Ηλεκτρονική υγεία

1. Ηλεκτρονική Υγεία
eHealth
Χρίστος Ν. Σχίζας
Σύλλογος Φυσικών Ιατρικής Κύπρου

2. Η ορειχάλκινη πλάκα του Ιδαλίου – Πλάκα του Ονάσιλου
Σημαντικό τεκμήριο που υποδηλώνει την
πολιορκία και υποταγή του Ιδαλίου στο Κίτιον
το 470 π.χ. περίπου είναι η περίφημη «πλάκα
του Ιδαλίου», μια χαραγμένη μπρούντζινη
πλάκα σε Κυπρο-συλλαβική γραφή, που
βρέθηκε πάνω από τη Δυτική Ακρόπολη.
Κατά την περίοδο της βασιλείας του
Στασύκυπρου η πόλη του Ιδαλίου
πολιορκήθηκε από τους Κιτιείς (Φοίνικες) με τη
βοήθεια των Μήδων (Πέρσες). Λόγω της
δύσκολης κατάστασης που βρέθηκε η πόλη, ο
βασιλιάς Στασύκυπρος και η πόλη συμφώνησαν
με το γιατρό Ονάσιλο γιό του Ονασίκυπρου και
τους γιατρούς αδελφούς του να φροντίζουν
τους πληγωμένους με χρηματικό αντάλλαγμα ή
παραχώρηση κτημάτων.
Η συμφωνία ήταν κατατεθειμένη στο ναό της
Αθηνάς αφού ήταν η κύρια θεότητα της πόλης,
και υποδεικνύει ότι οι όρκοι και οι συμφωνίες
που γίνονταν ενώπιον κάποιας θεότητας ήταν
απαραβίαστες.
Η πλάκα αυτή πρέπει να ανεβρέθηκε λίγο πριν
το 1850, πέρασε στην κατοχή του γάλλου
Δούκα ντε Λουϋν και κληροδοτήθηκε στην
Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού το 1862.

3. Ορειχάλκινη κυλινδρική θήκη με τα
έξι λεπτά εργαλεία που περιείχε.
Τάφος Χειρούργου. Μουσείο Πάφου.
Νυστέρια με ορειχάλκινη λάβή
και σιδερένια λεπίδα. Τάφος
Χειρούργου. Μουσείο Πάφου.
Αναβολείς με ορειχάλκινη
λαβή και σιδερένια άκρα.
Τάφος Χειρούργου. Μουσείο
Πάφου.
Σιδερένια ψαλίς. Τάφος
Χειρούργου. Μουσείο Πάφου.

4. Clay hot bottles in the
Pafos Museum.

5. Θερμοφόρα για θώρακα και κοιλιά.
Μουσείο Πάφου
Θερμοφόρα για ανδρικά γενετικά
όργανα. Μουσείο Πάφου
Θερμοφόρα για αγκώνα.
Μουσείο Πάφου.
Θερμοφόρα για αυτί.
Μουσείο Πάφου.

6. Κίσθος (Cistus creticus L.)
Το παράσιτο υποκισθίς (Cytinus hypocisthis L).
Cylindrical copper cases for medicines. Tomb
of a surgeon, Pafos museum.

7. Αίθουσες με υπόκαυστο στα ρωμαϊκά λουτρά του Κουρίου.

8. Γενική άποψη των λουτρών του Γυμνασίου της Σαλαμίνας.

9. Οι Άγιοι Ανάργυροι, Κοσμάς και Δαμιανός.
Φορητή εικόνα 14ου αιώνα. Ναός Ταξιαρχών,
ενορία Αγίου Λουκά Καστοριάς. Καστοριά,
Βυζαντινό Μουσείο, αρ. ευρ. 3/72.

10. Περιεχόμενα
 Τι είναι ηλεκτρονική υγεία
 Ιστορική αναδρομή eHealth
 Πως βλέπει η Ε.Ε την ηλεκτρονική υγεία
 Ποιες οι κοινές αξίες
 Υπηρεσίες με επίκεντρο τον ασθενή (citizen-centred health services)
 Το μέλλον της ηλεκτρικής υγείας σύμφωνα με την Ε.Ε: (A Digital Agenda for
Europe)
• Μορφές της ηλεκτρονικής υγείας
 Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενή
 Τηλεϊατρική
 Ιατρική πληροφορική από τους ασθενείς (Consumer Health Informatics)
 Διαχείριση της γνώσης όσον αφορά την υγεία
 Κινητή υγεία (mobile health or m-health)
• Ηλεκτρονική υγεία στη Κύπρο
 Γενικό Σχέδιο Υγείας
 Υπ. Υγείας – Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας
 Ιδιωτικές Δραστηριότητες
 Τηλεματικές Εφαρμογές: ΠΚ & ΓΝΛ, ΓΝΠ, κ.α
10

11. Ο όρος "ηλεκτρονική υγεία" (eHealth) καλύπτει ένα
ευρύ φάσμα εργαλείων βασισμένων στις τεχνολογίες
πληροφοριών και επικοινωνιών που στοχεύουν στην
καλύτερη πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία,
παρακολούθηση και διαχείριση της υγείας και του
τρόπου ζωής.
Πηγές: Europe’s Information Society
Τι είναι ηλεκτρονική υγεία;
11

12. Ηλεκτρονική υγεία:
 Αφορά τα εργαλεία και τις υπηρεσίες που βασίζονται σε
τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) και
μπορούν να βελτιώσουν την πρόληψη, τη διάγνωση, τη
θεραπεία, την παρακολούθηση και τη διαχείριση.
 Μπορεί να έχει οφέλη για ολόκληρη την κοινωνία με τη
βελτίωση της πρόσβασης στην περίθαλψη και της
ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και την ενίσχυση
της αποτελεσματικότητας του τομέα της υγείας.
 Πηγές: Europe’s Information Society
12

13. Ηλεκτρονική υγεία:
 Περιλαμβάνει την ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων
μεταξύ των ασθενών, των παρόχων υπηρεσιών υγείας, των
νοσοκομείων, των επαγγελματιών του τομέα της υγείας και
των δικτύων πληροφοριών υγείας.
 Τα ηλεκτρονικά μητρώα υγείας, τις υπηρεσίες τηλεϊατρικής,
τις φορητές συσκευές παρακολούθησης ασθενών, το
λογισμικό προγραμματισμού χειρουργείων, τη ρομποτική
χειρουργική και τη βασική έρευνα για εικονική ανθρώπινη
φυσιολογία.
 Πηγές: Europe’s Information Society
13

14. Το σήμερα
14
• Τα υγειονομικά συστήματα βρίσκονται σε τεράστια
εξέλιξη
• Οι αλλαγές που εισάγονται από την ηλεκτρονική υγεία,
μεταβάλλουν τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν οι
συμμετέχοντες (ιατροί, ασθενείς, προμηθευτές ιατρικού
εξοπλισμού κλπ).
• Η μυστικότητα, η εμπιστευτικότητα και η προστασία των
προσωπικών δεδομένων εμφανίζονται στο προσκήνιο
απασχολώντας το νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο.
…/

15. Το σήμερα
15
 Σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα για την
επιτυχή υλοποίηση της ηλεκτρονικής υγείας
αποτελεί, όχι μόνο η τεχνολογική
πολυπλοκότητα και οι προκλήσεις που
παρουσιάζονται σε ένα συνεχώς
εναλλασσόμενο τεχνολογικό περιβάλλον, αλλά
και έλλειψη επαρκούς και απαραίτητου
νομοθετικού πλαισίου για την κάλυψη αυτής
της προσπάθειας.
 Εάν το περιβάλλον εφαρμογής και λειτουργίας
του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή
χαρακτηρίζεται από έλλειψη νομικής
βεβαιότητας και ηθικών κανόνων, τότε τα
εμπόδια στην πρόοδο του θα παραμένουν.

