d

1. Inspiratiegids voor UiTgemeenten
over de zomeractie Schatten van Vlieg 2016
Inspirerende ideeën
Goede voorbeelden
Sterke samenwerkingen

2. 1
Inhoud
Schatten van Vlieg 2016
Wat is de zomeractie
Het thema: Zie jij wat ik zie?
Goede redenen om als UiTgemeente mee te doen
Hoe kan je als UiTgemeente meedoen?
Losse tips
Een schattentocht
Een schattentocht op maat van het jeugdwerk
Extra wedstrijd
Workshops voor families
Samenwerken met… schatlocaties, de academie, het jeugdwerk, plaatselijke
verenigingen, blinden & slechtzienden, handelaars
Praktijkvoorbeeld Lede
Praktijkvoorbeeld Scherpenheuvel-Zichem
Hoe communiceer je over de zomeractie?
Losse tips
Schatkaart
Stempelkaart
Praktijkvoorbeeld Wuustwezel
Vragen en info

3. 2
Schatten van Vlieg 2016
Niet iedereen vertrekt op vakantie in de zomer. Wist je dat bijna de helft (45%) van de Belgen hun
zomerverlof regelmatig thuis doorbrengt?1 Thuis… dat is dus in jouw gemeente. Kinderen hebben
tijdens de zomermaanden keuze uit tal van activiteiten – kampen, speelpleinen, stages,… . Het
aanbod in gezinsverband is daarentegen minder rijk. Veel families zien de zomervakantie nochtans
als de uitgelezen periode om tijd samen door te brengen.
De Zomeractie van Vlieg is er voor gezinnen met kinderen. Dankzij honderden organisaties die ieder
jaar een originele schattenzoektocht opzetten, kunnen gezinnen op ontdekkingstocht in hun
gemeente. De Zomeractie moedigt families aan om erop uit te trekken en het vrijetijdsaanbod in hun
eigen buurt te ontdekken.
Wat is de zomeractie?
In heel Vlaanderen verstoppen honderden culturele organisaties schatkisten. Deze kistjes zitten
verstopt tussen de boeken in een bibliotheek, in de museumshop, in een hoekje van een openbaar
monument,... . Gezinnen die op zoek gaan naar de schat in het museumcafé bezoeken misschien
ineens de tentoonstelling en wie de schat zoekt in een kunstenhuis neemt misschien meteen ook een
seizoensbrochure mee. Families kunnen hun schattenjacht op voorhand plannen en op
UiTmetVlieg.be opzoeken waar er in hun buurt schatkistjes verstopt liggen.
Het thema: Zie jij wat ik zie?
Elke jaar is de actie gebaseerd op een thema. Uit evaluaties van deelnemers bleek dat dit locaties de
kans geeft om hun zoektocht elk jaar in een nieuw jasje te steken of om het concept anders te
bekijken. Sinds 2015 zoemen we elk jaar in op één zintuig. Vorig jaar lieten we ons onderdompelen in
klankprikkels onder de noemer ‘Hoor jij wat ik hoor?’. Dit jaar zijn beeldprikkels aan de beurt.
Elke dag ontvangen we een veelheid aan visuele prikkels en boodschappen. Er zijn 1001 manieren
van kijken en ieder kijkt met een andere bril. Verwonderd kijken, zoals kinderen vaak doen, leidt tot
een open blik. Deze kinderlijke verwondering helpt ons het functioneel en logisch ordenen van
beeldprikkels te doorbreken. Dankzij verwondering worden we bewust van de filters en oogkleppen
die we soms opzetten. Kijken door de ogen van kinderen prikkelt onze fantasie en verruimt onze
horizon. Wat als kinderen onze visuele gidsen zouden zijn? Wat als we van bril konden wisselen? Wat
leren kinderen ons over de wereld?
Je kan kijken met het blote oog of met een kijkinstrument en zelfs in combinatie met een ander zintuig.
Wat met voelend of ruikend een visuele werkelijkheid vormen? We kijken op allerlei manieren naar de
werkelijkheid: soms lerend met een grote dosis nieuwsgierigheid, dan weer oordelend waarbij we
onze smaakvoorkeuren uiten en soms ook vragend of onderzoekend. We kijken soms samen en
delen onze ervaring en gaan op zoek naar betekenis. Kijken naar de wereld en kijken naar kunst zet
aan tot filosofische reflectie. Zie jij wat ik zie?
Het thema ‘Zie jij wat ik zie’?’ zit boordevol interessante insteken voor zoektochten op maat van jouw
gemeente.
1 Onderzoek ILIV, te raadplegen via www.iliv.be.

4. 3
• Met de zomeractie bied je als UiTgemeente aan je
gezinnen iets extra leuks aan, dicht bij hun thuis.
• Dankzij de zomeractie ontdekken ze een andere kant van
hun gemeente: plekken waar ze voordien gewoon voorbij
liepen, organisaties die ze nog niet kenden, locaties waar
ze nog niet eerder kwamen. Of misschien kennen ze het
museum of park in hun buurt wel, maar willen ze gewoon
de schat vinden. Dat is op zich ook al spannend!
• Wie de schat gaat zoeken, is wellicht ook geïnteresseerd in
andere activiteiten. Ideaal dus om ook het andere
familieaanbod in je gemeente onder de aandacht te
brengen.
• Door mee te doen met de zomeractie, krijgt je gemeente
een kindvriendelijk imago. Dat is mooi meegenomen, toch?
• Wie naar aanleiding van de schattenzoektochten
samenwerkt met verschillende actoren in de gemeente
(jeugddienst, bib, museum, vereniging, academie,
(amateur-)kunstenaars…), smeedt banden die ook daarna
nuttig kunnen zijn. Je leert elkaars werking beter kennen en
legt kiemen voor toekomstige initiatieven.
Goede redenen om als UiTgemeente mee te doen

