SlideShare a Scribd company logo
1 of 20
Download to read offline
de BTL visie




                                             bewaarboekje
richtlijnen en kengetallen voor boombeheer
Cyclisch boombeheer                                                                         Met beide benen op de grond en de boom als basis

                                                                                                                                                              Bomen
de beheerder centraal

                                                                                                                                                           Plan

                                                                                                                                                             Systeem
                                                                                                                                                                   - Overzicht
Doel                                            Voordelen
                                                                                                                                                                   - Inzicht
                                                                                                     - Verhoogde zorgplicht
 Voldoen aan zorgplicht                          Behouden bomen op beeld:                            - Onderzoeksplicht                                                                   Do
                                                                                                                                      Act
 Voordelen plukken waardevol bomenbestand        Vooruitwerken in plaats van Ad Hoc
                                                                                                                                                                                           Opname
                                                                                                              Onderzoek               Maatregelen
 Effectief beheer dat aansluit bij het beleid    Verkleinen snoeiingrepen
                                                                                                                                                                  Beheerder
                                                                                                                                             - Planning                                   - Plaatsbepaling
                                                 Financieel voorspelbaar
                                                                                                                                             - Budget                                     - Inventarisatie
 Economisch haalbaar: Duurzaam ≠ Duur            Creëert duidelijkheid en helpt beslissen
 Realistisch                                     Werk wordt uitbesteedbaar
 Voorspelbaar                                    Verminderen klachten
 Cyclisch                                                                                                                     Niet in orde       In orde           Check

                                                                                                                                                                      Inspectie
                                                                                                                                                                            Zorgplicht:
                                                                                                                                                                           - Veiligheid
                                                                                                                                                                           - Onderhoud
Waardebepaling en Schadetaxaties                                                                                         Schematische weergave basis afschrijvingsmodel Boomwaarde Methode NVTB 2007

volgens de richtlijnen van de methode NVTB 2007
                                                                                                                                                   Boomwaarde bij Functievervulling



                                                                                                                                                                                            Afschrijving
De methode NVTB is ontwikkeld voor monetaire boomwaar-




                                                                                                                          Boomwaarde
debepalingen en schadetaxaties bij bomen. De waardebere-
kening is primair gebaseerd op de aanplant- en onderhouds-
kosten en houdt rekening met afschrijving vanaf het moment
                                                                                                                                                                  Huidige Boomwaarde
dat de boom zijn beoogde functie vervult.                    Bij de schadebepaling wordt op basis van bijvoorbeeld
                                                             levensduurverkorting, afname in functievervulling en/of
                                                             de toegenomen beheerkosten een specifiek schadebedrag
                                                             toegekend. Het is raadzaam hierbij een geregistreerd
De vraag die centraal staat:                                 taxateur van bomen in te schakelen. BTL Bomendienst heeft
Hoeveel kost het om ter plaatse een zelfde boom              geregistreerde boomtaxateurs in dienst, versterkt door                     Boomwaarde
                                                                                                                                        na Aanplant
(opnieuw) te laten groeien?                                  inschrijving bij het Verenigd Register Taxateurs.
                                                                                                                                        en nazorg


                                                                                                                                          Leeftijd Functievervulling              Huidige Leeftijd
                                                                                                                                                                                                           Leeftijd
Verplanten van bomen                                                                                                   Bepalen verplantmethode                                      Controle nieuwe bomen bij aflevering
                                                                                                                       (Optimal, Newman frames of Palletmethode)
algemene richtlijnen                                                                                                                                                                  Doorgaande spil
                                                                                                                         Grootte van de boom en kluit                                 Minimaal 4 gesteltakken, gelijk verdeeld en maximaal
                                                                                                                         Bereikbaarheid en ligging kabels en leidingen rooiplaats     3 jaar oud
                                                                                                                         en nieuwe plantplaats                                        Geen grote snoeiwonden
                                                                                                                         Transportroute en –methode                                   Geen uitgedroogde of bevroren kluit
                                                                                                                                                                                      Wortels langs de kluit netjes afgestoken, niet afgescheurd
Selectie van de bomen en beoordeling verplantbaarheid      Voorbereiden op de verplantactie

  Diameter in cm op 1,3 m boven maaiveld,                    Doel is creëren compacte, goed doorwortelde kluit,
  en boomhoogte in meter                                     om slagingskans van verplanten te vergroten
  Sommige soorten laten zich beter verplanten dan andere     1, 2 of 3 jaar voor verplanten, door het (in gedeeltes)
  Conditie boom moet minimaal voldoende zijn                 vrijgraven of rondsteken van de kluit
  Stam en kroon mogen geen ernstige
  stabiliteitsbedreigende gebreken hebben
  Er moeteen kluit gemaakt kunnen worden
  Ligging kabels/leidingen op huidige en
  toekomstige groeiplaats
  Controle bodemopbouw op huidige en
  toekomstige groeiplaats
Kwaliteit en inrichting van de nieuwe groeiplaats       Opmerking

  Bodemprofiel (structuur, opbouw, verdichting):          Met relatief eenvoudige en betaalbare technieken kunnen
  bodemopbouw moet compatibel zijn                        loofbomen met een stamomtrek tot 150 cm met een hoge
  Berekenen benodigde/beschikbare hoeveelheid             kans van aanslaan verplant worden
  doorwortelbare ruimte                                   Juist het verplanten van relatief jonge bomen
  Bepalen voedingstoestand aanwezige grond, eventueel     (investeringen reeds gedaan, opbrengsten nog niet
  verbeteren grond tijdens verplanten                     genoten) is zeer kostenefficiënt
  Bepalen geschiktheid waterhuishouding nieuwe
  groeiplaats en waterbehoefte boom

                                                                                                                                          Kostenindicatie
  Eventuele aanleg specifieke groeiplaatsconstructie
                                                                            verplanten inclusief verankeren, prijzen per boom


                                                        Stamdiameter (cm)        Voorbereiden (in E)     Verplantmachine (in E)   Newman (in E)            Nazorg (in E)

                                                           10-20                      250                      325                     900                      225
                                                           20-30                      300                      650                   1.500                      350
                                                           30-40                      400                    1.400                   2.250                      475
                                                           40-50                      550                     n.v.t.                 3.500                      600

                                                          Exclusief bijkomende werkzaamheden zoals grondverbetering, verkeersvoorzieningen e.d. Gedetailleerde prijs op aanvraag.
                                                                                                                     Grotere exemplaren, (na vooronderzoek) prijzen op aanvraag
Nazorg                                                                                                     Bodemlucht samenstelling bij nazorg           Naarmate de diepte in het profiel toeneemt, neemt O2 af,
                                                                                                           (tijdens groeiseizoen)                        dat is normaal. Meet daarom met name in de beworte-
extra aandacht voor de verplante boom                                                                                                                    lingszone
                                                                                                           O2         Goed                   16-20   %   Bij nieuwe plantplaatsen zal door verhoogde activiteit van
                                                                                                                      Normaal in GS          12-16   %   bacteriën in het dood organisch materiaal het zuurstofge-
                                                                                                                      Waarschuwing           10-12   %   halte altijd lager zijn
                                                                                                                      Te laag                < 10    %   Laag O2 is dan niet altijd oorzaak van te dichte verharding.
                                                                                                                                                         Dit stabiliseert op den duur
 Water geven                                              Indicatie waterbehoefte per week                 CO2        In orde                1       %   In het groeiseizoen is 10-12% nog net acceptabel. Daar-
 Controle en registratie hergroei boven- en ondergronds                                                               Normaal in GS          1-6     %   voor (feb-mrt) niet! Het percentage O2 zal dan namelijk bij
 Eventueel bemesten                                       Normaal weer      1 x per week     6 l/cm/dbh               Te hoog                >6      %   de eerste bodem- en wortelactiviteit snel onder de 12%
 Correctiesnoei                                           Droog weer        1 x per week     12 l/cm dbh                                                 zakken
                                                                                                           CH4                               0       %   Bomen gaan dood bij O2 gehaltes van minder dan 10% in
                                                                                                                                                         het groeiseizoen
                                                                                                                                                         De mogelijkheid van bomen om op anaërobe verbranding
                                                                                                                                                         over te gaan in de wortels varieert per soort en is eindig
                                                                                                                                                         Bacteriën gaan pas bij minder dan 1 of 2% O2 op anaërobe
                                                                                                                                                         omzetting over (komt CH4 en/of H2S bij vrij)
                                                                                                                                                         Paarse vlekken op wortels: zuurstoftekort
Bomen en water
eenvoudig watermodel
                                                                                                                                                           Neerslag