16. Νομοθετικό υπόβαθρο
 Ευρωπαϊκός κανονισμός
 Νομοθετικό μέτρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο τίθεται
άμεσα σε ισχύ σαν νόμος σε όλα τα κράτη μέλη ταυτόχρονα
 Αναιρεί όλους τους σχετικούς νόμους που ασχολούνται με το
ίδιο θέμα
 Ευρωπαϊκή οδηγία
 Οι οδηγίες πρέπει να μετατραπούν σε εθνικούς νόμους
 Οριοθετεί τους στόχους
 Δεν θέτει τα μέσα και τους τρόπους επίτευξης των στόχων
 Επιτρέπει στα κράτη μέλη να επιλέξουν τα μέτρα τα οποία θα
θεσπίσουν
16

17. Προστασία και Επεξεργασία
Προσωπικών Δεδομένων
 Τα ηλεκτρονικά αρχεία υγείας περιλαμβάνουν μερικά από τα πιο
ευαίσθητα δεδομένα
 Αξίζουν το μεγαλύτερο βαθμό προστασίας
 Ευαίσθητη φύση επεξεργασίας
 Συμμόρφωση με τη νομοθεσία
 Ιατρικό απόρρητο
 Κανόνες σχετικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων
 Άλλωστε, ένα σύστημα ηλεκτρονικής υγείας, μπορεί να
χρησιμοποιηθεί στο μέγιστο των δυνατοτήτων του, όταν όλοι οι
συμμετέχοντες στον χώρο της υγείας μπορούν να έχουν πρόσβαση
στα δεδομένα όταν τα χρειάζονται.
17

18. Προστασία και Επεξεργασία
Προσωπικών Δεδομένων
 Σημαντικότερες νομικές πηγές:
 Άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για
την προάσπιση των δικαιωμάτων του
ανθρώπου και των θεμελιωδών
ελευθεριών
 Άρθρο 8 του Χάρτη Θεμελιωδών
Δικαιωμάτων
 Οδηγία 95/46/ΕΚ
 Οδηγία 2002/58/ΕΚ
 Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης
R(97) 5 η οποία αναφέρεται στην
προστασία των ιατρικών δεδομένων.
18

19. Προστασία και Επεξεργασία
Προσωπικών Δεδομένων
 Κύπρος
 Περί Επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Προστασία του
Ατόμου) Νόμος του 2001, αρ. 138(Ι)/2001- Μεταφορά κοινοτικής οδηγίας
95/46/ΕΚ
 Ο περί της Κατοχύρωσης και της Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ασθενών
Νόμος του 2004 – Ευρωπαϊκός χάρτης για προστασία των δικαιωμάτων των
ασθενών
 Διαδίκτυο - Οδηγίες που εκδίδονται από τον Επίτροπο Προστασίας
Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα βάσει του Άρθρου 23(ι) του περί
Επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Προστασία του Ατόμου)
Νόμου 138(Ι)/2001
 Ο περί της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προστασία του Ατόμου από την
Αυτοματοποιημένη Επεξεργασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα
(Κυρωτικός) Νόμος του 2001. - CETS No.: 108
 Περί της Κατοχύρωσης και της Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ασθενών
Νόμος του 2004.
19

20.  1960s – Χρήση των υπολογιστών για σκοπούς εφαρμοσμένης μηχανικής
στη βιοϊατρική (π.χ. υπολογισμός κατάλληλης δόσης ακτινοβολίας, κλπ.)
 1970s – εφαρμογές στα ιατρικά εργαστήρια και στα νοσοκομεία για την
τήρηση αρχείων, και για τη ιατρική έρευνα (χρησιμοποιώντας τους μινι-
υπολογιστές και τους κεντρικούς υπολογιστές)
 1980s – η εμφάνιση των δικτύων διεύρυνε το πεδίο των εφαρμογών...
 1990s – ραγδαία ανάπτυξη των διοικητικών και κλινικών εφαρμογών στα
νοσοκομεία και άλλα ιατρικά κέντρα. Οι επικοινωνίες μέσω διαδικτύου
άρχισαν να ασκούν σημαντική επίδραση στη διάδοση της γνώσης όσον
αφορά την υγεία.
 ~2000 – ο όρος «eHealth» άρχισε να χρησιμοποιείται. Προσπάθειες άρχισαν
για την ανάπτυξη προτύπων ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή.
Ιστορική αναδρομή της ηλεκτρονικής υγείας…
20

21. 21
Κοινές αξίες για Ευρωπαϊκά συστήματα υγείας. Ευρωπαϊκό
κοινωνικό πρότυπο
 Καθολικότητα: Για όλους
 Καλή ποιότητα: Παντού
Δίκαιο σύστημα: Ανάλογα με τις ανάγκες και χωρίς
διακρίσεις
Αλληλεγγύη : Φόροι/αμοιβές – ασφάλεια ανάλογα με
τις οικονομικές δυνατότητες του καθενός
Πηγές: Europe’s Information Society
Ηλεκτρονική υγεία και Ευρωπαϊκή Ένωση

22. Η Ε.Ε. στοχεύει στα εξής:
 Nα βελτιώσει την υγεία των πολιτών παρέχοντας πληροφορίες ικανές να
σώσουν ζωές και διαδίδοντάς τις στις διάφορες χώρες μέσω εργαλείων
ηλεκτρονικής υγείας.
 Nα βελτιώσει την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης και την
πρόσβαση σε αυτή με την ενσωμάτωση της ηλεκτρονικής υγείας στην
πολιτική για την υγεία και τον συντονισμό των πολιτικών, χρηματοδοτικών
και τεχνικών στρατηγικών των διαφόρων κρατών μελών.
 Nα καταστήσει τα εργαλεία ηλεκτρονικής υγείας αποτελεσματικότερα,
φιλικότερα στον χρήστη και ευρύτερα αποδεκτά με την ενεργό
συμμετοχή των επαγγελματιών και των ασθενών στη χάραξη και την
υλοποίηση των σχετικών στρατηγικών.
συνέχεια/…
Ηλεκτρονική υγεία και Ευρωπαϊκή Ένωση
22

