2010-02-24 10:30:52 ( UTC ) Poging om kunst van mode te onderscheiden. Over Stalenberg's werk.

1. http://www.my-diary.org/read/b/542294862
2010-02-24 10:30:52 ( UTC )
Poging om kunst van mode te onderscheiden
...hoewel kunst steeds aan mode onderworpen is...
1. Het voortschrijden der mode heeft zijn oorsprong steeds in een poging afstand te creëeren
tot een meerderheid, een "gevestigdheid". Het gaat om een negatie, om een inhoud die
negatief geconstitueerd wordt aan de hand van a priori voorhanden zijnde elementen.
2. Deze elementen hebben in zich ook een expressieve waarde, maar deze lijkt me veel
"ruwer" dan de toegevoegde waarde die de negatie van andere, gevestigde elementen betekent
- een soort van basis van waaruit het hele procédé an sich vertrekt. Voorbeelden: de kleur
"rood", het verschijnsel "kleurig zijn", muzikale inhouden, ritme.
3. De toegevoegde waarde is de eigenlijke smaak-waarde waarop de consument de keuze gaat
baseren.
4. Sommige zouden misschien zeggen dat in kunst het kunstwerk zich niet richt tot een
consument, maar tot iemand die het kunstwerk in de eerste plaats ondergaat.
5. De volgende beweging van een moment in de mode is de uiteindelijke "prole thrift", die
dan weer een nieuwe beweging om hier afstand van te doen in gang zet. Voorts is het
belangrijk te onthouden dat de beweging evengoed in de andere richting gaat. Wat de
proletariër zorgeloos omarmde maar smakeloos was voor de elite, wordt door de elite van een
paar generaties (wanneer er afstand is) alsnog, en met bijna evenveel enthousiasme (ware het
niet dat de sublimering, de ironie altijd iets van het plezier doden) ontvangen. Dit is nu net
voor de nieuwe generatie proletariërs reeds afgeschreven (doordat zij afstand nemen van
ouderwetse en minder effectieve technische procédés, misschien ook ingewikkelder stimuli,
en van de smaak van hun ouders), wat het natuurlijk des te meer toegevoegde waarde geeft
voor de elite.
6. De nieuwe beweging is niet de uitvinding van een individu. het is het collectief vinden van
bepaalde elementen die zich afzetten tegen de huidige; Helaas worden de subtiliteiten en
provocatiewaarde van de eerste "trendsubjecten" al ras minder subtiel opgevat door een
bredere, luiere, minder intense groep - en zo kan provocerend nihilisme of een provocerende
hang naar gewelddadige symbolen de vlam ontsteken van destructieve en regressieve,
reactionaire impulsen; De eeuwige negatie loopt uiteindelijk uit op cynisme, en 's mens'
natuurlijke gerichtheid op anderen loopt uit in een REEELE negatie en invertie daarvan - in
REEEL geweld, of anders toch een aanmoediging van zo'n reeds aanwezig zijnde impuls. De
eeuwige negatie loopt uit in moeheid, inertie en het zich onderwerpen aan de bestaande orde.
Deze negatie, bekritiseerd door een aantal vaak hypocriete en verborgen racistische
neoconservatieven, wordt ook wel het moreel relativisme genoemd.
7. Een kritische geest kan pogen het nihilisme/moreel relativisme te duiden als de enige
mogelijkheid tot een poging tot waarachtig de moraal proberen te bereiken die ons rest. maar
daarmee lijken motor en antikracht van een fenomeen samen te vallen. Men kan ook wijzen
op de realiteit, waar nog steeds spontane gerichtheid op anderen bestaat, die echter
geblokkeerd wordt door reificatie en symbolisering/ostracisering/sacrificieel denken.
8. Links in Frankrijk omarmde Nietzsche, omdat de gerichtheid van deze geest,
noodzakelijkerwijs, naast de kritiek op kapitalisme en bestaande orde, ook het nihillisme
moest onderkennen...
9. Mode verspreidt zich vervolgens mimetisch.
10. Een kunstwerk roept ontzag op, "ontzag" is de reactie die men heeft voor iets dat men niet
kan beheersen. Bvb een zonsondergang; dit is de magische invloed die de natuur op ons heeft.

