1. Approved by the head of the department : ………………………./L.Batbileg /
S.E.L 210*
Lecture 1
Topic : Adjective ,Adverb
Adjective
Англи хэлний тэмдэг нэр нь бие даасан үгсийн аймгийг бүрдүүлэх ба ерөнхийдөө ямар /what?/
гэсэн асуултанд хариулагдана.Бүтцийн хувьд англи хэлний тэмдэг нэрс 3 ангилагдана.Эдгээр нь
Энгийн бүтэцтэй ,үүсмэл бүтэцтэй,бүрэлдмэл бүтэцтэй тэмдэг нэр
Энгийн бүтэцтэй тэмдэг нэрс буюу simple adjectives гэдэг нь ямар нэгэн дагавар нөхцөл ,угтварын
тусламжтайгаар үүсээгүй ,анхдагч язгуураараа байгаа тэмдэг нэрсийг хэлнэ. Ж:long ,young ,
old,good,rich
Үүсмэл бүтэцтэй тэмдэг нэрс буюу Derivative adjectives гэдэг нь анхдагч язгуур дээр тэмдэг нэр
бүтээж болдог 50гаруй угтвар болон 20 гаруй залгавар байх ба эдгээрийн тусламжтайгаар бүтсэн
тэмдэг нэрсийг хэлнэ. Comford+able =comfortable , use+less=useless , use+ful=useful
,trouble+some=troublesome ,un+happy =unhappy ,dis+obedient=disobedient ,il+legal=illegal
Бүрэлдмэл бүтэцтэй тэмдэг нэр буюу compound adjectives гэдэг нь хоёр болон түүнээс дээш үг
хамтран нийлж нэг утга санаа бүхий тэмдэг нэр үүсгэхийг хэлнэ. Ж: empty –headed –хоосон толгойт
,soft hearted -зөөлөн сэтгэлт,long-legged –урт хөлт ,high handed-захирангуй ,mad-made-хүний
гараар хийгдсэн,хиймэл, Argus-eyed –соргог ,гярхай , absent –minded –мартамхай ,будлиу, long-
sighted –алсын хараатай ,snow-white- цасан цагаан
Англи хэлний тэмдэг нэрийг таван төрөлд ангилан үзэж болно. Эдгээр нь:
1.Чанарын тэмдэг нэр/Qualitative adjectives /: good ,large,short,expensive
2.Харьцангуй тэмдэг нэр /Relative adjectives /: golden ,woolen ,wooden,sodden,drunken
3.Асуух тэмдэг нэрс /Interrogative adjectives /:what ,which,whose
4.Тоо хэмжээний нэрс /Quantitative adjectives /:one ,eleven ,some,any,many,much,little a few ,a bit
5.Түгээх тэмдэг нэрс :/Distributive adjectives /:all ,every,either
Англи хэлний чанарын тэмдэг нэрс нь энгийн зэргээс /absolute degree/ харьцуулсан зэрэгт
/comparative degree /, давуу зэрэгт /superlative degree/ дэвшинэ.Ингэхдээ нэг үетэй тэмдэг нэрс
дараах загвараар дэвшинэ.
Нэг үетэй тэмдэг нэрээс -er төгсгөлийн тусламжтайгаар харьцуулсан зэрэгт : Long –longer young
–younger

2. Нэг үетэй тэмдэг нэр –est төгсгөлийн тусламжтайгаар давуу зэрэгт дэвшинэ. Long –the longest
,young- the youngest
Энэ дүрэмд захирагдахгүй гаж аргаар харьцуулсан болон давуу зэрэгт дэвшдэг 8н нэг үет тэмдэг
нэр байдаг.Эдгээр нь :
Absolute degree Comparative degree Superlative degree
Good –сайн better-илүү сайн the best –хамгийн сайн
Bad-муу worse-илүү муу the worst-хамгийн муу
Many/much-олон нилээд more-илүү олон the most-хамгийн олон,их
Little-бага less-илүү бага the least –хамгийн бага
Far –хол ,алс farther/further-илүү хол the farthest/furthest-хамгий
Near-ойрхон nearer-илүү ойр the nearest-хамгийн ойр
Late-оройтсон later/latter-илүү оройтсон the latest/last-хамгийн сүүлийн
Old-хөгшин /хуучин older/elder-илүү ахмад,хуучин the oldest/eldest-хамгийн
ахмад,хамгийн хуучин
Хоёр болон түүнээс дээш үетэй ,өөрөөр хэлбэл олон үетэй тэмдэг нэрийн энгийн зэргээс
харьцуулсан зэргийг – more хэмээх үгийн тусламжтайгаар дэвшүүлнэ.