23.  Το 2004, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε το σχέδιο δράσης eHealth
action plan – στα ελληνικά, που καλύπτει όλα από τις ηλεκτρονικές
συνταγές και τις κάρτες υγείας στα νέα συστήματα πληροφοριών που
μειώνουν τον χρόνο αναμονής και τα λάθη.
 Το σχέδιο καθορίζει τα βήματα που απαιτούνται για γρήγορη διάδοση των
τεχνολογιών eHealth σε ολόκληρη την ΕΕ μέχρι το 2010.
 Οι κοινωνικές ομάδες που είναι λιγότερο πιθανό να έχουν εύκολη
πρόσβαση Διαδικτύου, όπως οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με ειδικές
ανάγκες ή οι άνεργοι είναι συχνά εκείνες που έχουν την περισσότερη
ανάγκη των υγειονομικών υπηρεσιών. Αυτό σημαίνει ότι η βελτίωση
της δυνατότητας πρόσβασης των υπηρεσιών eHealth, ιδιαίτερα σε τέτοιες
ομάδες, είναι μια ύψιστη προτεραιότητα του σχεδίου δράσης.
Πηγές: Europe’s Information Society
Ηλεκτρονική υγεία και Ευρωπαϊκή Ένωση

24. 24
Να εξασφαλίσει παροχή υγειονομικής περίθαλψης που
ανταποκρίνεται στο σύστημα επικέντρωσης στον ασθενή
(patient-centered)
Πολιτικές προκλήσεις για την υγεία

25. 25
 Δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης
 Πλαίσια Ερευνητικών προγραμμάτων (από το 1989)
 Σήμερα (2011) > 450 προγράμματα, > €1 δισεκατομμύριο
 Σε συνεργασία με υγειονομικές υπηρεσίες, βιομηχανία, και
πανεπιστήμια
 Πολιτικά όργανα (από το 2004)
 Επικοινωνία και εισηγήσεις μεταξύ των κρατών μελών για
ανάπτυξη της ηλεκτρονικής υγείας
 Στρατηγικές μελέτες
Το όραμα της Ε.Ε.
Πηγή: European Commission: A Digital Agenda for Europe. Brussels, 19.05.2010 - COM(2010) 245
European Commission: EUROPE 2020 A strategy for smart, sustainable and inclusive growth. Brussels,
3.3.2010. COM(2010) 2020

26. 26
 Συνεχής ισχυρή ευρωπαϊκή υποστήριξη για τα θέματα
ηλεκτρονικής υγείας
 Μια από επτά πρωτοβουλίες της Ευρώπης για το 2020 αφορά
την ηλεκτρονική υγεία (eHAP)
 «Για να εκμεταλλευτεί το μέγιστο των δυνατοτήτων των νέων
υπηρεσιών eHealth, η ΕΕ πρέπει να καταργήσει τα νομικά και
οργανωτικά εμπόδια, και να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ
των κρατών μελών .”
Το μέλλον: Ψηφιακή ατζέντα για την Ευρώπη
Πηγή: European Commission: A Digital Agenda for Europe. Brussels, 19.05.2010 - COM(2010) 245
European Commission: EUROPE 2020 A strategy for smart, sustainable and inclusive growth. Brussels,
3.3.2010. COM(2010) 2020

27.  Υπηρεσίες ή συστήματα που προκύπτουν από τη
σύγκλιση κλάδων της πληροφορικής, τηλεπικοινωνιών,
ιατρικής, υπηρεσίες ιατρικής φροντίδας κ.α.
Μορφές της ηλεκτρονικής υγείας
• Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενή
• Τηλεϊατρική
• Ιατρική πληροφορική ασθενών (Consumer Health
Informatics)
• Διαχείριση της γνώσης όσον αφορά την υγεία
• Κινητή υγεία (mobile health or m-health)
• Πληροφορικά συστήματα ιατρικής φροντίδας
27

28. 28
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΘΕΝΗ
Electronic Health Record
ΗΦΑ-EHR

29. 29
 ΗΦΥ ή ΗΦΑ αποθηκεύει ψηφιακά ένα υποσύνολο δεδομένων ή όλα
τα δεδομένα σχετικά με τις ιατρικές πράξεις που έγιναν κατά τη
διάρκεια της ζωής ενός ατόμου με σκοπό την υποστήριξη της
ποιοτικής, προσβάσιμης και αποτελεσματικής συνέχειας στην
παροχή υπηρεσιών υγείας, στην εκπαίδευση και στην έρευνα.
 Σύστημα ΗΦΑ είναι το πληροφορικό σύστημα που διαχειρίζεται
και δουλεύει σ’ ένα σύνολο από ΗΦΑ, και βοηθά στην πρόσβαση
και στην κοινή χρησιμοποίηση της υπάρχουσας πληροφορίας σε
διαπιστευμένα πρόσωπα.
 Για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σήμερα πρέπει να γίνεται σε ένα
ασφαλές σύστημα έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η εμπιστευτικότητα
των δεδομένων.
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΘΕΝΗ

30. 30
Ηλεκτρονικός
Φάκελος Ασθενή
Ηλεκτρονική
Αρχειοθέτηση Ιατρικών
Εξετάσεων (PACS)
Κατανεμημένο Πληροφορικό Σύστημα
Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενή και
Ηλεκτρονική Αρχειοθέτηση Εικόνων

31. 31
Το Όραμα
 Ο απώτερος στόχος είναι η διασύνδεση νοσοκομείων,
κέντρων υγείας, ασθενών, οργανισμών παροχής
υπηρεσιών και ινστιτούτων μεταξύ τους και διεθνώς
 Εφαρμογές γνώσης για την διαχείριση πολυμορφικών
ιατρικών βάσεων δεδομένων μεγάλου όγκου
 Ο ασθενής θα φροντίζει για την δική του υγεία και ΗΦΑ

32. 32
Δομή Ηλεκτρονικού Φακέλου
Δημογραφικά
Οικογενειακό ιστορικό
Κοινωνικό ιστορικό
Συνήθειες
Ιστορία ανοσοποίησης
Διάγραμμα αύξησης και
αναπτυξιακή ιστορία
Ιατρικές συγκρούσεις
Άλλες πληροφορίες
Ιατρικό ιστορικό
Χειρουργικό ιστορικό
Μαιευτικό ιστορικό
Φάρμακα και ιατρικές
αλλεργίες

33. 33
ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗ
Η εξ αποστάσεως ιατρική πρακτική

34. 34
Ορισμός
Παροχή ιατρικής φροντίδας και η ανταλλαγή
ιατρικής γνώσης μεταξύ απομακρυσμένων περιοχών
με τη χρήση τηλεπικοινωνιακών μέσων
Σκοπός
Η παροχή εξειδικευμένης ιατρικής φροντίδας σε
περιοχές που δεν είναι στελεχωμένες με ειδικευμένο
ιατρικό προσωπικό
Σύστημα τηλεϊατρικής

35. 35
Χρήστες
 Ιατροί Νοσοκομείων και Κέντρων Υγείας
 Ασθενείς και απλοί χρήστες του Διαδικτύου
(Internet)
 Φοιτητές Ιατρικής και παραϊατρικό προσωπικό
 Επισκέπτες στη χώρα.. (π.χ. τουρίστες, φοιτητές)
Υπηρεσίες Τηλεϊατρικής

