Presentación de: PermaCultura, Sustantabilidade > Transición, realizada por Antonio Palma de PermaCultura na Galiza, na 1ª Xornada Terra e Cultura Sustentable 2009 no Fogar do Santiso. www.terraecultura.org

1. 1ª XORNADA1ª XORNADA
Sábado 10 de outubro 2009Sábado 10 de outubro 2009
PermaCultura, Cultura PermanentePermaCultura, Cultura Permanente
Sustentabilidade >>> TRANSICIÓNSustentabilidade >>> TRANSICIÓN
Antonio Palma, PermaCultura na GalizaAntonio Palma, PermaCultura na Galiza

5. Unha cunca de té
industrial

6. ¿Cal é a Pegada Ecolóxica?
A Pegada Ecolóxica é unha medida de canta natureza temos e canta natureza usamos.
Rexistra a demanda e uso de auga, solos, enerxía, bosques e áreas de pesca,
representadas por áreas biolóxicamente productivas necesarias para producir recursos e
metabolizar os residuos dunha poboación en todo o planeta. Evidencia os nosos estilos
de consumo e a contaminación e dependencia dos recursos naturais .
WWF “Informe Planeta Vivo” – 2004 & 2008

7. Fuente: “ ASPO” (Asociation for Study on Peak Oil - BOLETÍN OUTUBRO
¿Qué é o Cenit do Petróleo?
Produción de petróleo vs descubrimientos Prezo do petroleo 1999 - 2008Produción de petróleo vs descubrimientos Prezo do petroleo 1999 - 2008

8. O ESGOTAMENTO DO PETRÓLEO É FÍSICO,
NON ECONÓMICO
OS PREZOS NON TEÑEN NADA QUE VER
Jay Hanson. www.dieoff.com
En USA, en 1950, costaba 1 barril de enerxía (non de prezo) extraer 50 barriles
en 2000, costaba 1 barril de enerxía extraer 5 barriles
en 2005, costaba 1 barril de enerxía extraer 1 barril
seguindo esa relación exponencial descendente…
en 2008, costaría 1 barril de enerxía extraer -1,5 barriles
Estamos logo, perante o colapso enerxético productivo do petróleo
en USA, porque FÍSICAMENTE (non económicamente) xa non é rentable
extraer máis, aínda que quede algo baixo a superficie.
Esta dinánica de proporción é valida para calquera outro escenario de
producción e extracción. Só cambiará o resultado en anos segundo as
reservas, o escenario final é o mesmo: non seren rentable a extracción.
BARRIL DE ENERXÍA
Coste enerxético da exploración,
sondeos, perforación, bombeo,
almacenaxe, transporte,
refino, distribución, etc.
50 anos 5 anos 3 anos

9. Espazo de 2 hectáreas, dependencia de vehículo para todo.Espazo de 2 hectáreas, dependencia de vehículo para todo.
Non existe producción significante de alimentos.Non existe producción significante de alimentos.
Excesivo consumo de auga e enerxía, dependencia enerxética.Excesivo consumo de auga e enerxía, dependencia enerxética.
Non hai xestión de residuos.Non hai xestión de residuos.
Nula actividade social e económica.Nula actividade social e económica.
¿Sustentabilidade?¿Sustentabilidade?

10. O Cenit do Petróleo afectará de cheo ao crecemento
económico, iniciándose unha profunda recesión sen
fondo e sen fin. Un século de decrecemento económico
global está a piques de empezar. O decrecemento do
fluxo energético global será un verdadeiro torpedo na
liña de flotación do actual capitalismo globalizado,
baseado na necesidade de crecemento e acumulación
constante que, non nos esquezamos, baséase nun
consumo enerxético ao alza indefinido.
NON É POSIBLE UN CRECEMENTO INFINITO
NUN PLANETA FINITO.
A Natureza, e máis en concreto a súa xeoloxía, porán
finalmente límite a este tolo crecemento sen fin, e
iniciarase a éra do Decrecemento. E iso ocorrerá moi
pronto, quizais antes de 2010, ou en torno a esa data.
“Powerdown: Options and actions for a Post carbon World ” - HEINBERG 2004

