AEC: ภาวะคุกคามหรือโอกาสของวิชาชีพ เภสัชกรรม ดร.นิลสุวรรณ ลีลารัศมี แหล่งข้อมุล: http://pharmacycouncil.org/share/file/file_352.pdf กรรมการสภาเภสัชกรรม คณะเภสชัศาสตรสํานกังานคณะกรรมการอาหารและยา สภาเภสัชกรรมอตุสาหกรรมผลติยาโรงพยาบาลและราน ยา

1. AEC: ภาวะคุกคาม หรือโอกาส
ของวิชาชีพเภสัชกรรม
ดร. นิลสุวรรณ ลีลารัศมี
กรรมการ สภาเภสัชกรรม
วันอาทิกงานคณะกรรมการอาหารและยา
คณะเภสัชศาสตร สํานั
ตยที่ 9 ธันวาคม 2555
สภาเภสัชกรรม อุตสาหกรรมผลิตยา โรงพยาบาล และราน
ยา

2. ประเด็นพิจารณา: ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
การเปดเสรีเภสัชกรกับวิชาชีพเภสัชกรรม
เภสัชกรจะทํางานในประเทศไทยหรืออาเซียน ?
1. เปรียบเทียบอัตราเงินเดือนกับคาครองชีพ (เศรษฐกิจและความเปนอยู)
2. จํานวนเภสัชกรตอประชากร ยังขาดแคลน หรือมีเกินความตองการใน
แตละประเทศสมาชิก (นโยบายใหเภสัชกรตางดาวทํางานในประเทศ)
3. คุณสมบัตและขั้นตอนการขออนุญาตประกอบวิชาชีพในประเทศ
ิ
เปาหมาย (สภาเภสัชกรรมเปนผูกาหนด และเงื่อนไขของ MRA 2558)
ํ
4. ความรูความสามารถของเภสัชกรในแตละประเทศสมาชิกอาเซียน
(สถาบันการศึกษาและระยะเวลาเรียน ฝกฝนและความเทาเทียมกัน)

3. การเปดเสรีเภสัชกรกับวิชาชีพเภสัชกรรม
เภสัชกรจะทํางานในประเทศไทยหรืออาเซียน ?
กรณีที่ 1 อัตราเงินเดือนคาจางและความเปนอยูที่ดีกวาอยางมีนัยสําคัญมาก
ที่สุด จะเกิดการเขามาทํางานของเภสัชกรที่มีความสามารถและ
ประสบการณเทียบเทาเภสัชกรไทย และมีแนวโนมของการลักลอบเขา
มาหางานในตําแหนงผูชวยเภสัชกรหรือแฝงในอาชีพเกิดขึ้น

กรณีที่ 2 ขาดแคลนเภสัชกรจนมีปญหาตอระบบสุขภาพและความ
ปลอดภัยของประชาชน หรือเกิดมีเภสัชกรไหลออกมากเกินไป รัฐและ
หนวยงานที่รับผิดชอบอาจจะกําหนดใหมี Quota รับเภสัชกรตางดาว
ในการเขามาทํางานถาวรพรอมเงื่อนไขการไดรับใบอนุญาตประกอบ
วิชาชีพ (Mutual Recognition Arrangement: MRA)

4. Threat from One Stop Distribution,
Delivery & Services
Goods and Delivery
Logistic
Services ขาย
ยาผ
CAD าน
e-Order Int Delivery
CAM ern
.jpg et
ประชาชน
e-Marketplace
Internet ผูบริโภค
(Worldwide) Banking หรือ
Alibaba AOL www.xxx.xx.xx
สมาชิก

5. ลําดับและสถานะการเปดการคาเสรีของไทย
Protectionism Regionalization
2505 - 2531 AFTA 2535
Liberalization FTA 2546
MRA Globalization AC 2553-58
Harmonization of Regulations
for Trade and Facilitation 2563