5. 4
Hoe kan je als UiTgemeente meedoen?
Losse tips
Op ontdekking gaan in je eigen gemeente… hoe vaak doen mensen dat eigenlijk? Hoe goed kennen
bewoners hun eigen gemeente? Gebruik de zomeractie om ervoor te zorgen dat inwoners plekjes in
hun eigen buurt ontdekken waar ze misschien nog nooit eerder kwamen.
Zijn er plekken die verscholen blijven voor het oog, maar erg de moeite zijn? Gebouwen die anders
gesloten blijven? Kunstwerken of boeken die het archief nooit verlaten? Je kan deelnemende
gezinnen een blik gunnen achter de schermen van je bibliotheek of festival, of ongekende plekken
exclusief openstellen. Misschien valt er wel iets onverwachts te zien.
Jij kent je gemeente misschien door en door, maar nieuwkomers kunnen een heel ander beeld
hebben. Vraag nieuwkomers naar wat hen in het begin opviel. Wat hadden ze niet verwacht? Dit
schenkt je misschien een frisse blik op je UiTgemeente.
Benoem je minderjarige gemeentebewoners tot kijkexperts. Wat vinden zij de mooiste dingen uit jullie
gemeente? Welke bucketlist met niet te missen bezienswaardigheden stellen zij samen? Laat hen de
objecten en plekken kiezen van een ontdekkingsroute in je gemeente.
Een schattentocht
Je kan als UiTpartner zelf een toffe schattenzoektocht verzinnen en zo op een speelse manier
gezinnen naar verrassende plekken in je gemeenten leiden.
Een schattentocht aanbieden, betekent dat je een schatkist en campagnemateriaal bestelt bij Vlieg en
de zoektocht ineensteekt. Je wordt daarbij ondersteund door het Vliegteam. Het materiaal dat Vlieg ter
beschikking stelt voor in de schatkisten kan je bestellen tot eind maart 2016. Je hebt al een schatkist
met basiscampagnemateriaal voor 50 kinderen voor €25.
Als je een schattenzoektocht opzet, ga dan zeker door de ‘Inspiratiegids voor deelnemende locaties’
(een andere dan deze inspiratiegids voor UiTgemeenten). Je vindt er tips over hoe je de schattentocht
kan koppelen aan het thema, voorbeelden van spannende speurneusvragen, hulp om geschikte
verstoplocaties te kiezen, voorbeelden van opdrachten voor de kinderen, enz.
Vlieg voorziet voor ieder kind KIJKboekjes in de schatkist. De KIJKboekjes zijn een reeks van maskers
waarmee je anders kan kijken. De bijbehorende educatieve opdrachten zetten aan tot actie, denkwerk
en een gesprek. In de ‘Inspiratiegids voor deelnemende schatlocaties’ vind je eveneens een spin off
van de maskers die je als methodiek voor je zoektocht kan gebruiken.
Normaal gezien worden de kinderen naar de verstopte schat geleid door vragen en raadsels op te
lossen, die dan telkens een tip naar de verstopplaats geven. In de inspiratiegids vind je heel wat
inspiratie om een toffe zoektocht op poten te zetten, met tips voor toffe vragen en raadsel. Je kan

6. 5
deze keer misschien een zoektocht opzetten met foto’s. Foto’s uit het verleden, heden én de toekomst
bijvoorbeeld. Hoe ziet je gemeenteplein er over 50 jaar uit volgens de jongste bewoners? Vraag
klassen tijdens het schooljaar om tekeningen in te sturen en gebruik de tekeningen als tip in de
fotozoektocht.
Zoek je nog naar een leuk kijkgadget om cadeau te geven, uit te lenen of om kinderen mee te laten
experimenteren rond kijken? Je kan eventueel Vliegogen van Vlieg bestellen. Deelnemende locaties
kunnen het gewenste aantal Vliegogen invullen in hun inschrijvingsformulier. Dankzij een
groepsaankoop kan Vlieg je deze gadgets tegen een verlaagd tarief aanbieden. Bijbestellen is dus
helaas niet mogelijk. Ook viewmasters, caleidoscopen en verrekijkers zijn leuke instrumenten. Maak
de schattenzoektocht zo actief. Laat families tijdens hun ontdekkingstocht spelen met perspectief,
belichting en kleur. Wedden dat ze nog nooit een foto trokken in vogelperspectief vanop het hoogste
gebouw in de buurt? Hoe ziet een muisje jullie gemeente? Wat doet het zonlicht met de vijver in het
park? Vallen je andere dingen op in een donker museum met een zaklamp? Met een bril met
kleurglazen ziet de schouwburg er plots anders uit, niet?
-> Download Vliegs ‘Inspiratiegids voor schatlocaties’ voor nog veel meer
inspiratie (online eind januari)
-> Schrijf je in als schatlocatie en bestel materiaal voor in de schatkist
Een stapje verder
De basis van een zoektocht is eenvoudig, goedkoop en niet al te tijdsintensief. Maar ga gerust een
stapje verder en organiseer…
…een extra wedstrijd
Je kan een extra wedstrijd voorzien voor alle schatjagers. Of een wedstrijd voor de
‘superschattenjagers’: kinderen die op alle plaatsen in je UiTgemeente op schattenjacht zijn gegaan.
Enkele suggesties:
- Verstop Vliegjes in je gemeente, bv. aan een boom in het park of aan een verkeersbord. Je vindt
hiervoor stickers en ballonnen in de winkel van Vlieg, maar je kan ook zelf vliegjes in elkaar knutselen.
Kinderen die ze vinden, beloon je om hun arendsoog. In ruil voor een gevonden Vliegje, krijgen ze
bijvoorbeeld een Vliegoog.
- Zet een ‘ik zie, ik zie wat jij niet ziet’-spel op. Voorzie een plek vol beelden (bv. een reuzegrote
tekening gemaakt door kinderen van de academie) en laat gezinnen dit eeuwenoud spelletje spelen,
waarbij je moet raden wat de ander beschrijft.
- Maak het nóg spannender met een grootschalig verstoppertjesspel in een onverwachte ruimte. Stel
één dag het gemeentehuis open of vraag het museum om zondagnamiddag de verstoppers te
ontvangen. Het kind dat als laatste overschiet, mag misschien wel eens figureren bij het
amateurtoneel of krijgt de titel ‘verstopheld van het jaar’, mét artikel in het gemeenteblad.
- Daag gezinnen uit om een filmpje te maken van hun favoriete plekje in de buurt. Deel dit op de
gemeentewebsite zodat een lokale tripadvisor ontstaat.
- Voor wedstrijdprijzen kan je een partnerschap aangaan met het cafetaria aan de bib of het museum,
zodat gezinnen er een gratis ijsje/drankje kunnen nuttigen of gratis binnen mogen.
- Een grote prijs voor dé beste schattenjager van het dorp kan je eventueel uitreiken op een heuse
‘Familiedag’, waarvoor je natuurlijk promotie voert bij alle schattenjagers.