11. REALIDADE INMEDIATAREALIDADE INMEDIATA
É imposible escapar a un escenario inmediato deÉ imposible escapar a un escenario inmediato de PETRÓLEO CADA VEZPETRÓLEO CADA VEZ
MÁIS CAROMÁIS CARO, logo é inevitable o plantexamento de vivir cun consumo de, logo é inevitable o plantexamento de vivir cun consumo de
enerxía moito máis baixo.enerxía moito máis baixo.
--------------------------------------
As nosas aldeas, pobos, cidades e comunidades actualmente carecenAs nosas aldeas, pobos, cidades e comunidades actualmente carecen
de robusteza para permitir capear os severos choques enerxéticosde robusteza para permitir capear os severos choques enerxéticos
que acompañarán ao pico do petróleo.que acompañarán ao pico do petróleo.
--------------------------------------
Temos que actuar colectivamente e temos que actuar agora, enTemos que actuar colectivamente e temos que actuar agora, en
comunidade i en conexión directa co noso entorno local e bio-comunidade i en conexión directa co noso entorno local e bio-
rexionalrexional
--------------------------------------
Só liberando a intelixencia colectiva e traballando para deseñarSó liberando a intelixencia colectiva e traballando para deseñar
creativa e proactivamente o noso descenso enerxético, poderemoscreativa e proactivamente o noso descenso enerxético, poderemos
construir formas de vida que podan ser verdadeiramenteconstruir formas de vida que podan ser verdadeiramente
sustentables.sustentables.
----------------------------------------
Para estaPara esta TRANSICIÓNTRANSICIÓN é mellor planificar e deseñar,é mellor planificar e deseñar,
e facelo urxente para non ser collidos por sorpresa.e facelo urxente para non ser collidos por sorpresa.
Traducido de: the Transition Handbook by Rob Hopkins
Web: http://transitionnetwork.org - Blog: http://transitionculture.org
Web en español: http://www.comunidadsinpetroleo.com/TNESP/index.html/

12. Traducido de: the Transition Handbook by Rob Hopkins
Web: http://transitionnetwork.org - Blog: http://transitionculture.org
Web en español: http://www.comunidadsinpetroleo.com/TNESP/index.html/
¿VIVIR MELLOR CON MENOS?
Un futuro con menos petróleo podería ser, se se aplica pensamento
e deseño suficiente por adiantado, preferible ao presente. Non hai
ningunha razón pola que un futuro máis baixo en enerxía e máis robusto
teña que ter unha calidade de vida máis baixa que o presente. De feito,
un futuro cunha economía local revitalizada tería moitas vantaxes
sobre o presente, incluíndo unha poboación máis feliz e menos
estresada, un medio ambiente mellorado e maior estabilidade social.

13. “O decrecemento demográfico e económico é inevitable pero podería ser controlado de xeito
consciente, ter custos relativamente baixos e ser beneficioso nalguns aspectos
importantes.
A aplicación de principios máis axeitados a unha situación de recursos escasos (escala
reducida, eficiencia e cooperación) pode facer que o decrecemento sexa benigno e
compatible co mantenemento dun grado suficiente de benestar.
Os precedentes dos sistemas ecolóxicos suxiren que a sociedade global pode camiñar cara
abaixo e descender prósperamente, reducindo equipamentos materiais, poboación e
posesións non esenciais mentres mantense en equilibrio co sistema medioambiental que
sustenta a vida. Recuperando e conservando a información máis importante, unha sociedade
máis “delgada” pode se reorganizar e seguir a progresar”
DESENVOLVEMENTO SUSTENTABLEDESENVOLVEMENTO SUSTENTABLE
VSVS
DECRECEMENTO > VIVIR MELLOR CON MENOSDECRECEMENTO > VIVIR MELLOR CON MENOS
“A Prosperous way down: Principles and Policies” - ODUM e ODUM 2001

14. Do máis grande, máis rápido e máis centralizado…Do máis grande, máis rápido e máis centralizado…
Da competencia…Da competencia…
Do crecemento ilimitado…Do crecemento ilimitado…
“Powerdown: Options and actions for a Post carbon World ” - HEINBERG 2004
……ao máis pequeno, máis lento e máis localizado.ao máis pequeno, máis lento e máis localizado.
……á cooperación.á cooperación.
……á autolimitación.á autolimitación.