                                                                                                                                             Verbruik

  Kengetallen Nederlandse vochtbalans

                                                            200 l/m3
               Vochtvoorraad in het profiel aan het einde
               van de winter
                                                            350 l/m2
 BESCHIKBAAR




               Neerslag                                                      Afhankelijk van de doorlaatbaarheid van de
                                                                             verharding kan daar 10-50% van afstromen en                                                            water geven              OK             probleem
                                                                             dus uiteindelijk niet beschikbaar zijn voor de boom!
                                                             90 l/m2
               Nalevering capilaire werking                                  Nalevering door capilaire werking is afhankelijk                                                       te droog te droog-      veldcapaciteit- te nat
                                                                             van de grondwaterstanden en het type profiel                                                                    veldcapaciteit verzadigd
                                                                             (contactprofiel, hangwaterprofiel, grondwaterprofiel)
                                                            640 l/m2
               Verbruik van een gemiddelde boom                                                                                                                         Zandgrond    < 2%           2 - 9%        9 - 41%    > 41%
 VERBRuIK




                                                            kroonprojectie                                                                                Aanvulling
                                                                                                                                                         uit neerslag
                                                                                                                                     Vochtvoorraad                      Zavel       < 10%         10 - 32%     33 - 50%      > 50%
               VERSCHIL tussen beschikbaar en verbruik
               bepaalt het tekort of overschot aan water                                                                                                                Kleigrond   < 35%      35 – 51%        51 - 58%      > 58%
                                                                                                                                     Capilaire werking
               voor de boom.
Groeiplaatsverbetering
gezonde wortels, gezonde groei
                                                                                                                                                 Vloeibare bemesting                                                        uitwisselen of
                                                                                                                                                                                                                           doorspitten met
                                                                                                                                                                                                                           humeus mengsel
                                                                                                                                                                                                         Ventilatie
 Diagnoseschema groeistoornissen                                                                                                                                                                         systeem
                                                                                                                                                                                                                                  Drainage
 Probleem     Boom groeit niet goed, heeft klein en/of lichtgekleurd blad, laat vroegtijdig blad vallen, vormt dode twijgen, etc.

 Diagnose     Er is sprake van een groeistoornis. Voor 99% van de gevallen is er een oorzaak te vinden in de ondergrondse                                        Anorganische bemesting                 Organische bemesting      Mulchen
              groeiomstandigheden. In de overige gevallen kan er sprake zijn van aantastingen van parasitaire schimmels
              of insecten.

 Actie        uitvoeren onderzoek ondergrondse situatie (zie ‘Groeivoorwaarden’) en vaststellen oorzaak. Indien eigen                                          Beluchten                  Wortelpijlers met
              capaciteit of kennis niet toereikend is, schakel dan BTL Bomendienst in.                                                                                                    humeus mengsel

 Oplossing    Verschillende groeiplaatsverbeterende maatregelen mogelijk, met verschillen in effect en duurzaamheid                               Niets doen
              (zie schema), voor die locatie en die specifieke boom.                                                                Effect

                                                                                                                                             Duurzaamheid
Belangrijke afwegingen                                          Mycorrhiza’s                                                 BCB

  Kiezen voor een tijdelijke maatregel (b.v. bemesten) of een   De betekenis van mycorrhiza’s (wortelschimmels) voor         De BCB is een machine waarmee met perslucht verdichtingen
  duurzame maatregel (b.v. uitwisselen)                         bomen is inmiddels onomstotelijk bewezen. In de meeste       opgeheven worden en voedingsstoffen en organisch materi-
  Ontwerpen voor verharde of onverharde groeiplaatsen           gevallen zullen de nodige mycorrhiza’s al bij de boom        aal in de bodem gebracht worden. BTL Bomendienst beschikt
  (van bomenzand tot draagconstructies met 2e maaiveld)         aanwezig zijn. Specifieke analyses geven een indicatie van   over deze machine.
  Afweging aangebrachte wortelschade juist dóór de verbe-       de conditie van, en de aanwezige soorten mycorrhiza’s.
  tering tegen het verbeteren van de groei van de boom.         Algemeen kan worden gesteld dat maatregelen ook gericht
                                                                moeten zijn op het verbeteren van de groeiomstandig-
                                                                heden van mycorrhiza’s. In uitzonderlijke gevallen kunnen
                                                                boomsoortspecifieke mycorrhizamengsels uit inheems
                                                                materiaal samengesteld en toegevoegd worden om
                                                                ontbrekende soorten aan te vullen.
Groeivoorwaarden                                                                                                      Aspect                       Streefwaarde            Meetmethode           Praktische benadering

praktische streefwaarden                                                                                              Bodemdichtheid               Tot 3 MPa               Penetrometer of       Het in de bodem drukken
                                                                                                                                                                           penetrograaf          van een stalen pen moet ge-
                                                                                                                                                                                                 makkelijk kunnen, het boren
                                                                                                                                                                                                 met een grondboor mag niet
                                                                                                                                                                                                 te veel bodemweerstand
   Aspect                   Streefwaarde                  Meetmethode                Praktische benadering                                                                                       opleveren (ervaring)