7. 6
…workshops voor families
Organiseer workshops upcycling zodat oude materialen een nieuwe functie krijgen. De
Kringloopwinkel of het containerpark is hier je ideale ‘partner in crime’. Kan de Kringwinkel een aantal
brillen schenken waarmee kinderen een grappig kijkinstrument maken? Je krijgt meteen een ander
idee over afgedankte spullen. Stimuleer kinderen om na te denken over wat mooi, bruikbaar of uniek
is. Zie jij wat ik zie? Ziet Sinem een massagetoestel in de afgedankte mixer? Kan Arthur de
schilderijen van de Kringloopwinkel nieuw leven inblazen? Ga samen met de kinderen na welke
spullen hun verbeelding prikkelen. Kunnen de kinderen een beeld uit hun hoofd ook tot werkelijkheid
maken?
Er zijn veel workshops mogelijk waarin beeldprikkels centraal staan. Na een workshopreeks kan een
kinderjury de strafste werken selecteren voor een expositie. De kleine kunstenaars krijgen
bijvoorbeeld een jaar lang gratis toegang tot het museum.
Op zoek naar workshops op maat? Op Cultuurkuur.be staat een lijst van cultuureducatieve
bemiddelaars die helemaal mee zijn met de zomeractie van Vlieg. Misschien willen zij wel een
workshop voor je uitdenken? Het is aan jou om contact op te nemen, prijsafspraken te maken en je
verwachtingen uit te spreken.

8. 7
 De inbreng van verschillende betrokkenen maakt
de actie rijker. Samen kom je op meer ideeën en is
er meer mogelijk dan alleen.
 Je deelt de kosten, het werk, de promotie.
 Je kan rekenen op meer bezoekers: elke partner
bereikt zijn publiek.
Samenwerken…
Voor we je aan potentiële samenwerkingpartners voorstellen, alvast drie goede redenen om binnen je
gemeente samen te werken:
Je kan samenwerken rond promotie, realisatie of je kan doorverwijzen. In je gemeente zijn er bekende
gezichten met wie je al vaker samenwerkte, maar er zijn zeker ook diensten of verenigingen binnen of
buiten het gemeentebestuur met wie je nog niet eerder samenwerkte. Het schema hieronder helpt je
om potentiële partners in kaart te brengen. Noteer zowel gekende als ongekende spelers, zowel
externe verenigingen, organisaties of bedrijven als interne diensten.
…met de schatlocaties
Als UiTgemeente kan je zelf een schattentocht uitstippelen, zie pagina 5 maar je kan ook de rode
draad zijn doorheen bestaande zoektochten op verschillende locaties. Als UiTgemeente ben je de lijm
tussen alle initiatieven rond de zomeractie van Vlieg. Je bedenkt samen een verhaal waarin alle
speurtochten samenvallen. Of je helpt elkaar aan ideeën, bij de uitvoering of de promotie van acties.
Denk aan een samenwerking tussen de bib, het cc en het museum. Verwondering is de motor om op
schattentocht te gaan. Kunnen jullie samen verwondering oproepen bij gezinnen, zodat ze staan te
popelen om te ontdekken wat jullie in petto hebben?
Organiseer bijvoorbeeld een gezamenlijke brainstorm om elkaar nieuwe ideeën te geven of elkaar te
helpen. Misschien heeft de jeugddienst een technisch medewerker die kan helpen borden te maken
met kijkgaatjes. Of misschien kent de bibliothecaris dé geniale verstopplek voor de schatkist.
Wil de dienst erfgoed een standbeeld in bruikleen geven aan het jeugdhuis? Of zijn winkeliers bereid
om etalagepoppen te ruilen met boeken van de bib? Leen elkaar iets uit, zodat voorbijgangers twee
keer kijken omdat ze ergens een object zien dat ze daar niet verwachten. Wat dacht je ervan om
tekeningen van de tekenacademie als cd-hoezen te gebruiken in de bib? Of schakel een standbeeld in

9. 8
als collega van de baliemedewerker. Of misschien heeft de erfgoedcel portretfoto’s uit de oude doos
en kunnen deze opduiken op bijzondere plaatsen in je gemeente? Bedenk jij een visuele
verrassingsactie die nog meer in het oog springt? Maak van deze visuele verrassingen een onderdeel
van je schattentochten.
…met de academie voor beeldende kunsten (DKO)
In de academie om de hoek verdiepen kinderen, jongeren en volwassenen zich ieder jaar vol
overgave in cursussen tekenen, schilderen, grafiek, media, e.a. De docenten en leerlingen bruisen
wellicht van ideeën en visueel prikkelend materiaal hebben zij in overvloed. De academies zijn
gesloten in de zomermaanden, maar laat dat je vooral niet tegenhouden. Ook tijdens het
academiejaar kan je met hen rond de zomeractie werken. Ga het gesprek aan en zet in mei en juni
samen een ludieke communicatieactie op touw, waardoor het nieuws van je zoektocht zich als een
lopend vuurtje zal verspreiden.
Of beter nog: engageer docenten en leerlingen om actief mee te werken. Stel hen voor om doorheen
het jaar aan de slag te gaan met opdrachten rond het thema ‘Zie jij wat ik zie?’. Laat de blik van
kinderen los op kunst en cultuur uit je gemeente. Ziet Louis wat Imade ziet? Je kan de kunstwerken
van de leerlingen tentoonstellen op schatlocaties. Wedden dat kinderen apetrots zijn en hun ouders
meesleuren naar hun kunstwerk?
In de academie krioelt het van de kleine curatoren en minderjarige gidsen. Benoem hen tot ‘gids ad
interim’. Samen met de docenten stoom je hen doorheen het academiejaar klaar voor de baan. In juli
en augustus kunnen ze hun blik op kunst en cultuur delen met de families en kinderen die op
schattenjacht gaan. Ben jij ook benieuwd wat hun interpretatie is van jouw monument? Wil jij weten
wat hen opvalt in dat historisch schilderij? Zij vertellen het jou én de andere gemeentebewoners
waarschijnlijk graag zelf tijdens een exclusieve rondleiding voor en vooral door kinderen.
…met het jeugdwerk
Stadspiraten is een inclusief zijtraject bij de Schatten van Vlieg. Het bestaat uit een Stadspiratenspel
(zoektocht in de eigen wijk) aangevuld met een bezoek aan een cultuurhuis. Het is een speelse
manier om kinderen tussen 6 en 12 jaar in contact te brengen met cultuur en de kunsten in hun buurt.
Dit project brengt de culturele en de jeugdsector bij elkaar. Opzet is om kinderen die tijdens de
vakantie niet zo gauw aan cultuur doen in familieverband, toch een cultuurverrijkende ervaring aan te
bieden in een niet-schoolse context.
In 2016 nodigen we de cultuurhuizen en jeugdwerkingen uit om de handen in elkaar te slaan en een
samenwerking uit de grond te stampen. Vlieg ondersteunt hierbij met een inspiratiedag op 18 maart
2016, een DIY-handleiding en een kaartenset.
Meer info over de Stadspiraten vind je hier.
…met erfgoedverenigingen
Erfgoedverenigingen beschikken over een schat aan beeldmateriaal. Van foto’s of postkaarten uit een
vervlogen tijdperk tot filmmateriaal waarvan je geen idee had dat het bestaat. Het straatbeeld is vast
enorm veranderd. Ontwerp een fotozoektocht met foto’s van vroeger en nu. Samen met hun
(groot)ouders vinden kinderen misschien de plek waar vijftig jaar geleden die ene foto getrokken werd.
Hun (groot)ouders kunnen vertellen wat dat rare gebruiksvoorwerp is uit het archief dat kinderen nog
nooit eerder zagen. Wat denken kinderen dat het is? Vraag hen naar de gebruikswijze die zij erbij
bedenken. Zouden ze het voorwerp vandaag nog kunnen gebruiken, eventueel voor iets heel anders?
Ook kinderen kunnen beslissen wat zíj willen bewaren voor later. Want weten hun
achterachterkleinkinderen straks nog wat een slijper is? Met een camera in de hand leggen zij vast
wat over honderd jaar misschien niet meer gebruikt wordt. Een actief documentatieparcours dat
naadloos aansluit bij een schattentocht in het historisch museum of in het lokaal van de
erfgoedvereniging.

