Brief explanation of vertical restraints by virtue of Turkish competition law.

1. DİKEY
ANLAŞMALAR
VE REKABET
Av. Uğur Değirmenci
20.10.2015
1

2. İçindekiler
 Dikey Anlaşmalar
 Dağıtım Ağları ve Önemi
 Hukuki Altyapı
2

3. Dikey Anlaşmalar
 Rakipler arasında yapılan anlaşmalar
yatay anlaşma olarak adlandırılır.
 Üretim veya dağıtım ağının farklı
seviyelerinde yapılan anlaşmalar dikey
anlaşma olarak adlandırılır.
3

4. Dikey Anlaşmalar
 Taraflar birbirlerinin rakibi değildir.
 Taraflar arasında çakışan menfaatler
bulunmaktadır.
 Tarafların mal / hizmetleri birbirlerini
tamamlayıcı ( girdi – çıktı) niteliktedir.
 Asıl amaç rekabeti sınırlamak değil, daha
iyi rekabet etmektir – özellikle dağıtım
aracılığıyla…
4

5. Dikey Anlaşmalar ve Dağıtım
Anlaşmaları
 Dağıtım anlaşmaları mal /
hizmetlerin yeniden satım amaçlı
ticarete konu edilmesi için yapılan
dikey anlaşmalardır.
 Dikey anlaşmalar ise dağıtım
yanında ham madde / yarı mamul
temini gibi - yeniden alım satım
konusu olmayan - hususları da
kapsamaktadır.
5

6. Dağıtım Anlaşmalarının Önemi
 Dağıtım sektör değil, ekonomik bir
fonksiyondur.
 Dağıtım kanallarının etkin işlememesi
durumunda mal / hizmetlerin piyasaya
arzında sorun yaşanır.
 Dağıtım kanallarının etkin işlemesi durumunda
pazar daha rekabetçi olacaktır.
Toleranslı yaklaşım ve iktisadi analize
dayalı müdahale (rule of reason)
6

7. Anti – Rekabetçi Unsurlar…
 Fiyat ve diğer ticari
koşulların tespiti
 Arzın sınırlandırılması
 Pazar paylaşımı
 Pazara giriş engelleri
 Ayrımcılık
 Ek yükümlülük getirmek
7

8. Anti Rekabetçi Etkilerin
Faydaları ve Zararları
 Faydaları…
 Bedavacılığın (free rider) önüne geçme
 Yeni pazarlara girişte kolaylık
 Yatırımların korunması
 Know – how koruması
 Yeknesaklık
8

9. Anti Rekabetçi Etkilerin
Faydaları ve Zararları
 Zararları…
 Marka içi rekabetin azalması
 Paralel dağıtım ağlarında pasif
işbirliği (uyumlu eylem) ihtimali
 Pazar girişlerini engelleme /
zorlama
 Tüketici tercihlerinin
kısıtlanması
9

10. Hukuki Çerçeve
 SHERMAN YASASI - m.3
 CLAYTON YASASI - m.1
 AT ANTLAŞMASI - m.101
 RKHK - m.4
Rekabeti engelleyen, bozma,
kısıtlama amacı doğurmak
veya bu etkiyi doğurabilme
potansiyeli taşıyan
anlaşmalar, yasak ve
hükümsüzdür.
10

11. Hukuki Çerçeve
 Kurul bir takım
şartların
gerçekleşmesi
halinde, belirli
konulardaki anlaşma
türlerine toplu olarak
muafiyet tanınmasına
karar verebilir.
11

12. Muafiyet Şartları (m.5)
 Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin
sunulmasında yeni gelişme ve iyileşmelerin ya da
ekonomik veya teknik gelişmelerin sağlanması,
 Tüketicinin bundan yarar sağlaması,
 İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan
kalkmaması,
 Rekabetin zorunlu olandan fazla sınırlanmaması.
12

13. Dikey Anlaşmalar
Grup Muafiyet
Tebliği
 Dikey Anlaşmaların RKHK m.4 hükümlerinin
uygulanmasından, grup olarak muaf
tutulmasının koşullarını belirlemek.
 2003/3 ve 2007/2 sayılı Tebliğler ile Değişik
Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti
Tebliği (2002/2 sayılı)
13

14. Pazar Payı Eşiği
 Sağlayıcının ilgili pazardaki payının %40’ ın
altında olması gerekir.
 Tek alıcıya sağlama yükümlülüğü varsa
alıcının ilgili pazardaki payının %40’ ın
altında olması gerekir.
14

15. Kapsamı
 Dikey anlaşmalar
faydalanabilir, rakipler
arasında yapılan yatay
anlaşmalar
yararlanamaz.
 Ancak bir rakip sadece
dağıtım; diğer rakip ise
hem üretim hem
dağıtım ile bir arada
iştigal ediyorsa
muafiyet hükümleri
uygulanır.
15

16. Kapsamı
 Anlaşmanın konusu mal / hizmet alımı,
satımı, yeniden satımı konusunda olmalıdır.
 Ana konusu fikri hakların devri olan
sözleşmelere muafiyet hükümleri
uygulanmaz. Ancak tali bir edim olarak
fikri hak devri söz konusu ise (örn.
Franchising anlaşması) muafiyet hükümleri
uygulanır.
16