2. Kunst is een poging deze invloed artificieel te "vangen". Essentieel is echter dat het
onbeheersbare steeds aanwezig is, anders krijgen we kitsch. Zie Hermann Broch: kitsch is
daar waar de artiest geen oneindigheid meer toelaat in zijn werk.
11. Waar geen ontzag meer is, is geen kunst meer.
12. Wat we nu meemaken in het westen is mogelijkerwijs de laatste doodsreutel van het
fenomeen kunst, tot de mens terug waarachtig religieus bevangen wordt.
13. het was een heel spannende beweging die we meemaakten. De verlichting, de
emancipatie, en de kunst die daarmee gepaard ging, het artistieke zoeken dat daarmee gepaard
ging.
14. Is de verlichting nu aan een noodzakelijke epiloog begonnen, ... en hoe daarover te
denken... wat is de verantwoordelijkheid en keuzevrijheid van een individu daarin? Valt de
vooruitgang te herstellen? Of is dat dwaas optimisme... Valt er überhaupt iets te herstellen?
Dat zijn vragen waarover ernstig en met veel concentratie en overwinning van comfortabel
abstraheren moet worden nagedacht.
15. Of is dit de uitkomst van het hele proces? Deze beschadiging die wij ervaren, daarvan is
een genie als Adorno een poging te genezen. Een laatste eruptie van een bepaalde Geist.
16. De Frankfurter Schule is uiterst, uiterst belangrijk. Deze tijd is in onvermogen om hen
zelfs nog maar te begrijpen en hun belang in te schatten. Het intellectueel niveau is zodanig
gedaald. Ik maak hier assumpties.
17. De Frankfurter Schule is de doodsreutel van de Geest, van de bezielde natuur. Het
moment van herkenning, van zelfkennis, nu verloren gegaan.
18. Tekenden de prehistorische mensen hun totemdieren omdat ze er ontzag voor hadden?
Omdat ze deze wilden beheersen? Allebei misschien? Omdat ze de rauwe levenskracht ervan
wilde vangen, mooi vonden... Er zijn geen mensen, dat kan te maken hebben met het
mimetische taboe. Ikzelf als kind tekende graag krachtige dieren. "Animals hold out their
expression".
19. De manier waarop een kunstwerk ontzag kan opwekken, ... er is een bepaalde kwantiteit
die tot verzadiging leidt. En er valt dan ook modieuze beweging waar te nemen. Maar meer
dan puur significatief/onderscheidend, voltrekt deze beweging zich ook vanuit de kunst
ZELF, die immers een bewaren van de MOGELIJKHEID, het - an sich ook sociaal distantie
creëerend en distantie tot het onbemiddelde en het vulgaire (=lichamelijke) - meer-dan-
nuttige, meer-dan- objectieve. Men heeft inderdaad een nieuwe taal nodig omdat de oude
maniëristisch is geworden, omdat de truukjes doorzien zijn, en omdat daar de
MOGELIJKHEID, de belofte tot vrijheid, tot verzoening, niet meer kan overleven (Broch's
oneindigheid bestaat daar niet meer, maar vraag me niet dat concreet uit te leggen, ik ben hier
maar zeer rudimentair aan het schetsen, aan het POGEN iets te conceptualiseren) Het is dus
niet pure mode, want het is geen "structuralistische" kwestie van pure negatie, er is een
positieve kracht, een antikracht, die strijdt voor zijn traditie doorheen de beweging. Kunst is
ook steeds een afstand nemen van het discursieve, van wat het discursieve denken meent
veroverd te hebben.