                             3/ m3 per m2                                            Bij aanplant minimaal 16 m3
   Doorwortelbare ruimte                                  Maximale boomgrootte                                        Zuurgraad                    pH 3,5 tot 7,5          Laboratoriumtest of   Niet anders te bepalen
                               4
                             kroonprojectie               versus beschikbare en      goede grond, later indien no-    (boomsoortafhankelijk)                               veldtestset
                                                          geschikte doorwortelbare   dig eventueel uit te breiden
                                                          ruimte                                                      Zoutbelasting door           EC van max. 1,5 mS;     Laboratoriumtest      Voorkomen zoutschade
                                                                                                                                                                                                 door beperken van
                                                                                                                      chloride                     C-cijfer van max. 2
                                                                                                                                                                                                 pekelstrooien. Strooisellaag
                             3/ m3
   Levensduur Groeiplaats          doorwortelbare         Groeiplaatsonderzoek bij   Basis criterium voor
                               4                                                                                                                                                                 kan als eventuele buffer
                             ruimte per levensjaar voor   bestaande bomen of bere-   bijvoorbeeld gebruik in                                                                                     toegepast worden
                             goede groei                  kenen in ontwerpfase       ontwerpfase
                                                                                                                      Bodemlucht (zie ook na-      Minimaal 12%            Gas-zuurstof          Bodem mag niet stinken of
   Voedings- en vochthoudend Minimaal 3% organische       Laboratoriumtest           Beetje grond nemen en fijn-      zorg bij verplanten bomen)   zuurstof (O2)           meetapparatuur        blauw zijn. Dode wortels
   vermogen van de bodem     stof of 10% klei                                        wrijven in de handpalm, er                                    Geen methaangas (CH4)                         wijzen vaak op zuurstofgebrek.
                                                                                     moet redelijk wat zwart mate-                                                                               Daling zuurstofgehalte in voor-
                                                                                     riaal op de hand achterblijven                                                                              jaar tot 12% kan voorkomen
                                                                                     of moet kleiig aanvoelen                                                                                    (biologische bodemactiviteit)
Windworp en stambreuk
Beperkingen van de ondergrondse groeiruimte zijn vaak het     Verdichte bodem die verdere wortelgroei belemmert
eerste te zien aan de conditie van de boom. Vooral aan de     Slechte bodemluchtkwaliteit door slechte uitwisseling
                                                                                                                                                                                        de boom als zeilboot
kwaliteit en hoeveelheid blad en de scheutlengte.             met lucht (laag zuurstofgehalte, optreden methaangas),
                                                              waardoor wortels afsterven
                                                              Lage voedingswaarde van de bodem (weinig organische
Enkele veelvoorkomende oorzaken voor deze                     stof of opneembare voedingselementen), waardoor de
groeistoornissen zijn                                         groei van de boom afneemt
                                                              Verlagen of verhogen van de grondwaterstand, waardoor
  Volgroeid plantgat (bloempoteffect), de boom heeft geen     de wortels verdrogen of verstikken. Verdroging en vernat-                                                            Met de trekproef kan
  geschikte doorwortelbare ruimte meer                        ting leiden beiden tot dezelfde verwelkingsverschijnselen!                                                           beoordeeld worden of de
  Storende lagen (verdichting, puin, leemlagen) die verdere   Chemische verontreiniging.                                                                                           boom nog stevig genoeg
  wortelgroei belemmeren                                                                                                                                                           staat en of het zeil (de
                                                                                                                                                                                   kroon) ingenomen moet
                                                                                                                           Stam is de mast. Als de                                 worden.
                                                                                                                           mast hol is, neemt de kans
                                                                                                                           op breuk toe. Formule van
                                                                                                                           Mattheck: t / R < 0,3 kans
                                                                                                                           op breukgevaar neemt toe.                  Onderzoek naar beworteling wordt
                                                                                                                                                                      vaak nog met de grondboor en
                                                                                                                                                                      profielsleuven gedaan. In specifieke
                                                                                                                                                        I
                                                                                                                                                                      gevallen biedt de grondradar een
                                                                                                                                                            R         uitkomst!
Veiligheidsgrafiek                                                                                                                                                                        Beslisschema visuele inspecties
                                                                                                                                                                                                     en nader onderzoek
ter voorkoming van wortelschade

                                                                                                                                                                                                                         Visuele inspectie


                                                                                                                                                                                      In orde                                                 Niet in orde
                          500
                                                                                                                                                                                      uit selectie attentiebomen                              Potentieel gevaarlijk                  Nog ongevaarlijk
                                                                                                  veldstudie windworp
                          400
                                                                                                                                                                                                                                                                                     Blijft attentieboom:
                                                                                                                                                                                                                                              Blijft atttentieboom
                                                                                                                                                                                                                                                                                     Herinspectie
                                                                                                                                                                                                                                              Nader onderzoek
 Wortelradius, Rw (cm)




                          300
                                                                                                                                                                  Stabiliteit kluit   Stabiliteit stam Mechanica                              Conditie Biologie

                          200
                                                                                                                                                                  Proefsleuven        PICuS: grootte holte                                    Indien Stam/wortelrot:        Geen direct gevaar




                                                                                                                                                                                                                              Direct gevaar
                                                                                                                                                    Geen gevaar
                                                                                                                                                                                                    Indien grensgeval                         Determinatie schimmel
                           100                                                                                                                                                        Resistograaf: dikte restwand                            Vorming reactiehout:
                                                                                                                                                                                                     Indien grensgeval                        Beoordeling gebrek

                             0                      20                 40                 60                 80                 100                               Trekproef           Fractometer: kwaliteit restwand                         Indien groeigebrek:           Geen direct gevaar
                                                                                                                                                                                                                                              Nader groeiplaats onderzoek

                                 Stamradius, R (cm)
                         Bij schade door graven (kabels en leidingen) kan deze grafiek inzicht geven in de veiligheid van de boom. Als binnen het
                         gearceerde deel onder de lijn wortels beschadigd zijn kan er een verhoogde kans op omwaaien ontstaan.                                                                                      Conclusie en Advies                                     Geen direct gevaar
                                                                                                                                                                                                   Geen maatregel, herinspectie, beheermaatregel of vellen
                         (bewerking uit Handbuch der Schadenskunde von Bäumen, Claus Mattheck, 1994)
Kronenmeter
voor het verzamelen van objectieve conditie en vitaliteitsmetingen

                                                                                                                                                                                   Voorbeelden van conditiebeelden
                                                                                                                                                                                   Goed, Redelijk, Matig en Slecht
                                                                                                                                                                                   (conditieklassen Zeer Goed en Zeer Slecht niet afgebeeld).

De kronenmeter is een specifieke lichtmeter die,              De kronenmeter is met name geschikt voor de volgende
aan een veldcomputer gekoppeld, de lichtdoorval door          toepassingen:
de kroon meet.
                                                                Conditiemetingen bij reconstructies (voor, na en tijdens
Bij een gezonde boom zal de kroon zo goed als gesloten zijn     de bouwwerkzaamheden, soms als onderdeel van
en de kronenmeter slechts weinig lichtdoorval registreren.      boomtechnische directievoering en controle)
                                                                Bewaken conditie monumentale bomen                                                                                 Goed                            Redelijk
                                                                Bepaling herstellingsvermogen op lange termijn
                                                                (na bijvoorbeeld schade door kabels en leidingen)
                                                                Beoordelen resultaat verbeteringsmaatregelen
                                                                Referentie-meet-projecten bij verdrogings- en
                                                                vernattingsprojecten
                                                                                                                           Schematische weergave kronenmeting, waarbij de boom-
                                                                                                                           specialist onder de boom door loopt en de kronenmeter
                                                                                                                           iedere seconde 10 x 3 lichtmetingen verricht.           Matig                           Slecht
Bomen en bouwen
Boom Effect Rapportages (BER) en Boom Effect Analyses (BEA)




BER                                                                                                                           BEA
Uitvoeren als er nog géén (voorlopig) ontwerp is.                                                                             Kan gedaan worden zodra voorlopig (of definitief )           Beschrijven specifieke maatregelen als:
                                                                                                                              ontwerp bekend is.                                             Groeiplaatsbescherming (kroonprojectie, boomspiegel
Bepalen van:                                                  Conclusie per boom kan zijn:                                                                                                   en/of stambescherming)
  Plaats (karteren, evt. met GPS of landmeetkundig inmeten)     Waardevol, niet verplantbaar, behouden in ontwerp             Nader bepalen maatregelen vóór, tijdens en ná de bouw voor     Waterbalans en watergiften (zeker bij bronnering)
  Soort, kwaliteit en conditie                                  Waardevol, verplantbaar, behouden of verplanten               de te behouden bomen.                                          Snoei na afloop
  Algemeen bewortelingsprofiel                                  Niet waardevol, vervallen en compenseren                        Beoordelen bewortelingsprofiel bij specifiek aangewezen      Groeiplaatsverbetering
  Verplantbaarheid                                              Identificeren potentiële bedreigingen en algemene richtlij-     bomen                                                        Nazorg
  Toekomstverwachting                                           nen bomen en bouwen
  Eventueel monetaire waarde voor compensatiedoeleinden
Projectfase          Boomfase                 Resultaat

                                              Plaatsbepaling en kwaliteit
Initiatie                                     Conditie, toekomstverwachting
                     Boom effect rapportage   Verplantbaarheid
                                              Behoudwaardigheid van de bomen
Voorlopig ontwerp                             Bedreigingen en randvoorwaarden