10. 9
…met het verenigingsleven
Een aantal verenigingen uit je buurt werken ook rond kijken en beelden. Denk maar aan de
fotografieclub, een decorbouwer of kostuummaker bij het amateurtoneel, enz.
De zomer van Vlieg is het ideale moment om het talent van deze buurtbewoners in de kijker te zetten.
Misschien wil de fotograaf wel een workshop geven voor jongeren op het speelplein of is de
decorbouwer bereid om een handje toe te steken bij een kijkinstallatie op het marktplein. Ongetwijfeld
hebben de lokale verenigingen zelf ideeën over wat hun bijdrage kan zijn.
Misschien is het jouw droom dat bewoners ongeacht hun etnisch-religieuze achtergrond blikken met
elkaar uitwisselen? Nodig via multiculturele verenigingen mensen met verschillende culturele
achtergronden uit om deel te nemen. Misschien kan je op bepaalde ‘tandemmomenten’ bewoners met
diverse achtergronden aan elkaar koppelen en hen vragen voorschotelen die aanzetten tot een
gesprek. Samen op de fiets op verkenningstocht, of de ene geblinddoekt en de andere als visuele gids
in het museum of…
…met blinden en slechtzienden
Ga op zoek naar het aanspreekpunt of vereniging voor blinden of slechtzienden in je streek, of
contacteer Blindenzorg Licht en Liefde. Zij kunnen je tips geven over de toegankelijkheid voor deze
doelgroep van je initiatief. Uiteraard zal niet ieder aspect of elke opdracht mogelijk zijn voor blinden of
slechtzienden, maar met een dosis creativiteit is veel mogelijk. Bovendien kunnen ook deze kinderen
zo eens deelnemen aan de schatten van Vlieg.
Niet zeker of je ideeën echt inclusief zijn? Neem de proef op de som en nodig blinde of slechtziende
kinderen uit als inspectiecomité.
Via verenigingen kan je contact leggen met kinderen met een visuele beperking. Wat dacht je van
slechtziende kinderen als zintuiglijke gidsen? Leiden zij binnenkort groepen rond langs culturele
plekken met vragen als ‘hoe ruikt de bib?’ of ‘hoe voelt het standbeeld’? Of laat het ene kind objecten
op de schattentocht voelen en ze omschrijven aan een ander kind. Laat ze vervolgens de omschrijving
omzetten in een tekening. Kan papa een geur ook natekenen? Gebruik je voor vieze geurtjes altijd
bruin? Welke kleur heeft de geur van je lievelingseten?
…met handelaars
Veel winkeliers richten hun etalage doordacht in en weten de blik van de voorbijganger als geen ander
te vangen. Een gedroomd bondgenootschap dus. Zetten jullie straks hun commerciële blikvangers in
jullie museum en andersom? Boeken naast een paspop en blikken fruit voor een schilderij? Of mag
Vlieg tijdelijk winkeletalages kapen met promomateriaal voor de gezinsdag in jullie gemeente? Staan
kunstwerken van kinderen binnenkort te pronken in de vitrine? Liggen er aanwijzingen in de etalages
van de fotograaf en de optieker over de vindplaats van de schat? Deze samenwerking levert je een
zichtbaarheidsbonus op én een nieuwe bondgenoot tijdens de zomer. Nodig de zelfstandigen van je
gemeente uit op een brainstorm en laat de ideeën maar vloeien.