17. Rekabet Etmeme Yükümlülüğü
(REY)
 Rakip mal / hizmetlerin
üretilmesini, satın alınmasını,
satılmasını, yeniden satılmasını
engelleyen her türlü yükümlülük.
 >%80 oranında mal / hizmetlerin
sağlayıcıdan veya sağlayıcının
belirleyeceği kişiden satın
alınması yükümlülüğü.
17

18. Muafiyet Kapsamındaki
Sınırlamalar
 5 yıla kadar REY muafiyet kapsamında.
 İstisnası: Anlaşmanın sürdürüleceği tesisin ve
arazinin üzerinde, Sağlayıcının ayni / kişisel hak
sahibi olması (Alıcıdan bağımsız bir şekilde temin
edilmeli) durumunda bu tesis ve arazide, daha
uzun süreli REY düzenlenebilir!
18

19.  REY’ nün 5 yıl limitinin üzerinde olması veya
süresiz olması halinde:
 REY ile diğer hükümler ayrılabiliyor mu?
 REY kurucu (esaslı) unsur mu?
 Sözleşme taraflarca ne zamandır
uygulanıyor?
 İlgili Pazar?
 Kendiliğinden uzama var mı?
19
Muafiyet Kapsamındaki
Sınırlamalar

20.  5 yıldan fazla süreli tek alıcıya münhasır
satım yükümlülüğü muafiyetten
yararlanabilir mi?
 REY vs. münhasır satım yükümlülüğü
20
Muafiyet Kapsamındaki
Sınırlamalar
Alıcının hakim durumda olmadığı
durumlarda bu konu yasaklanamaz.

21. Muafiyet Verilen Sınırlamalar
 Anlaşma bittikten sonra 1 yıl rekabet etmeme
yükümlülüğü getirilebilir.
21
i) Rakip mal / hizmetlerle ilgili
olacak,
ii) Sadece anlaşmanın geçerli
olduğu tesis / araziyle sınırlı,
iii) Sağlayıcının devrettiği know –
how’ ın korunması için rekabet
etmeme zorunlu olacak.

22.  Sağlayıcının kendisine veya
Alıcılarına tanımladığı münhasır
bölge / müşteri grubuna aktif
satış yapılmasının sınırlandırılması
mümkündür.
 Bu sınırlandırma Alıcının
müşterilerince yapılacak satışları
(örn. Paralel ticaret)
kapsayamaz.
22
Muafiyet Verilen Sınırlamalar

23.  Toptancı seviyesindeki bir dağıtıcının nihai
kullanıcıya yapacakları satışlar
yasaklanabilir.
23
Muafiyet Kapsamındaki
Sınırlamalar

24.  Ölçek ve kapsam ekonomisinden
faydalanmak
 Marka imajı yaratmak
 Yüksek hizmet seviyesi
 Uzmanlık
 Mal / hizmetin niteliği
24
Muafiyet Kapsamındaki
Sınırlamalar
Seçici dağıtım sistemi nedir?
Ekonomik gereksinimler…

25. Muafiyet Kapsamındaki
Sınırlamalar
 Seçici dağıtım sistemi üyelerinin, üye
olmayan üçüncü kişilere mal / hizmet satış
yapmalarının yasaklanabilir.
25
 Seçici dağıtım sistemi
üyelerinin,
Sağlayıcının tüm
rakiplerine yönelik REY
getirilebilinir.

26.  Birleştirilmek amacıyla tedarik edilen
parçaların, Alıcı tarafından Sağlayıcının
rakiplerine satmasını kısıtlanabilir.
26
Muafiyet Kapsamındaki
Sınırlamalar

27.  Fiyatla İlgili
 Seçici dağıtım sistemiyle İlgili
 Yedek Parça Pazarıyla İlgili
27
Ağır Sınırlamalar

28. Ağır Sınırlamalar
 Sağlayıcının, alıcı tarafın sabit veya asgari
satış fiyatını belirlemesi yasaktır.
 Taraflardan herhangi birisinin baskı/teşviki
ile sabit veya asgari satış fiyatına
dönüşmemesi kaydı ile;
28
Azami satış fiyatı belirlenebilir veya
alıcıya satış fiyatı tavsiye niteliğinde
verilebilir.

29. Ağır Sınırlamalar
 Seçici dağıtım sistemi üyelerinin kendi
aralarında yapacakları ticaretin
sınırlandırılması yasaktır.
 Perakende seviyedeki seçici dağıtım
sistemi üyelerinin, son kullanıcılara
(tüketicilere) yapacakları aktif / pasif
satışların sınırlandırılması yasaktır.
29

30. Ağır Sınırlamalar
30
 Parçaların birleştirilmesi ile oluşturulan
malların söz konusu olması halinde,
Sağlayıcının son kullanıcılara veya
bağımsız yetkilendirilmemiş (bağımsız)
tamircilere yedek parça olarak satış
yapması engellenemez.

31. Muafiyetin Sona Ermesi
 Tebliğe aykırılık halinde bireysel geri alma
 Birikimli etki durumunda toplu geri alma
 Tebliğ ile geri alma
31

32. 32
TEŞEKKÜRLER!