                     Boom effect analyse      Boom en groeiplaats in relatie tot ontwerp
                                                                                           BOMENWACHT
                                              Boombeschermingsplan (BBP)
                                                                                             Opzetten Boomtechnisch toezicht tijdens (en vaak ook ná)   Resultaat
Definitief ontwerp                            Maatregelen tot behoud
                                                                                             de werkzaamheden:                                            Specifiek boom/bomen-beschermingsplan
                                              Gewijzigd boomvriendelijk bestek                 Plaatsing bouwketen, route bouwverkeer                     Specifieke paragraven voor bestek
Bestek               Bestek toetsen           Handleiding toezichthouder (BBP)                 Monitoring terreinophoging en afgraving,
                                                                                               opslag van materialen
                                              Controles, metingen en bijstellen plan           Meten bodemverdichting, vochtgehaltes
uitvoering           Bomenwacht               Adviseren / corrigeren aannemers
                                                                                               conditieverloop (kronenmeter)
                                              Aanvullende stabiliteitsonderzoeken
                                                                                               Communicatie met opdrachtgever,
                                              (Tussentijdse) rapportages, taxaties
                                                                                               aannemers, omwonenden
Oplevering                                    Communicatieplan
                                                                                               Controle verbeteringen groeiplaats/
                                              Aanbevelingen
                                                                                               afwerking plantplaats
                                              Controles en watergiften
Beheer               Nazorg                   Verbetermaatregelen
                                              Eindrapportages en aanbevelingen
Kapvergunningen                                                                                                                                         Onderhoudsmodel volgens het nieuwe
                                                                                                                                                                  hoofdstuk 51 van het Crow
het beoordelen van een kapaanvraag




Het beoordelen van een kapaanvraag moet zo objectief en       Een objectieve afweging kan gemaakt worden met het BTL                                                                        Onderhoudssnoei In de fase waarin onderhoudssnoei wordt
meetbaar mogelijk gedaan worden.                              Bomendienst kapvergunnings/waarderingssysteem, dat uit-       Begeleidingssnoei Bij begeleidingssnoei ligt de prioriteit      toegepast is het eindbeeld bereikt en richt het snoeien zich
  Bij de beoordeling moet een afweging gemaakt worden tus-    gaande van een bestaande basis, voor iedere klant op maat     bij het verwijderen van probleemtakken in de tijdelijke kroon   op het onderhouden van de blijvende kroon.
  sen het belang van de boom, en het belang van kap van de    aangepast wordt.                                              die problemen geven voor de ontwikkeling van een goede
  boom (bouwwerkzaamheden, overlastvermindering, enz)                                                                       takvrije stam en blijvende kroon.                                                                                    20-25 m
  Sommige categorieën bomen komen niet in aanmerking
  voor kap (monumentale bomen, bomen in hoofd-groen-                                                                        Voorbeelden van probleemtakken zijn:
                                                                                                            Geen
                                                                              Monumentaal
  structuren)                                                                                                                 Dode en aangetaste takken
                                                                                                            kapvergunning
  Andere kunnen worden vrijgesteld van kapvergunnings-                                                                        Gebroken takken




                                                               Puntenschaal
                                                                                Waardevol
                                                                                                            Kapvergunning
  plicht op basis van bijvoorbeeld locatie of soort                                                                           Dubbele toppen
                                                                                                            plichtig
  Een inventarisatie of quick-scan om de monumentale en                                                                       Plakoksels
                                                                                  Normaal                                                                                                    Blijvende kroon
                                                                                                                                                                                                                                                        6m
  bijzondere bomen in een gemeente te identificeren is vaak                                                                   Takparen en takkransen                                         Tijdelijke kroon
  nodig. Bomen in hoofd-groeistructuren kunnen vaak op ba-                                                                    Takken in de tijdelijke kroon die in centimeters doorsnede
                                                                                                            Kapvergunning
                                                                                                            vrij
  sis van geografie en plankaarten geïdentificeerd worden.                                                                    dikker zijn dan de boom in meters hoog is.                                                                                0m
                                                                                                                                                                                                                                                        mv
                                                                                     Waarde boom   Waarde vellen                                                                                 uitgangssituatie                           Eindbeeld
Snoeien wordt per snoeibeurt normaliter gemaximeerd op
20%, en slechts in uitzonderingsgevallen tot 40%.



 Begeleidingssnoei                                                   Onderhoudssnoei
 Doel:   - Verkrijgen volwassen boom met goede boomstructuur         Doel:   - Voorkomen gevaarlijke situaties
         - Voorkomen probleemtakken in blijvende kroon                       - Behouden goede kroonstructuur
 Door:   - Verwijderen probleemtakken                                Door:   - Verwijderen dood hout, aangetaste takken, gescheurde takken
         - Gefaseerd opkronen om doorrijhoogte te bereiken                   - (Soms) zo te snoeien dat groei gestimuleerd wordt
                                                                             - Verwijderen of corrigeren nieuw gevormde probleemtakken
                                                                                                                                                Onderhoudstoestand:                                       Verwaarloosd (kan alleen bij begeleidingssnoei):
                                      Dubbele top
   Plakoksel
                                                                                                                                                Er zijn drie onderhoudsniveaus te onderscheiden in de     Begeleidingssnoei waarbij meerdere snoeibeurten in de
                                             Goede doorgaande spil
                                                                     Houtparasitaire zwam
                                                                                                                                                2 snoeifasen van de boom:                                 tijdelijke kroon nodig zijn om alle probleemtakken uit de
                                                                                                                                                                                                          kroon te verwijderen.
                                                                                                                             Dood hout
                                                                                                                                                Op beeld:
                                                                                                                                                Er zijn geen foutstandige of probleemtakken in de kroon
   Ingegroeide
   bast
                                                                                                                                                aanwezig.
                                                         Zuiger
                                                                                                                                                Achterstallig:
                                                                                                                                                Er wordt gesproken van achterstallige snoei wanneer
   Takkrans
   (niet alle takken
                                                                                                                                                de foutstandige of probleemtakken in één snoeibeurt
                                                                     Lengtescheur
   in 1x verwijderen)                 Te dikke tak in de             in gesteltak
                                                                                                                                                weggewerkt kunnen worden.
                                      tijdelijke kroon
                                                                                    Opkroonhoogte            Te ver door-       Gewenste
                                      (Ø in cm > hoogte in m)
                                                                                                             hangende tak       doorrijhoogte



            Te verwijderen probleemtakken                                    Te verwijderen takken
Iepziekte                                                                                                          Cyclus van de iepziekte (naar: Dekker, 1984)

richtlijn goed iepenbeheer
                                                                                                                                                      Verwelking                     Vaantjes
                                                                                                                                                  (van aangetast
                                                                                                                                               deel van de boom)                                     Afsterving boom
                                                                                                                                                                                                     (verspreiding
                                                                                                                                                                                                     via wortelcontact)
                                                                                                                                  Thyllen en mycelium
                                                                                                                                  in xyleem