Хоёр болон түүнээс дээш олон үетэй тэмдэг нэрийн давуу зэргийг the most гэсэн үгийн
тусламжтайгаар үүсгэх ба ингэхдээ ямар нэгэн угтвар болон залгавар авч үгийн язгуурыг өөрчилж
болохгүй.
Important-more important-the most important
Difficult –more difficult-the most difficult
Attractive –more attractive-the most attractive
Interesting-more interesting-the most interesting
Expensive-more expensive-the most expensive
Тэмдэг нэрийн харьцуулсан зэргийг өгүүлбэрт яг ижил хэв шинжээр орж байгаа 2 зүйлийг ямар
нэгэн шинжээр нь -than холбоосын тусламжтайгаар харьцуулан жишихэд дараах загвараар
илэрхийлж болно.
Bold is taller than Dorj – Болд Доржийг бодвол илүү өндөр

3. Mongolian winter is colder than Chinese winter -Монголын өвөл Хятадын өвлийг бодвол илүү хүйтэн
This hotel is more comfortable than that hotel –Энэ з.буудал тэр з.буудлаас илүү тохилог
Adverb-дайвар үг
Англи хэлний дайвар үг нь бие даасан үгсийн аймгийг бүрдүүлэх ба үйлийн болсон цаг хугацаа
,байршил,дүр төрхийг зааж өгүүлбэрт байцын үүрэг гүйцэтгэнэ.Дайвар үг нь үйлийн дүр төрхийг
ихэчлэн заахын зэрэгцээ өөр нэг дайвар үг болон тэмдэг нэрэнд хүч нэмэгдүүлэх утга өгч ,сул үг
болж дангаараа бие даан холбох ,ялгах,хавсрах,асуух үүргийг гүйцэтгэнэ.
Дайвар үг нь бүтцийн хувьд 4 ангилагдана.
1.Энгийн-simple
2.Үүсмэл-derivative
3.Бүрэлдмэл-compound
4.Нийлмэл-complex
Энгийн буюу simple гэдэг нь язгуураараа байгаа дайвар үгийг хэлнэ.Now
Үүсмэл буюу derivative гэдэг нь төгсгөлийн тусламжтайгаар үүссэн дайвар үгийг хэлнэ.Quickly
,newly
Бүрэлдмэл буюу compound гэдэг нь 2 үг нийлж нэг дайвар үг бүтээснийг хэлнэ.somewhere-
,otherwise- ,therefore –
Нийлмэл буюу complex гэдэг нь салангид угтвартай хавсран нэг утга гаргах дайвар үгсийг хэлнэ.
At least- at once –
Үүсмэл дайвар үг ихэвчлэн чанарын тэмдэг нэрийн үндсэн дээр –ly дагавар залгах замаар үүснэ.
Quick-quickly slow-slowly
Serious-seriously bad-badly
Careful-carefully joint-jointly
New-newly exact-exactly
Сайн хэмээх утга илэрхийлэх тэмдэг нэр нь good,харин дайвар үг нь well болно.Жишээ нь:
Erdene is good basketball player.Erdene plays basketball well.
Late,Fast ,hard хэмээх тэмдэг нэрүүд дайвар үгийн үүрэг гүйцэтгэхдээ –ly төгсгөлийг авахгүй.