6. One Vision, One Identity, One Community
ASEAN Community : AC 2558

7. 2510 ASEAN ---> 2535 AFTA ---> 2558 AC
ประชาคมอาเซียน (ASEAN Community: AC)
ประชาคมการเมืองความมันคงอาเซียน
่ ประชาคมสังคม-วัฒนธรรมอาเซียน
ASEAN Political Security ASEAN Socio-Cultural Community:
Community: APSC ASCC
ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
(ASEAN Economic Community: AEC)
AEC Blueprint
ยุทธศาสตรดําเนินการ

8. ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน AEC
วัตถุประสงค
(1) ใหเกิดการหมุนเวียนอยางเสรีของการคาสินคา บริการ การ
ลงทุน เงินทุน การพัฒนาทางเศรษฐกิจ
(2) ใหอาเซียนเปนตลาดเดียวและเปนฐานการผลิต
(3) ใหความชวยเหลือแกประเทศ กัมพูชา ลาว และพมา
(4) สงเสริมความรวมมือนโยบายการเงินและเศรษฐกิจ ตลาด
การเงิน และตลาดเงินทุน การประกันภัยและภาษีอากร การ
พัฒนาโครงสรางพื้นฐานและการคมนาคม ความรวมมือดาน
กฎหมาย การเกษตร พลังงาน การทองเที่ยว การพัฒนา
ทรัพยากรมนุษย โดยยกระดับการศึกษาและการพัฒนาฝมอ ื

9. (TDRI) รูปแบบการคาบริการ ประเทศ A ประเทศ B
Mode 1: Cross-Border Supply from
abroad การใหบริการขามพรมแดน
Test Reports การใชยา PMS etc.
Mode 2: Comsumption aboard
การเดินทางไปบริโภคในตางประเทศ
Medical Tourism SPA etc.
Mode 3: Commercial presence
ตั้งธุรกิจในตางประเทศ หุนสวน 70%
Mode 4: Presence of Natural Person
ใหบุคคลตางดาวเขามาอยูในประเทศ
เพื่อใหบริการ

10. AEC Blueprint
การเปดเสรีการคาบริการ (Trade in Services)
เพิ่มสัดสวนการถือหุนของนักลงทุนสัญชาติอาเซียน

Logistics 70% 2556 254
9
255
1
255
3
255
8
สาขา PIS 49% 51% 70%
สาขาอื่น 30% 49% 51% 70%
PIS: Priority Integration Sectors สาขาเรงรัดเปดการคา
เสรี เชน ICT, Health, Tourism, Airlines ฯลฯ

11. สถิติ จํานวนผูปวยตางชาติและประมาณการรายไดจาก
การทองเที่ยวเชิงสุขภาพ (Thai Medical Hubs ???)
พ.ศ. จํานวนผูปวยตางชาติ ประมาณการรายได
(คน) (ลานบาท)
2546 973,532 110,058
2547 1,103,095 198,054
2548 1,249,984 309,318
2549 1,330,000 12,939
2550 1,373,807 106,640
2551 1,380,000 107,419
2552 1,390,000 108,197
ทีมา: Thailand Medical Tourism Cluster
่

12. 8. HEALTH RELATED AND SOCIAL SERVICES
(other than those listed under 1.A.h-j.)
A. Hospital Services 9311
B. Other Human Health Services 9319 (ไมรวม 93191)
C. Social Services 933
D. Other
Thailand Medical Hub
รานขายยา (6321: Retail sales of pharmaceutical and
medical goods and cosmetics)
อาชีพเภสัชกร (93199: Other human health services)

13. Commitments in Healthcare Services in WTO
Country Market Access National Treatment
Brunei (1) None (1) None
Darussalam (2) None (2) None
(3) None (3) None
Medical and
dental services (4) Unbound except as indicated (4) Unbound except as indicated under
under horizontal measures horizontal measures
Malaysia (1) None (1) None
(2) None (2) None
Medical
(3)Medical speciality (3) None
speciality
services services may be
supplied only by a (4) None other than:
natural person practice only in private hospitals
(4) Unbound except as indicated in of at least 100 beds;
the horizontal section practice only at a specified location
and a change of location requires
approval; and
the setting up of individual or joint
group practices is not permitted