“Goed iepenbeleid” houdt het volgende in:                      Een goede registratie van:
                                                                 De in het gebied voorkomende iepen
  Het opnemen van de “Iepen-paragraaf ” in de APV of             Het eventueel aanwezig zijn van de
                                                                                                                                   Verkleuring en verstopping                                           Kevers
  Bomenverordening                                               iepenspintkever (via monitoring)                                  van houtvaten                                                 leggen eieren
                                                                                                                                                                                                  onder bast in
  Implementeren van het nieuwe beleid                            Zieke iepen                                                                                                                        dood hout
  Voorlichting geven aan: bestuur en politiek, publiek en      Beschikbaar stellen van financiële middelen voor:
  ambtelijke dienst                                              Controle van het bomenbestand                                                                      Coremium
                                                                                                                                                                    (in gangen)
  Inventarisatie van het huidige bomenbestand, vooral de         Controle op de aanwezigheid van kevers
  iepen                                                          via feromoonvallen
  Injecteren met Dutch Trig® van (een selectie van) de iepen     Registratie van ‘verdachte’ iepen
  Een effectieve controle op:                                    Rooien en onschadelijk maken van
                                                                                                                                                                                                                    Larven
     Zieke iepen                                                 zieke iepen op gemeentelijk terrein                                                                                                        vreten gangen
                                                                                                                                   Rijpingsvraat
                                                                                                                                                                                                     (tussen hout en bast)
     Broedhout                                                   Herplant                                                          in oksels

     Iepenhoutverwerking                                         Rooien en onschadelijk maken van                                                                                        Larve
                                                                 zieke iepen bij particulieren.                                                                 Kever neemt sporen mee
Productenpakket BTL Bomendienst                                                                         Certificeringen BTL Bomendienst



Boombeleid                                      Groeiplaatsontwerp - inrichtingstechniek                         European Tree Worker (ETW)
Cyclisch boombeheer                             Groeiplaatsverbetering                                           European Tree Technician (ETT)
Boomverzorging                                  Specialistische bestrijding iepziekte met Dutch Trig®            Geregistreerd boomtaxateurs
Verplanten van grote bomen (Optimal / Newman)   Boomwaardebepalingen en schadetaxaties                           Groenkeur boomverzorging
Leveren en planten grote bomen                  Inventarisatie en kartering (GPS/dGPS)                           ISO 9001
Nader groeiplaatsonderzoek, eventueel           Visuele boomveiligheidscontroles (VTA, SIA en IBA)               ISO 14001
grondradaronderzoek                             Expertisecentrum Ziekte & Plaagbestrijding                       VCA**
Nader stabiliteitsonderzoek,                    Directievoering                                                  Verenigd Register Taxateurs
PICuS geluidstomografie en trekproeven                                                                           Boomveiligheidscontroleur




                                                                                                                    Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.
de BTL visie
bewaarboekje




               Marowijne 80
               Postbus 177
               7300 AD APELDOORN
               telefoon 055 599 94 44,
               fax 055 533 88 44
               e-mail bomendienst@btl.nl
               internet www.bomendienst.nl

More Related Content

More from XCJ reclameproductie (20)

Banieren Liberty 100x225
Banieren Liberty 100x225Banieren Liberty 100x225
Banieren Liberty 100x225
 
Adv Vhi 90x62 Vrouw
Adv Vhi 90x62 VrouwAdv Vhi 90x62 Vrouw
Adv Vhi 90x62 Vrouw
 
Adv Vhi 90x62 Man
Adv Vhi 90x62 ManAdv Vhi 90x62 Man
Adv Vhi 90x62 Man
 
3913 Xcj1 Hangpresentatie Lc
3913 Xcj1 Hangpresentatie Lc3913 Xcj1 Hangpresentatie Lc
3913 Xcj1 Hangpresentatie Lc
 
1+1=3 Borrelnood
1+1=3 Borrelnood1+1=3 Borrelnood
1+1=3 Borrelnood
 
Xc Japeldoornstadinbedrijf
Xc JapeldoornstadinbedrijfXc Japeldoornstadinbedrijf
Xc Japeldoornstadinbedrijf
 
Krt Borrelnood 150x100
Krt Borrelnood 150x100Krt Borrelnood 150x100
Krt Borrelnood 150x100
 
Spndk Borrelnood
Spndk BorrelnoodSpndk Borrelnood
Spndk Borrelnood
 
Fld Talens Kleurindeklas Fra
Fld Talens Kleurindeklas FraFld Talens Kleurindeklas Fra
Fld Talens Kleurindeklas Fra
 
Cr6 Cover
Cr6 CoverCr6 Cover
Cr6 Cover
 
Composit
CompositComposit
Composit
 
Billboard Borrelnood
Billboard BorrelnoodBillboard Borrelnood
Billboard Borrelnood
 
Bord Bonte Koe 120x31
Bord Bonte Koe 120x31Bord Bonte Koe 120x31
Bord Bonte Koe 120x31
 
600804 Vw 1 A Lr
600804 Vw 1 A Lr600804 Vw 1 A Lr
600804 Vw 1 A Lr
 
Antilekbeker 3
Antilekbeker 3Antilekbeker 3
Antilekbeker 3
 
4009922 Talens Fra Lr
4009922 Talens Fra Lr4009922 Talens Fra Lr
4009922 Talens Fra Lr
 
Totaaloverzicht Mappenwand
Totaaloverzicht MappenwandTotaaloverzicht Mappenwand
Totaaloverzicht Mappenwand
 
6382
63826382
6382
 
Ultrasun Topkaart Lowres
Ultrasun Topkaart LowresUltrasun Topkaart Lowres
Ultrasun Topkaart Lowres
 