20. Ontzag opwekken is eerder gothisch dan Grieks (Scheffer).
21. De onderscheidende functie (distantie creëerende) van kunst. Waarom is een kunstwerk
zoveel waard? Omdat het zo ver van nut, van noodzaak, afstaat, en dus het subliemste, het
hoogste statussymbool is. Omdat het uniek is, natuurlijk. Kitsch is daar waar men kunst heeft
geveinsd en men ermee weg gekomen is. De waarde blijft dan hetzelfde voor het geld, maar
het is "werkelijk" (voor het sensorische apparaat - de elite met de sublieme smaak- van de
samenleving) van geen waarde. Het "sensorisch apparaat" is een heterogeen apparaat, toch
stijgen er consensussen uit op. Deze consensussen, of consensi, zoals een eenvoudige
boerenlul het zou noemen, produceren BETEKENIS. Transcendentaal, begrijpt u? Denk ook
aan Wittgenstein. Betekenis blijft gebruik, en blijft gebonden aan een bepaalde

3. samenlevingsvorm. Foucault: aan een bepaalde machtsverhouding. Kunst transcenderen - in
de zin van het onderscheidende in kunst transcenderen - ook al gebeurt dat onderscheidende
door het niet-discursieve, het niet-economische - dat is waarschijnlijk de ambitie van veel van
de doodsreutel van de kunst die we heden ten eeuwen horen opstijgen. Dat kan leiden tot
nivellering, tot daadwerkelijke zelfmoord van kunst, maar het uiteindelijk doel is toch het
voortbestaan van deze impuls, juist door kunst nog verder uit de mythe te sleuren, uit de
nieuwe mythische overheersing.
22. De stratificerende functie van kunst. Het begrijpen van kunst is ostracizerend.
23. kunst en het concept. Kunst is meer dan het concept, wil meer zijn. Enerzijds is er in de
rede een beweging die alles wil conceptualiseren, anderzijds is er een beweging die weg wil
van het concept, die juist het concept "in zijn hemd wil zetten" - in ironische zin - en aantonen
dat parallel met het concept een meer verlichte manier van interactie met de realiteit loopt,
een aan de kant van de mishandelde natuur gaan staan.
24. "Disgrace" met John Malkovich. Dit is op te vatten naar het model van muziek. Een
barokke, misselijkmakende omwenteling van het gevoelsapparaat.
25. Een Stalenberg, hoe onmodieus of ouderwets, voorbijgestreefd sommigen het misschien
zouden vinden, is interessant omdat hij door zijn expliciteit, zijn "obsceniteit" juist het anti-
obscene karakter van voorgaande kunstuitingen uitdaagt, terwijl hij toch de belofte van de
kunst bewaard. Dit is misschien een interessant traject voor hedendaagse kunst, het uitdagen
van het concept - een post-lichaamstaboe - post- dualistische, merleau-pontyistischiaanse
kunst. Ik loop als filistijn met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid achter op de
feiten. Het is aan een kunstenaar om dit aan te voelen. Hij is geen doorgeefluik, hij is een
voelspriet voor wat leeft onder de mensen. Op zijn manier is hij een voelspriet voor wat
monetair de hoogste waarde heeft.
26. Kunst is eindeloos interessant voor denker en amateur- denker, omdat het nooit een
sluitend systeem zal kunnen inspireren; het prikkelt eindeloos, het is een bal die men steeds
voor zich uitschopt om er terug achteraan te lopen. Een bepaald soort mens zal altijd vijandig
zijn tegenover systemen, tegenover het primaat van een wetenschap (bv Freud).
27. Auteur van bovenhavige onzin is tevens schandelijk mislukt eerstejaars student filosofie
en schandelijk mislukt artiest.
28. Ethiek is esthetiek. In de zin dat esthetiek elementen ordent op een wenselijke, "griekse"
manier, ordent de ethiek ook elementen in de realiteit. Het vrijheidselement van de ethiek
wordt bepaald in de tegenstelling traditie/sociale functie versus directe empathie (Antigone :
eer versus maatschappij).
29. Het is waar dat kunst de natuur wilde evoceren, bewaren misschien. Thans is dat nog het
geval. Maar meer nog dan dat, wil het de belofte van de natuur evoceren. Natuurlijke
schoonheid is transcendentale schoonheid, zoals de schoonheid in kunst dat eveneens en
volgens soortgelijke wetten is. 30. Rust, vereenvoudiging, verrassing,...
31. Het verschil tussen de beweging van de mode en de beweging van de kunst zit m in het
concept "Geist" en onontsluitbaarheid, het concept dat het concept zeer beperkt en onvolledig
is;
32. Hegel poogde de Geist te vangen.
33. Eer IS maatschappij, maar de maatschappij kan andere regels hebben. Alles is strijd.