14. Commitments in Healthcare Services in WTO
Country Market Access National Treatment
Malaysia (1) None (1) None
Private (2) None (2) None
hospital
services (3) Economic needs test; (3) Establishment of feeder
• Only through a locally outpatient clinics is not
incorporated joint-venture permitted
corporation with Malaysian
individuals or Malaysian-
controlled corporations or both
and aggregate foreign
shareholding in the joint-
venture corporation shall not
exceed 30 per cent; and
• The joint-venture corporation
shall operate a hospital with a
minimum of 100 beds
(4) Unbound except for the
(4) Unbound except as indicated in categories of natural
the horizontal section persons referred to under
market access

15. Commitments in Healthcare Services in WTO
Country Market Access National Treatment
Singapore (1) Unbound due to lack of technical feasibility (1) None
(2) None (2) None
Medical
(3) None, other than the number of new (3) None
services
foreign doctors registered each year
may be limited depending on the total
supply of doctors
(4) Unbound except as indicated in the (4) Unbound
horizontal section
Dental (1) None (1) None
Services (2) None (2) None
(3) None (3) None
(4) Unbound except as indicated in the (4) Unbound
horizontal section
Veterinary (1) None (1) None
Services (2) None (2) None
(3) None (3) None
(4) Unbound except as indicated in the (4) Unbound
horizontal section

16. กรมพัฒนาธุรกิจการคา (AEC 2558)
ประเภทรานขายปลีกของไทยที่มีรานขาย
ยา
G 52111 : Supermarket
G 52112 : Discount Store
G 52113 : Convenient Store รานสะดวกซื้อ
G 52114 : รานขายของชํา (โชหวย)
G 52190 : หางสรรพสินคา
G 52311 : รานขายปลีกยา (6321 รานยา ASEAN)
G 51395 : รานขายสงยา

17. ขอมูล ม. หอการคา : ประชาชนที่ใชบริการดานสุขภาพ
รานยาชุมชน 2544 2549 2560
เขารานยา (นอยลง) 30% 23% 15%
รานขายยาแผนปจจุบันตอประชากร 1 : 5,602 คน (2554)
เปาหมายของประเทศไทย 1 : 3,000 คน (ญี่ปุน 1 : 1,500 คน)
รวมรานขายยาแผนปจจุบัน 2554 11,603 ราน
ยังเพิ่มไดอีกเกือบ 2 เทา 21,667 ราน
ประชาชนไปซื้อยาและผลิตภัณฑสุขภาพไดที่ไหนบาง

18. ขอมูล: จํานวนรานที่มีกิจกรรมขายยา 2554
กทม. ภูมิภาค รวม
ขายยาแผนปจจุบน 3,923 7,680 11,603
ั
ขายยาบรรจุเสร็จ คน 396 3,442 3,838
ขายยาบรรจุเสร็จ สัตว 73 658 731
ขายยาแผนโบราณ 407 1,615 2,022
รวมรานขายยา 4,799 13,395 18,194
คนไทยมีกําลังซือยา (Buying Power) สูงกวาชาติอาเซียน ใชยานําเขา
้
มากกวายาชื่อสามัญ ใสใจสุขภาพมากขึ้น ทําใหมีจํานวนรานขายยาแผน
ปจจุบนในประเทศขยายตัวในภาพรวมสูงขึ้นทุกปได (ขาดเภสัชกรที่ราน)
ั

19. Pharmacist’s Role (WHO Standard)
The pharmacist is expected to be a
communicator, a quality drug supplier, a trainer
and supervisor, a collaborator, and a health
promoter – all in one person.
Pharmacists are members of a health care
team and their primary role are as legal custodians
of medicines and consumer health educators.