Fld Talens Bts
Fld Talens BtsFld Talens Bts
Fld Talens Bts
 

Btl Bomenboekje 171208b

  • 1. de BTL visie bewaarboekje richtlijnen en kengetallen voor boombeheer
  • 2. Cyclisch boombeheer Met beide benen op de grond en de boom als basis Bomen de beheerder centraal Plan Systeem - Overzicht Doel Voordelen - Inzicht - Verhoogde zorgplicht Voldoen aan zorgplicht Behouden bomen op beeld: - Onderzoeksplicht Do Act Voordelen plukken waardevol bomenbestand Vooruitwerken in plaats van Ad Hoc Opname Onderzoek Maatregelen Effectief beheer dat aansluit bij het beleid Verkleinen snoeiingrepen Beheerder - Planning - Plaatsbepaling Financieel voorspelbaar - Budget - Inventarisatie Economisch haalbaar: Duurzaam ≠ Duur Creëert duidelijkheid en helpt beslissen Realistisch Werk wordt uitbesteedbaar Voorspelbaar Verminderen klachten Cyclisch Niet in orde In orde Check Inspectie Zorgplicht: - Veiligheid - Onderhoud
  • 3. Waardebepaling en Schadetaxaties Schematische weergave basis afschrijvingsmodel Boomwaarde Methode NVTB 2007 volgens de richtlijnen van de methode NVTB 2007 Boomwaarde bij Functievervulling Afschrijving De methode NVTB is ontwikkeld voor monetaire boomwaar- Boomwaarde debepalingen en schadetaxaties bij bomen. De waardebere- kening is primair gebaseerd op de aanplant- en onderhouds- kosten en houdt rekening met afschrijving vanaf het moment Huidige Boomwaarde dat de boom zijn beoogde functie vervult. Bij de schadebepaling wordt op basis van bijvoorbeeld levensduurverkorting, afname in functievervulling en/of de toegenomen beheerkosten een specifiek schadebedrag toegekend. Het is raadzaam hierbij een geregistreerd De vraag die centraal staat: taxateur van bomen in te schakelen. BTL Bomendienst heeft Hoeveel kost het om ter plaatse een zelfde boom geregistreerde boomtaxateurs in dienst, versterkt door Boomwaarde na Aanplant (opnieuw) te laten groeien? inschrijving bij het Verenigd Register Taxateurs. en nazorg Leeftijd Functievervulling Huidige Leeftijd Leeftijd
  • 4. Verplanten van bomen Bepalen verplantmethode Controle nieuwe bomen bij aflevering (Optimal, Newman frames of Palletmethode) algemene richtlijnen Doorgaande spil Grootte van de boom en kluit Minimaal 4 gesteltakken, gelijk verdeeld en maximaal Bereikbaarheid en ligging kabels en leidingen rooiplaats 3 jaar oud en nieuwe plantplaats Geen grote snoeiwonden Transportroute en –methode Geen uitgedroogde of bevroren kluit Wortels langs de kluit netjes afgestoken, niet afgescheurd Selectie van de bomen en beoordeling verplantbaarheid Voorbereiden op de verplantactie Diameter in cm op 1,3 m boven maaiveld, Doel is creëren compacte, goed doorwortelde kluit, en boomhoogte in meter om slagingskans van verplanten te vergroten Sommige soorten laten zich beter verplanten dan andere 1, 2 of 3 jaar voor verplanten, door het (in gedeeltes) Conditie boom moet minimaal voldoende zijn vrijgraven of rondsteken van de kluit Stam en kroon mogen geen ernstige stabiliteitsbedreigende gebreken hebben Er moeteen kluit gemaakt kunnen worden Ligging kabels/leidingen op huidige en toekomstige groeiplaats Controle bodemopbouw op huidige en toekomstige groeiplaats
  • 5. Kwaliteit en inrichting van de nieuwe groeiplaats Opmerking Bodemprofiel (structuur, opbouw, verdichting): Met relatief eenvoudige en betaalbare technieken kunnen bodemopbouw moet compatibel zijn loofbomen met een stamomtrek tot 150 cm met een hoge Berekenen benodigde/beschikbare hoeveelheid kans van aanslaan verplant worden doorwortelbare ruimte Juist het verplanten van relatief jonge bomen Bepalen voedingstoestand aanwezige grond, eventueel (investeringen reeds gedaan, opbrengsten nog niet verbeteren grond tijdens verplanten genoten) is zeer kostenefficiënt Bepalen geschiktheid waterhuishouding nieuwe groeiplaats en waterbehoefte boom Kostenindicatie Eventuele aanleg specifieke groeiplaatsconstructie verplanten inclusief verankeren, prijzen per boom Stamdiameter (cm) Voorbereiden (in E) Verplantmachine (in E) Newman (in E) Nazorg (in E) 10-20 250 325 900 225 20-30 300 650 1.500 350 30-40 400 1.400 2.250 475 40-50 550 n.v.t. 3.500 600 Exclusief bijkomende werkzaamheden zoals grondverbetering, verkeersvoorzieningen e.d. Gedetailleerde prijs op aanvraag. Grotere exemplaren, (na vooronderzoek) prijzen op aanvraag
  • 6. Nazorg Bodemlucht samenstelling bij nazorg Naarmate de diepte in het profiel toeneemt, neemt O2 af, (tijdens groeiseizoen) dat is normaal. Meet daarom met name in de beworte- extra aandacht voor de verplante boom lingszone O2 Goed 16-20 % Bij nieuwe plantplaatsen zal door verhoogde activiteit van Normaal in GS 12-16 % bacteriën in het dood organisch materiaal het zuurstofge- Waarschuwing 10-12 % halte altijd lager zijn Te laag < 10 % Laag O2 is dan niet altijd oorzaak van te dichte verharding. Dit stabiliseert op den duur Water geven Indicatie waterbehoefte per week CO2 In orde 1 % In het groeiseizoen is 10-12% nog net acceptabel. Daar- Controle en registratie hergroei boven- en ondergronds Normaal in GS 1-6 % voor (feb-mrt) niet! Het percentage O2 zal dan namelijk bij Eventueel bemesten Normaal weer 1 x per week 6 l/cm/dbh Te hoog >6 % de eerste bodem- en wortelactiviteit snel onder de 12% Correctiesnoei Droog weer 1 x per week 12 l/cm dbh zakken CH4 0 % Bomen gaan dood bij O2 gehaltes van minder dan 10% in het groeiseizoen De mogelijkheid van bomen om op anaërobe verbranding over te gaan in de wortels varieert per soort en is eindig Bacteriën gaan pas bij minder dan 1 of 2% O2 op anaërobe omzetting over (komt CH4 en/of H2S bij vrij) Paarse vlekken op wortels: zuurstoftekort
  • 7. Bomen en water eenvoudig watermodel Neerslag Verbruik Kengetallen Nederlandse vochtbalans 200 l/m3 Vochtvoorraad in het profiel aan het einde van de winter 350 l/m2 BESCHIKBAAR Neerslag Afhankelijk van de doorlaatbaarheid van de verharding kan daar 10-50% van afstromen en water geven OK probleem dus uiteindelijk niet beschikbaar zijn voor de boom! 90 l/m2 Nalevering capilaire werking Nalevering door capilaire werking is afhankelijk te droog te droog- veldcapaciteit- te nat van de grondwaterstanden en het type profiel veldcapaciteit verzadigd (contactprofiel, hangwaterprofiel, grondwaterprofiel) 640 l/m2 Verbruik van een gemiddelde boom Zandgrond < 2% 2 - 9% 9 - 41% > 41% VERBRuIK kroonprojectie Aanvulling uit neerslag Vochtvoorraad Zavel < 10% 10 - 32% 33 - 50% > 50% VERSCHIL tussen beschikbaar en verbruik bepaalt het tekort of overschot aan water Kleigrond < 35% 35 – 51% 51 - 58% > 58% Capilaire werking voor de boom.
  • 8. Groeiplaatsverbetering gezonde wortels, gezonde groei Vloeibare bemesting uitwisselen of doorspitten met humeus mengsel Ventilatie Diagnoseschema groeistoornissen systeem Drainage Probleem Boom groeit niet goed, heeft klein en/of lichtgekleurd blad, laat vroegtijdig blad vallen, vormt dode twijgen, etc. Diagnose Er is sprake van een groeistoornis. Voor 99% van de gevallen is er een oorzaak te vinden in de ondergrondse Anorganische bemesting Organische bemesting Mulchen groeiomstandigheden. In de overige gevallen kan er sprake zijn van aantastingen van parasitaire schimmels of insecten. Actie uitvoeren onderzoek ondergrondse situatie (zie ‘Groeivoorwaarden’) en vaststellen oorzaak. Indien eigen Beluchten Wortelpijlers met capaciteit of kennis niet toereikend is, schakel dan BTL Bomendienst in. humeus mengsel Oplossing Verschillende groeiplaatsverbeterende maatregelen mogelijk, met verschillen in effect en duurzaamheid Niets doen (zie schema), voor die locatie en die specifieke boom. Effect Duurzaamheid