11. 10
Praktijkvoorbeelden
We verzamelden twee praktijkvoorbeelden met telkens een andere aanpak. Lede doet al jaren mee,
maar in 2015 had de zomeractie plots opvallend meer slagkracht én een groter bereik. Dat kwam niet
zomaar uit de lucht gevallen. Wat was er anders dit jaar waardoor de actie zoveel meer succes had?
Je leest het hieronder. Het praktijkvoorbeeld van Scherpenheuvel-Zichem toont dat overleg over een
globale vrijetijdscommunicatie en de afstemming met de verschillende schatlocaties leidt tot een
optimaal bereik van het familiepubliek.
Lede
Context
Vlieg is in de bib uitgegroeid tot een vaste waarde bij de leners in de zomervakantie. Oorspronkelijk
was Vlieg uitsluitend een initiatief van de bib. Stilaan raakten de Vliegactiviteiten ook bekend bij de
niet-bibliotheekbezoekers, maar in beperkte mate. Om het project meer bekendheid te geven zochten
de bibliotheekmedewerkers partners in hun gemeente. Dit bleek een succesformule.
Doel
Het doel was om bewoners uit deelgemeenten te laten proeven van cultuur op een speelse en
sportieve manier. Daarnaast wilden de partners de bekendheid van de academie, bibliotheek en de
jeugddienst promoten.
Doelgroep
Het project richtte zich op een heel breed publiek: jonge gezinnen met kleine kinderen, grootouders
die een uitje willen met de kleinkinderen, kortom iedereen van 12 tot 102 kon de fietstocht doen.
Partners
Bibliotheek Lede, Academie Muziek en Woord, Jeugddienst, Technische Dienst,
Gezinsbond Lede, Academie Beeldende Kunst Aalst, Kringloopwinkel
Budget
De kosten werden verdeeld onder de bib, de jeugddienst en de academie. Een detail van de uitgaven
vind je op UiTnetwerk.be.
Tijdsinvestering
De allereerste contacten met de partners vonden al plaats in september 2014. Het is een project waar
je over verschillende maanden heen tussendoor aan werkt.
Werkwijze
Er was een stuurgroep en een werkgroep. De stuurgroep bestond uit het hoofd van de Academie, de
bibliothecaris en het hoofd van de Jeugddienst. De stuurgroep beheerde het budget, hield algemeen
toezicht op het project en verzorgde contacten met het College van Burgemeester en Schepenen.
De werkgroep bestond uit drie bibliotheekmedewerkers, één medewerker van de jeugddienst en de
directeur van de Academie. De werkgroep stond in voor de praktische uitwerking, de contacten met
externe medewerkers en volgde afspraken met de Technische Dienst.
De taken werden verdeeld onder de leden van de werkgroep. Om het overzicht op alle taken te
behouden maakten de betrokkenen een Trello aan waar iedereen aan kon. Voor de promotie werd
een aparte Trello aangemaakt. (Trello is een gratis software tool die op een handige visuele manier
het proces van een project weergeeft, zie www.trello.com)
De werkgroep kwam vijfmaal bij elkaar voor overleg. De Gezinsbond woonde twee vergaderingen bij.
Met de Technische Dienst vond eenmaal een vergadering plaats. De bibliotheek was de algemene
coördinator van het project. Ze volgde de vorderingen op en stuurde bij waar nodig.

12. 11
Tools van Vlieg
We maakten gebruik van de klankdoosjes van CultuurNet als geschenk voor de deelnemers en vulden
deze aan met een kazoo.
Resultaat
Het project slaagde erin om Vlieg op de kaart te zetten in Lede.
Succesfactoren
Om te beginnen, enthousiasme en doorzettingsvermogen. Daarnaast benoemt de bib volgende
succesingrediënten: oog voor detail, probleemoplossend werken, een goed uitgedachte
promotiecampagne en een goede kop koffie doet ook wel wonderen.
Opvolging
Dit project vraagt zeker opvolging. Denk maar aan het bijhouden van gegevens van deelnemers voor
prijsuitreiking, controle op de staat het parcours, het aanvullen van het drukwerk, bijkomende
promotiecampagne op sociale media, enz.
Evaluatie
De projectpartners willen dit project zeker verder zetten in de huidige formule. Het betrekken van
externe partners is zeker een meerwaarde en zelfs een must, vindt de bibliotheek van Lede. Het
zorgde voor een grotere slagkracht en een groter bereik. Ze geven aan dat goede communicatie nodig
is als je met zoveel partners samenwerkt. Alleen als iedereen op dezelfde golflengte zit, verloopt het
werk vlot. De betrokkenen vertellen dat een goede voorbereiding zeker noodzakelijk is en dat daar
het meeste tijd en energie in kruipt.
Bereik & effecten
Lede kon het bereik van de actie meten omdat de deelnemers een ingevuld Vliegboekje moesten
binnenbrengen om deel te nemen aan de wedstrijd. Deelnemers vulden in met hoeveel kinderen en
volwassenen ze de fietstocht hadden afgelegd, hun leeftijd en hun contactgegevens. Ze konden
ook hun mening en suggesties geven in het boekje.
Extra informatie & links
De budgetplanning, vliegboekje, foto- en promotiemateriaal zijn allemaal verkrijgbaar op aanvraag.
Je kan hiervoor contact opnemen met bibliotheekmedewerker Hilde Melckenbeeck via
hilde.melckenbeeck@lede.be. Je vindt het praktijkvoorbeeld ook online op UiTnetwerk.be

