٚ‫ذ‬ٔ‫جل‬‫ا‬ ً‫هي‬ ًٍ‫هاص‬ ٍِ ٌ‫وم‬
«‫عىف‬»‫ٖـ‬‫ث‬‫ش‬ ‫فؼُيح‬ ‫إىل‬ ٍ‫م‬‫عا‬ ٍِ ٌ‫وم‬ ،ً‫هيو‬ ُٔ‫اىفق‬ ً‫هض‬ ‫فيشدبا‬ ،ٔ
‫فقاه‬ ،ٔ‫دسع‬ ‫إهادج‬«‫عاهح‬ ‫اعرشغ‬»‫ٚوة‬‫ث‬‫ُؽ‬َ ُ‫اىشوُـا‬ ‫صاه‬ ‫وٍا‬ ..
‫اىوَو‬ ‫ٚف‬‫ى‬‫ُغ‬َ‫و‬ ‫اىنغو‬(1.)
(1
).‫إتيُظ‬ ‫ذيثُظ‬

12. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬15
‫اٌرضَرُت‬
:ُ‫ّىها‬ ُ‫اإلّغا‬ ‫إلغىا‬ ُ‫اىشُـا‬ ُٔ‫إى‬ ‫َوَذ‬ ٌ‫اىز‬ ‫واىرضٌَن‬
‫األوه‬-.‫اىقثُػ‬ ‫ذضٌَن‬
‫واىصاين‬-.ِ‫احلغ‬ ‫ذقثُػ‬
:‫ذواىل‬ ٔ‫تىى‬ َِ‫ف‬ ‫اىقثُػ‬ ‫ذضٌَن‬ ‫فأٍا‬َ‫ص‬ ْ‫ر‬ِ‫ب‬َ‫و‬ُْ‫َا‬‫ط‬ُِ‫ٖر‬‫ش‬ٌ‫ا‬ ُُ‫ُر‬‫ه‬ٌَ ََٖٓ
ُُِ‫ى‬ٌَ ْ‫س‬‫َا‬‫ج‬ ٍِٚٔ‫ب‬َ‫و‬ ِ‫ط‬‫ٖا‬ٌٕ‫ا‬ َِٓٔ ََِ‫ى‬ٌَُْ‫ا‬ ُُُ‫ى‬ٌَ َ‫ة‬ٌٔ‫َا‬‫غ‬ ‫َا‬ٌ َ‫ي‬‫َا‬‫ل‬َ‫و‬ ُُِ‫ه‬ٌَ‫َا‬ِّ‫ع‬َ‫ؤ‬.
:‫ذواىل‬ ٔ‫وتىى‬ِٓ‫َر‬‫ع‬ ُُِٖ٘‫ذ‬‫َر‬‫ظ‬َ‫ف‬ ُُِ‫ه‬ٌَ‫َرا‬ِّ‫ع‬َ‫ؤ‬ ُْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ ُُُ‫ه‬ٌَ َََٖٓ‫ص‬َ‫و‬
ًُِِ‫ث‬ٖ‫غ‬ٌ‫ا‬.
‫وأ‬ ‫ْٖها‬‫غ‬‫وؼ‬ ‫ْٖها‬َ‫ص‬ ‫ٍوظُح‬ ‫وتن‬ ‫تذ‬ ُ‫اإلّغا‬ ‫سأي‬ ‫فئرا‬‫ذلا‬ ‫وظذ‬
،‫ٍواودهتا‬ ً‫هي‬ ‫اإلطشاس‬ ً‫هي‬ ٍ‫اىواط‬ ‫ٚن‬‫ع‬‫ُش‬َ ‫ٍا‬ ‫اىرؽغٌن‬ ‫أدواخ‬ ٍِ
‫مجن‬ ِٚ‫غ‬‫ُؽ‬َ ٓ‫فرعذ‬ ،‫وؼغشاهتا‬ ‫ٍغثاهتا‬ ‫وإخفا‬ ‫ٍْافوها‬ ‫تئكهاس‬ ‫ورىل‬
‫اىْواكش‬ ،ٔ‫ذظشف‬ ٌُ‫احلن‬ ّٔ‫أ‬ ٔ‫ىظاؼث‬ ‫ِش‬‫ه‬‫ُل‬َ‫و‬ ُٔ‫هي‬ ‫واحلشص‬ ‫ادلاه‬
،‫واخلذام‬ ٚ ‫واىغ‬ ٚ‫ػ‬‫اىش‬ ٔ‫َىتو‬ ‫ؼىت‬ ٔ‫ت‬ ‫َضاه‬ ‫وال‬ ،‫األٍىس‬ ‫ىوىاتة‬
‫واىفـْوح‬ ‫اىوزما‬ ٍِ ‫أهنا‬ ً‫هي‬ ٍ‫ادلواط‬ ٓ‫ٕز‬ ‫ترظىَش‬ ‫رىل‬ ‫ومو‬
!‫واىوقو‬ ‫واحلْنح‬
:‫اجلىصَح‬ ٌُ‫اىق‬ ِ‫ات‬ ‫َقىه‬
ٗ‫خٍمر‬ ٓ‫ُغر‬‫حب‬ ‫اٌعثذ‬ ‫َذعى‬ ْ‫ؤ‬ :ٖ‫وِىش‬ ٖ‫ِىائذ‬ ‫ؤٔىاع‬ ِٓ‫و‬
ٖٚ‫ش‬‫ش‬ ِٓ ٗ‫ِّظ‬ٍ‫ُخ‬َ ‫ال‬ ِٓ ٖ‫فٍُما‬ ،‫واٌفجىس‬ َ‫اِشا‬ ‫ؤٔىاع‬ ‫بىل‬ ٗ‫وطاللر‬
‫ف‬ ،ٕٗ‫ع‬ ‫واإلعشاع‬ ٗ‫وجه‬ ‫يف‬ ‫واٌرعثُظ‬ ّٗٗ‫ه‬‫جت‬ َّ‫بال‬ٗ‫و‬‫اٌعرذ‬ ٌٗ ٓٚ‫غ‬‫ُذ‬ُ
َ‫فرَتو‬ ،ٗ‫ت‬ ‫َّك‬ٍ‫فُرع‬ ،ِٗ‫وال‬ ٓ‫ُغ‬‫د‬‫و‬ ٗ‫وجه‬ ‫وطاللح‬ ٖ‫ِشش‬‫ث‬‫ت‬ ٖ‫ٍَما‬ ْ‫ؤ‬

13. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 16
‫َظرُة‬ ‫دىت‬ ‫تُٕهّا‬ ً‫َغع‬ ‫اٌعذو‬ ‫َضاي‬ ‫فال‬ ،‫فُعجض‬ ِٕٗ ‫اٌرخٍض‬
ٗ‫داجر‬.
:ٓ‫ٍنائذ‬ ٍِ‫و‬
‫وال‬ ٍ‫ط‬‫هثى‬ ٕٔ‫تىظ‬ ‫احلاظاخ‬ ٌ‫ورو‬ ‫ادلغامٌن‬ ً‫ذيق‬ ُ‫أ‬ ‫َأٍشك‬ ّٔ‫أ‬
‫وا‬ ٖ‫ش‬‫وَرع‬ ‫فُل‬ ‫فُـَوىا‬ ‫ؿالتح‬ ‫وال‬ ‫ّا‬‫ش‬‫ِش‬‫ت‬ ٌ‫ُشَه‬‫ذ‬‫وذغوقؾ‬ ،‫هيُول‬
‫إىُول‬ ٌٜ‫تيوى‬ ‫وٍُو‬ ٌ‫أدهُره‬ ‫طاحل‬ ‫فُؽشٍل‬ ،ٌٜ‫تيى‬ ٍِ ‫ُٕثرل‬
، ‫ٕوؤال‬ ‫ٍن‬ ‫واىـالتح‬ ‫اىثشش‬ ‫ٍْن‬ ، ‫ُي‬‫خل‬‫ا‬ ‫تغى‬ ‫فُأٍشك‬ ،‫ىل‬ ٌ‫وزلثره‬
‫هْل‬ ‫ُغي‬َ‫و‬ ‫اىشش‬ ‫تاب‬ ‫ىل‬ ‫ىُفرػ‬ ‫أوىول؛‬ ‫ٍن‬ ‫ِشش‬‫ث‬‫واى‬ ‫ُي‬‫خل‬‫ا‬ ِٚ‫غ‬‫ُؽ‬َ‫و‬
‫اخلًن‬ ‫تاب‬(1)
.
:‫ىيقثُػ‬ َُْٔ‫ذض‬ ‫طىس‬ ٍِ‫و‬
‫واألٕى‬ ‫اىثاؿيح‬ ‫األفناس‬ ‫ربغٌن‬‫ذلوا‬ ‫ٚغاخ‬‫ى‬‫ادلغو‬ ‫وإجياد‬ ‫ادلخيح‬ ‫ا‬
‫تواألٍىاخ‬ ‫االعرغاشح‬ ‫ذضٌَن‬ ‫رىل‬ ٍِ‫و‬ ،‫ادلشَؼح‬ ‫اىقيىب‬ ‫وتزفها‬
‫دبا‬ ‫ٗذ‬‫ث‬‫اىرو‬ ‫ذضٌَن‬ ‫ومزىل‬ ،ٌ‫وذولَُه‬ ٌ‫ذل‬ ‫واىْزس‬ ٌ‫ذل‬ ‫واىزتػ‬ ٌ‫ودهائه‬
ِ‫حيغو‬ ٓ‫فرعذ‬ ‫؛‬ ‫احل‬ ‫أو‬ ً‫اىظى‬ ‫أو‬ ‫اىظالج‬ ‫عىا‬ ،‫اهلل‬ ٔ‫ت‬ ُ‫َأر‬ ‫مل‬
ُ‫اىظ‬ ‫اىىطاه‬ َِ‫ُض‬َ‫و‬ ،‫اىقثىس‬ ‫اىظالج‬‫ذوأخًن‬ ‫ِّوة‬‫ُشغ‬َ‫و‬ ،ً‫ا‬
ِ‫ٍو‬ ُ‫اإلّغوا‬ ‫تية‬ ‫َقزف‬ ٓ‫ذبذ‬ ‫رىل‬ ِّ‫مو‬ ‫و‬ ،‫احلط‬ ‫فشَؼح‬
‫تاه‬ ‫مَا‬ ‫ّا‬‫ش‬َ‫ذغش‬ ‫اىثاؿو‬ ‫طىسج‬ ٖ ‫احل‬ ‫َلهش‬ ‫ٍا‬ ‫واخلـشاخ‬ ‫األفناس‬
:‫ذواىل‬‫ّا‬‫س‬‫ُو‬‫ش‬ُ‫غ‬ ِ‫ي‬ِ‫ى‬َ‫م‬ٌْ‫ا‬ َ‫ف‬ُ‫ش‬ِ‫خ‬ُ‫ص‬ ٍ‫غ‬ِ‫ع‬َ‫ت‬ ًٌَِ‫ب‬ ُُِ‫ه‬ُ‫ؼ‬ِ‫ع‬َ‫ت‬ ٍٔ‫د‬‫ُى‬َ
‫اخل‬ ‫تقزف‬ ُ‫َنى‬ ‫إمنا‬ ُ‫ىإلّغا‬ ُ‫اىشُـا‬ ٍ‫وؼ‬ َُّ‫أ‬ ً‫وٍويى‬‫ـشاخ‬
(1
)( ُ‫اىيهفا‬ ‫إغاشح‬197.)

14. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬17
.ٔ‫ّفغ‬ ‫وّفصها‬ ٔ‫تيث‬
ِ‫هو‬ ُ‫اإلّغا‬ ‫طشف‬ ‫إىل‬ ُ‫اىشُـا‬ ٔ‫ت‬ ‫فُوَذ‬ ِ‫احلغ‬ ‫ذقثُػ‬ ‫ٖا‬ٍ‫وأ‬
ِ‫هو‬ ٔ‫طوشف‬ ‫إىل‬ ‫هَوذ‬ ‫تزىل‬ ‫َلفش‬ ‫مل‬ ُ‫فئ‬ ‫واىىاظثاخ؛‬ ‫اىفشائغ‬
ٔ‫فويو‬ ً‫هي‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫حيشص‬ ‫ٍا‬ ٗ‫ذ‬‫وأش‬ ،‫األهَاه‬ ‫وفؼائو‬ ‫ٖاخ‬‫ث‬‫ادلغرؽ‬
‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ّّ‫أخ‬ ‫فقذ‬ ،‫اىوثذ‬ ً‫هي‬ ‫اىظالج‬ ‫ذفىَد‬ ‫اىثاب‬ ‫ٕزا‬:
«‫عمذج‬ ًِّ‫تى‬ ،َ‫ٔا‬ ‫برا‬ ‫عمذ‬ ‫شالز‬ ُ‫ؤدذو‬ ‫سؤط‬ ًٍ‫ع‬ ْ‫اٌشُطا‬ ‫َعمذ‬
‫َّد‬ٍ‫احن‬ ً‫وج‬ ‫عض‬ ‫اهلل‬ ‫فزوش‬ ‫اعرُمظ‬ ْ‫فة‬ ،‫طىَال‬ ً‫ال‬ٌُ ‫عٍُه‬ ‫َؼشب‬
،‫اٌعمرذ‬ ‫احنٍرد‬ ًٍَّ‫طر‬ ْ‫فة‬ ،ْ‫عمذذا‬ ‫احنٍد‬ ‫ٖإ‬‫ػ‬‫ذى‬ ‫وبرا‬ ،‫عمذج‬
‫اٌرٕفظ‬ ‫خثُرس‬ ‫ؤطرثخ‬ ‫وبال‬ ،‫اٌرٕفظ‬ ‫ٚة‬ُ‫ط‬ ‫ًا‬‫ط‬ُ‫ٔش‬ ‫فإطثخ‬
ْ‫وغال‬»(1)
.
ٌ‫اىْائ‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫َظشف‬ ‫فهنزا‬َِٚ‫فُض‬ ‫ادلغرُقق‬ ‫ٖا‬ٍ‫أ‬ ،‫اىظالج‬ ِ‫ه‬
ً‫هي‬ ‫اىظالج‬ ‫آشش‬ ‫ٕى‬ ُ‫إ‬ ‫واخلغاسج‬ ‫اىنغاد‬ ٔ‫ٚف‬‫ى‬‫وخي‬ ‫واىرعاسج‬ ‫اىثُن‬ ٔ‫ى‬
‫واىشوهىاخ‬ ‫وادليوهُاخ‬ ‫ادلغشَاخ‬ ‫تأّىام‬ ‫هْها‬ ٔ‫َظشف‬ ‫مَا‬ ،‫اىوَو‬
.‫وحنىٕا‬ ً‫واألفال‬ ‫ماىغْا‬
‫وال‬ ،ٌ‫اإلّفوا‬ ِ‫هو‬ ٙ‫ين‬‫غ‬ ‫أٍغل‬ ‫وال‬ ‫اجلهاد‬ ِ‫ه‬ ْ‫ذ‬‫تاه‬ ‫توذ‬ ‫وٍا‬
ُ‫اإلؼغا‬ ِ‫ه‬ ‫تادس‬ ‫ُثظ‬‫ؼ‬ُ‫وذقث‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫ترضٌَن‬ َّ‫إال‬‫ؽ‬‫اخلظاه‬ ٓ‫ذلز‬ ٔ
‫وخيىف‬ ،‫واىوشًنج‬ ‫األٕو‬ ‫وذششَذ‬ ‫تادلىخ‬ ‫اٛإذ‬ ‫خيىف‬ ٓ‫فرشا‬ ‫اىـُثح‬
‫اىْاط‬ ‫تاعروال‬ ِ‫احملغ‬ ‫وخيىف‬ ،‫وادلناّح‬ ‫اذلُثح‬ ‫وعقىؽ‬ ‫تاىفقش‬ ‫ادلْف‬
ِ‫ٍو‬ ‫ٚب‬‫ش‬‫ذق‬ ‫خظيح‬ ِّ‫ىنو‬ ‫جيوو‬ ‫وٕنزا‬ .. ‫ىيعَُو‬ ٌ‫وّنشاهن‬ ٌ‫وىؤٍه‬
ٌ‫ادلغي‬ ٔ‫ت‬ ‫ٚف‬‫ى‬‫ُخ‬َ ‫ّا‬‫ض‬‫ؼاظ‬ ‫اهلل‬.ٔ‫ىْقُؼ‬ َُْٔ‫وذض‬ ٔ‫ذقثُؽ‬ َ‫ح‬َّ‫هي‬ ٔ‫وجيوي‬
(1
).ٌ‫ٍغي‬ ٓ‫سوا‬

15. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 18
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ُ‫هلل‬‫َا‬‫و‬ ِ‫ء‬‫َرا‬‫ش‬ِ‫ذ‬َ‫ف‬ٌْ‫ِا‬‫ت‬ ُُِ‫و‬ُ‫ش‬ُِْ‫إ‬‫َر‬ََ‫و‬ َ‫ش‬ْ‫م‬َ‫ف‬ٌْ‫ا‬ ُُُ‫و‬ُ‫ذ‬ٔ‫ع‬ََ ُْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬
‫ًا‬ٍِ‫ؼ‬َ‫ف‬َ‫و‬ ُِِٕٗٔ ً‫ج‬َ‫ش‬ٔ‫ف‬ِ‫غ‬َِ ُُِ‫و‬ُ‫ذ‬ٔ‫ع‬ََ.
:‫تُو‬«‫اٌفمش‬ ُ‫َعذو‬»ٌ‫أٍوىاىن‬ ٌ‫أّفقر‬ ُ‫إ‬ :‫َقىه‬ ،ٔ‫ت‬ ٌ‫ٚفن‬‫ى‬‫ُخ‬َ
.‫افرقشمت‬
«ُ‫وَإِشو‬‫تاٌفذشاء‬»ٍٕ :‫تاىىا‬‫ادلىػون‬ ‫ٕوزا‬ ‫اىثخوو‬
.‫خاطح‬
‫َقىه‬ :‫تاىىا‬‫فوأ‬ ‫اىىكُفح‬ ٓ‫ٕز‬ ‫ذشمد‬ ‫إرا‬ :ُ‫ىإلّغا‬‫عورعذ‬ َِ
ً‫احلشا‬ ‫فُوَو‬ ‫اىفقش‬ ً‫فُخش‬ .. ‫ّا‬‫ًن‬‫فق‬ ‫عرظًن‬ !‫أخشي؟‬ ‫وكُفح‬(1)
.
ِ‫ٖو‬ٍَٔ ٓ‫وحنوى‬ ،ٌ‫ٍغي‬ ‫وٕى‬ ‫اخلَش‬ ‫تُن‬ ‫ِّو‬‫ُؽي‬َ ٌ‫اىز‬ ‫ٍصو‬ ‫رىل‬
.ٔ‫تُو‬ ‫حيْس‬ ٍِ‫و‬ ،ٔ‫ذباسذ‬ ‫َنزب‬
ْ‫واألر‬ ْ‫اٌٍغا‬ ًٍ‫ع‬ ‫االعرذىار‬
ٍِ‫و‬‫االعورؽىار‬ :ُ‫اإلّغا‬ ‫إػاله‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫وعائو‬ ‫أخـش‬
.‫وٍوظُح‬ ‫ػالىح‬ ‫ىنو‬ ‫وذغخًنمها‬ ُ‫ُر‬‫أل‬‫وا‬ ُ‫اىيغا‬ ً‫هي‬
‫وَرشطوذ‬ ،ٓ‫ظْذ‬ ٔ‫ى‬ ‫ُغخش‬َ ٌ‫اىز‬ ٌ‫األهل‬ ‫اىصغش‬ ّٔ‫فئ‬ ُ‫اىيغا‬ ‫ٖا‬ٍ‫فأ‬
:‫دبغينٌن‬ ٔ‫ت‬ ‫وحيُؾ‬ ،ٓ‫هْذ‬
‫األوه‬-.ُٔ‫هي‬ ُ‫واىثهرا‬ ‫اىثاؿو‬ ‫إظشا‬
‫اىصاين‬-.ُٔ‫هي‬ ‫اىْفن‬ ‫إظشا‬ ‫ٍْن‬
‫فأٍا‬ٌ‫ا‬ ‫بجشاء‬ْ‫اٌٍغا‬ ًٍ‫ع‬ ً‫ثاط‬‫اىثاؿو‬ ً‫ىينال‬ َُْٔ‫ذض‬ ‫فُرَصو‬
(1
)‫هي‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫ٍذخو‬( ‫اىظاحلٌن‬ ً26.)

16. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬19
‫واىغْا‬ ‫ج‬ ‫واىثزا‬ ‫واىفؽ‬ ‫واىنزب‬ ‫اىضوس‬ ‫وشهادج‬ ‫واىََُْح‬ ‫ماىغُثح‬
‫اهلل‬ ‫فووذو‬ .. ‫اذلالك‬ ٌ‫ٍهاو‬ َٔ‫ُشد‬َ‫و‬ ٔ‫ت‬ ‫َؼش‬ ‫ٍا‬ ‫ومو‬ ،‫واىشرَُح‬
‫أيب‬ ِ‫فو‬ ،‫واألخـاس‬ ‫اىوىاتة‬ ٍِ ٔ‫ى‬ ‫وٍا‬ ‫أػشاس‬ ٍِ ُ‫ِّغا‬‫ىي‬ ‫ٍا‬ ‫ُذسك‬َ
‫مس‬ ّٔ‫أ‬ ْٔ‫ه‬ ‫اهلل‬ ٍ‫سػ‬ ‫ٕشَشج‬‫اىْيب‬ ‫ن‬:‫َقىه‬
«‫إٌراس‬ ‫بىل‬ ‫هبرا‬ ًَُٚ‫ص‬ ،‫فُها‬ ‫َرثُت‬ ‫ِا‬ ‫تاٌىٍّح‬ ٍَُّ‫ٌُرى‬ ‫اٌعثذ‬ َّْ‫ب‬
‫وادلغشب‬ ‫ادلششق‬ ‫تُت‬ ‫مما‬ ‫ؤتعذ‬»(1)
.
ُ‫اىيغوا‬ ‫إٍغواك‬ ‫اىْعاج‬ َّ‫مو‬ ‫اىْعاج‬ َُّ‫أ‬ ‫َذسك‬ ‫اهلل‬ ٗ‫و‬‫وهذ‬
‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ‫تاه‬ ‫مَا‬ ،ُ‫واألسما‬ ‫اجلىاسغ‬ ‫وؼفق‬‫هقثح‬ ٔ‫عأى‬ ‫ٖا‬ََ‫ى‬
‫تا‬ ْٔ‫ه‬ ‫اهلل‬ ٍ‫سػ‬ ‫هاٍش‬ ِ‫ت‬:‫تواه‬ ‫اىْعاج؟‬ ‫ٍا‬ ،‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ‫َا‬ ‫تيد‬ :‫ه‬
«‫خطُْره‬ ًٍ‫ع‬ ٔ‫ه‬‫وات‬ ‫تُره‬ ‫وٌُغعه‬ ،‫ٌغأه‬ ‫عٍُه‬ ‫ؤِغه‬»(2)
.
،‫اىصغوش‬ ‫ٕزا‬ ‫إفغاد‬ ً‫هي‬ ‫احلشص‬ َّ‫مو‬ ‫حيشص‬ ُ‫فاىشُـا‬ ‫وىزىل‬
‫إرا‬ ّٔ‫أل‬ ‫احلشاً؛‬ ‫تاىيغى‬ ‫واالشرغاه‬ ‫اىثاؿو‬ ٓ‫ذغخًن‬ ٔ‫ىظاؼث‬ َِٚ‫وَض‬
‫مج‬ ‫اجلىاسغ‬ ٍِ ٓ‫توذ‬ ‫ٍا‬ َِ‫ػ‬ ُٔ‫هي‬ ‫االعرؽىار‬ ٔ‫ى‬ َّ‫مت‬‫تواه‬ ‫مَا‬ ‫ّا‬‫و‬ُ
« :ْ‫اٌٍغرا‬ ‫ِّرش‬‫ذىف‬ ‫َّها‬ٍ‫و‬ ‫األعؼاء‬ َّْ‫فة‬ ،َ‫آد‬ ٓ‫ات‬ ‫ؤطثخ‬ ‫برا‬
ْ‫وب‬ ،‫اعررمّٕا‬ ‫اعرمّد‬ ْ‫فة‬ ،‫ته‬ ٓ‫حن‬ ‫فةمنا‬ ‫فُٕا؛‬ ‫اهلل‬ ِ‫ك‬‫اذ‬ :‫ذمىي‬
‫اعىججٕا‬ ‫اعىججد‬»(3.)
،‫ذواىل‬ ‫اهلل‬ ‫ٔمش‬‫ر‬ ِ‫ه‬ ٓٚ‫ذ‬‫ؼ‬ ‫فُرَصو‬ ،ُٔ‫هي‬ ‫اىْفن‬ ‫إظشا‬ ‫ٍْن‬ ‫وأٍا‬
‫واىرن‬ ٓ‫ىوثاد‬ ٔ‫ُظؽ‬ّ‫و‬ ٔ‫مرات‬ ‫وذالوج‬ ،ٓ‫واعرغفاس‬‫اىْوافن‬ ٌ‫تواىوي‬ ٌُّ‫ي‬
(1
).ُٔ‫هي‬ ‫ٍرف‬
(2
).ٌ‫اىرشٍز‬ ٓ‫سوا‬
(3
).ٌ‫اىرشٍز‬ ٓ‫سوا‬

17. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 21
‫فُؽشص‬ ‫ٍظشهٔ؛‬ ‫ٔمش‬‫ز‬‫اى‬ َُّ‫أ‬ ‫ُذسك‬َ ‫اهلل‬ ٖ‫و‬‫هذ‬ َُّ‫فئ‬ ،‫اىـُة‬ ً‫واىنال‬
‫ٚس‬‫ش‬‫ُغ‬َ‫و‬ ‫َىعىط‬ ُّ‫وَلو‬ ،‫تاألرماس‬ ‫االشرغاه‬ ٍِ ‫اىوثذ‬ ‫دلْن‬ ‫احلشص‬ َّ‫مو‬
َُ‫و‬ َِٚ‫ُض‬َ‫و‬،ٓ‫شنش‬ ِ‫ه‬ ‫واىشامش‬ ٓ‫رمش‬ ِ‫ه‬ ‫اىزامش‬ ‫َظشف‬ ‫ؼىت‬ ‫ؼيو‬
،ٓ‫وظهواد‬ ٔ‫ّظوؽ‬ ِ‫ه‬ ‫ىيوثاد‬ ‫واىْاطػ‬ ،ٔ‫ذالوذ‬ ِ‫ه‬ ُ‫ىيقشآ‬ ‫واىرايل‬
ُ‫وأ‬ ، ‫وفؽشوا‬ ٍ‫و‬‫تاؿو‬ ِّ‫موو‬ ِ‫ه‬ ّٔ‫ىغا‬ ُ‫َظى‬ ُ‫أ‬ ٌ‫ىيَغي‬ ٍ‫فُْثغ‬
. ‫ٖشا‬‫ؼ‬‫اى‬ ّٔ‫إلخىا‬ ‫جيية‬ ‫وٍا‬ ‫اىنزب‬ ِ‫ه‬ ٕٔٚ‫ض‬‫َْو‬
‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ٖٔ‫ث‬ّ ‫وىقذ‬ِ‫ٍو‬ ٔ‫وأّو‬ ،ٓ‫وػشس‬ ُ‫اىيغا‬ ‫خـش‬ ‫إىل‬
‫أه‬‫تاه‬ ‫احلذَس‬ ٍ‫فف‬ ،‫اىْاس‬ ‫أو‬ ‫اجلْح‬ ‫ٍىظثاخ‬ ٌ‫ل‬« :‫ؤخرّّن‬ ‫ؤال‬
‫عٕاِٗ؟‬ ‫ورسوج‬ ٖ‫وعّىد‬ ،‫األِش‬ ‫تشؤط‬»،‫اهلل‬ ‫سعوىه‬ ‫َا‬ ً‫تي‬ :‫تيد‬
:‫تاه‬«ِٗ‫عرٕا‬ ‫ورسوج‬ ،‫اٌظرالج‬ ٖ‫وعّىد‬ ،َ‫اإلعال‬ ‫األِش‬ ‫سؤط‬
‫اجلهاد‬..»
:‫تاه‬ ‫مث‬«‫ِّٗ؟‬ٍ‫و‬ ‫رٌه‬ ‫مبالن‬ ُ‫ؤخّّو‬ ‫ؤال‬»‫سعىه‬ ‫َا‬ ً‫تي‬ :‫تيد‬
:‫وتاه‬ ّٔ‫تيغا‬ ‫فأخز‬ ،‫اهلل‬«ٖ‫ف‬‫و‬‫٘زا‬ ‫عٍُه‬.»
‫تٔ؟‬ ٌَّ‫ّرني‬ ‫دبا‬ ُ‫دلؤاخزو‬ ‫وإّا‬ ،‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ‫َا‬ :‫تيد‬
:‫فقاه‬«ً‫عٍر‬ ‫إٌراس‬ ‫يف‬ ‫إٌراط‬ ٗ‫ة‬‫َى‬ ً٘‫و‬ .!‫ؤِه‬ ‫شىٍره‬
‫ؤٌغٕرهُ؟‬ ‫دظائذ‬ َّ‫بال‬ ُ‫وجى٘ه‬»(1.)
ً‫اىنال‬ ِ‫ه‬ ٚ‫ذ‬ٖ‫ظ‬‫اى‬ ً‫إؼنا‬ ‫َّو‬‫فُرَص‬ ُُ‫ر‬‫األ‬ ً‫هي‬ ٓ‫اعرؽىار‬ ‫ٖا‬ٍ‫وأ‬
‫ذ‬ ‫تاه‬ ‫مَا‬ ‫تاؿو‬ ًٍ‫مال‬ ِّ‫مو‬ ‫وصخشفح‬ ‫وذضٌَن‬ ،‫اىْافن‬:‫واىل‬َ‫ه‬ٌَٔ‫ز‬‫َر‬‫و‬َ‫و‬
ٍ‫غ‬ِ‫ع‬َ‫ت‬ ًٌَِ‫ب‬ ُُِ‫ه‬ُ‫ؼ‬ِ‫ع‬َ‫ت‬ ٍٔ‫د‬‫ُى‬َ ِٚٓ‫ج‬ٌْ‫َا‬‫و‬ ِ‫ظ‬ِِٔ‫ة‬ٌْ‫ا‬ َ‫ُت‬ٔ‫ط‬‫َا‬َُ‫ش‬ ‫٘ا‬‫و‬ُ‫ذ‬َ‫ع‬ ٍٍِّ‫ث‬َٔ ًُِّ‫ى‬ٌٔ ‫َا‬ٍَْٕ‫ع‬َ‫ج‬
(1
).‫طؽُػ‬ ِ‫ؼغ‬ ‫ؼذَس‬ :‫وتاه‬ ٌ‫اىرشٍز‬ ٓ‫سوا‬

18. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬21
‫ّا‬‫س‬‫ُو‬‫ش‬ُ‫غ‬ ِ‫ي‬ِ‫ى‬َ‫م‬ٌْ‫ا‬ َ‫ف‬ُ‫ش‬ِ‫خ‬ُ‫ص‬:ً‫[األّوا‬112.]
:‫اجلىصَح‬ ٌُ‫اىق‬ ِ‫ات‬ ‫تاه‬
ٖ‫ٖا‬ّ‫فغ‬«‫ًا‬‫ف‬‫صخش‬»‫ِرا‬ َٕٗٚ‫ُض‬َ‫و‬ ٗ‫ُضخشف‬َ ٗ‫طادث‬ َّْ‫أل‬ ،ً‫تاط‬ ‫و٘ى‬
ٍَ‫و‬ ،‫اعرطاع‬.ٗ‫ت‬ ٗ‫ش‬‫فُغر‬ ‫ادلغشوس‬ ‫َّع‬ ‫بىل‬ ُٗ‫م‬
‫ِرا‬ ‫فُها‬ ًَٔ‫خ‬‫ُذ‬َ ْ‫ؤ‬ :ْ‫األر‬ ‫شغش‬ َِ‫ض‬ٌَ ‫لذ‬ ْ‫اٌشُطا‬ َّْ‫ؤ‬ ‫وادلمظىد‬
ً‫دخ‬ ْ‫وب‬ ،ٖٓ‫َٕفعه‬ ‫ِا‬ ‫بٌُها‬ ً‫َذخ‬ ْ‫ؤ‬ ‫وديٕع‬ ،ٗ‫َٕفع‬ ‫وال‬ ‫اٌعثذ‬ ٗ‫ش‬‫َؼ‬
ٍُٗ‫ع‬ ‫ؤفغذ‬ ٖ‫اخرُاس‬ ‫تغَت‬(1.)
‫ٗوظ‬‫غ‬‫اىرع‬ ُ‫دس‬ ‫اىوثوذ‬ ‫إَقام‬ ‫اىثاب‬ ‫ٕزا‬ ٓ‫ٍنائذ‬ ٍِ‫و‬
‫احل‬ ‫تذهىي‬ ٔ‫ى‬ َُْٔ‫وذض‬ٍِ ٍِ‫واأل‬ ٓ‫غًن‬ ٓ‫ش‬‫ػ‬ ‫ومشف‬ ٔ‫ّفو‬ ً‫هي‬ ‫شص‬
:‫فقواه‬ ‫ّوا‬‫و‬‫تاؿ‬ ‫ّا‬ُ‫هن‬ ‫رىل‬ ِ‫ه‬ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬ ً‫هن‬ ‫وتذ‬ ،ٓ‫ٍنش‬«‫وال‬
‫ٖغىا‬‫غ‬‫ذب‬»،‫وتاه‬« :‫ٖغرىا‬‫غ‬‫جت‬ ‫وال‬ ‫ذثاغؼىا‬ ‫وال‬ ‫حتاعذوا‬ ‫وال‬
‫ّا‬ٔ‫بخىا‬ ‫اهلل‬ ‫عثاد‬ ‫ووىٔىا‬ ‫ذٕاجشىا‬ ‫وال‬ ‫ٖغىا‬‫غ‬‫حت‬ ‫وال‬.»
‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ‫مسود‬ :‫تاه‬ ْٔ‫ه‬ ‫اهلل‬ ٍ‫سػ‬ ‫ٍواوَح‬ ِ‫وه‬:‫َقوىه‬
«ْ‫ؤ‬ ‫ورذخ‬ ‫ؤو‬ ُ‫ؤفغرذهت‬ ‫ادلغرٍُّت‬ ‫عرىساخ‬ ‫ٖعد‬‫ث‬‫ذر‬ ْ‫ب‬ ‫بٔه‬
ُ٘‫ذفغذ‬»(2.)
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ ‫مَا‬ ‫اىْعىي‬ ً‫هي‬ ‫اىرؽشَغ‬ ‫ومزىل‬‫َي‬‫ى‬ِ‫ج‬ٌٖٕ‫ا‬ ‫َا‬ِّٖٔ‫ب‬
‫ُىا‬َِٕ‫آ‬ ََٓٔ‫ز‬ٌَّ‫ا‬ َُْ‫ض‬ِ‫ذ‬ٌَُٔ ْٔ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ َِٓٔ.
. ‫اىغْا‬ :ُ‫األر‬ ‫شغش‬ ً‫هي‬ ُ‫اىشُـا‬ ٔ‫ت‬ ‫َغرؽىر‬ ‫ٍا‬ ‫أخـش‬ ٍِ‫و‬
(1
)‫اىنا‬ ‫اجلىاب‬‫ص‬(251.)
(2
).‫طؽُػ‬ ‫تئعْاد‬ ‫داود‬ ‫أتى‬ ٓ‫سوا‬

19. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 22
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬َِِٓ ِ‫ص‬ِ‫ض‬ْ‫ف‬َ‫ر‬ِ‫ع‬‫َا‬‫و‬ِ‫ة‬‫ٔر‬ٍِ‫ج‬َ‫ؤ‬َ‫و‬ َ‫ه‬ٔ‫ذ‬ِ‫ى‬‫َر‬‫ظ‬ِ‫ت‬ ُُِ‫ه‬ِِٕٔ َ‫د‬ِ‫ع‬َ‫ط‬َ‫ر‬ِ‫ع‬‫ا‬
‫َرا‬َِ‫و‬ ُُِِ٘‫ذ‬ٔ‫ع‬َ‫و‬ ٔ‫د‬‫َا‬ٌ‫َو‬‫إ‬ٌْ‫َا‬‫و‬ ِ‫ي‬‫َا‬‫ى‬َِِ‫إ‬ٌْ‫ا‬ ٍٔ‫ف‬ ُُِ‫ه‬ْ‫و‬ِ‫س‬‫َا‬‫ش‬َ‫و‬ َ‫ه‬ٍِٔ‫ج‬َ‫س‬َ‫و‬ َ‫ه‬ٍَُِٔ‫خ‬ِ‫ت‬ ُِِ‫ه‬ٍََُِ‫ع‬
‫ّا‬‫س‬‫ُو‬‫ش‬ُ‫غ‬ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ ُْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ ُُُُ٘‫ذ‬ٔ‫ع‬ََ.
‫تُو‬ :‫اهلل‬ ٔ‫سمح‬ ‫مصًن‬ ِ‫ات‬ ‫تاه‬«‫اىغْا‬.»
َّ‫اعرخف‬ ٌ‫أ‬ ، ‫واىغْا‬ ‫تاىيهى‬ :‫رلإذ‬ ‫وتاه‬‫تزىل‬ ٌ‫ه‬(1.)
‫اٌعُت‬ ‫شغش‬ ًٍ‫ع‬ ‫االعرذىار‬
ُ‫تئديا‬ ٔ‫أعيؽر‬ ‫وأفرل‬ ُ‫اىشُـا‬ ً‫عها‬ ‫أخـش‬ ٍِ ً‫ادلغَى‬ ‫اىْلش‬
َُّ‫أل‬ ،ٓ‫غًن‬ ً‫هي‬ ٔ‫ٔشط‬‫ؼ‬ ٍِ ٗ‫ذ‬‫أش‬ ُٔ‫هي‬ ٔ‫فؽشط‬ ‫وىزىل‬ ،ٌ‫ادلغي‬ ‫اىوثذ‬
ٔ‫إىُو‬ ‫ادلْلىس‬ ُ‫ما‬ ‫ٖا‬ََ‫ى‬‫و‬ ،ُٔ‫إى‬ ‫ادلْلىس‬ ‫فرْح‬ ‫خـش‬ ٍِ ‫اىْلش‬ ‫فرْح‬ ‫خـش‬
‫اى‬ ُ‫ما‬ ‫اىوثذ؛‬ ً‫هي‬ ٌ‫ح‬ْ‫فر‬ ِٖٕ‫و‬ ، ‫اىْغا‬ُ‫وموا‬ ،ُٔ‫هي‬ ‫أخـش‬ ِٖ‫إىُه‬ ‫ْلش‬
‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ‫وٕزا‬ ،ٔ‫ت‬ ٌ‫ادلغي‬ ‫إغىا‬ ً‫هي‬ ‫أؼشص‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫تزىل‬
:‫وَقىه‬ ‫اىْغا‬ ‫فرْح‬ ٍِ ٔ‫ٖر‬ٍ‫أ‬ ‫ِّس‬‫ُؽز‬َ«َّْ‫وب‬ ،‫خؼرشج‬ ‫دٍىج‬ ‫اٌذُٔا‬ َّْ‫ب‬
‫واذمرىا‬ ‫اٌرذُٔا‬ ‫فاذمىا‬ ،ْ‫ذفعٍى‬ ‫ِارا‬ ْ‫ش‬‫فٕاظ‬ ‫فُها‬ ُ‫ِغرخٍفى‬ ‫اهلل‬
ٌ‫ا‬ ‫يف‬ ‫وأد‬ ًُ‫بعشائ‬ ‫تٍت‬ ‫فرٕح‬ ‫ؤوي‬ َّْ‫فة‬ ‫إٌغاء؛‬‫ٕغاء‬»(2.)
‫وَقىه‬« :ً‫عٍر‬ ٖ‫ش‬‫ؤػر‬ ً‫ح‬‫فرٕر‬ ‫إٌاط‬ ‫يف‬ ٌ‫تعذ‬ ‫ذشود‬ ‫ِا‬
‫إٌغاء‬ ِٓ ‫اٌشجاي‬»(3.)
:‫فقاه‬ ‫اىثظش‬ ٚ‫غ‬‫وغ‬ ‫اىفشض‬ ‫ؼفق‬ ‫تٌن‬ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬ ُ‫تش‬ ‫وىزىل‬
(1
)( ‫مصًن‬ ِ‫ات‬ ‫ذفغًن‬3/51.)
(2
).ٌ‫ٍغي‬ ٓ‫سوا‬
(3
).ٌ‫ٍغي‬ ٓ‫سوا‬

20. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬23
ً‫َر‬‫و‬ِ‫ص‬َ‫ؤ‬ َ‫ه‬ٌَٔ‫ر‬ ُُِ‫ه‬َ‫ج‬‫ُو‬‫ش‬ُ‫ف‬ ‫ُىا‬ََّ‫ف‬ِ‫ذ‬َََ‫و‬ ُِِٔ٘‫س‬‫َا‬‫ظ‬ِ‫ت‬َ‫ؤ‬ ِِٓٔ ‫ٗىا‬‫ؼ‬ُ‫غ‬ََ َ‫ُت‬ِِِٕٔ‫ا‬ٌٍُّْٔ ًُْ‫ل‬
ِ‫ت‬ ْ‫َت‬ِ‫ث‬َ‫خ‬ َ‫هلل‬‫ا‬ َِّْ‫ب‬ ُُِ‫ه‬ٌََْ‫ُى‬‫ع‬َِٕ‫ظ‬ََ ‫َا‬ّ:‫[اىْىس‬31.]
:ُ‫ٍغينا‬ ‫اىوٌن‬ ‫شغش‬ ً‫هي‬ ٓ‫اعرؽىار‬ ُ‫وىيشُـا‬
‫األوه‬-.‫االهرثاس‬ ِ‫ٍىاؿ‬ ‫إىل‬ ‫اىْلش‬ ِ‫ه‬ ‫اىوٌن‬ ‫طشف‬
‫اىصاين‬-.ً‫احملش‬ ‫اىْلش‬ ‫إىل‬ ‫ذىظُهها‬
:‫األوه‬ ‫ادلغيل‬ ‫فأٍا‬
ُ‫إديوا‬ ٌٚ‫ى‬‫َق‬ ‫ٍا‬ ِّ‫مو‬ ِ‫ه‬ ‫اىوٌن‬ ‫طشف‬ ‫إىل‬ ُ‫اىشُـا‬ ُٔ‫ف‬ ‫فُوَذ‬
ُّ‫وَذى‬ ٍٔ‫هض‬ ٗ‫ذ‬‫وَش‬ ٌ‫ادلغي‬ٖ‫ذ‬‫أشو‬ ‫فُؽوشص‬ ،‫واىششواد‬ ‫اذلذي‬ ً‫هي‬ ٔ
.‫واىنىُّح‬ ‫اىششهُح‬ ‫اهلل‬ ‫آَاخ‬ ِ‫ه‬ ‫اىوٌن‬ ‫طشف‬ ِ‫ه‬ ‫احلشص‬
َّ‫و‬‫فن‬ٔ‫ىو‬ ‫ووعوىط‬ ٔ‫شوغي‬ ُ‫اىقوشآ‬ ‫ىرالوج‬ ٌ‫ادلغي‬ ‫ٖة‬ٕ‫ذأ‬ ‫ٍا‬
‫ٗش‬‫ت‬‫ذذ‬ ِ‫ه‬ ُْٔ‫ه‬ ‫طشف‬ ‫تادلشاد‬ ٍْٔ ‫َلفش‬ ‫مل‬ ‫فئرا‬ ‫وادلغشَاخ؛‬ ‫تاىشىاغو‬
ُ‫اىقشآ‬‫اىذ‬ ‫ّصش‬ ٓ‫َْصش‬ ٔ‫وظوي‬ ،ُّٔ‫ٍوا‬ ٌ‫وفه‬‫َٔا‬‫ى‬ ‫إهَاه‬ ‫دومنا‬ ‫تو‬ُٔ‫َقرؼ‬
‫اىىهوذ‬ ِ‫ٍو‬ ٔ‫هيُو‬ ُّ‫ُه‬‫ذ‬‫َو‬ ‫دبا‬ ‫ذأشش‬ ‫ودومنا‬ ،‫واىوثاداخ‬ ‫اىرىؼُذ‬ ٍِ
..‫واىىهُذ‬
ٓ‫وأذلا‬ ٔ‫شغي‬ ‫ششهٔ؛‬ ُّٔ‫واىرفق‬ َْٔ‫د‬ ٌُّ‫ذوي‬ ‫إىل‬ ٌ‫ادلغي‬ ‫هَذ‬ ‫ََّا‬‫ي‬‫وم‬
.ٔ‫وذشوُْو‬ ٔ‫وذقثُؽو‬ ٓ‫عىا‬ ‫َٔا‬‫ى‬ ‫تاىرضٌَن‬ ‫رىل‬ ‫إىل‬ ‫اىْلش‬ ِ‫ه‬ ٔ‫وأغفي‬
ّ‫مى‬ ‫و‬ ‫اهلل‬ ‫خي‬ ‫ٗو‬ٍ‫ذأ‬ ‫وتفح‬ ‫اىوثذ‬ ٍِ ‫سأي‬ ‫ََّا‬‫ي‬‫وم‬ٍِ ُٔ‫ف‬ ‫وٍا‬ ٔ
،‫تاىىعاوط‬ ‫رىل‬ ِ‫ه‬ ٓ‫ّلش‬ ‫طشف‬ ‫اىقإشج؛‬ ‫واىذالئو‬ ‫اىثإشج‬ ‫اَِاخ‬
‫ىيخواى‬ ُ‫واإلرها‬ ُ‫اإلديا‬ ٍِ ُٔ‫ذقرؼ‬ ‫وٍا‬ ‫اَِاخ‬ ُ‫شأ‬ ٍِ ُٖ‫ى‬ٕ‫و‬
.ُ‫اىذَا‬

21. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 24
‫ؼاذلا‬ ٍِ ‫ٚذلا‬‫ى‬‫وحي‬ ،‫ىيخًن‬ ‫ظاىثح‬ ‫ّلشج‬ َّ‫مو‬ ُٔ‫هي‬ ‫َقـن‬ ُّ‫َلو‬ ‫وٕزا‬
‫ا‬ ‫اىـُة‬ ‫أششٕا‬ ‫َثـو‬ ‫ؼىت‬ ُ‫واالعرؽغا‬ ‫ٗض‬‫ش‬‫اىرف‬ ‫ّلشج‬ ‫إىل‬.‫ىقية‬
:‫اىصاين‬ ‫ادلغيل‬ ‫وأٍا‬
‫وٍوا‬ ،‫واىفغاد‬ ‫اىضّا‬ ِ‫تشاش‬ ٌ‫تادلغي‬ ‫ىإلَقام‬ ُ‫اىشُـا‬ ٔ‫فُوَي‬
‫ىزىل‬ ‫اىْلشج؛‬ ٍِ ‫اىقية‬ ‫اىشهىج‬ ‫تزوس‬ ‫تزف‬ ‫أعشم‬ ٍ‫ش‬ ٍِ
‫مث‬ ،‫اىقيوة‬ ‫اىشوهىج‬ ‫تزس‬ ‫ىْفس‬ ٔ‫ٍذاخي‬ ٌٕ‫أ‬ ‫جيويها‬ ُ‫فاىشُـا‬
‫ؼىت‬ ‫واىىهىد‬ ‫واألٍاين‬ ‫تاىرغشَش‬ ‫َضاه‬ ‫وال‬ ،‫األٍُْح‬ ‫دبا‬ ‫َغقُها‬ٌٚ‫ى‬‫َق‬
ٌ‫ٍهواو‬ ‫ّا‬‫و‬َ‫طوش‬ َٔ‫ُشد‬َ ‫مث‬ ،ٔ‫وإسادذ‬ ٔ‫شهىذ‬ ‫ٔذ‬‫ت‬‫ُى‬َ‫و‬ ‫اىْاكش‬ ‫هضديح‬
ُِٚ‫ُثو‬‫ذ‬ ٌ‫ج‬‫مصًن‬ ْ‫ص‬‫ّظى‬ ًٖ‫ش‬‫احمل‬ ‫اىْلش‬ ِ‫ه‬ ٍ‫اىْه‬ ‫وسد‬ ‫ىزىل‬ ،‫ادلوظُح‬
‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ‫تاه‬ ‫فقذ‬ ،ٓ‫وػشس‬ ٔ‫خـىسذ‬« :َ‫ِغّى‬ ُ‫عه‬ ‫إٌَّشج‬
‫اهلل‬ ‫ؤوسز‬ ‫هلل‬ ‫اِشؤج‬ ٓ‫زلاع‬ ٓ‫ع‬ ٖ‫تظش‬ ‫غغ‬ ّٓ‫ف‬ ‫بتٍُظ‬ َ‫عها‬ ِٓ
‫دالوج‬ ٗ‫لٍث‬ٖ‫ٍَما‬ َ‫َى‬ ‫بىل‬»(1.)
‫وتاه‬« :‫فةمنا‬ ،‫إٌَّشج‬ ‫إٌَّش‬ ‫ذرثع‬ ‫ال‬‫وٌُغرد‬ ،‫األوىل‬ ‫ٌه‬
‫األخشي‬ ‫ٌه‬»(2)
.
ُ‫و‬ًُّ‫َر‬‫حل‬‫ا‬َ‫ى‬ٔ‫د‬‫ا‬ٔ‫ز‬ََِ‫ذ‬‫ثر‬ُ‫ئ‬َ٘‫ٔر‬ِ ‫ا‬ٌَٖٕٓ‫ا‬‫َر‬َِّ‫ش‬
ُِ‫و‬ََّ‫ع‬ٌُُٖٕ‫ا‬ِ‫س‬‫ا‬‫ٔر‬ُِِ َٓ‫ر‬‫غ‬َ‫غ‬‫ظر‬ِ‫ش‬‫ٖر‬‫ش‬ٌ‫ا‬َ‫ش‬ِ‫س‬
َ‫و‬ََُِٔ‫ش‬َّٕ‫ج‬َ‫ت‬َ‫غ‬ٍ‫ٔر‬ِ ‫د‬َ‫ل‬ ِٓ‫ة‬‫ٍر‬‫َر‬‫ط‬ٔ‫د‬‫ا‬ِ‫ث‬َ‫ه‬‫ا‬
َ‫و‬ٍََّ‫ث‬ِ‫غ‬ٖ‫غ‬ٌ‫ا‬ِ‫ه‬ُِ‫َر‬‫ت‬َُِٓ‫َر‬‫م‬ٌ‫ا‬ِ‫ى‬ِ‫ط‬َ‫و‬َ‫ى‬‫اٌر‬َ‫ذ‬ِ‫ش‬
َ‫و‬َ‫ع‬ٌ‫ا‬ُ‫ذ‬‫ر‬‫ثر‬‫ر‬‫َر‬َِ‫د‬ ‫ا‬ََ‫ا‬‫را‬‫ر‬‫َر‬‫ط‬ْ‫ف‬‫ش‬ََُ‫م‬ٍِّ‫ر‬‫ُر‬‫ث‬ُٗ
(1
).ٌ‫احلام‬ ٓ‫سوا‬
(2
)‫داود‬ ‫أتى‬ ٓ‫سوا‬.ٌ‫واحلام‬

22. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬25
ٔ‫ف‬َ‫ؤ‬ ٍِ‫ع‬َُُِٓ‫ع‬ٌ‫ا‬َُِِِٓ‫ُر‬‫ل‬‫ى‬ْ‫ف‬‫ى‬َ‫ع‬‫َر‬ٍَ‫خل‬‫ا‬ ً‫َر‬‫ط‬ِ‫ش‬
ََ‫ر‬‫ُر‬‫غ‬ٗ‫ش‬ُِْ‫م‬ٍَ‫ر‬‫َر‬‫ر‬ُٗ‫ر‬‫َر‬ِ‫ر‬‫َر‬‫ػ‬ ‫ا‬ٖ‫ش‬ُِِ‫ه‬َ‫ج‬‫ر‬‫َر‬‫ر‬ُٗ
َِ ‫ال‬ِ‫ت‬ ‫را‬‫ّر‬‫ث‬‫شد‬‫ر‬‫ُر‬‫غ‬ُ‫ش‬ٍ‫س‬‫و‬‫ر‬‫َر‬‫ع‬َ‫د‬‫ا‬ِ‫ت‬‫ر‬‫ٖر‬‫ؼ‬ٌ‫ا‬َ‫ش‬ِ‫س‬
:‫ذواىل‬ ‫اهلل‬ ٔ‫سمح‬ ‫اجلىصَح‬ ٌُ‫اىق‬ ِ‫ات‬ ‫َقىه‬
‫احل‬ ‫عاِح‬ ً‫ؤط‬ ‫وإٌَّش‬‫إٌَّشج‬ َّْ‫فة‬ ‫اإلٔغاْ؛‬ ‫ذظُة‬ ‫اٌيت‬ ‫ىادز‬
‫مث‬ ،‫شرهىج‬ ‫اٌفىرشج‬ ‫ِّذ‬ٌ‫ذى‬ ‫مث‬ ،‫فىشج‬ ‫اخلطشج‬ ‫ِّذ‬ٌ‫ذى‬ ‫مث‬ ،‫خطشج‬ ‫ِّذ‬ٌ‫ذى‬
‫وال‬ ً‫اٌفع‬ ‫فُمع‬ ،‫جاصِح‬ ‫عضديح‬ ‫فرظَت‬ ‫ذمىي‬ ‫مث‬ ،‫بسادج‬ ‫اٌشهىج‬ ‫ِّذ‬ٌ‫ذى‬
‫ؤَغش‬ ‫اٌثظش‬ ٚ‫غ‬‫غ‬ ًٍ‫ع‬ ّّ‫"اٌظ‬ ًُ‫ل‬ ‫وذلزا‬ .. ‫ِأع‬ ِٕٗ ‫ديٕع‬ ‫مل‬ ‫ِا‬ ٖ‫ذ‬‫ت‬
ٖ‫تعذ‬ ‫ِا‬ ‫ؤمل‬ ًٍ‫ع‬ ّّ‫اٌظ‬ ِٓ."(1).
‫تأعوهو‬ ِّْٔ‫َُن‬َ ‫اىوٌن‬ ‫شغش‬ ً‫هي‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫اعرؽىار‬ ُ‫فئ‬ ‫وٕنزا‬
‫اىفىاؼ‬ ٌ‫أهل‬ ٔ‫وإَقاه‬ ِّٔ‫مي‬ ُ‫اإلّغا‬ ً‫هي‬ ‫االعرؽىار‬ ‫إىل‬ َ‫ؿش‬
‫اهلل‬ ٔ‫ٖػ‬‫ى‬‫ه‬ ،‫وادلـاىوح‬ ‫اىْلش‬ ِ‫ه‬ ٖ‫ف‬‫وم‬ ٔ‫اّرث‬ ‫ٕى‬ ‫فئرا‬ ،‫اىضّا‬ :‫وأخثصها‬
‫ٖح‬‫ث‬‫ٍغ‬ ْٔ‫ه‬ ‫وأرٕة‬ ،‫َشي‬ ‫ٍا‬ ‫ؿية‬ ‫ميفح‬ ٍِ ٔ‫تيث‬ ‫واعرشاغ‬ ،ٍْٔ ‫ّا‬‫ًن‬‫خ‬
‫وف‬ ،‫اذلىي‬!‫اىشدي‬ ‫ٍىاسد‬ ُ‫اىشُـا‬ ً‫هي‬ ‫ٖخ‬‫ى‬
َ‫و‬ُ‫و‬َ‫د‬ََِٕ‫ر‬َ‫ؤ‬ ً‫َر‬‫ع‬‫س‬ٍَ‫د‬َ‫ط‬ِ‫ش‬‫َر‬‫ف‬َ‫ه‬َ‫س‬‫ٔر‬‫ئ‬‫ا‬‫ّا‬‫ذ‬
ٌَٔ‫م‬‫ر‬‫ِر‬‫ث‬ٍَ‫ه‬َََ‫ؤ‬ ‫را‬‫ّر‬ِ‫ى‬ِ‫ذ‬َ‫ث‬َ‫ع‬‫ر‬‫ِر‬‫ر‬َ‫ه‬ٌْ‫ا‬َّ‫ر‬‫َر‬ٕٔ‫ظ‬‫ا‬ُ‫ش‬
َ‫س‬َ‫ؤ‬‫ر‬‫ر‬ََِ‫د‬‫ر‬‫ر‬ٌَّ‫ا‬ٔ‫ز‬َ‫ال‬ ٌُ‫و‬‫ر‬‫ر‬ٍَُٗ‫ؤ‬‫ر‬‫ر‬َِٔ‫د‬‫ر‬‫ر‬َ‫ل‬ٔ‫د‬‫ا‬ْ‫س‬
َ‫ع‬ٍَ‫ر‬‫ر‬َُِٔٗ‫و‬‫ر‬‫ر‬َ‫ع‬ ‫ال‬َِٓ‫ت‬‫ر‬‫ر‬ِ‫ع‬ٍ‫غ‬َ‫ؤ‬َ‫د‬‫ر‬‫ر‬ٔ‫ر‬‫ر‬َ‫ط‬ِ‫ت‬‫ا‬ُ‫ش‬
ُ‫اىشوُـا‬ ‫ٜا‬ ‫َفرل‬ ‫اىيت‬ ً‫اىغها‬ ‫أخـش‬ ٍِ ‫اىْلش‬ ٌ‫وعه‬ُ‫إديوا‬
(1
)( ‫اىنا‬ ‫اجلىاب‬367.)

23. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 26
‫هيُهوا‬ ‫ُصاب‬َ ‫اىيت‬ ‫اىولَُح‬ ‫اىفىائذ‬ ‫اىفرػ‬ ‫تزىل‬ ُٔ‫هي‬ ‫ٚخ‬‫ى‬‫وَف‬ ،ٌ‫ادلغي‬
.ٔ‫طثىذ‬ ‫وتهش‬ ٓ‫تظش‬ ٖ‫غ‬‫غ‬ ‫ٕى‬ ُ‫إ‬ ٍِ‫ادلؤ‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ُ‫س‬‫ُو‬‫ذ‬ٗ‫ظ‬ٌ‫ا‬ ٍٔ‫ف‬ِ‫خ‬ُ‫ذ‬ ‫َا‬َِ‫و‬ ُُِِٓ‫ع‬َ‫إ‬ٌْ‫ا‬ َ‫ح‬َٕٔ‫ئ‬‫َا‬‫خ‬ ٍَُُِ‫ع‬ََ.
‫إىل‬ ‫تاىْلش‬ َُْٔ‫و‬‫ت‬ ُ‫خيى‬ ِ‫دل‬ ‫اىىهُذ‬ ُٔ‫"ف‬ :‫اهلل‬ ٔ‫سمح‬ ٍ‫اىشْقُـ‬ ‫تاه‬
."ٔ‫ى‬ ‫حيو‬ ‫ال‬ ‫ٍا‬
‫و‬‫واألٍوشاع‬ ‫واىنثوائش‬ ‫اىفىاؼ‬ ‫اّرششخ‬ ‫اخلـًن‬ ٌ‫اىغه‬ ‫ٜزا‬
.ُ‫ادلغروا‬ ‫واهلل‬ ، ‫األسظا‬ ‫عائش‬ ‫واألدوا‬
‫اٌمٍة‬ ًٍ‫ع‬ ‫االعرذىار‬
،‫واىْعاغ‬ ‫اىْعاج‬ ‫ٍْاؽ‬ ‫وٕى‬ ،‫واىفالغ‬ ‫اىظالغ‬ ‫ٍادج‬ ‫ٕى‬ ‫اىقية‬
ٓ‫تفغواد‬ َُّ‫أ‬ ‫مَوا‬ ،‫واِخشج‬ ‫اىذُّا‬ ‫اىوثذ‬ ‫ؼاه‬ ‫َظيػ‬ ٔ‫فثظالؼ‬
‫تاه‬ ‫وىزىل‬ ،‫واِخشج‬ ‫اىذُّا‬ ‫خيغش‬:‫ذواىل‬ ‫اهلل‬‫َرا‬ٌَ‫و‬ ٌ‫ي‬‫َا‬ِ ُ‫ع‬َ‫ف‬ََِٕ ‫َا‬ٌ ََِ‫ى‬ََ
ٍٍَُُٔ‫ع‬ ٍ‫ة‬ٍَْ‫م‬ِ‫ت‬ َ‫هلل‬‫ا‬ ًَ‫ذ‬َ‫ؤ‬ َِِٓ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ * َْ‫ُى‬َٕ‫ت‬.
‫واِخوشج‬ ‫اىذُّا‬ ‫اىْفن‬ ‫ٍْاؽ‬ ٍٕ ‫اىقية‬ ‫عالٍح‬ ‫ماّد‬ ‫فيَا‬
ٔ‫إهالى‬ ‫أعاىُة‬ ِْٖ‫َرف‬ ‫فشاغ‬ ،‫ًا‬‫ف‬‫اعرهذا‬ ‫اىصغىس‬ ٌ‫أهل‬ ُ‫اىشُـا‬ ٔ‫ظوي‬
‫ٍْها‬ ُ‫اىشُـا‬ ِ‫سبن‬ ‫حبغة‬ ‫واىقيىب‬ ،ٔ‫وتري‬:‫شالشح‬ ‫هيُها‬ ٓ‫واعرؽىار‬
‫األوه‬-:‫ٍُد‬ ‫تية‬
ُٔ‫هي‬ ‫واعرؽىر‬ ،‫ّا‬‫ظ‬‫خاى‬ ‫ّا‬ُّْ‫سبن‬ ٍْٔ ُ‫اىشُـا‬ َِّ‫سبن‬ ‫تذ‬ ٌ‫اىز‬ ‫وٕى‬
‫وال‬ ٖٔ‫ت‬‫س‬ ٔ‫طاؼث‬ ‫َوشف‬ ‫ال‬ ،‫ّا‬‫ش‬‫ُف‬‫م‬‫و‬ ‫ًا‬‫م‬‫ٔش‬‫ش‬ ‫ُيئ‬ٍ ‫تذ‬ ،‫ًا‬‫ق‬‫ٍـي‬ ‫ًا‬‫ر‬‫اعرؽىا‬
ٔ‫ست‬ ‫عخؾ‬ ُٔ‫ف‬ ُ‫ما‬ ‫وىى‬ ٔ‫َّذ‬‫ز‬‫وى‬ ٔ‫شهىذ‬ ‫ٍن‬ ‫واتف‬ ‫ٕى‬ ‫تو‬ ،ٓ‫تأٍش‬ ٓ‫َوثذ‬
ٓ‫ذلىا‬ ٖ‫ة‬‫أؼ‬ ٖ‫ة‬‫أؼ‬ ُ‫إ‬ ،ٔ‫وغؼث‬ً‫أهـ‬ ُ‫وإ‬ ،ٓ‫ذلىا‬ ‫أتغغ‬ ‫أتغغ‬ ُ‫وإ‬ ،

24. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬27
‫واىغفيح‬ ،ٔ‫عائق‬ ‫واجلهو‬ ،‫تائذج‬ ‫واىشهىج‬ ،ٍٔ‫إٍا‬ ‫فاذلىي‬ ،ٓ‫ذلىا‬ ً‫أهـ‬
!ٔ‫ٍشمث‬
‫اىصاين‬-:‫ٍشَغ‬ ‫تية‬
،ٔ‫ِّو‬‫مي‬ ٔ‫تو‬ ‫َلفش‬ ‫ومل‬ ٔ‫توؼ‬ ٍِ ُ‫اىشُـا‬ َِّ‫سبن‬ ‫تذ‬ ٌ‫اىز‬ ‫وٕى‬
ٍٙ‫ؼ‬ ْ‫ة‬‫تي‬ ‫فهى‬ ‫ٕىآ؛‬ ‫وغيثح‬ ٔ‫غفير‬ ‫حبغة‬ ُٔ‫هي‬ ٓ‫فاعرؽىار‬ُ‫تاإلديوا‬
ُ‫اىشُـا‬ ‫تىعاوط‬ ‫وهيُو‬ٍ‫وداهو‬ ُ‫اإلديوا‬ ٍ‫داه‬ :‫ٌَن‬ُٔ‫ه‬‫دا‬ ‫تٌن‬ ‫فهى‬
.ُ‫اىشُـا‬
‫اىصاىس‬-:ٌُ‫عي‬ ٍٙ‫ؼ‬ ْ‫ة‬‫تي‬
ٔ‫ؼاىو‬ ‫غاىة‬ ُ‫وما‬ ،ُ‫اىشُـا‬ ‫اعرؽىار‬ ٍِ ٌ‫عي‬ ‫تذ‬ ٌ‫اىز‬ ‫وٕى‬
،‫هلل‬ ٔ‫هثىدَرو‬ ‫خيظد‬ ‫تذ‬ ٌ‫اىز‬ ‫اىقية‬ ‫وٕى‬ ،ٔ‫وّضه‬ ٔ‫َُي‬ّ ٍِ ‫اىْعاج‬
.ٔ‫وهذواذ‬ ‫إتيُظ‬ ‫تـ‬ ٍِ ٓ‫دلىال‬ ٔ‫تئخالط‬ ‫فْعا‬
‫اىقيىب؟‬ ً‫هي‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫َغرؽىر‬ ‫فنُف‬
‫ودل‬‫َْوهط‬ ‫إتيُظ‬ ‫اهلل‬ ‫هذو‬ َُّ‫فئ‬ ‫اىظالغ‬ ‫ٍْاؽ‬ ‫ٕى‬ ‫اىقية‬ ُ‫ما‬ ‫ا‬
:ٔ‫ت‬ ‫واىفرل‬ ‫ىإلػشاس‬ ‫ٌَن‬‫ـ‬‫ٍرشات‬ ‫ٌَن‬‫ع‬‫هن‬
‫األوه‬-.ُٔ‫هي‬ ‫اىفاعذج‬ ‫ادلىاد‬ ‫إدخاه‬
‫اىصاين‬-.ٔ‫وؿَأُّْر‬ ٔ‫طالؼ‬ ‫ٍىاسد‬ ‫تـن‬
:‫اٌمٍة‬ ًٍ‫ع‬ ‫اٌفاعذج‬ ‫ادلىاد‬ ‫بدخاي‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ٌ‫ج‬َ‫س‬‫ٖا‬َِ‫إ‬ٌَ َ‫ظ‬ْ‫ف‬ٌٖٕ‫ا‬ َِّْ‫ب‬ ٍِ‫غ‬ْ‫ف‬َٔ ُ‫ت‬ٚ‫ش‬َ‫ت‬ُ‫ؤ‬ ‫َا‬َِ‫و‬‫َرا‬ِ ‫َّرا‬ٌِ‫ب‬ ِ‫ء‬‫ٗى‬‫غ‬ٌ‫ِا‬‫ت‬
ُُْٔ‫د‬َ‫س‬ ْ‫س‬‫ُى‬‫ف‬َ‫غ‬ ٍٚ‫ت‬َ‫س‬ َِّْ‫ب‬ ٍٚ‫ت‬َ‫س‬ َُٔ‫د‬َ‫س‬.

25. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 28
،ُ‫اإلّغا‬ ‫إغىا‬ ُ‫ىيشُـا‬ ُ‫هى‬ ّّ‫أم‬ ‫تاىغى‬ ‫ٖاسج‬ٍ‫األ‬ ‫فاىْفظ‬
‫ٜوا‬ ُ‫واعروا‬ ُٔ‫هي‬ ‫أهاهنا‬ ‫واالحنشاف‬ ‫تاىفغاد‬ ‫ّا‬‫ش‬ٍ‫أ‬ ‫ٍْها‬ ‫وظذ‬ ‫ََّا‬‫ي‬‫فن‬
‫فُها‬ ‫وىُعذ‬ ، ‫اىغى‬ ‫خـشاخ‬ ‫ٍْها‬ ٓ‫ذ‬َ‫ىُغر‬ ّٔ‫إ‬ ‫تو‬ ،ٔ‫ت‬ ‫ٖٕا‬‫ذ‬ٍ‫وأ‬ ،ُٔ‫هي‬
‫ٍا‬!ُٔ‫هي‬ ‫َقذس‬ ‫مل‬ ٓ‫وؼذ‬ ُ‫ما‬ ‫ىى‬
:‫ذواىل‬ ‫اهلل‬ ‫تىه‬ ‫اىنشمي‬ ٍ‫أخ‬ ‫ٖيد‬ٍ‫ذأ‬ ‫وإرا‬ٌ‫ج‬َ‫س‬‫ٖا‬َِ‫إ‬ٌَ َ‫ظ‬ْ‫ف‬ٌٖٕ‫ا‬ َِّْ‫ب‬
‫ميَح‬ ‫وظذخ‬«‫ٖاسج‬ِ‫ؤ‬»‫رىل‬ ُ‫وأ‬ ،‫أواٍشٕا‬ ‫مصشج‬ ً‫هي‬ ‫ٍثاىغرها‬ ُّ‫ذذه‬
‫تاه‬ ‫وىزىل‬ ،‫ودأٜا‬ ‫ودَذهنا‬ ‫هادهتا‬ ‫ٕى‬«‫ٖاسج‬ِ‫ؤ‬»‫َقو‬ ‫ومل‬«‫َج‬‫ش‬‫ٔو‬ٍ‫آ‬»،
‫فُها‬ ‫جيذ‬ ُ‫اىشُـا‬ َُّ‫فئ‬ ‫ٕزا‬ ٍِ‫و‬ٔ‫خـشاذو‬ ‫ّفس‬ ً‫هي‬ ّّ‫األم‬ ُ‫اىوى‬
!‫َقـن‬ ٕ‫ف‬ُ‫ع‬ ٗ‫ذ‬‫وأؼ‬ ،‫َضسم‬ ‫َا‬َٔ‫ى‬ ٕ‫ز‬‫ؼش‬ ‫أّغة‬ ٍ‫فه‬ ‫اىششَشج؛‬
ً‫هيو‬ ٔ‫ّفغ‬ ‫ؼاعة‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫ششوس‬ ٍِ ٔ‫ّفغ‬ ‫ؼفق‬ ًَ‫سا‬ َِ‫ف‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ .. ‫اىفنشج‬ ٓ‫أواٍش‬ ً‫وأدا‬ ،‫خـشج‬ ِّ‫مو‬َ‫ف‬‫َا‬‫خ‬ َِِٓ ‫ٖا‬َِ‫ؤ‬َ‫و‬
َِّْ‫ة‬َ‫ف‬ * ‫َي‬‫ى‬َ‫ه‬ٌْ‫ا‬ َِٓ‫ع‬ َ‫ظ‬ْ‫ف‬ٌٖٕ‫ا‬ ًَ‫ه‬ََٔ‫و‬ ٔٗٚ‫ت‬َ‫س‬ ََ‫َا‬‫م‬َِ‫َي‬‫و‬ْ‫إ‬ٌَّْ‫ا‬ ٍَٔ٘ َ‫ح‬َٖٕ‫ج‬ٌْ‫ا‬.
َِ‫ف‬ ،ٌ‫تأّفغه‬ ‫اىلفش‬ ‫إىل‬ ‫اىـاىثٌن‬ ‫عفش‬ ً‫اّره‬ :‫اىغيف‬ ‫أؼذ‬ ‫تاه‬
.‫وٕيل‬ ‫خغش‬ ٔ‫ّفغ‬ ٔ‫ت‬ ‫كفشخ‬ ٍِ‫و‬ ،‫وأجنػ‬ ‫أفيػ‬ ٔ‫تْفغ‬ ‫كفش‬
‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ُ‫ما‬ ‫وتذ‬:‫احلاظح‬ ٔ‫خـث‬ ‫َقىه‬«‫ا‬،‫هلل‬ ‫حلّرذ‬
ِٓ‫و‬ ‫ؤٔفغٕا‬ ‫ششوس‬ ِٓ ‫تاهلل‬ ‫ؤعىر‬ ،ٖ‫ؤغرغفش‬ َٗ‫ؤغرهذ‬ ُٕٗ‫ٔغرع‬
ّ‫ؤع‬ ‫عُْاخ‬‫إٌا‬.»...
‫موصًنج‬ ‫اىوْفظ‬ ‫ششوس‬ ٍِ ‫االعروارج‬ ‫ٍوىن‬ ‫واألؼادَس‬
.‫ُْح‬‫غ‬‫اى‬
:‫اٌمٍة‬ ‫طالح‬ ‫ِىاسد‬ ‫لطع‬

26. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬29
‫اىقيوة‬ ‫ذقىَوح‬ ِ‫ٍو‬ ِِّ‫َُن‬َ ‫ٍا‬ ِّ‫مو‬ ً‫هي‬ َ‫اىـش‬ ‫تقـن‬ ‫ورىل‬
:‫شُوٌن‬ ً‫هي‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫َورَذ‬ ‫رىل‬ ‫وألظو‬ ،ٔ‫وعالٍر‬
‫األوه‬-.‫اىغفيح‬
‫اىصاين‬-.‫اىشهىج‬
1-:‫اىغفيح‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬َ‫ع‬ َ‫ر‬َ‫ى‬ِ‫ذ‬َ‫ر‬ِ‫ع‬‫ا‬ِ‫هلل‬‫ا‬ َ‫ش‬ْ‫و‬ٔ‫ر‬ ُُِ٘‫َا‬‫غ‬َِٔ‫إ‬َ‫ف‬ ُْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ ُُِ‫ه‬ٍَُِ
:‫ذواىل‬ ‫وتاه‬َُٖ‫ش‬ُ‫و‬ْ‫ر‬َ‫ؤ‬ َْْ‫ؤ‬ ُْ‫َا‬‫ط‬ُِٖ‫ش‬ٌ‫ا‬ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ ُُِٗٔ‫َا‬‫غ‬َِٔ‫ؤ‬ ‫َا‬َِ‫و‬
:ً‫اىغال‬ ُٔ‫هي‬ ً‫آد‬ ِ‫ه‬ ‫ذواىل‬ ‫وتاه‬ًُِ‫ث‬َ‫ل‬ ِِٓٔ َََ‫د‬‫آ‬ ًٌَِ‫ب‬ ‫َا‬ِٔ‫ذ‬ِ‫ه‬َ‫ع‬ ِ‫ذ‬َ‫م‬ٌََ‫و‬
‫ّا‬ِِ‫ض‬َ‫ع‬ ٌَُٗ ِ‫ذ‬ِ‫ج‬َٔ ٌََُِ‫و‬ ٍَِ‫غ‬ََٕ‫ف‬‫ت‬ ُ‫اىشُـا‬ ٓ‫أّغا‬ ‫وإمنا‬ ...ٔ‫وإػالى‬ ٔ‫ئغىائ‬
ٔ‫َْهعو‬ ْ‫ك‬‫ٖوا‬‫ر‬‫ف‬ ‫عالغ‬ ‫اىغفيح‬ َُّ‫أ‬ ً‫هي‬ ‫دالىح‬ ‫اَِاخ‬ ٓ‫ٕز‬ ٍ‫فف‬
،‫اىظيىاخ‬ ‫أدا‬ ِ‫ه‬ ٔ‫ُصقي‬ُ‫ف‬ ‫اىشمحِ؛‬ ‫ٔمش‬‫ر‬ ِ‫ه‬ ُ‫اإلّغا‬ ‫إلتواد‬ ُ‫اىشُـا‬
،ٔ‫ٚفو‬‫ى‬‫ُخ‬َ‫و‬ ‫رىل‬ ٔ‫ى‬ ‫ُىعىط‬َ‫و‬ ،‫ٔمش‬‫ز‬‫اى‬ ‫رلاىظ‬ ‫ؼؼىس‬ ِ‫ه‬ ٔ‫ُصثـ‬َ‫و‬
‫االظر‬ ‫وتٌن‬ ُْٔ‫ت‬ ‫وىُؽُو‬ ،ٔ‫ت‬ ‫ىُلفش‬ ‫واالّفشاد‬ ‫اىوضىح‬ ٔ‫ى‬ َِٚ‫ُض‬َ‫و‬‫َوام‬
َّ‫إال‬ ٍ‫ًن‬‫خو‬ ‫خـىج‬ ٍِ ‫وٍا‬ ،‫واجلَواخ‬ ‫اجلَاهاخ‬ ‫وؼؼىس‬ ‫تاىظاحلٌن‬
.‫ّا‬‫ًن‬‫وذْف‬ ‫ّا‬‫ؽ‬ُ‫ذقث‬ ‫فُها‬ ُ‫ىيشُـا‬ ‫وذبذ‬
2-:‫اىشهىاخ‬
‫إرا‬ ُ‫فاىشُـا‬ ‫وىزىل‬ ،‫ذلا‬ ‫ٖح‬‫ث‬‫زل‬ ‫ىيشهىاخ‬ ‫ٖاىح‬ٍُ ‫تـثُورها‬ ‫فاىْفىط‬
‫وظإوذ‬ ٔ‫إىُو‬ ‫ٖٜوا‬‫ش‬‫وت‬ ٔ‫تيث‬ ‫ْٖها‬َ‫ص‬ ‫إىُها‬ ً‫ال‬ٍُ ‫اىوثذ‬ ٍِ ‫وظذ‬
‫وربثُثها‬ ‫ربغُْها‬‫ٍون‬ ‫َٖا‬ُ‫العو‬ ،ٍْٔ َِّ‫َرَن‬ ‫ؼىت‬ ُ‫اإلّغا‬ ‫تية‬ ‫إىل‬
‫تواه‬ ،‫وٍغشَاهتوا‬ ‫اىذُّا‬ ‫َّاخ‬‫دليز‬ ‫اىوثذ‬ ‫تية‬ ٍ‫األطي‬ ‫ادلُو‬ ‫وظىد‬

27. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 31
‫اهلل‬ ‫سعىه‬« :ٖ‫تادلىاس‬ ‫اجلٕح‬ ‫َّد‬‫ودف‬ ‫تاٌشهىاخ‬ ‫إٌاس‬ ‫َّد‬‫ُف‬‫د‬.. »
ٔ‫َىتوو‬ ‫ؼىت‬ ُٔ‫َشره‬ ‫ٍا‬ ‫ٖظ‬‫غ‬‫وَرؽ‬ ُ‫اإلّغا‬ ٌٗ‫َش‬ ‫اهلل‬ ٗ‫و‬‫هذ‬ ‫وَلو‬
‫أػو‬ ‫اىوثذ‬ ُ‫ما‬ ُ‫فئ‬ ،ٓ‫ٍظائذ‬ًٖ‫ش‬‫احملو‬ ‫اىْلوش‬ ٔ‫ى‬ َِٖ‫ص‬ ‫اىْغا‬ ً‫أٍا‬ ‫ف‬
‫اىوثوذ‬ ُ‫موا‬ ‫وإرا‬ ،‫تاألظْثُاخ‬ ‫واالخرالؽ‬ ‫وادلوامغاخ‬ ‫واخليىج‬
ٔ‫ُىتوو‬َ ‫ؼوىت‬ ٔ‫مجو‬ ُٔ‫إى‬ َِٖ‫وص‬ ُٔ‫إى‬ ٔ‫ٖث‬‫ث‬‫ؼ‬ ‫ادلاه‬ ‫شهىج‬ ً‫أٍا‬ ‫أػوف‬
‫واحلْوس‬ ‫واىنزب‬ ‫واىرذىُظ‬ ،‫اىثُىم‬ ‫وادلنش‬ ‫واخلذام‬ ٚ ‫اىغ‬
.‫اىشتا‬
‫و‬ ‫ٖاسج‬ٍ‫األ‬ ‫تاىْفظ‬ ‫َغروٌن‬ ُّ‫وَلو‬‫ٍوىاسد‬ ‫وتـن‬ ‫واىشهىج‬ ‫اىغفيح‬
‫ّغوأه‬ .. ٌُ‫اجلغ‬ ‫اذلالك‬ ٔ‫ُىتو‬َ ‫أو‬ ٔ‫تيث‬ ُٔ‫هي‬ ‫َفغذ‬ ‫ؼىت‬ ‫اىظالغ‬
.‫اىوافُح‬ ‫اهلل‬
ْ‫اٌشُطا‬ ‫فرٕح‬ ِٓ ‫ادلخشض‬
َ‫اىـش‬ ‫تاترفا‬ َّ‫إال‬ ‫إتيُظ‬ ‫اهلل‬ ‫هذو‬ ‫فرْح‬ ٍِ ْ‫ض‬‫َخش‬ٍ ‫ْٕاك‬ ‫وىُظ‬
:‫ذواىل‬ ‫اهلل‬ ‫تاه‬ ،‫اىقىمي‬ ‫اىغًن‬ ُٔ‫هي‬ ‫واىغًن‬ ٌُ‫ادلغرق‬‫َا‬‫ش‬ٔ‫ط‬ ‫َا‬‫ز‬َ٘ ََّْ‫ؤ‬َ‫و‬ٍٔ‫ط‬
ٍُِٔٗٔ‫ث‬‫َر‬‫ع‬ َِٓ‫ع‬ ُُِ‫ى‬ِ‫ت‬ َ‫ق‬ٖ‫ش‬َ‫ف‬َ‫ر‬َ‫ف‬ ًَُ‫ث‬ٗ‫غ‬ٌ‫ا‬ ‫ُىا‬‫ع‬ِ‫ث‬ٖ‫ر‬َ‫ذ‬ ‫َا‬ٌَ‫و‬ ُٖ‫ُى‬‫ع‬ِ‫ث‬ٖ‫ذ‬‫َا‬‫ف‬ ‫ّا‬ُّٔ‫م‬َ‫ر‬ِ‫غ‬ُِ:ً‫[األّوا‬
153]
‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ‫ششغ‬ ‫وىقذ‬:‫تاه‬ ‫مث‬ ،ٓ‫تُذ‬ ‫ًّا‬‫ـ‬‫خ‬ َّ‫فخؾ‬ ‫اَِح‬ ٓ‫ٕز‬
«‫ّا‬ُّ‫ِغرم‬ ‫اهلل‬ ًُ‫عث‬ ٖ‫٘ز‬»:‫تاه‬ ‫مث‬ ٔ‫ومشاى‬ ُْٔ‫دي‬ ِ‫ه‬ َّ‫وخؾ‬ ،«ٖ‫٘رز‬
ٍ‫ع‬ َّ‫بال‬ ًُ‫عث‬ ‫فُها‬ ‫ٌُظ‬ ً‫ُث‬‫غ‬ٌ‫ا‬ٌُٗ‫ب‬ ‫َذعى‬ ْ‫شُطا‬ ُٗ»‫اَِح‬ ‫تشأ‬ ‫مث‬(1.)
،ٔ‫وؿاهر‬ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬ َ‫ؿش‬ ِ‫ه‬ ‫ؼاد‬ ِ‫دب‬ ‫َلفش‬ ‫إمنا‬ ُ‫فاىشُـا‬
(1
).ٍ‫اىْغائ‬ ٓ‫سوا‬

28. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬31
ٔ‫ّفغ‬ ‫وظإذ‬ ‫واذلىي‬ ‫اىىعاوط‬ ‫وخاىف‬ ‫اذلذي‬ ‫عثُو‬ ً‫اترف‬ ٍِ ‫ٖا‬ٍ‫وأ‬
..‫دىُو‬ ٍِ ُٔ‫هي‬ ٔ‫ى‬ ‫وٍا‬ ،‫عثُو‬ ُٔ‫هي‬ ُ‫ىيشُـا‬ ‫فيُظ‬ ً‫تاىرق‬
‫؟‬ َ‫اىـش‬ ‫ٕزا‬ ‫ٍوامل‬ ٍٕ ‫فَا‬
‫األوي‬-‫وعال‬ ً‫ج‬ ‫اهلل‬ ‫ذىدُذ‬:
ٔ‫ت‬ ‫اإلَقام‬ ٍٕ ُ‫اإلّغا‬ ‫إػاله‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫غاَح‬ ُ‫أ‬ ً‫ذقذ‬ ‫فيقذ‬
‫ٕى‬ ‫فهزا‬ ،‫اىْاس‬ ‫اخليىد‬ ‫ُىظثاخ‬ٍ‫و‬ ‫اىنفش‬ ‫وأوؼاه‬ ‫اىششك‬ ِ‫تشاش‬
‫إرا‬ ‫اىششك‬ ُ‫دو‬ ٍ‫ادلواط‬ ُ‫اإلّغا‬ ٍِ ‫َقْن‬ ‫وإمنا‬ ،ٔ‫وٍـيث‬ ٓ‫ٍشاد‬ ‫غاَح‬
َُّ‫فوئ‬ ‫ْٕا‬ ٍِ‫و‬ ،ٔ‫ووَالذ‬ ٔ‫تأوعاخ‬ ٔ‫وذذُّغ‬ ُٔ‫ف‬ ّٔ‫اٍرؽا‬ ‫َوظ‬ ‫ٕى‬
‫اىرى‬ ‫طاؼة‬‫وٍنائذٓ؛‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫ٍظائذ‬ ِ‫ه‬ ‫اىْاط‬ ‫أتوذ‬ ‫اخلاىض‬ ‫ؼُذ‬
‫ادلواؿة‬ ٍِ ُٔ‫ف‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫أوتن‬ ‫وٍهَا‬ ‫رّىب‬ ٍِ ‫اسذنة‬ ‫ٍهَا‬ ّٔ‫أل‬
ٓ‫أذا‬ ‫ٕى‬ ‫إرا‬ ٔ‫ذىتر‬ ٍْٔ ‫وَقثو‬ ٔ‫رّث‬ ٔ‫ى‬ ‫َغفش‬ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬ َُّ‫فئ‬ ‫واىوُىب‬
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ ،‫ًا‬‫و‬ُ‫ش‬ ٔ‫ت‬ ‫َششك‬ ‫ال‬ ‫اىرىؼُذ‬ ‫خباىض‬َْْ‫ؤ‬ ُ‫ش‬‫ٔر‬‫ف‬ِ‫غ‬ََ ‫َا‬ٌ َ‫هلل‬‫ا‬ َِّْ‫ب‬
َ‫ش‬ِ‫ش‬َُُ‫ء‬‫َا‬‫ش‬ََ ٌَِّٓٔ َ‫ه‬ٌَٔ‫ر‬ َْ‫ُو‬‫د‬ ‫َا‬ِ ُ‫ش‬ٔ‫ف‬ِ‫غ‬َََ‫و‬ ِٔٗ‫ت‬ َ‫ن‬.
:‫تاه‬ ْٔ‫ه‬ ‫اهلل‬ ٍ‫سػ‬ ‫ٕشَشج‬ ‫أيب‬ ِ‫وه‬
‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ‫مسود‬:‫َقىه‬«‫ؤغرٌت‬ ‫ؤٔرا‬ :‫ذعراىل‬ ‫اهلل‬ ‫لاي‬
ٗ‫ذشور‬ ٌ‫غَت‬ ُٗ‫ف‬ ٍ‫ِع‬ ‫ؤششن‬ ً‫ال‬ّ‫ع‬ ًّ‫ع‬ ِٓ ،‫اٌششن‬ ٓ‫ع‬ ‫اٌششواء‬
ٗ‫وششو‬»(1.)
ِ‫ٍو‬ ‫ٚوذ‬‫ؼ‬‫ادلى‬ ٌ‫ادلغي‬ ‫ربفق‬ ‫اىرىؼُذ‬ ‫تشمح‬ َُّ‫أ‬ ‫َلهش‬ ‫ٕزا‬ َِ‫ف‬
.ٔ‫وشـؽاذ‬ ٔ‫إػالى‬ ُٔ‫هي‬ ‫وذفىخ‬ ،ُ‫اىشُـا‬ ‫وعاوط‬ ‫ٖاخ‬‫ث‬‫ٍغ‬
(1
).ٌ‫ٍغي‬ ٓ‫سوا‬

29. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 32
:‫ذواىل‬ ‫تاه‬َ‫ه‬ِ‫ث‬َِٔ‫ز‬ٌٔ ِ‫ش‬ٔ‫ف‬ِ‫غ‬َ‫ر‬ِ‫ع‬‫َا‬‫و‬ ُ‫هلل‬‫ا‬ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ ٌََِٗ‫ب‬ ‫َا‬ٌ َُٖٗٔ‫ؤ‬ ٍَُِِ‫ع‬‫َا‬‫ف‬.
‫توزه‬ ‫وظىب‬ ‫رىل‬ ‫و‬ ،‫اىرىؼُذ‬ ‫تنيَح‬ ٌ‫تاىوي‬ ّٔ‫عثؽا‬ َ‫ش‬ٍَ‫فأ‬
ٗ‫ش‬‫ٚو‬‫غ‬‫واى‬ .. ‫أؼذ‬ ً‫هي‬ ً‫خيف‬ ‫ال‬ ‫ٍا‬ ُ‫واإلديا‬ ‫اىوقُذج‬ ٔ‫ٔق‬‫ف‬ ‫اجلهذ‬
َُّ‫أ‬َُّ‫أ‬ ُ‫اىشوُـا‬ ‫وعواوط‬ ‫وتٌن‬ ٌ‫ادلغي‬ ‫تٌن‬ ‫حيىه‬ ‫اخلاىض‬ ‫اىرىؼُذ‬
ٔ‫فُو‬ ٖ‫ن‬‫ش‬ ‫تذ‬ ًّ‫زلال‬ ُ‫اىشُـا‬ ِ‫َغن‬ ‫وال‬ ،ٍِ‫ادلؤ‬ ‫تية‬ ْ‫س‬‫ّى‬ ‫اىرىؼُذ‬
.ُ‫اإلديا‬ ‫ّىس‬
‫اٌصاين‬-:ٍُ‫اٌع‬
:‫اشٌْن‬ ‫أؼذ‬ ُ‫اىشُـا‬ ُ‫أؼؼا‬ ‫َقن‬ ‫فئمنا‬
ً‫هي‬ ٔ‫ست‬ ‫َوثذ‬ َِ‫تاىذ‬ ‫ظإو‬ ‫واىصاين‬ ،َٔ‫توي‬ ‫َوَو‬ ‫ال‬ ‫هامل‬ ‫األوه‬
‫أو‬ ٌ‫هي‬ ‫غًن‬.‫تُْح‬
‫واىغفيوح‬ ‫اىشوهىج‬ ٔ‫فَذخيو‬ ٔ‫تويَو‬ ‫َوَو‬ ٌ‫اىز‬ ‫اىوامل‬ ‫فأٍا‬
.ٓ‫وحنى‬ ‫اىغؼة‬ ٍِ ‫وٍرويقاهتَا‬
‫اىثاؿيوح‬ ٔ‫هثادذ‬ ‫ترضٌَن‬ ‫ٖا‬ٍ‫إ‬ ُ‫اىشُـا‬ ٔ‫فُذخي‬ َِ‫تاىذ‬ ‫اجلإو‬ ‫وأٍا‬
َِ‫اىوذ‬ ٌ‫ُّو‬‫ذوي‬ ِ‫ه‬ ٔ‫ترصثُـ‬ ‫وإٍا‬ ،‫واىؼالالخ‬ ‫اىثذم‬ ُ‫أىىا‬ ٔ‫ُىتو‬ُ‫ف‬
ٔ‫ٍذخيو‬ ‫فاألوه‬ ،‫ادلشعيٌن‬ ‫عُذ‬ ٌ‫ٕذ‬ ‫واذثام‬«‫اىثذهوح‬»‫واىصواين‬
«‫اهلل‬ َِ‫د‬ ِ‫ه‬ ‫اإلهشاع‬».ٔ‫ت‬ ‫َوَو‬ ‫وال‬ ََّٔ‫َروي‬ ‫ال‬
‫تغوًن‬ ‫اىوَو‬ ‫ٖد‬‫ش‬‫رل‬ ٍِ ُ‫تاىشُـا‬ ‫أفرل‬ ٌ‫اىوي‬ ‫عالغ‬ َُّ‫فئ‬ ‫وىزىل‬
‫وعْح‬ ‫اهلل‬ ‫مراب‬ ‫مصًنج‬ ‫ُظىص‬ّ ٌ‫اىوي‬ ‫فؼو‬ ‫وسد‬ ‫وىزىل‬ ،ٌ‫هي‬
ٔ‫سعىى‬:‫ذواىل‬ ‫تاه‬ ،‫َرا‬ٌ ََٓٔ‫ز‬ٌَّ‫َا‬‫و‬ َْ‫ُى‬ٍَِّ‫ع‬ََ ََٓٔ‫ز‬ٌَّ‫ا‬ ٌِ‫ى‬َ‫ر‬ِ‫غ‬ََ ًَْ٘ ًُْ‫ل‬
ٍَِ‫ع‬َََْ‫ُى‬ّ

30. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬33
:‫ذواىل‬ ‫وتاه‬ُ‫ء‬‫َا‬ٍَُّ‫ع‬ٌْ‫ا‬ ٖٔٔ‫د‬‫َا‬‫ث‬ٔ‫ع‬ ِِٓٔ َ‫هلل‬‫ا‬ ًَ‫ش‬ِ‫خ‬ََ ‫َا‬ِّٖٔ‫ب‬
‫اهلل‬ ‫سعىه‬ ‫وتاه‬« :‫يف‬ ٗ‫ِّهر‬‫ُفم‬َ ‫ّا‬‫َت‬‫خر‬ ٗ‫تر‬ ‫اهلل‬ ‫َرشد‬ ِٓ
َٓٚ‫ذ‬ٌ‫ا‬»(1.)
‫وتاه‬« :ُ‫ؤدٔاو‬ ًٍ‫ع‬ ٍٍ‫وفؼ‬ ‫اٌعاتذ‬ ًٍ‫ع‬ ‫اٌعامل‬ ً‫فؼ‬»(2.)
ً‫هيو‬ ٔ‫اشرَاى‬ ‫ٕى‬ ُ‫اىشُـا‬ ‫ٍقاٍن‬ ٍِ ٌ‫اىوي‬ ُ‫مى‬ ٗ‫ش‬‫ٚو‬‫غ‬‫واى‬
‫ا‬ ‫وعائو‬‫اىروشَوف‬ ً‫هيو‬ ٔ‫واشرَاى‬ ٓ‫وٍنائذ‬ ‫إتيُظ‬ ‫َو‬ُٔ‫ؼ‬ ٍِ ‫ىْعاج‬
‫اىرىؼُوذ‬ ‫ودالئو‬ ُ‫اإلديا‬ ‫ٍقىَاخ‬ ً‫هي‬ ٔ‫واشرَاى‬ ،ٔ‫وأعاىُث‬ ٔ‫دبذاخي‬
.َِ‫اىذ‬ ً‫هي‬ ‫اىصثاخ‬ ‫وآَاخ‬
‫اٌصاٌس‬-:‫اإلخالص‬
ٔ‫إغىائو‬ ٍِ ‫اىْعاج‬ ‫ٍْاؽ‬ ‫ٕى‬ ‫اإلخالص‬ َُّ‫أ‬ ُِٖ‫ت‬ ‫تذ‬ ‫اهلل‬ ٖ‫و‬‫هذ‬ َُّ‫فئ‬
:ْٔ‫ه‬ ‫ذواىل‬ ‫تاه‬ ،ٓ‫وذغشَش‬ٖ‫ض‬ٔ‫ع‬ِ‫ث‬َ‫ف‬ َ‫ي‬‫َا‬‫ل‬‫َّرا‬ٌِ‫ب‬ * َ‫ُت‬‫ٔر‬‫ع‬َِّ‫ج‬َ‫ؤ‬ ُُِ‫ه‬ََِٖٕ‫ى‬ْ‫غ‬ُ‫إ‬‫َر‬ٌ َ‫ه‬ٔ‫ذ‬
َ‫ُت‬ٔ‫ظ‬ٍَِ‫خ‬ٌُّْ‫ا‬ ُُُ‫ه‬ِِٕٔ َ‫ن‬َ‫د‬‫َا‬‫ث‬ٔ‫ع‬.
:‫ذواىل‬ ‫وتاه‬ِ‫ع‬ِ‫س‬َ‫إ‬‫ْر‬ٌ‫ا‬ ٍ‫ٔر‬‫ف‬ ُُِ‫ه‬ٌَ َََٖٕٓٚ‫ص‬ُ‫إ‬ٌَ ٍَِٕ‫ر‬ََِ‫ى‬ْ‫غ‬َ‫ؤ‬ ‫َا‬ِّ‫ت‬ ٚ‫ب‬َ‫س‬ َ‫ي‬‫َا‬‫ل‬
‫َا‬‫ش‬‫ٔر‬‫ط‬ ‫َا‬‫ز‬َ٘ َ‫ي‬‫َا‬‫ل‬ * َ‫ُت‬ٔ‫ظ‬ٍَِ‫خ‬ٌُّْ‫ا‬ ُُُ‫ه‬ِِٕٔ َ‫ن‬َ‫د‬‫َا‬‫ث‬ٔ‫ع‬ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ * َ‫ُت‬ٔ‫ع‬َِّ‫ج‬َ‫ؤ‬ ُُِ‫ه‬ََِٖٕ‫ى‬ْ‫غ‬ُ‫إ‬ٌََ‫و‬ٌ‫ؽ‬
َِٓٔ َ‫ه‬َ‫ع‬َ‫ث‬ٖ‫ذ‬‫ا‬ َِِٓ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ ٌْ‫َا‬‫ط‬ٍُْ‫ع‬ ُِِ‫ه‬ٍََُِ‫ع‬ َ‫ه‬ٌَ َ‫ظ‬ٌَُِ ٌٔ‫د‬‫َا‬‫ث‬ٔ‫ع‬ َِّْ‫ب‬ * ُُْٔ‫م‬َ‫ر‬ِ‫غ‬ُِ ٍٍََٖ‫ع‬
ََِٓ‫و‬‫َا‬‫غ‬ٌْ‫ا‬.
‫ذواىل‬ ‫وتاه‬ُِ‫ِر‬‫ه‬ٚ‫ت‬َ‫س‬ ًٍََ‫ع‬َ‫و‬ ‫ُىا‬َِٕ‫آ‬ ََٓٔ‫ز‬ٌَّ‫ا‬ ًٍََ‫ع‬ ٌْ‫َا‬‫ط‬ٍُْ‫ع‬ ٌَُٗ َ‫ظ‬ٌَُِ ُِٖٗٔ‫ب‬
َ‫ر‬ََ ََٓٔ‫ز‬‫َّر‬ٌ‫ا‬ ًٍََ‫ع‬ ُُٗٔ‫َا‬‫ط‬ٍُْ‫ع‬ ‫َا‬ِّٖٔ‫ب‬ * َْ‫ُى‬ٍَّ‫َو‬‫ى‬َ‫ر‬ََٔٗ‫ِر‬‫ت‬ ُِ‫ُر‬٘ ََٓٔ‫ز‬‫َّر‬ٌ‫َا‬‫و‬ ُٗ‫َر‬ِٔ‫ى‬ٌََّ‫ى‬
(1
).ُٔ‫هي‬ ‫ٍرف‬
(2
).ٌ‫اىرشٍز‬ ٓ‫سوا‬

31. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬ 34
َْ‫ُى‬‫و‬ِ‫ش‬ِ‫ش‬ُِ.
:‫ذواىل‬ ‫اهلل‬ ٔ‫سمح‬ ٌُ‫اىق‬ ِ‫ات‬ ‫َقىه‬
:َِ‫أٍش‬ ‫رىل‬ َِٖ‫فرؼ‬
.‫واإلخالص‬ ‫اىرىؼُذ‬ ‫إٔو‬ ً‫هي‬ ٔ‫وإتـاى‬ ّٔ‫ُيـا‬‫ع‬ ٍ‫ّف‬ ‫أؼذمها‬
.ٓ‫ذىال‬ ٍِ ً‫وهي‬ ‫اىششك‬ ‫إٔو‬ ً‫هي‬ ّٔ‫ُيـا‬‫ع‬ ‫إشثاخ‬ ‫واىصاين‬
ٔ‫ِّـ‬‫ُغي‬َ ‫ال‬ ‫ذواىل‬ ‫اهلل‬ َُّ‫أ‬ ‫اهلل‬ ٗ‫و‬‫هذ‬ ٌ‫هي‬ ‫ٖا‬ََ‫ى‬‫و‬‫اىرىؼُوذ‬ ‫إٔو‬ ً‫هي‬
:‫تاه‬ ‫واإلخالص‬ُُُ‫ه‬ِِٕٔ َ‫ن‬َ‫د‬‫َا‬‫ث‬ٔ‫ع‬ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ * َ‫ُت‬ٔ‫ع‬َِّ‫ج‬َ‫ؤ‬ ُُِ‫ه‬ََِٖٕ‫ى‬ْ‫غ‬ُ‫إ‬ٌَ َ‫ه‬ٔ‫ذ‬ٖ‫ض‬ٔ‫ع‬ِ‫ث‬َ‫ف‬ َ‫ي‬‫َا‬‫ل‬
َ‫ُت‬ٔ‫ظ‬ٍَِ‫خ‬ٌُّْ‫ا‬..
‫َّو‬‫وذىم‬ ٔ‫ى‬ ‫وأخيض‬ ‫وظو‬ ٖ‫ض‬‫ه‬ ‫تاهلل‬ ٌ‫اهرظ‬ ٍِ َُّ‫أ‬ ‫اهلل‬ ‫هذو‬ ٌ‫فوي‬
ٍِ ً‫هي‬ ُ‫اىغيـا‬ ٔ‫ى‬ ُ‫َنى‬ ‫وإمنا‬ ،ٔ‫وإػالى‬ ٔ‫إغىائ‬ ً‫هي‬ ‫َقذس‬ ‫ال‬ ُٔ‫هي‬
َّ‫ذىال‬ٌ‫وعويـاهن‬ ٌ‫وىوُه‬ ‫فهوى‬ ٔ‫سهُرو‬ ‫فهؤال‬ ،‫اهلل‬ ‫ٍن‬ ‫وأششك‬ ٓ
ٌ‫وٍرثىهه‬(1.)
‫اٌشاتع‬-:‫حيفَّه‬ ‫اهلل‬ ‫ادفظ‬
‫مَا‬ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬ ‫هثادج‬ ‫ّفغها‬ ٍٕ ‫إتيُظ‬ ٍِ ‫اىىتاَح‬ ‫فىعائو‬
‫وعوْح‬ ‫اهلل‬ ‫مراب‬ ‫وٍفشداهتا‬ ،‫اىـاهح‬ ً‫هي‬ ‫اىْفظ‬ ‫ورلإذج‬ ،‫أٍش‬
َ ُ‫أ‬ ٌ‫ادلغوي‬ ً‫هي‬ ‫وإمنا‬ ،‫ؼظشٕا‬ ‫َظوة‬ ‫٘ا‬‫ذ‬‫ظ‬ ٌ‫ج‬‫مصًن‬ ٔ‫سعىى‬ٌ‫ـوش‬
،‫واىىاظثواخ‬ ‫اىفوشائغ‬ ً‫هي‬ ‫احلفاف‬ َ‫ؿش‬ ‫ًا‬‫ن‬‫عاى‬ ‫احلفق‬ ‫وعائو‬
،‫واحملشٍواخ‬ ‫ادلىتقواخ‬ ِ‫ٍو‬ ٔ‫هْو‬ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬ ً‫هن‬ ‫هَا‬ ‫ّا‬ُِ‫ه‬‫ُْر‬ٍ
.‫واخلًناخ‬ ‫اىفؼائو‬ ٍِ ‫ّا‬‫ش‬ٔ‫ص‬‫ُغرن‬ٍ‫و‬
(1
):ُ‫اىيهفا‬ ‫إغاشح‬171.

32. ْ‫اإلٔغا‬ ‫غىاَح‬ ‫يف‬ ْ‫اٌشُطا‬ ً‫وعائ‬35
ٔ‫ؼفل‬ ‫ّا‬ُْ‫وَق‬ ،ٔ‫هثادذ‬ ‫ّا‬‫ط‬‫إخال‬ ٍْٔ ‫وهال‬ َّ‫ظو‬ ‫اهلل‬ ٌ‫هي‬ ‫فئرا‬
َ‫اىىتا‬ ‫وعائو‬ ِّ‫مو‬ ‫إىل‬ ٓ‫وٕذا‬ ٓ‫أٍش‬ ُٔ‫هي‬ ‫مجن‬‫خـوشاخ‬ ٍِ ‫واىوالض‬ ‫ح‬
.ٔ‫وّفصاذ‬ ُ‫اىشُـا‬
‫احلفاف‬ ‫إتيُظ‬ ٍِ ‫اىْفظ‬ ‫وتاَح‬ ٌ‫ادلغي‬ ٔ‫ت‬ ‫َػ‬‫ظ‬َُْ ‫ٍا‬ ٌٕ‫أ‬ ٍِ‫و‬
:‫ذوواىل‬ ‫تاه‬ ‫فقذ‬ ‫اجلَاهح؛‬ ‫ٍن‬ ‫وترها‬ ‫اىظالج‬ ً‫هي‬‫ُىا‬ُٕٔ‫ع‬َ‫ر‬‫ِر‬‫ع‬‫َا‬‫و‬
َ‫ُت‬ٔ‫ع‬ٔ‫ش‬‫َا‬‫خ‬ٌْ‫ا‬ ًٍََ‫ع‬ ‫َّا‬ٌِ‫ب‬ ٌ‫ج‬َ‫َت‬ِ‫ث‬َ‫ى‬ٌَ ‫َا‬‫ه‬ِٖٔ‫ب‬َ‫و‬ ٔ‫ج‬‫َا‬ٍٖ‫ظ‬ٌ‫َا‬‫و‬ ِ‫ش‬ِ‫ث‬ٖ‫ظ‬ٌ‫ِا‬‫ت‬.
.ٌ‫أهي‬ ‫ذواىل‬ ‫واهلل‬
‫وط‬.‫أمجوٌن‬ ٔ‫وطؽث‬ ٔ‫آى‬ ً‫وهي‬ ‫زلَذ‬ ً‫هي‬ ‫اهلل‬ ً‫ي‬
* * *