  • 9. Belangrijke afwegingen Mycorrhiza’s BCB Kiezen voor een tijdelijke maatregel (b.v. bemesten) of een De betekenis van mycorrhiza’s (wortelschimmels) voor De BCB is een machine waarmee met perslucht verdichtingen duurzame maatregel (b.v. uitwisselen) bomen is inmiddels onomstotelijk bewezen. In de meeste opgeheven worden en voedingsstoffen en organisch materi- Ontwerpen voor verharde of onverharde groeiplaatsen gevallen zullen de nodige mycorrhiza’s al bij de boom aal in de bodem gebracht worden. BTL Bomendienst beschikt (van bomenzand tot draagconstructies met 2e maaiveld) aanwezig zijn. Specifieke analyses geven een indicatie van over deze machine. Afweging aangebrachte wortelschade juist dóór de verbe- de conditie van, en de aanwezige soorten mycorrhiza’s. tering tegen het verbeteren van de groei van de boom. Algemeen kan worden gesteld dat maatregelen ook gericht moeten zijn op het verbeteren van de groeiomstandig- heden van mycorrhiza’s. In uitzonderlijke gevallen kunnen boomsoortspecifieke mycorrhizamengsels uit inheems materiaal samengesteld en toegevoegd worden om ontbrekende soorten aan te vullen.
  • 10. Groeivoorwaarden Aspect Streefwaarde Meetmethode Praktische benadering praktische streefwaarden Bodemdichtheid Tot 3 MPa Penetrometer of Het in de bodem drukken penetrograaf van een stalen pen moet ge- makkelijk kunnen, het boren met een grondboor mag niet te veel bodemweerstand Aspect Streefwaarde Meetmethode Praktische benadering opleveren (ervaring) 3/ m3 per m2 Bij aanplant minimaal 16 m3 Doorwortelbare ruimte Maximale boomgrootte Zuurgraad pH 3,5 tot 7,5 Laboratoriumtest of Niet anders te bepalen 4 kroonprojectie versus beschikbare en goede grond, later indien no- (boomsoortafhankelijk) veldtestset geschikte doorwortelbare dig eventueel uit te breiden ruimte Zoutbelasting door EC van max. 1,5 mS; Laboratoriumtest Voorkomen zoutschade door beperken van chloride C-cijfer van max. 2 pekelstrooien. Strooisellaag 3/ m3 Levensduur Groeiplaats doorwortelbare Groeiplaatsonderzoek bij Basis criterium voor 4 kan als eventuele buffer ruimte per levensjaar voor bestaande bomen of bere- bijvoorbeeld gebruik in toegepast worden goede groei kenen in ontwerpfase ontwerpfase Bodemlucht (zie ook na- Minimaal 12% Gas-zuurstof Bodem mag niet stinken of Voedings- en vochthoudend Minimaal 3% organische Laboratoriumtest Beetje grond nemen en fijn- zorg bij verplanten bomen) zuurstof (O2) meetapparatuur blauw zijn. Dode wortels vermogen van de bodem stof of 10% klei wrijven in de handpalm, er Geen methaangas (CH4) wijzen vaak op zuurstofgebrek. moet redelijk wat zwart mate- Daling zuurstofgehalte in voor- riaal op de hand achterblijven jaar tot 12% kan voorkomen of moet kleiig aanvoelen (biologische bodemactiviteit)
  • 11. Windworp en stambreuk Beperkingen van de ondergrondse groeiruimte zijn vaak het Verdichte bodem die verdere wortelgroei belemmert eerste te zien aan de conditie van de boom. Vooral aan de Slechte bodemluchtkwaliteit door slechte uitwisseling de boom als zeilboot kwaliteit en hoeveelheid blad en de scheutlengte. met lucht (laag zuurstofgehalte, optreden methaangas), waardoor wortels afsterven Lage voedingswaarde van de bodem (weinig organische Enkele veelvoorkomende oorzaken voor deze stof of opneembare voedingselementen), waardoor de groeistoornissen zijn groei van de boom afneemt Verlagen of verhogen van de grondwaterstand, waardoor Volgroeid plantgat (bloempoteffect), de boom heeft geen de wortels verdrogen of verstikken. Verdroging en vernat- Met de trekproef kan geschikte doorwortelbare ruimte meer ting leiden beiden tot dezelfde verwelkingsverschijnselen! beoordeeld worden of de Storende lagen (verdichting, puin, leemlagen) die verdere Chemische verontreiniging. boom nog stevig genoeg wortelgroei belemmeren staat en of het zeil (de kroon) ingenomen moet Stam is de mast. Als de worden. mast hol is, neemt de kans op breuk toe. Formule van Mattheck: t / R < 0,3 kans op breukgevaar neemt toe. Onderzoek naar beworteling wordt vaak nog met de grondboor en profielsleuven gedaan. In specifieke I gevallen biedt de grondradar een R uitkomst!
  • 12. Veiligheidsgrafiek Beslisschema visuele inspecties en nader onderzoek ter voorkoming van wortelschade Visuele inspectie In orde Niet in orde 500 uit selectie attentiebomen Potentieel gevaarlijk Nog ongevaarlijk veldstudie windworp 400 Blijft attentieboom: Blijft atttentieboom Herinspectie Nader onderzoek Wortelradius, Rw (cm) 300 Stabiliteit kluit Stabiliteit stam Mechanica Conditie Biologie 200 Proefsleuven PICuS: grootte holte Indien Stam/wortelrot: Geen direct gevaar Direct gevaar Geen gevaar Indien grensgeval Determinatie schimmel 100 Resistograaf: dikte restwand Vorming reactiehout: Indien grensgeval Beoordeling gebrek 0 20 40 60 80 100 Trekproef Fractometer: kwaliteit restwand Indien groeigebrek: Geen direct gevaar Nader groeiplaats onderzoek Stamradius, R (cm) Bij schade door graven (kabels en leidingen) kan deze grafiek inzicht geven in de veiligheid van de boom. Als binnen het gearceerde deel onder de lijn wortels beschadigd zijn kan er een verhoogde kans op omwaaien ontstaan. Conclusie en Advies Geen direct gevaar Geen maatregel, herinspectie, beheermaatregel of vellen (bewerking uit Handbuch der Schadenskunde von Bäumen, Claus Mattheck, 1994)
  • 13. Kronenmeter voor het verzamelen van objectieve conditie en vitaliteitsmetingen Voorbeelden van conditiebeelden Goed, Redelijk, Matig en Slecht (conditieklassen Zeer Goed en Zeer Slecht niet afgebeeld). De kronenmeter is een specifieke lichtmeter die, De kronenmeter is met name geschikt voor de volgende aan een veldcomputer gekoppeld, de lichtdoorval door toepassingen: de kroon meet. Conditiemetingen bij reconstructies (voor, na en tijdens Bij een gezonde boom zal de kroon zo goed als gesloten zijn de bouwwerkzaamheden, soms als onderdeel van en de kronenmeter slechts weinig lichtdoorval registreren. boomtechnische directievoering en controle) Bewaken conditie monumentale bomen Goed Redelijk Bepaling herstellingsvermogen op lange termijn (na bijvoorbeeld schade door kabels en leidingen) Beoordelen resultaat verbeteringsmaatregelen Referentie-meet-projecten bij verdrogings- en vernattingsprojecten Schematische weergave kronenmeting, waarbij de boom- specialist onder de boom door loopt en de kronenmeter iedere seconde 10 x 3 lichtmetingen verricht. Matig Slecht
  • 14. Bomen en bouwen Boom Effect Rapportages (BER) en Boom Effect Analyses (BEA) BER BEA Uitvoeren als er nog géén (voorlopig) ontwerp is. Kan gedaan worden zodra voorlopig (of definitief ) Beschrijven specifieke maatregelen als: ontwerp bekend is. Groeiplaatsbescherming (kroonprojectie, boomspiegel Bepalen van: Conclusie per boom kan zijn: en/of stambescherming) Plaats (karteren, evt. met GPS of landmeetkundig inmeten) Waardevol, niet verplantbaar, behouden in ontwerp Nader bepalen maatregelen vóór, tijdens en ná de bouw voor Waterbalans en watergiften (zeker bij bronnering) Soort, kwaliteit en conditie Waardevol, verplantbaar, behouden of verplanten de te behouden bomen. Snoei na afloop Algemeen bewortelingsprofiel Niet waardevol, vervallen en compenseren Beoordelen bewortelingsprofiel bij specifiek aangewezen Groeiplaatsverbetering Verplantbaarheid Identificeren potentiële bedreigingen en algemene richtlij- bomen Nazorg Toekomstverwachting nen bomen en bouwen Eventueel monetaire waarde voor compensatiedoeleinden