13. 12
Praktijkvoorbeeld Scherpenheuvel-Zichem
Context
Ook de gemeente Scherpenheuvel-Zichem doet al vele jaren mee aan de schattenzoektochten en
maakte in 2015 echt werk van een globale samenwerking tussen de bib, de dienst cultuur, de dienst
communicatie, het Ernest Claesmuseum en de dienst Toerisme. Van al deze diensten werden de
sterke punten ingezet:
 de Bibliotheek/Dienst Cultuur kon de samenwerking trekken, want de nodige ervaring was
aanwezig; Zij bogen zich vooral over de inhoudelijke invulling van de schattenjachten.
 het Ernest Claesmuseum kreeg weinig bezoekers over de vloer tijdens de zomermaanden,
dus een kinderactiviteit was een opportuniteit; Het Ernest Claesmuseum bleek een ideale
verstoplocatie voor een schat te zijn.
 de Dienst Communicatie stelde haar knowhow ter beschikking om de promotie van de
schattenjacht in goede banen te leiden. De dienst bracht alles samen in een mooie
promocampagne die de schattenjagers moest lokken.
 De Dienst Toerisme was 7 dagen op 7 open en kon dus de hele zomer lang als centraal
info/startpunt dienen voor de schattenjacht. De Dienst Toerisme had ook al de nodige ervaring
op het vlak van fietstochten: het aanduiden van gevaarlijke punten, maar ook de kleine en wat
weggestoken weggetjes en bezienswaardigheden in de omgeving bv.
Doel
 Een samenwerking opzetten waar alle betrokken partijen voordeel bij haalden.
 Kennis samenbrengen om een schattenjacht op poten te zetten die verschillende doelgroepen
aansprak.
 Elkaar versterken bij de het communiceren en praktisch uitwerken van de schattenjacht.
 Bijkomend pluspunt was de collega’s van de andere gemeentediensten beter te leren kennen,
net als hun eigen aanbod voor families.
Doelgroep
Het project richtte zich op een heel breed publiek. Zowel de eigen inwoners als de toeristen tijdens de
zomervakantie stimuleren om de gemeente te verkennen samen met de kinderen. Door drie soorten
schattenjachten uit te werken konden er verschillende doelgroepen worden aangesproken:
 de Dienst Toerisme had reeds een fietstocht doorheen de deelgemeenten uitgewerkt die nu
kon ‘vervliegt’ worden en zo bewoners en toeristen kon bekoren.
 een schattenjacht in het centrum van Scherpenheuvel was ideaal om toeristen te verleiden.
 een zoektocht in de cultuurhuizen van verschillende deelgemeenten was dan ideaal voor de
bewoners van Scherpenheuvel en omgeving.
Budget
campagnemateriaal: 135 euro
drukwerk zoals stempelkaart/flyer en vliegstickers: 100 euro
10 doeboeken als cadeau: 125 euro
extra cadeautjes: 150 euro
Totaal: 500 euro
Tijdsinvestering
2 vergadermomenten volstonden om eerst af te toetsen wie wat kon doen en vervolgens de nodige
afspraken te maken voor de praktische uitwerking.
opmaak 3 zoektochten: 4 dagen
alles klaarzetten: 1 dag
overleg andere diensten: 1/2 dag
Werkwijze
Er is eerst nagedacht welke culturele instellingen de gemeente heeft, waar ze zijn gelegen en welke
openingsmomenten er zijn tijdens de zomermaanden. De drie deelgemeenten werden dan met elkaar
verbonden via een fietszoektocht. Er waren verder 3 aparte zoektochten in Scherpenheuvel centrum,
in Huize Ernest en in de bibliotheek. Om schattenjagers aan te zetten om de verschillende
zoektochten te doen, werd een wedstrijd opgezet. Deelnemers kregen een spaarkaart. Wie drie
stickers verzamelde, kon een mooie prijs winnen.

14. 13
Tools van Vlieg
De initiatiefnemers maakten gebruik van het campagnemateriaal van de Schatten van Vlieg (schatkist,
klakdoosjes, campagnemateriaal) en vulden ook aan met extra cadeautjes.
Resultaat
Een gevarieerd publiek van jonge gezinnen ontdekte de culturele eigenschappen van de gemeente op
een speelse manier.
Succesfactoren
Een goede coördinator is essentieel omdat je met verschillende diensten samenwerkt, net als
regelmatige controle van de tochten en het verstopte materiaal. Daarnaast werkt de combinatie goed
van promotie naar de eigen inwoners en de nationale promotie.
Opvolging
De schatkist was verstopt op een openbare plaats en dit vraagt geregeld controle.
Evaluatie
Het project werd zeker positief geëvalueerd. Het vraagt een goede voorbereiding, maar je hebt er
plezier van heel de zomer lang.
Bereik & effecten
De effecten konden nauwkeurig worden gemeten, naargelang het aantal zoektochten dat werd
verdeeld. Er werden 89 zoektochten verdeeld in de bibliotheek, 56 fietszoektochten, 69 zoektochten in
Scherpenheuvel en 76 zoektochten in Huize Ernest Claes. Het bezoekersaantal in Huize Ernest Claes
is gestegen. Er zijn 25 stickerkaarten ingediend met 3 stickers en 23 stickerkaarten met 4 stickers (in
totaal 48 stickerkaarten). 11 van de 48 kinderen die een stickerkaart hebben ingediend waren niet van
Scherpenheuvel-Zichem, dus het doel om ook toeristen te bereiken werd eveneens bereikt. Over heel
de lijn waren de partners positief over Schatten van Vlieg 2015:
 Er waren meer deelnemers dan andere jaren. het Ernest Claesmuseum was bijvoorbeeld heel
tevreden over de opkomst.
 De zoektocht in het centrum van Scherpenheuvel-Zichem is tot een permanent aanbod
uitgegroeid en loopt nu nog steeds. De Dienst Toerisme heeft reeds te kennen gegeven dat
ze volgend jaar opnieuw willen meedoen.
 De schattenjachten zijn ook anderen mensen in de gemeente niet ontgaan: nu komen er al
aanvragen binnen om volgende zomer in aanmerking te komen als verstop-locatie.
Mooi meegenomen voor 2016:
 Via de spaarkaart werden e-mailadressen verzameld van schattenjagers. Zij kunnen alvast
warm gemaakt worden voor de editie van 2016.
Kleine minpuntjes die om verbetering vragen:
 Door het steeds wisselen van de baliemedewerkers bij de Dienst Toerisme stroomde de
informatie over de schattenjachten niet altijd even goed door naar de schattenjagers.
 Het exacte aantal bezoekers lag in realiteit nog hoger dan gemeten. Nu werden enkel de
schattenjagers die een spaarkaart indienden, dus drie keer op schattenjacht gingen, geteld.
Extra informatie & links
Presentatie ‘Gericht communiceren naar families – Scherpenheuvel-Zichem’, UiTforum, 20-10-2015
U vindt dit praktijkvoorbeeld ook online op UiTnetwerk.be.
Meer praktijkvoorbeelden vind je op deze pagina op Uitnetwerk.be.