15. “Permaculture: Principles and Pathways beyond sustainability ” - HOLMGREN 2004

16. a cunca de t PERMACULTURALé

17. 3 Éticas para unha
Cultura Permanente
e Sustentable
Coidar áCoidar á
TERRATERRA
Coidar ásCoidar ás
PERSOASPERSOAS
CompartirCompartir
XÚSTAMENTEXÚSTAMENTE
11
22
44
33
55
77
66
88
99
1010
1111
1212
OBSERVAR E INTERACTUAR
CAPTAR E CONSERVAR
ENERXÍA
OBTER UN RENDEMENTO
AUTORREGULAR E
RETROALIMENTAR
USAR SERVIZOS E
RECURSOS RENOVABLES
DEIXAR DE PRODUCIR
RESIDUOS
DESEÑAR DOS PATRÓNS
CARA OS DETALLES
INTEGRAR NO CANTO
DE SEGREGAR
USAR SOLUCIÓNS
PEQUENAS E LENTAS
USAR E VALORAR A
DIVERSIDADE
USAR OS BORDES E
VALORAR O MARXINAL
USAR E RESPONDER
CREATIVAMENTE AO
CAMBIO
12 Principios de
actitude para o
deseño da vida en
comunidade

18. A proposta daA proposta da
PermaCulturaPermaCultura
7 dimensións de
acción a escala local
e bio-rexional, para
un impacto
planetario.
Principios éticos e
filosofía de deseño
nun escenario de
DECRECEMENTODECRECEMENTO
enerxético e
TRANSICIÓNTRANSICIÓN cara
unha nova sociedade.
NATUREZANATUREZA
VIVENDAVIVENDA
TECNOLOXÍATECNOLOXÍA
CULTURACULTURA
SAÚDESAÚDE
ECONOMÍAECONOMÍA
GOBERNOGOBERNO

19. ECONOMÍA
SOCIEDADE
VISIÓN CAPITALISTA E NEOLIBERAL
<<< MEDIO
AMBIENTE

20. VISIÓN SUSTENTABLE, ÉTICA E ECOLÓXICA
MEDIO AMBIENTE SUSTENTABLE
SOCIEDADE SUSTENTABLE
ECONOMÍA SUSTENTABLE

21. CAPITAL
SOCIAL
CAPITAL
NATURAL
CAPITAL
ECONÓMICO
ACCESO AO
COÑECEMENTO
DEREITOS
FUNDAMENTAIS
SAÚDE
REFUXIO
PARA TOD@S
NECESIDADES
FUNDAMENTAIS
COMUNIDADE
PRESERVACIÓN
CULTURAL
SENTIDO DE
PERTENZA
ARTE, LECER,
RELACIÓNS
DIVERSIDADE
CULTURAL
SEGURIDADE
EQUIDADE
SOCIAL
SOCIEDADE
CIVIL
TRANSICIÓN
XUSTA E ÉTICA
AREAS RURAIS
PRODUTIVAS
ZONAS
NATURAIS
CONECTADAS
CIDADES E
POBOS
COMPACTOS
USO
ECOLÓXICO
DA TERRA
RESERVAS
BIOLÓXICAS
CORREDORES
NATURAIS
ZONAS
PROTEXIDAS
SILVICULTURA
SUSTENTABLE
AGRICULTURA
SUSTENTABLE
PESCA
SUSTENTABLE
ECO-TURISMO BARRIOS A
ESCALA HUMANA
BIO-CONSTRUCCIÓN
MOBILIDADE
SUSTENTABLE
INFRAESTRUTURAS
ECOLÓXICAS
LÍMITES AO
CRECEMENTO
URBANO
ECONOMÍA
NA
BIO-REXIÓN
ECONOMÍA
NO FOGAR
ECONOMÍA
LOCAL
EMPRESA
ECO-LÓXICA
BENEFICIO Á
COMUNIDADE
PROCESO
ECOLÓXICO
APROVEITAMENTO
A LONGO PRAZO
RESIDUO
COMO RECURSO
ENERXÍA
RENOVABLE
CICLO SOSTIBLE
DE MATERIAIS
EFICIENCIA
DE RECURSOS
VALORES E
OBXECTIVOS
LOCAIS
RELACIÓNS
RURAIS-URBANAS
PRODUCCIÓN
CON VALOR
ENGADIDO
TRAZABILIDADE
DOS PRODUTOS
PREZO XUSTO
E REAL
COMERCIO
XUSTO
SERVIZO AO
ECOSISTEMA
RÍOS, LAGOS,
OCÉANOS
SOLOS,
BOSQUES
CLIMA
BIODIVERSIDADE
PRODUTO
COMO SERVIZO
FINANZAS
ECO-LÓXICAS
MOEDA LOCAL E
COMPLEMENTARIA
CONSUMO
RESPONSABLE
INVERSIÓN ÉTICA
ECONOMÍA
SOCIAL