36.  Χαμηλή συντήρηση δικτύου
 Κινητή παρακολούθηση σε αγροτικές περιοχές
 Τα κινητά τηλέφωνα είναι (σχεδόν) πάντα αναμμένα…
 Σχεδόν όλοι έχουν κινητό τηλέφωνο… και τα έξυπνα
τηλέφωνα μπαίνουν για τα καλά στη ζωή μας…
Πλεονεκτήματα κινητής υγείας
36

37. Smartphone/Ambulatory patient monitoring device
integration
Ορισμένες εφαρμογές κινητής υγείας…
37

38. Ηλεκτροκαρδιογράφημα σε φορητή συσκευή
Ορισμένες εφαρμογές κινητής υγείας…
38

39. Αποκωδικοποίηση φαρμάκων…
Ορισμένες εφαρμογές κινητής υγείας…
39

40. 40
Ηλεκτρονική υγεία στη Κύπρο
• Περίληψη
 Γενικό Σχέδιο Υγείας (ΟΑΥ - ΓεΣΥ)
 Υπ. Υγείας – Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας
 Ιδιωτικές Δραστηριότητες
 Τηλεματικές Εφαρμογές: ΠΚ & ΓΝΛ, ΓΝΠ, κ.α.

41. 41
Pharmacies
Clinical
Labs
Hospitals
A&E
Departments
Allied Health
Professionals
Special
Doctors
HIO
Patient/
Beneficiary
Family
Doctor
Copyright
Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας Νόμος 89(Ι)/2001

42. 42 Copyright
 Όραμα του Οργανισμού είναι η υποστήριξη Ηλεκτρονικού
Φακέλου Ασθενή (ΗΦΑ) για όλους τους Κύπριους πολίτες
που να περιέχει πληροφορίες από όλους τους φορείς υγείας.
 Ο ΗΦΑ αποτελεί σημαντικό δείκτη ποιότητας.
 Πολλές χώρες εργάζονται προς την υιοθέτηση του ΗΦΑ.
 Ο ΗΦΑ δύναται να αποτελέσει μία μοναδική ευκαιρία
υποστήριξης του έργου του ΟΑΥ.
Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας

43. 43
 Νέο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας
 Τρέχουσα κατάσταση
 Μελλοντικά σχέδια
 Ιδιωτικές Κλινικές
 Εναρμόνιση - Υιοθέτηση προτύπων για
υλοποίηση Ηλεκτρονικού Φακέλου
Ηλεκτρονικός Φάκελος στην Κύπρο

44. 44
 Τηλεματικές Εφαρμογές: ΠΚ & ΓΝΛ, ΓΝΠ, κ.α.
 ηΜάθηση στην Ιατρική
 ΔΙΤΗΣ
 Ασθενοφώρα (Ambulance/Emergency-112)
 Τηλε-Ορθοπαιδική
 Τηλε-υπερηχογραφική εξέταση
 Τηλεϊατρική
Κυπριακή Ανασκόπηση

45. 45
Τηλεκπαίδευση
 Κοινό:
 Φοιτητές Ιατρικής, Ιατροί Κέντρων Υγείας, Ιατροί,
παραϊατρικό προσωπικό
 Αποτέλεσμα:
 Ορθές και έγκαιρες διαγνώσεις για τους Ιατρούς
 Καλύτερη ποιότητα περίθαλψης για τους Ασθενείς
 Ενημέρωση πολιτών σε θέματα πρόληψης
 Μείωση άσκοπων επισκέψεων και οικονομικά
οφέλη

46. 46
A Distributed Collaborative System
to Support the Home-Care Treatment
of Cancer Patients via Mobile
Devices
Partners and sponsors for
DITIS
http://www.ditis.ucy.ac.cy
www.research.org.cy

47. PASYKAF HOME-CARE
Coverage island wide
Cancer centre (located
in Nicosia)
Hospice (located in Nicosia)
Government Hospitals located in main cities (oncologist once a week)

48. 14/9/2023
48
Internet
TCP/IP
GPRS/
GSM/WAP
Gateway
Patient
Medical
Record
Database
DITIS SYSTEM
agent, nurse A
agent, psychologist D
agents representing virual team members
GPRS/GSM
Radio tower
GPRS/GSM
Radio tower
home care nurse A
treating doctor C
physiotherapist E
agent,
physiotherapist E
psychologist D
agent, treating docto r C
Mobile
Agent
Query the Database
Massaging
Transfer Information
Request Consulting
DB
Virtual team
management

49. 49
ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ
ΠΑΡΟΧΗ ΔΕΥΤΕΡΗΣ
ΓΝΩΜΗΣ ΑΠΟ ΕΙΔΙΚΟ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΚΥΠΡΟΥ
ΜΕ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΑΤΗΚ

50. 14/9/2023
50
Mobile And Robotised Tele-Echography
S A P P H I R E S U C C E S S
6 – 11 June 2008
ΔΙΤΗΣ

51. 51
Έργο Τηλεϊατρικής 1
An INTEgrated broadband
telecommunication pilot teleservices-
platform for improving health care
provision in the Region of MEDiterranean
Εταίροι έργου:
1. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο – Ελλάδα
2. Εθνικό Κέντρο Ερευνών Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» - Ελλάδα
3. Τμήμα Πληροφορικής – Πανεπιστήμιο Κύπρου – Κύπρος
4. Γενικό Νοσοκομείο Πάφου – Κύπρος
5. Πανεπιστήμιο Νάπολης - Ιταλία

52.  Στόχος Συστήματος
 Δημιουργία δικτύου τηλεϊατρικής το οποίο να μπορεί
να χρησιμοποιηθεί για την υποστήριξη επείγουσας
ιατρικής φροντίδας
Διασύνδεση του συστήματος στο δίκτυο που
δημιουργήθηκε μέσα από το έργο Intermed, έτσι που να
μπορέσει να ολοκληρωθεί το έργο και να γίνει πρώτη
προσπάθεια για δημιουργία συστήματος για την
Νοτιοανατολική μεσόγειο
Σύστημα τηλεϊατρικής – έργο
INTERMED
52

53.  Στόχος Συστήματος
Το κυπριακό δίκτυο τηλεϊατρικής θα υποστηρίζει
επείγουσα ιατρική φροντίδα ασθενών με την αποστολή:
Κρίσιμων βιοσημάτων του ασθενούς (3-7απαγωγές
καρδιογραφήματος, αρτηριακή πίεση, οξυμετρία,
θερμοκρασία)
Μετάδοση εικόνων και video του ασθενή (from the
emergency site to the central hospital)
Σύστημα τηλεϊατρικής – έργο
INTERMED
53

54. 54
Ambulance Vehicle
Rural Health Center
Navigating Ship
GSM, Satellite, POTS
Patient’s Home
Base Unit
Intensive Care Unit
Hospital
Information
Network
Base Unit
(Hospital Consultation
center)
Doctor
Επείγουσα Ιατρική Παρακολούθηση ασθενή
Νοσοκομείο
Λογική συστήματος