15. 14
Hoe communiceer je over de zomeractie?
Losse tips
Maak de actie zichtbaar voor je inwoners, in je eigen communicatiekanalen, via de lokale pers en
natuurlijk rechtstreeks naar de gezinnen toe.
Neem de zomer van Vlieg op in een waaier aan communicatiekanalen, zeker de publicaties waarin je
informeert over het vakantieaanbod. Denk daarbij aan verspreiding online, in print of op doelgerichte
locaties.
Online: de digitale nieuwsbrief, de gemeentelijke website
Print: het gemeentelijk magazine of infoblad, een brochure met een overzicht van de zomerkampen
of zomeractiviteiten
Locaties: de plekken waar een schat verstopt is, op scholen, de jeugdwerkingen en vakantiepleinen,
bij andere partners (winkeliers, amateurkunstenaars, enz.), verstuur een postkaart naar families of
bedeel huis aan huis, hang affiches of leg flyers in folderrekken aan de toeristische balie, enz. Plekken
waar families geregeld passeren zijn jouw actieterrein.
Besteed uitgebreid aandacht aan de zomeractie in je UiTmagazine (de editie vlak voor de zomer). Wie
weet kan Vlieg het hele nummer zelfs ‘kapen’?
- Pas de zomereditie lay-outmatig aan, helemaal in Vliegstijl!
- Zet de deelnemende locaties in de kijker
- Besteed ook aandacht aan je gemeentelijke speelpleinwerking, vakantiekampen,…
- Publiceer een spelletjespagina voor de kinderen, met een Vlieg-kruiswoordraadsel, doolhof…
Verspreid een persbericht. Je kan een algemeen persbericht van Vlieg vanaf april downloaden en
aanpassen. Stuur het door naar de lokale pers en alle betrokkenen bij de zomeractie, eventueel
aangevuld met een zelfgenomen foto van schatzoekende kinderen. Of nodig de pers uit om samen
met een groepje kinderen de schattentocht te volgen. Dat wordt meteen een leuke reportage.
Pak het extra origineel aan door je persbericht, schatkaart of het artikel in je UiTmagazine een visuele
look mee te geven: in de vorm van een puzzel, trompe l’oeil, zoekplaat of als een klassiek schilderij of
schets. Als kers op de taart voeg je een vraag toe die de kijker doet nadenken over wat hij ziet. ‘Zie jij
wat ik zie?’
Zo springt je communicatie nog meer in het oog en dat helemaal passend in het jaarthema.
Gebruik het campagnemateriaal van Vlieg. De afbeeldingen, campagnebeelden en het tekstmateriaal
kan je vanaf april downloaden.
Besteed extra aandacht aan je communicatie naar kinderen of ouders met een visuele beperking. Via
intermediaire organisaties kunnen je daarbij helpen. Ook Blindenzorg Licht en Liefde reikt je
hulpmiddelen aan. Via AnySufer kan je de toegankelijkheid van je website en digitale documenten
doorlichten. Je vindt er zeer concrete suggesties en instellingsaanpassingen in word, pdf,
nieuwsbrieven, enz. Er bestaat ook een handige tool om tekstjes in braille om te zetten zonder reliëf.
Op deze pagina kan je je tekst zonder leestekens of hoofdletters ingeven (text to convert). Je kiest
best voor optie ‘standard’ en de tekst verschijnt in braille. In samenwerking met Faro maakten ze een
brochure ‘Ongeziene rijkdom: blinde en slechtziende bezoekers openen de blik op kunst en erfgoed’ .
Download hier de gratis online gids boordevol tips.
Maak je samenwerkingspartners warm om mee over de actie mee te communiceren en om samen
promotie te voeren. Elke betrokkene kan via zijn eigen kanalen en op zijn eigen locatie de actie
zichtbaar maken. Het krijtbord van de slager, de etalage van de optieker, een poster aan het raam van
de fotografieclub, in de nieuwsbrief van de academie, op de website van het amateurtheater, …
Het thema ‘zie jij wat ik zie’ leent zich heel goed om door te trekken in je promotie. Samenwerkingen
rond het jaarthema leveren vast en zeker ideeën op die je kan gebruiken in je communicatie.

16. 15
Schattenkaart
Je wil als UiTgemeente de verbindende factor zijn tussen alle zoektochten op je grondgebied?
Verspreid een schatkaart met een overzicht van alle locaties waar families op schattenjacht kunnen
gaan. Als je zo’n schatkaart op maat wenst, kan je contact opnemen met de vormgever die dit de
afgelopen jaren al deed voor verschillende gemeenten:
The Barbarians
Michaël Blommaert
Dendermondestraat 32
1785 Merchtem
0478 38 96 05
michael.blommaert@thebarbarians.be
www.thebarbarians.be
- Zorg ook dat je je schattenjagers nà
de zomer nog kan warm houden, want er zijn natuurlijk het hele jaar door heel wat cultuur- en
vrijetijdsactiviteiten voor families in jouw UiTgemeente. Vraag de deelnemers hun e-mailadres achter
te laten bij de start van de zoektocht en stuur hen achteraf een mailing met enkele niet te missen
gezinsactiviteiten later op het jaar. Leg aan iedere balie en bij alle samenwerkingspartners
(handelaars, verenigingen, amateurkunstenaars, …) seizoensbrochures en promomateriaal van het
familieaanbod van je vrijetijdshuizen. Vergeet natuurlijk niet iedereen te informeren wanneer er
volgende zomer (2017) weer een schattenactie start.
Stempelkaart
Gezinnen die tijdens alle of meerdere schatten bezoeken, beloon je met een leuke attentie. Maak een
spaarkaart of stempelkaart waar alle locaties op vermeld staan waar een schat ligt. In ruil voor een
volle stempelkaart, krijgen de enthousiaste schattenjagers een extraatje (bijvoorbeeld korting op een
gezinsuitje) of maken ze kans op een extra prijzenpot (zie ook pagina 6).
Stel een gezamenlijk opdrachtenboekje samen. In plaats van dat elke schattentocht een apart
opdrachtenblaadje heeft, kan je ze ook bundelen. Dit drukt niet alleen de kosten, maar zo maak je
families ook benieuwd naar de verschillende schattentochten en belanden ze misschien op plekken in
gemeente die ze nog niet kenden.