  • 15. Projectfase Boomfase Resultaat Plaatsbepaling en kwaliteit Initiatie Conditie, toekomstverwachting Boom effect rapportage Verplantbaarheid Behoudwaardigheid van de bomen Voorlopig ontwerp Bedreigingen en randvoorwaarden Boom effect analyse Boom en groeiplaats in relatie tot ontwerp BOMENWACHT Boombeschermingsplan (BBP) Opzetten Boomtechnisch toezicht tijdens (en vaak ook ná) Resultaat Definitief ontwerp Maatregelen tot behoud de werkzaamheden: Specifiek boom/bomen-beschermingsplan Gewijzigd boomvriendelijk bestek Plaatsing bouwketen, route bouwverkeer Specifieke paragraven voor bestek Bestek Bestek toetsen Handleiding toezichthouder (BBP) Monitoring terreinophoging en afgraving, opslag van materialen Controles, metingen en bijstellen plan Meten bodemverdichting, vochtgehaltes uitvoering Bomenwacht Adviseren / corrigeren aannemers conditieverloop (kronenmeter) Aanvullende stabiliteitsonderzoeken Communicatie met opdrachtgever, (Tussentijdse) rapportages, taxaties aannemers, omwonenden Oplevering Communicatieplan Controle verbeteringen groeiplaats/ Aanbevelingen afwerking plantplaats Controles en watergiften Beheer Nazorg Verbetermaatregelen Eindrapportages en aanbevelingen
  • 16. Kapvergunningen Onderhoudsmodel volgens het nieuwe hoofdstuk 51 van het Crow het beoordelen van een kapaanvraag Het beoordelen van een kapaanvraag moet zo objectief en Een objectieve afweging kan gemaakt worden met het BTL Onderhoudssnoei In de fase waarin onderhoudssnoei wordt meetbaar mogelijk gedaan worden. Bomendienst kapvergunnings/waarderingssysteem, dat uit- Begeleidingssnoei Bij begeleidingssnoei ligt de prioriteit toegepast is het eindbeeld bereikt en richt het snoeien zich Bij de beoordeling moet een afweging gemaakt worden tus- gaande van een bestaande basis, voor iedere klant op maat bij het verwijderen van probleemtakken in de tijdelijke kroon op het onderhouden van de blijvende kroon. sen het belang van de boom, en het belang van kap van de aangepast wordt. die problemen geven voor de ontwikkeling van een goede boom (bouwwerkzaamheden, overlastvermindering, enz) takvrije stam en blijvende kroon. 20-25 m Sommige categorieën bomen komen niet in aanmerking voor kap (monumentale bomen, bomen in hoofd-groen- Voorbeelden van probleemtakken zijn: Geen Monumentaal structuren) Dode en aangetaste takken kapvergunning Andere kunnen worden vrijgesteld van kapvergunnings- Gebroken takken Puntenschaal Waardevol Kapvergunning plicht op basis van bijvoorbeeld locatie of soort Dubbele toppen plichtig Een inventarisatie of quick-scan om de monumentale en Plakoksels Normaal Blijvende kroon 6m bijzondere bomen in een gemeente te identificeren is vaak Takparen en takkransen Tijdelijke kroon nodig. Bomen in hoofd-groeistructuren kunnen vaak op ba- Takken in de tijdelijke kroon die in centimeters doorsnede Kapvergunning vrij sis van geografie en plankaarten geïdentificeerd worden. dikker zijn dan de boom in meters hoog is. 0m mv Waarde boom Waarde vellen uitgangssituatie Eindbeeld
  • 17. Snoeien wordt per snoeibeurt normaliter gemaximeerd op 20%, en slechts in uitzonderingsgevallen tot 40%. Begeleidingssnoei Onderhoudssnoei Doel: - Verkrijgen volwassen boom met goede boomstructuur Doel: - Voorkomen gevaarlijke situaties - Voorkomen probleemtakken in blijvende kroon - Behouden goede kroonstructuur Door: - Verwijderen probleemtakken Door: - Verwijderen dood hout, aangetaste takken, gescheurde takken - Gefaseerd opkronen om doorrijhoogte te bereiken - (Soms) zo te snoeien dat groei gestimuleerd wordt - Verwijderen of corrigeren nieuw gevormde probleemtakken Onderhoudstoestand: Verwaarloosd (kan alleen bij begeleidingssnoei): Dubbele top Plakoksel Er zijn drie onderhoudsniveaus te onderscheiden in de Begeleidingssnoei waarbij meerdere snoeibeurten in de Goede doorgaande spil Houtparasitaire zwam 2 snoeifasen van de boom: tijdelijke kroon nodig zijn om alle probleemtakken uit de kroon te verwijderen. Dood hout Op beeld: Er zijn geen foutstandige of probleemtakken in de kroon Ingegroeide bast aanwezig. Zuiger Achterstallig: Er wordt gesproken van achterstallige snoei wanneer Takkrans (niet alle takken de foutstandige of probleemtakken in één snoeibeurt Lengtescheur in 1x verwijderen) Te dikke tak in de in gesteltak weggewerkt kunnen worden. tijdelijke kroon Opkroonhoogte Te ver door- Gewenste (Ø in cm > hoogte in m) hangende tak doorrijhoogte Te verwijderen probleemtakken Te verwijderen takken
  • 18. Iepziekte Cyclus van de iepziekte (naar: Dekker, 1984) richtlijn goed iepenbeheer Verwelking Vaantjes (van aangetast deel van de boom) Afsterving boom (verspreiding via wortelcontact) Thyllen en mycelium in xyleem “Goed iepenbeleid” houdt het volgende in: Een goede registratie van: De in het gebied voorkomende iepen Het opnemen van de “Iepen-paragraaf ” in de APV of Het eventueel aanwezig zijn van de Verkleuring en verstopping Kevers Bomenverordening iepenspintkever (via monitoring) van houtvaten leggen eieren onder bast in Implementeren van het nieuwe beleid Zieke iepen dood hout Voorlichting geven aan: bestuur en politiek, publiek en Beschikbaar stellen van financiële middelen voor: ambtelijke dienst Controle van het bomenbestand Coremium (in gangen) Inventarisatie van het huidige bomenbestand, vooral de Controle op de aanwezigheid van kevers iepen via feromoonvallen Injecteren met Dutch Trig® van (een selectie van) de iepen Registratie van ‘verdachte’ iepen Een effectieve controle op: Rooien en onschadelijk maken van Larven Zieke iepen zieke iepen op gemeentelijk terrein vreten gangen Rijpingsvraat (tussen hout en bast) Broedhout Herplant in oksels Iepenhoutverwerking Rooien en onschadelijk maken van Larve zieke iepen bij particulieren. Kever neemt sporen mee
  • 19. Productenpakket BTL Bomendienst Certificeringen BTL Bomendienst Boombeleid Groeiplaatsontwerp - inrichtingstechniek European Tree Worker (ETW) Cyclisch boombeheer Groeiplaatsverbetering European Tree Technician (ETT) Boomverzorging Specialistische bestrijding iepziekte met Dutch Trig® Geregistreerd boomtaxateurs Verplanten van grote bomen (Optimal / Newman) Boomwaardebepalingen en schadetaxaties Groenkeur boomverzorging Leveren en planten grote bomen Inventarisatie en kartering (GPS/dGPS) ISO 9001 Nader groeiplaatsonderzoek, eventueel Visuele boomveiligheidscontroles (VTA, SIA en IBA) ISO 14001 grondradaronderzoek Expertisecentrum Ziekte & Plaagbestrijding VCA** Nader stabiliteitsonderzoek, Directievoering Verenigd Register Taxateurs PICuS geluidstomografie en trekproeven Boomveiligheidscontroleur Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.
  • 20. de BTL visie bewaarboekje Marowijne 80 Postbus 177 7300 AD APELDOORN telefoon 055 599 94 44, fax 055 533 88 44 e-mail bomendienst@btl.nl internet www.bomendienst.nl