55. 55
 Σταθμός βάσης (2-απαγωγές,SpO2)
Numeric
data
HR
NIBP
SpO2
Resp
Temp
Inv.Pr.
Monitor status Lead change commands Alarms indication (type, color, sound)
Ecg pause
mode
Real time
transmition
2nd lead ECG
SpO2
When in
pause mode
keeps coming
in this
window
Connection details
Σύστημα τηλεϊατρικής – έργο
INTERMED

56. 56
 Σταθμός βάσης (7-απαγωγές)
Σύστημα τηλεϊατρικής – έργο
INTERMED

57. 57
 Σταθμός τηλεϊατρικής
Σύστημα τηλεϊατρικής – έργο
INTERMED

58. 58
 Προηγούμενα έργα
Ambulance HC 1001 & Emergency-112 HC4027 EU projects
Δίκτυο Τηλεϊατρικής - Ελλάδα
Main Hospitals
(Base units)
Telemedicine Units
Zoni village health
center
Ambulance 3
Ai Stratis island
Health center
Yacht
Ambulance 1
Ambulance 2
Athens Medical
Center
Interbalkan medical
center Thessaloniki

59. 59
 Προηγούμενα έργα
Ambulance HC 1001 & Emergency-112 HC4027 EU projects
Δίκτυο Τηλεϊατρικής - Κύπρος
Main Hospitals
(Base units)
Telemedicine Units
Nicosia
Kato Pyrgos
Nicosia General Hospital
Kato Pyrgos, rural
health center
Ambulance 1
Paphos

60. 60
 Κύπρος – Δίκτυο Τηλεϊατρικής - INTERMED
Νοσοκομεία
(Σταθμοί βάσης)
Σταθμοί
Τηλεϊατρικής
Αγροτικό ιατρείο,
Κάτω Πύργου
Γενικό νοσοκομείο
Πάφου Νοσοκομείο, Πόλη
Χρυσοχούς
Ασθενοφόρο 1

61. 61
Εγκατάσταση Συστήματος – Ιατρικό Κέντρο Κάτω Πύργου
Σύστημα
τηλεϊατρικής
–
έργο
INTERMED

62. 62
Εγκατάσταση Συστήματος – Ιατρικό Κέντρο Κάτω Πύργου
Σύστημα
τηλεϊατρικής
–
έργο
INTERMED

63. 63
Εγκατάσταση Συστήματος – Νοσοκομείο Πόλης Χρυσοχούς
Σύστημα
τηλεϊατρικής
–
έργο
INTERMED

64. 64
 Σενάρια χρήσης
Υποστήριξη αγροτικών ιατρικών κέντρων και
μικρών νοσοκομείων
Υποστήριξη ασθενοφόρων
Έλεγχος συστήματος εν-πλώ (πιθανή υποστήριξη
σε περιπτώσεις μεταφοράς ασθενών)
Σύστημα τηλεϊατρικής – έργο
INTERMED

65. ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ
ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
Διαγνωστικά
Συστήματα

66. Ασθενής
Ιατρός
Ιατρικά και
Φαρμακευτικά
Μέσα
ΣΥΣΤΗΜΑ: Ιατρός-Ασθενής-Μέσα

67. Ιατρική Πρακτική:
•διάγνωση
•Θεραπευτική διαδικασία
•παρακολούθηση
Medical and
Pharmaceutical
Means
Ιατρική Πρακτική
Ασθενής
Ιατρός
Ιατρικά και
Φαρμακευτικά
Μέσα

68. Προτεραιότητα στον Πολίτη
(citizen centered applications)

69. Bio Informatics
Neuro-Informatics
Medical Informatics
Electronic Health Records
Medical Imaging
Clinical Decision Support
Telemedicine
Functional Genomics
Proteomics
Computational Biology
Machine Learning
Knowledge Discovery
Human Computer Interfaces
Προσωπική Ηλεκτρονική Υγεία
eHealth
Personalized eHealth
Knowledge

70. •Βελτίωση ποιότητας ζωής του
πολίτη
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
•Χωρίς τεχνικούς και γεωγραφικούς
Περιορισμούς
Στόχος

71. Υπολογιστική Νοημοσύνη

72. ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ (ΤΝ)
(Artificial Intelligence - AI)
Τι είναι η νοημοσύνη;
 Είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστεί.
 Δεν υπάρχει καθολική συμφωνία για το τι είναι.
 Δεν χρειάζεται ακριβής ορισμός της, όπως δεν
χρειάζεται να ορίσουμε πολλές άλλες έννοιες
για να τις αντιληφθούμε και να τις
χρησιμοποιήσουμε.

73. TI EINAI “ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ”;
Ο Terman* εισηγείται ότι είναι “η ικανότητα για αφαιρετική
σκέψη”.
Οι περισσότεροι όμως ψυχολόγοι συμφωνούν ότι είναι “η
ικανότητα για αποτελεσματική προσαρμογή προς το
περιβάλλον που γίνεται με αλλαγή στον οργανισμό, ή με
αλλαγή ή και δημιουργία νέου περιβάλλοντος”.
Με την όρο αποτελεσματική προσαρμογή εννοείται συνήθως
η αλλαγή που δημιουργεί πλεονέκτημα, όπως παρουσιάζεται
κυρίως μέσα από αντίληψη, μάθηση, μνήμη, λογική, ...
___________________________________________________________________________________________________________
* Terman L. (1916). The uses of intelligence tests. Ιn “The measurement of intelligence”. Boston, Houghton Mifflin.

74. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ
Επομένως, η νοημοσύνη δεν καθορίζεται από ένα μόνο
χαρακτηριστικό, αλλά από σύνολο, που όλα μαζί την
προσδιορίζουν.
Ένας πιο πρακτικός ορισμός θα μπορούσε να είναι:
“Η γενική ικανότητα που εκφράζεται μέσα από τις
διαδικασίες υπολογισμών, συλλογισμών, λογικής,
διακρίβωσης, μάθησης, χρήσης γλώσσας, αντίληψης
του περιβάλλοντος σε διαφορετικούς βαθμούς
λεπτομέρειας, εξοικείωσης σε νέο περιβάλλον,
αυτοδιόρθωσης, και επινόησης”.

75. ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
Οι όροι τεχνητή νοημοσύνη και υπολογιστική νοημοσύνη
χρησιμοποιούνται συνήθως έτσι που να σημαίνουν το ίδιο
πράγμα.
Ο όρος Τεχνητή Νοημοσύνη είναι πιο γενικός υπό την έννοια
ότι υποδηλεί κάθε είδος νοημοσύνης που δεν είναι βιολογική.
Ο όρος Υπολογιστική Νοημοσύνη υποδηλεί κάθε είδος
νοημοσύνης που μπορεί να εκδηλωθεί με
υπολογιστικές διαδικασίες.

76. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, χρησιμοποιώντας μερικές βασικές
έννοιες και βασικές λογικές επεξεργασίες, μέσα από ακριβείς
κανόνες και κατάλληλους συνδυασμούς, γίνεται η σύνθεση
πολύπλοκων εννοιών και έτσι εκδηλώνεται αναδυόμενη νοημοσύνη.
ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ και ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
Σύμφωνα με τους Newell και Simon, η γνώση και η νοημοσύνη
θεωρούνται ότι μπορούν να αναδυθούν με τρόπους και διαδικασίες
που μοιάζουν με αυτές που προτείνονται για την ανάπτυξη της
γλώσσας.
Αυτό το μοντέλο θεωρείται ότι είναι πιο κοντά στη κλασσική
τεχνητή νοημοσύνη.

77. ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
Η κλασσική Τεχνητή Νοημοσύνη
χρησιμοποιούσε συμβολική αναπαράσταση
της γνώσης και τεχνικές ανάλυσης υψηλού
επιπέδου..
Η προσέγγιση αυτή είχε σοβαρούς περιορισμούς
και έφτασε σε ένα σημείο που δεν μπορούσε
να προσφέρει τίποτε καινούργιο. Η έρευνα
στράφηκε σε τεχνικές ανάλυσης χαμηλού
επίπέδου.

78. Η βασική ιδέα ήταν η εξής: αντί να αναπαριστούμε την
γνώση σε ένα υψηλό επίπεδο, αντικαθιστούμε τα
μοντέλα αυτά με αλγορίθμους που στηρίζονται στην
αριθμητική επεξεργασία της πληροφορίας (δηλαδή
υπολογιστικά). Έτσι αντί να έχουμε ένα αναλυτικό
μαθηματικό μοντέλο για την εφαρμογή,
κατασκευάζουμε έναν αλγόριθμο ο οποίος αναλύει και
μαθαίνει από δεδομένα που ήδη υπάρχουν και
περιγράφουν την εφαρμογή.
Αποτέλεσμα: Μείωση αναζήτησης αναλυτικών μοντέλων
και ταυτόχρονη αύξηση αναζήτησης δεδομένων.
ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

79. ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΗΣ
ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ
 Τεχνητά νευρωνικά δίκτυα (Artificial neural networks)
 Γενετικοί αλγόριθμοι (Genetic algorithms)
 Ασαφής λογική (Fuzzy logic)
 Τεχνητή ζωή (Artificial life)

80. Νευρωνικά Δίκτυα
Τα νευρωνικά δίκτυα είναι
αλγόριθμοι οι οποίοι
προσπαθούν να μιμηθούν
τα νευρωνικά δίκτυα του
ανθρώπινου εγκεφάλου.
Κάθε «κύκλος» (νευρώνας)
είναι μια συνάρτηση.
Δέχεται εισόδους και
παράγει μια έξοδο.
Η επεξεργασία στα
νευρωνικά δίκτυα είναι
παράλληλη και
κατανεμημένη.
Υπάρχει μεγάλος βαθμός
διασύνδεσης.
Απλό τεχνητό νευρωνικό δίκτυο
ΕΙΣΟΔΟΣ
ΕΞΟΔΟΣ

81. Νευρωνικά Δίκτυα
Τα νευρωνικά δίκτυα έχουν εντυπωσιακές ιδιότητες:
Μπορούν και εκπαιδεύονται
Μπορεί να εκπαιδευτεί ώστε να μάθει να ελέγχει μια διεργασία.
Μπορούν και γενικεύουν
Μπορεί να εκπαιδευτεί ώστε να μάθει κάποιους κανόνες, και
μπορεί να γενικεύσει (μέσα σε κάποια όρια) τους κανόνες αυτούς,
όπως ακριβώς κάνει ο άνθρωπος.
Έχουν ανοχή στο θόρυβο
Μπορεί να εκπαιδευτεί να αναγνωρίζει κάποια πρότυπα (π.χ.
κάποια εικόνα), έτσι ώστε αν παρουσιαστεί η εικόνα αυτή στην
είσοδο του αλλοιωμένη, θα την αναγνωρίσει.
Μπορούν να προσεγγίσουν οποιαδήποτε συνάρτηση
Ονομάζονται και «παγκόσμιοι προσεγγιστές», γιατί μπορούν να
προσεγγίσουν οποιαδήποτε συνάρτηση.

82. Ασαφής Λογική
Η ασαφής λογική (fuzzy logic) είναι μια επέκταση
της κλασσικής αριστοτέλειας λογικής. Μια
πρόταση μπορεί να είναι αληθής με κάποιο βαθμό
αληθείας, και όχι απλά αληθής ή ψευδής.
Με απλά λόγια, η ασαφής λογική λέει ότι τα
πράγματα συχνά δεν είναι «άσπρο-μαύρο» αλλά
«αποχρώσεις του γκρι».
Η ιδέα αυτή απετέλεσε επανάσταση στη θεωρία της
λογικής, γιατί ξέφυγε από το μοντέλο που
κυριαρχούσε εδώ και 2500 χρόνια, δηλαδή το
μοντέλο του «0-1», «αληθές-ψευδές».

83. Ασαφής Λογική
Παράδειγμα:
Ένας υπολογιστής Α έχει μια τιμή, π.χ. 500€. Ένας υπολογιστής Β από μια
ανταγωνιστική εταιρία κάνει 450€. Η κλασσική λογική θα έλεγε ότι η
πρόταση «Ο Α είναι ακριβότερος από τον Β» είναι αληθής. Η ασαφής
λογική όμως θα έλεγε ότι η παραπάνω πρόταση είναι αληθής μεν, αλλά με
κάποιο βαθμό αληθείας, π.χ. αληθής κατά 20%.
«την ποιότητα»
«το πόσο καλαίσθητο είναι»
«το πόσο πρακτικό είναι»
«την εγγύηση», κ.α.
Η κλασσική λογική δεν μπορεί να κωδικοποιήσει τα παραπάνω
χαρακτηριστικά γιατί δεν υπάρχει σαφής ποσοτικοποίησή τους.
Η ασαφής λογική όμως μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο μιας και χρησιμοποιεί
«λεκτικές μεταβλητές», οι οποίες διαχωρίζονται στο χώρο ορισμού τους.
Κάποιες φορές δεν έχει σημασία λοιπόν η ακριβής τιμή, αλλά ένας ποιοτικός
της χαρακτηρισμός.

84. Ασαφής Λογική
Τα ασαφή συστήματα μπορούν να λειτουργούν σε περιβάλλον
ασάφειας και αβεβαιότητας και δίνουν αποτελέσματα που έχουν
νόημα για τον άνθρωπο. Πλησιάζουν δηλαδή την ανθρώπινη
λογική.
Χαρακτηριστικό πλεονέκτημα της ασαφούς λογικής είναι ότι
μπορεί και λειτουργεί, αλλά και να αναλύει, συστήματα τα οποία
είναι αρκετά πολύπλοκα.
Η ασαφής λογική δίνει μια ικανοποιητική λύση στη λεγόμενη αρχή
του ασυμβίβαστου.
Ένα ασαφές σύστημα στην ουσία μπορεί να δημιουργηθεί κατά
τέτοιον τρόπο ώστε να «αντικατοπτρίζει» τις γνώσεις ενός
ειδικού πάνω στο θέμα που επιχειρεί να αντιμετωπίσει.
Ουσιαστικά η γνώση του ειδικού κωδικοποιείται μέσα στο σύστημα
ασαφούς λογικής.