20. Pharmacist Status in Vietnam (WHO 2011)
“Clinical pharmacy” is still a new concept in Vietnam.
It was only added to the pharmacy curriculum two
years ago and is now a sub-department of the
Department of Pharmacology & Clinical Pharmacy.

21. Pharmacist Status in Vietnam (WHO 2011)
• รัฐกําหนดใหมี “Qualified pharmacist” เพื่อขอเปดรานขายยา
• รานยานิยมจาง “Qualified pharmacist” on a part-time basis.
• “Qualified pharmacist” จึงกลายเปน “Signature
pharmacists” ที่ไมไดอยูประจํารานยา แตจะใหมา “sign the bills”

for scheduled medicines made out to customers by shop
attendants (less than an hour every few days).
• Most of them have full-time jobs in a chemical factory,
pharmaceutical company, or even public service positions.

22. ขอมูลจํานวนเภสัชกร AEC (ขาดแคลน Rx ทุกประเทศ)
ประเทศ AEC ประชากร จํานวน ผลิต Rx / ป จํานวน Rx 1Rx : คน
(ลานคน) สถาบัน
ไทย IMF11 64.08 16 1900 29,987 1 : 2137
ฟลิปปนส 12 103.76 28 n.a. 60,293 1 : 2721
สิงคโปร 12 5.35 4 162 1,962 1 : 2727
มาเลเซีย 10 29.18 15 200 ประมาณ 7,298 1 : 3998
เวียดนาม 12 91.52 3 n.a. 16,107 1 : 5682
อินโดนีเซีย 12 242.33 63 4000 40,000 1 : 6058
กัมพูชา IMF11 14.31 1 n.a. 2,000 1 : 7155
บรูไน IMF11 0.41 1 n.a 48 1 : 8516
เมียนมาร 04 54.58 2 n.a. 136 1 : 401324
ลาว IMF 11 6.59 1 n.a n.a. n.a.
รวม 612.11 134 157,831 1 : 3878

23. เการเปนผูประกอบวิชาชีพเภสัชกร AEC 2558 กับ MRA
1. ไทย: 6 year program + clerkship rotations (2000 hr) และ NLE
2. ฟลปปนส: 4 year BS Pharmacy + 960 hrs internship in hospital
ิ
/community / manufacturing pharmacy
3. มาเลเซีย: 4 year B Pharm + Provisional Registered Pharmacist
กอน NLE (1 yr) + 3 year compulsory government service
4. อินโดนีเซีย: 4 year Sarjana Farmasi (BS Pharmacy) + 1 year
Pharmacist education & training และ University Exam approved
by Pharmacist Association

24. Mode 4: Mutual Recognition Arrangement (MRA)
ขอตกลงยอมรับรวมในคุณสมบัติของ 8 สาขาวิชาชีพอาเซียน
1. การบริการวิศวกรรม 2548
2. การพยาบาล 2549
3. การบริการสถาปตยกรรม 2550
4. กรอบขอตกลงยอมรับคุณสมบัตดานการสํารวจ 2550
ิ
5. แพทย 2551
6. ทันตแพทย 2551
7. กรอบขอตกลงยอมรับรวมสาขาบัญชี 2551
8. การทองเที่ยว 2555

25. ปจจัยที่ตองคํานึงถึงกอนการเขารวม MRA
• ผลประโยชนของประเทศ
• ความตองการและความพรอมของประเทศในสาขานั้น
• ความสมัครใจของ Regulator (สภาเภสัชกรรม)
• การตรวจประเมินเพื่อการรับรองภายในประเทศ
(Conformity Assessment Technical Infrastructure)
• กฎ ระเบียบ ขอบังคับ และโครงสรางพื้นฐานของ
ระบบการตรวจประเมินเพื่อการรับรองของคูเจรจา