17. 16
Praktijkvoorbeeld van de communicatie rond de zomeractie in
Wuustwezel
Context
Wuustwezel deed al enkele jaren mee met de Zomeractie, maar er was tot 2014 nooit een
samenwerking tussen verschillende locaties. In 2014 was er opnieuw een zoektocht in de bib, maar
de schatkist lag verstopt in het gemeentehuis op de jeugddienst. Dit bleek niet de perfecte manier van
(samen)werken. Daarom bekeken de gemeentelijke partners in 2015 hoe ze het anders en beter
konden aanpakken. De focus van dit praktijkvoorbeeld ligt op een verspreide en geïntegreerde
communicatie.
Doel
* Een toegankelijke zomeractie, waarbij deelnemers Wuustwezel en het aanbod beter leren kennen.
* In de zomer valt er heel wat te beleven in Wuustwezel, maar ook in de andere seizoenen is er een
aantrekkelijk aanbod. Het doel was om het aanbod tijdens, voor en na de zomer bekend te maken.
Doelgroep
Families met kinderen tot 12 jaar uit Wuustwezel.
Budget
* Er werd een klein budget voorzien voor de aankoop van fijne gadgets voor in de schatkist.
* De communicatie werd geïntegreerd aangepakt, er was dus geen extra budget voorzien voor extra’s
buiten de bestaande kanalen (website, infoblad, zomeraanbodbrochure,...) en het promomateriaal
aangereikt door Vlieg.
Tijdsinvestering
* 3 vergaderingen om het concept (fietstocht buiten en zoektocht in de bib in kaart brengen) te maken
en de communicatie daarrond
* 1 vergadering om de communicatie te integreren
Doel verspreide en geïntegreerde communicatieplan
* Communicatie is herhaling, in zowel tijd als in ruimte. Daarom moesten de projectpartners op
voorhand goed inplannen wat ze wanneer communiceerden over de zomeractie. Slechts 1 artikel in
het infoblad volstaat immers niet.
* Gebruik daarom wat je hebt. Welke communicatiekanalen heb je ter beschikking? Met welke
organisaties heb je een goede band? Wie ken je?
* Maak een kruistabel op met op rijniveau de verschillende kanalen en in de kolommen zet je de
maanden van april tot september. Zo zie je in het voorbeeld van Wuustwezel hieronder dat zij bijna 30
keer over de zomeractie communiceerden!
* Heb je dan geen volledige communicatiedienst nodig voor al die berichten? Bijlange niet. Je kan
namelijk heel veel materiaal recupereren. Met een kleine ingreep kan je vaak boodschappen
aanpassen en hergebruiken naargelang het medium.

18. 17
De kruistabel van Wuustwezel
We overlopen graag nog eens de verschillende kanalen
 Het gemeentelijk informatieblad.
o Vanaf mei kan je al een inspirerend artikel publiceren
o In juni publiceer je een artikel met concrete informatie over de zoektocht
o Als je in de zomer een editie hebt, kan je nog eens een kleine herinnering publiceren
of een tussenstand (‘Er namen al X aantal kinderen deel’)
o TIP: organiseer een wedstrijd bij de zoektocht, zodat je de winnaar bekend kan maken
in het infoblad
 Website
o Uiteraard zet je de activiteit in de UiTdatabank
o Zet een kort nieuwsbericht online in juni
o In de zomer publiceer je een foto met tussenstand of bv een speciaal bezoek van een
groep
o Permanent in de kijker met een banner op de homepage
o Denk ook aan aparte websites voor vrijetijdsdiensten, zoals bv de bib, en aan locaties
die niet deelnemen
o Heb je een nieuwsbrief? Neem een artikel op en verwijs naar de webpagina over de
actie.
 Spiegel (lokaal reclamekrantje)
o In externe publicaties moet je er uiteraard voor zorgen dat mensen op de juiste pagina
op jouw website belanden
o Verder ook hier een foto van tussendoor opnemen, een prikkel-artikel, een informatief
artikel en een terugblik,…
 JOEPIE! Zomervakantie!
Medium April Mei Juni Juli Augustus September
Informatieblad Prikkel Artikel INFO artikel / Tussenstand
ARTIKEL
Afsluitend
artikel
Spiegel INFO
ARTIKEL
/ FOTO Terugblik
Joepie!
Zomervakantie
Artikel
zomeractie
Wuustwezel.be Aankondiging BANNER BANNER Terugblik
Website bib Aankondiging BANNER BANNER Terugblik
Facebookpagina FOTO TEST
– aftellen
« al 100
deelnemers »
Foto
Nieuwsbrief Aankondiging Aankondiging
Collega’s Ambtenaren
in Actie:
TEST!
Herinnerings-
mail
BRIEFING Bedankmail
Vlaanderen
Feest
Reclame +
zomeractie
Reclame op
event zelf!

19. 18
o In april (!) wordt de brochure met het zomeraanbod uitgedeeld in de scholen. Vergeet
er dus zeker niet een uitgebreid artikel over de zomeractie in op te nemen. Je kan hier
zelfs een kaartje met de uitgewerkte zoektocht aan linken.
o Verder wordt de JOEPIE! Zomervakantie! ook op andere locaties verspreid (bib, cc,…)
 Mondelinge communicatie
o Zorg dat je collega’s weten wat er aan de hand is… Als er opeens een roedel kinderen
in het gemeentehuis komt rondlopen, dan kan dit nogal verwarrend zijn voor de
collega’s. Breng hen op de hoogte van wat er gaande is (mondeling én een reminder
per mail net voor het begin), zodat zij de zoekende kinderen liefdevol kunnen
ontvangen.
o Je kan zelfs met de collega’s een testzoektocht doen. In de maand mei vraag je aan
collega’s met kinderen om de zoektocht al eens te testen. Dit levert niet alleen veel
goodwill bij de collega’s op, maar ook ideaal voer voor een klein artikel of een
facebook-post.
 Samenwerkingen
o Misschien kan je de speelpleinwerking officieel de zoektocht laten openen, op een
feestelijke manier?
o Of zorg dat de openingsactiviteit iets extra heeft, een fanfare die bv op een van de
plekken speelt,… Dat geeft dan weer meteen relevante nieuwswaarde voor de lokale
pers.
o Ken je een organisatie die zelf ook uitstappen organiseert met kinderen? Schrijf ze
aan, bel ze op... Laat ze iets weten. Dan kunnen ook zij genieten van een zoektocht in
eigen streek en het voortvertellen aan hun kennissen.
Waarom volstaat één artikel nu niet, vraag je je af?
Omdat niet alle ouders planners zijn. 1 ouder op 2 is zelfs een impulsbeslisser. Dat wil zeggen dat ze
de dag zelf of een dag op voorhand op zoek gaan naar fijne activiteit, liefst in eigen streek. Je moet er
dus voor zorgen dat je op elk moment vindbaar bent.
Meer praktijkvoorbeelden vind je op deze pagina op Uitnetwerk.be.
 mogelijk dan alleen.

20. 19
Vragen en info
We wensen je veel succes!
Voor UiTgemeenten
Op de Vliegpagina op UiTnetwerk.be
vinden de UiTgemeenten de
nieuwste weetjes, inspiratie,
downloads en updates over de
zomeractie
Voor iedere organisatie of
gemeente die een
schattenzoektocht opzet
Lees alles wat je nodig hebt op de
infopagina van Vlieg over de
zomeractie
Voor je vragen en wensen:
Vera Carlier
medewerker Vlieg & UiT
vera@cultuurnet.be
02/55 11 88 7