85. Συστήματα Τεχνητής Ζωής (ΣΤΖ)
Τα ΣΤΖ είναι υπεραπλουστευμένες διαδικασίες
προσομοίωσης της εξέλιξης και της δυναμικής
συμπεριφοράς απλών «ζωντανών» οργανισμών και
συστημάτων που στοχεύουν στην κατανόηση κάποιας
συλλογικής ιδιότητας (οικονομική δραστηριότητα,
κοινωνική οργάνωση, …) και που συνήθως γίνονται σε
τεχνητό περιβάλλον.
Οι προσομοιώσεις μπορούν να είναι υπολογιστικές με
κατάλληλο λογισμικό - συνήθως ψηφιακό, ή σε υλισμικό
(ηλεκτρονικά) ή ρομποτικά, ή νανομηχανικά, ….
Εισαγωγικά

86. Κύρια χαρακτηριστικά των συστημάτων ΤΖ:
Είναι συνθετικά υπό την έννοια ότι εκδηλώνεται συνολική
συμπεριφορά μέσα από απλούς κανόνες συνεργασίας απλών
μονάδων.
Είναι αυτοοργανονώμενα (self-organizing) διότι μπορεί να
αναδυθεί ολική ή μερική δομημένη μορφολογία και
συμπεριφορά.
Είναι αυτοελεγχόμενα (self-regulating) υπό την έννοια ότι δεν
υπάρχει κεντρικός ή επιβλέπων έλεγχος.
Είναι προσαρμοζόμενα (adaptive) μέσα από κατάλληλους
κανόνες μάθησης.
Είναι συνήθως σύνθετα συστήματα (complex systems) και
συχνά παρουσιάζουν προβλήματα πολυπλοκότητας και χάους.
Συστήματα Τεχνητής Ζωής

87. Υπάρχουν πολλά άλλα σχετικά και παρόμοια πεδία μελέτης,
κυρίως στη περιοχή των εξελικτικών συστημάτων και
αλγορίθμων, όπως π.χ.
• Γενετικοί αλγόριθμοι.
• Εξελικτικοί αλγόριθμοι.
• Γενετικός προγραμματισμός (Genetic programming)
• Δυναμική σμηνών (swarm intelligence)
• Εντομοκοινωνίες (ant colony optimization)
• Εξελικτική μουσική (evolutionary music)
• Εξελικτική τέχνη (evolutionary art)
• …
Συστήματα Τεχνητής Ζωής (ΣΤΖ)

88. Σχετική Έρευνα στο Πανεπιστήμιο
Κύπρου
1. Μοντελοποίηση τεχνητών νευρωνικών δικτύων
2. Μοντελοποίηση γνωστικών συστημάτων
3. Υπολογιστικό μοντέλο επιλεκτικής προσοχής
4. Εφαρμογές συστημάτων υπολογιστικής νοημοσύνης

89. Κύρια θέματα έρευνας
Να κατανοήσουμε πώς ο άνθρωπος
αντιλαμβάνεται, σκέπτεται και αποφασίζει.
Να κτίσουμε «μηχανές» που προσομοιάζουν
τον ανθρώπινο τρόπο λειτουργίας και ειδικά
τον τρόπο λήψης απόφασης σε περιβάλλον
αβεβαιότητας και ελλιπούς πληροφόρησης.

90. Μοντελοποίηση απλού νευρωνίου
Βιολογικό νευρώνιο

91. ΜΕΜΒΡΑΝΗ
Membrane
Thickness  5 to 10 nm = 0.000005 to 0.00001 mm
Capacitance  0.944 μF/cm2
Field intensity  12000000 V/m = 120 kV/cm
ΝΕΥΡΙΤΗΣ
Αxon of sending neuron
ΣΥΝΑΨΗ
Synapse
ΝΕΥΡΙΤΗΣ ή ΝΕΥΡΟΑΞΩΝΑΣ
Αxon or nerve fiber
Diameter: 0.5 - 22 μm in vertebrate
500 - 1000 μm in the squid giant axon
ΣΩΜΑ ή ΠΕΡΙΚΑΡΥΟ
Cell body soma
Internal voltage  - 60 to - 80 mV
NODE OF
RANVIER
ΠΕΡΙΒΛΗΜΑ
Μyelin sheath
INITIAL SEGMENT
TRIGGER ZONE
ΠΥΡΗΝΑΣ
Nucleus
DENDRITE OF RECEIVING NEURON
Δενδρίτης
Dendrite of receiving neuron
ΕΚΦΥΤΙΚΟΣ ΚΩΝΟΣ
AXON HILLOCK
Βιολογικό
νευρώνιο

92. The typical neuron of a vertebrate animal can
carry time impulses for a considerable distance.
The neuron depicted here, with its various parts
drawn to scale, is enlarged 250 times. The nerve
impulses originate in the cell body, and are
propagated along the axon, which may have one or
more branches. This axon, which is folded for
diagrammatic purposes, would be a centimeter
long at actual size. Some axons are more than a
meter long. The axon’s terminal branches form
synapses with as many as 1,000 other neurons.
Most synapses join the axon terminals of one
neuron with the dendrites forming a "tree' around
the cell body of another neuron. Thus the
dendrites surrounding the neuron in the diagram
might receive incoming signals from tens,
hundreds, or even thousands of other neurons.
Many axons, such as this one are insulated by a
myelin sheath interrupted at intervals by the
regions known as nodes of Ranvier.
[Caption and figure from C. F. Stevens 1979, "The
neuron,- The Brain”, Scientific American]
NEURON

93. Synapse
Diameter  1 μm = 0.001mm
Gap 20 to 40 nm = 0.00002 to 0.00004 mm
Diameter/Gap ratio  100
Delay in the transmission of the pre-
synaptic potential to a post-synaptic
potential  0.3 to 1.0 ms
Velocity  0.2 cm/minute

94. Synapse

95. Τεχνητό νευρώνιο
Προσομοίωση σε υπολογιστή

96. Τεχνητό Νευρώνιο



p
j
j
kj
k x
w
u
1
)
(
φ 


 k
k u
y

97. Γενικευμένη αναπαράσταση απλού νευρωνίου
SUBSYSTEM OF
FEEDFORWARDS AND
FEEDBACKS
h()
POST-ACCUMULATOR
PROCESSING
(Subsystem of functional
and dynamical
processors) , p2()
PRE-ACCUMULATOR
PROCESSING
(Subsystem of functional
and dynamical
processors)
(including cross-
correlations), p1()
DISTRIBUTOR
MAIN
ACCUMULATOR
SUBSYSTEM CONTROLLING
THE ADAPTATION
OF PARAMETERS
Είσοδος από το περιβάλλον ή
από άλλο νευρώνιο
Έξοδος προς το περιβάλλον ή
σε άλλο νευρώνιο