26. โครงสรางของ MRA
1. นิยาม ประเภทวิชาชีพเภสัชกรรม (พรบ. วิชาชีพเภสัชกรรม พ.ศ.
2537)
2. คุณสมบัตของบุคคลทีจะไดรับอนุญาตใหประกอบวิชาชีพเภสัช
ิ ่
กรรมที่จะนํามาใชเปนขอตกลงอาเซียนและเงื่อนไขที่บุคคลนันที่จะ
้
ไดรับอนุญาตใหประกอบวิชาชีพเภสัชกรรม
3. ชื่อและองคกรที่ทําหนาที่เปนตัวแทนในการจัดตั้งคณะกรรมการรวม
อาเซียน (ASEAN Joint Committee on Pharmaceutical Services)
ในการอนุญาตใหประกอบวิชาชีพเภสัชกรรมในประเทศ (คือ สภา
เภสัชกรรม และพรบ. วิชาชีพเภสัชกรรม พ.ศ. 2537)

27. โครงสรางของ MRA
4. ขั้นตอนของการขึ้นทะเบียนรับอนุญาตใหประกอบวิชาชีพ
เภสัชกรรมขององคกรดังกลาว (สภาเภสัชกรรม)
5. ขอยกเวนเปนกรณีพิเศษ (ถามี) ที่อนุญาตใหประกอบวิชสชีพ
เภสัชกรรมไดเปนการฉุกเฉิน เฉพาะกิจ หรือชั่วคราว

28. แพทย: สาระสําคัญของ MRA
MRA สาขาวิชาชีพแพทย มีหลักการคือ เปดใหแพทยที่มคณสมบัติตามที่
ี ุ
กําหนดสามารถจดทะเบียนหรือขอรับใบอนุญาตประกอบวิชาชีพแพทยในประเทศ
อาเซียนอื่นไดโดยตองปฏิบติตามกฎระเบียบภายในของประเทศนั้นๆ ดวย
ั
แพทยตางชาติทขอรับใบอนุญาตประกอบวิชาชีพในประเทศอื่นตองผานการ
ี่
ประเมินและอยูภายใตการดูแลของหนวยงานกํากับดูแลในประเทศที่รบใหทํางาน
ั
(ของประเทศไทย คือ แพทยสภาและกระทรวงสาธารณสุข) การดําเนินงานในเรื่อง
นี้ของอาเซียนจะอยูภายใตการดูแลของ ASEAN Joint Coordinating Committee
on Medical Practitioners ซึ่งประกอบดวยผูแทนจากหนวยงานกํากับดูแลของ
ประเทศสมาชิก
หลังจากการลงนามในขอตกลงแลว สมาชิกอาเซียนที่ไมพรอมดําเนินการตาม
ขอตกลงจะตองมีหนังสือแจงใหสมาชิกอื่นทราบโดยผานฝายเลขาธิการอาเซียน

29. อนาคตของผูประกอบการและแรงงานไทย

2554 - AEC 2558
สินคา (ยา) ขยายตลาดไปทั่ว ASEAN
ใหแขงขันการใหบริการ + Mode 3 & 4
มี FDI ในประเทศ และผูประกอบการไทยลงทุนใน ASEAN
เปดเสรีแรงงานมีฝมือ มืออาชีพ (อาชีพเภสัชกร)
คน เพิ่มขีดความสามารถในการแขงขัน (ภาษาอังกฤษ)

30. HRD in New Paradigm Shift จาก AEC
1. พนักงานมืออาชีพ (Professional Practitioner) [ICT,
Efficiency and Out-sourcing]
2. เปนหุนสวนทางธุรกิจ (Business Partner) [Responsibility,
Counselor, Leadership and Supporter]
3. รวมวางแผนกลยุทธทางธุรกิจ (Business Strategic Planning)
4. บริหาร HRD ใหสอดคลองกับ Changes อยางทันเหตุการณ
[ภาษาอังกฤษ ภาษาอื่น สังคมวัฒนธรรม และทักษะ]