22. ... El conocimiento pasado, dominado y oprimido, se está reconstruyendo en... El conocimiento pasado, dominado y oprimido, se está reconstruyendo en
un nuevo saber local, mezclado de manera híbrida con los nuevos discursosun nuevo saber local, mezclado de manera híbrida con los nuevos discursos
de la globalización y de la sustentabilidad, con la ciencia y la tecnologíade la globalización y de la sustentabilidad, con la ciencia y la tecnología
modernas.modernas.
La sustentabilidad es una cuestión del ser y del tiempo, y no de laLa sustentabilidad es una cuestión del ser y del tiempo, y no de la
economización de la naturaleza. Las sociedades “tradicionales” y laseconomización de la naturaleza. Las sociedades “tradicionales” y las
economías locales no producen solo valores de uso y de cambio; tambiéneconomías locales no producen solo valores de uso y de cambio; también
generan “significados de uso” que reflejan la compleja relación del ordengeneran “significados de uso” que reflejan la compleja relación del orden
simbólico-natural en las relaciones de producción económico-políticas.simbólico-natural en las relaciones de producción económico-políticas.
La naturaleza no está solamente codificada por un lenguaje y guiada por unaLa naturaleza no está solamente codificada por un lenguaje y guiada por una
racionalidad económica dominante. Las invenciones de la humanidad,racionalidad económica dominante. Las invenciones de la humanidad,
grabadas en la memoria colectiva de los pueblos remergen hoy dentro degrabadas en la memoria colectiva de los pueblos remergen hoy dentro de
procesos de resignificación, reafirmación y actualización de las identidadesprocesos de resignificación, reafirmación y actualización de las identidades
de los pueblos, como una “relocalización” de sus mundos de vida.de los pueblos, como una “relocalización” de sus mundos de vida.
Los “entes culturales” están siendo recodificados, recobrando aquello queLos “entes culturales” están siendo recodificados, recobrando aquello que
alguna vez fue depositado en la memoria de la cultura, desenredando laalguna vez fue depositado en la memoria de la cultura, desenredando la
madeja del tiempo y forjando un nuevo vínculo entre el pasado y el futuro.madeja del tiempo y forjando un nuevo vínculo entre el pasado y el futuro.
Más allá del desarrollo sostenible: una visión desde América LatinaMás allá del desarrollo sostenible: una visión desde América Latina
Por, Enrique Leff, Arturo Argueta, Eckart Boege y Carlos Walter Porto GonçalvesPor, Enrique Leff, Arturo Argueta, Eckart Boege y Carlos Walter Porto Gonçalves
Publicado en Revista Futuros No 9. 2005 Vol. IIIPublicado en Revista Futuros No 9. 2005 Vol. III