98. Έρευνα «αφιερωμένη» στον
ανθρώπινο εγκέφαλο…

99. Γιατί να γίνεται έρευνα για τον ανθρώπινο εγκέφαλο;
…Το τέλειο σύστημα..;
Σκεφτείτε τον εγκέφαλο σαν ένα πληροφορικό σύστημα.
• Ελέγχει τη θερμοκρασία του σώματος, την πίεση, την αναπνοή, τη
λειτουργία της καρδίας …
•Ελέγχει τη φυσική κίνηση όταν περπατάμε, μιλάμε, στεκόμαστε ή
καθόμαστε κλπ…
•Μπορεί να δεχτεί τεράστιο όγκο πληροφορίας από τα διάφορα
εξωτερικά ερεθίσματα μέσα από τα διάφορα αισθητήρια όργανα μας.
(π.χ. όραση, ακοή, γεύση κλπ)
•Μας δίνει τη δυνατότητα να σκεφτούμε, να μιλάμε να ονειρευόμαστε…
Γενικώς είναι υπεύθυνος για την πολύπλοκη μας συμπεριφορά…

100. Ο εγκέφαλος σαν ένα πληροφορικό σύστημα
Πώς προσπαθούμε να μελετήσουμε τον εγκέφαλο;
Προσπαθούμε να «αντιγράψουμε» τη
λειτουργία του εγκεφάλου με σκοπό να
την εφαρμόσουμε σε αλγόριθμους και
τεχνικές υπολογιστικής νοημοσύνης.
Δημιουργώντας υπολογιστικά μοντέλα
γνωστικών λειτουργιών με σκοπό να
αυξήσουμε τις γνώσεις μας για τις
συγκεκριμένες λειτουργίες.

101. Εξωτερικά ερεθίσματα
(αισθητήρια όργανα)
Ανταπόκριση (έξοδος του
συστήματος)
Ο εγκέφαλος σαν ένα πληροφορικό σύστημα
Υπολογιστική Νοημοσύνη:
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος σαν ένα μαύρο κουτί – σύστημα εισόδου εξόδου.
•Τεχνητά Νευρωνικά Δίκτυα
•Γενετικοί Αλγόριθμοι
•Ασαφής Λογική
•Τεχνητή ζωή

102. Εσωτερικά ερεθίσματα…
Δημιουργία Γνωστικών Μοντέλων:
Προσπάθεια να καταλάβουμε καλύτερα τις διάφορες « εσωτερικές λειτουργίες»
-Δημιουργία υπολογιστικών μοντέλων διαφόρων σημαντικών λειτουργιών.
• Προσοχής
• Μνήμης
• Γλώσσας
• Μάθησης κλπ
Ο εγκέφαλος σαν ένα πληροφορικό σύστημα
Εξωτερικά ερεθίσματα
(αισθητήρια όργανα)
Ανταπόκριση
(έξοδος του
συστήματος)

103. Γνωστικά μοντέλα – ένα παράδειγμα
Υπολογιστικό μοντέλο επιλεκτικής οπτικής προσοχής
Επιλεκτική προσοχή: Η δυνατότητα ενός ατόμου στο
να εστιάσει την προσοχή του σε ένα συγκεκριμένο
ερέθισμα ενώ παράλληλα «απορρίπτει» ή
«φιλτράρει» όλα τα άλλα που παρεμβάλλονται.

104. Υπολογιστικό μοντέλο επιλεκτικής οπτικής προσοχής
Μέσα από διάφορες προσομοιώσεις, μπορούμε να κερδίσουμε νέα γνώση και
πληροφορία σε σχέση με την οπτική επιλεκτική προσοχή.
•Μπορούμε να αξιολογήσουμε διάφορες θεωρίες καθώς επίσης και να
συνεισφέρουμε στην δημιουργία νέων.
•Μπορούμε να μελετήσουμε την επίδραση που έχει η οπτική προσοχή στην
καθημερινότητα μας ή σε διάφορες κοινωνικές και ιατρικές εφαρμογές καθώς
επίσης και την συνεισφορά σε εφαρμογές υπολογιστικής νοημοσύνης.

105. Κοινωνικές εφαρμογές…

106. Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-Υπερκινητικότητα (ADHD): Ο όρος
αναφέρεται στην μεγάλη διάσπαση προσοχής και στην υπερδραστηριότητα. Τα
υπερκινητικά παιδιά βρίσκονται διαρκώς σε υπερδιέγερση και κίνηση, προκαλούν
μονίμως φασαρία και συνήθως παρουσιάζουν εξελικτικές ανωμαλίες…
Ιατρικές εφαρμογές…

107. Παιδιά με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, δεν μπορούν
να ελέγξουν το εαυτό τους, και η προσοχή τους μπορεί μόνο να
διεγερθεί με εξωτερικά ερεθίσματα.
Υπερκινητικότητα

108. Σχιζοφρένεια
Η σχιζοφρένεια είναι μια σοβαρή ασθένεια του
εγκεφάλου, η οποία επηρεάζει την ομιλία, την σκέψη,
την συμπεριφορά και τον τρόπο αντίληψης των
καταστάσεων από τον ασθενή.
Διάφορες επιστημονικές μελέτες υποστηρίζουν ότι
συνδέεται με διαταραχές στην επιλεκτική
προσοχή…*
*Michie PT, Fox AM, Ward PB, Catts SV, McConaghy N: Event-related potential indices of
selective attention and cortical lateralization in schizophrenia. Psychophysiology 1990;
27:209– 227

109. Εφαρμογές
υπολογιστική ς νοημοσύνης…
Σε λειτουργικά συστήματα που
βασίζονται στην οπτική προσοχή
Σε ρομποτικά
συστήματα.

110. Νευροεπιστήμες
Πληροφορίες όσον αφορά τη
νευροφυσιολογία της προσοχής
Μεθοδολογία που ακολουθούμε στη μελέτη της
οπτικής προσοχής…
Γνωστική Ψυχολογία
Πληροφορίες όσον αφορά τη συμπεριφοριστική
σκοπιά της οπτικής προσοχής
Πληροφορική
Δημιουργία υπολογιστικού μοντέλου

111. Εφαρμογές

112. Εφαρμογές Υπολογιστικής Νοημοσύνης στο ΠΚ
1991-2012
Περιοχές
•Ιατρική
•Μηχανική
•Μετεωρολογία
•Ψυχολογία
•Οικονομία
•Ενέργεια
•Πολιτική

114. Επίλογος
• Ιστορική Πρόκληση
Δημιουργική χρήση της Πληροφορικής
• Ισότιμα Μέλη στην Κοινωνία της Γνώσης
Αποφυγή παθητικής εξάρτηση
• Επιστήμη της Πληροφορικής
Είναι το κλειδί; Γενετική!

115. “Το να κάνεις
προβλέψεις
είναι δύσκολο,
ειδικά για το μέλλον”
Niels Bohr
Ευχαριστώ