23. AA TransiciónTransición é a evolución da nosa Sociedade dende un presente queé a evolución da nosa Sociedade dende un presente que
depende dos combustibles fósiles, o consumo desaforado, a destruccióndepende dos combustibles fósiles, o consumo desaforado, a destrucción
do Planeta e as desigualdades entre os pobos, cara outra realidadedo Planeta e as desigualdades entre os pobos, cara outra realidade
desexable baseada na localización da producción, o uso da enerxía e osdesexable baseada na localización da producción, o uso da enerxía e os
bens que poden se obter de xeito sustentable do noso Planeta, abens que poden se obter de xeito sustentable do noso Planeta, a
valorización da colectividade, a recuperación das habilidades para a vidavalorización da colectividade, a recuperación das habilidades para a vida
e a armonía co resto da Natureza.e a armonía co resto da Natureza.
OO Movemento de TransiciónMovemento de Transición é o esforzo colectivo de máis persoas cadaé o esforzo colectivo de máis persoas cada
día, que optan por se organizar para encarar o desafío do Pico dodía, que optan por se organizar para encarar o desafío do Pico do
Petróleo e o Cambio Climático, desenvolvendo iniciativas nas súasPetróleo e o Cambio Climático, desenvolvendo iniciativas nas súas
comunidades (barrios, pobos, illas, vecindarios, cidades...) que aumentancomunidades (barrios, pobos, illas, vecindarios, cidades...) que aumentan
a capacidade de supervivencia e benestar, coa perspectiva dosa capacidade de supervivencia e benestar, coa perspectiva dos
importantes cambios que imos vivir nos próximos anos, comoimportantes cambios que imos vivir nos próximos anos, como
consecuencia da decrecente dispoñibilidade dos recursos enerxéticosconsecuencia da decrecente dispoñibilidade dos recursos enerxéticos
fósiles e a alteración do clima.fósiles e a alteración do clima.
www.transitiontowns.orgwww.transitiontowns.org
http://movimientotransicion.pbworks.com/http://movimientotransicion.pbworks.com/

24. Welcome to Transition Town Totnes

25. UnidadesUnidades
supra bio-rexionaissupra bio-rexionais
(Según criterios físico-climáticos)(Según criterios físico-climáticos)
Luso-Galaico-Astur (atlántico-cantábrico)Luso-Galaico-Astur (atlántico-cantábrico)
Cantabro-PirenáicaCantabro-Pirenáica
Cunca e val do Douro/MesetaCunca e val do Douro/Meseta
Val do Ebro/Mediterráneo superior + BalearesVal do Ebro/Mediterráneo superior + Baleares
Cuncas altas Taxo/Guadiana/Turia/Xucar/SeguraCuncas altas Taxo/Guadiana/Turia/Xucar/Segura
Val Taxo/Guadiana/Guadalquivir (atlántico-estreito)Val Taxo/Guadiana/Guadalquivir (atlántico-estreito)
Val Turia/Xucar/Segura-Mediterráneo inferiorVal Turia/Xucar/Segura-Mediterráneo inferior
CanariasCanarias
BIO-REXIÓNSBIO-REXIÓNS

26. Nodos - proxectosNodos - proxectos
(Segundo localización xeográfica)(Segundo localización xeográfica)
NOROESTE - Galiza, Asturias, Norte de PortugalNOROESTE - Galiza, Asturias, Norte de Portugal 11
NORTE - Cantabria, Euskadi, Navarra, A RioxaNORTE - Cantabria, Euskadi, Navarra, A Rioxa 22
NORLESTE - Cataluña, AragónNORLESTE - Cataluña, Aragón 33
BALEARESBALEARES 44
CENTRO – Madrid, Castela / Leon / a ManchaCENTRO – Madrid, Castela / Leon / a Mancha 55
SURLESTE – Levante, Murcia, Albacete, Andalucia orientalSURLESTE – Levante, Murcia, Albacete, Andalucia oriental 66
SUROESTE – Andalucia occidental, Extremadura, Sur de PortugalSUROESTE – Andalucia occidental, Extremadura, Sur de Portugal 77
11
22
33
55
44
6677
88

28. http://reddepermaculturaiberica.pbworks.comhttp://reddepermaculturaiberica.pbworks.com
Wiki da Rede de PermaCultura IbéricaWiki da Rede de PermaCultura Ibérica
www.permacultura-es.orgwww.permacultura-es.org
Portal de PermaCultura en castelánPortal de PermaCultura en castelán
www.fuentedepermacultura.orgwww.fuentedepermacultura.org
Foro da Rede de PermaCultura IbéricaForo da Rede de PermaCultura Ibérica
http://tech.groups.yahoo.com/group/PermaculturaIberica/http://tech.groups.yahoo.com/group/PermaculturaIberica/
Lista de correo da Rede de PermaCultura IbéricaLista de correo da Rede de PermaCultura Ibérica

29. MOITAS GRAZAS POLA SÚA ATENCIÓN