2. Eski çağlarda yaşayan insanlar, doğada bulunan bütün
maddelerin;
• Dört elementten meydana geldiğine,
• Bu dört elementin, hava, su, toprak ve ateş
olduğuna,
• Doğadaki tüm maddelerin bu dört elementin
farklı şekillerde bir araya gelmesiyle
oluştuklarına inanıyorlardı.
• Dört elementi farklı biçimlerde çizdikleri
üçgenlerle gösterirlerdi.
3.
4. Bu düşünceler orta çağın sonlarına kadar devam
etti.
Daha sonraları bu düşünceler değişti. Elementin
aynı
tip atomlardan meydana gelen saf maddeler
olduğunu
6. Sınıftan hatırlıyoruz.
• Bir elementin bütün atomları aynıdır.
Elementler atomik ya da moleküler yapıda
olabilirler.
• Bir elementin bütün atomları birbirinin aynıdır.
Farklı elementlerin atomları ise birbirinden farklıdır.
5.
6. Elementler ve Kullanım Alanları
Bilim insanları elementleri belirli özelliklerine göre
sınıflandırdığı tabloya periyodik tablo adı verilir.
Bu
periyodik tablonun ilk 20 elementin kullanım
alanlarını
sırası ile inceleyelim.
7. 1-Hidrojen: Moleküler yapılı bir gazdır. Güneşte, kâinatta
ve insan vücudunda en fazla bulunan elementtir. En hafif
gaz olarak kabul edilir ve patlayıcı özelliğe sahiptir. En
temiz enerji kaynaklarından biridir.
2-Helyum: Atomik yapılı bir gazdır. Balon ve zeplin gibi
hava taşıtlarında kullanılır. Hidrojen gibi yanıcı değildir.
3-Lityum: Atomik yapılı katı bir elementtir. İlaç ve pil
yapımında kullanılır.
8. 4-Berilyum: Atomik yapılı katı bir elementtir. Uzay
araçlarında ve bilgisayar parçalarında kullanılır.
5-Bor: Atomik yapılı katı bir elementtir. Isıya dayanıklı
camlarda ve uzay çalışmalarında kullanılır.
6-Karbon: Katı halde atomik yapıda bulunan bir
elementtir. Bütün canlıların yapısında bulunur. Petrol ve
kömürde bolca bulunur. Kurşun kalemlerin içi karbondur.
9. 7-Azot: Moleküler yapıda bulunan bir elementtir. Havada
en çok bulunan gazdır. Gübre gibi bir çok kimyasal
madde üretiminde kullanılır. Sıvı azot ise soğutma
sistemlerinde kullanılır.
8-Oksijen: Moleküler yapıda bulunan bir gazdır. İnsan
vücudunda ikinci en fazla bulunan elementtir. Solunumda
yer alan ve canlılar için önemli bir elementtir.
9-Flor: Moleküler yapıda bulunan bir gaz elementidir.
Ozon tabakasına oldukça zarar veren bir elementtir.
10. 10-Neon: Atomik yapılı bir gazdır. Renkli aydınlatma
gereken özel lambalarda kullanılır.
11-Sodyum: Atomik yapılı bir elementtir. Tuzun
yapısında bulunur. Eczacılıkta, tarımda,
fotoğrafçılıkta, pil yapımında kullanılır.
12-Magnezyum: Atomik yapılı katı bir elementtir.
Hafif olduğu için uçakların yapımında kullanılır.
11. 13-Alüminyum: Atomik yapılı katı bir elementtir. İçecek
kutularında, elektrikli aletlerde, araba üretimi, uçakların
yapımı gibi birçok alanda kullanılır.
14-Silisyum: Atomik yapılı katı bir elementtir. Kumun
yapısında bulunur. Cam üretiminde ve elektronik aletlerin
yapımında kullanılır.
15-Fosfor: Molekül yapılı katı bir elementtir. Havai fişek
ve gübre üretiminde, suların yumuşatılmasında kullanılır.
12. 16-Kükürt: Molekül yapılı katı bir elementtir. Meyvelerin
ağartılmasında, kimyasal maddelerin üretiminde, kibrit
yapımında kullanılır.
17-Klor: Molekül yapıda bulunan bir gazdır. İçme ve
havuz sularının dezenfeksiyonunda, kimyasal madde
üretiminde kullanılır. Zehirli bir gazdır.
18-Argon: Atomik yapıda bulunan bir gazdır.
Ampullerde kullanılır.
19-Potasyum: Atomik yapılı katı bir elementtir. Gübre,
barut ve temizlik maddelerinin üretiminde kullanılır.
20-Kalsiyum: Atomik yapılı katı bir elementtir. Çimento,
alçı, kireç ve mermerin yapısında ve kemiklerde bulunur.
13. Yaygın Kullanılan Bazı Elementler
Periyodik tablonun ilk 20 elementinden başka sıkça
kullanılan bazı elementlerin özelliklerine bakalım.
14. • Demir: Tabiatta en çok yaygın olarak bulunan elementtir.
Dayanıklı ve sert olmasından dolayı inşaatlarda yapı
malzemesi olarak kullanılır.
• Bakır: Mutfak eşyalarının ve süs eşyalarının yapımında
kullanılır. Elektrik akımını ileten en ucuz element
olduğundan elektrik tesisatlarında kullanılır.
• Altın: Doğada az bulunan değerli bir elementtir. Süs
eşyalarının ve mücevherlerin yapımında kullanılır.
• Gümüş: Tabiatta az bulunan değerli bir elementtir. Daha
çok süs eşya yapımında kullanılır
15. • Kalay: Çekiçle dövülebilen, kolayca tel ve levha haline
gelebilen bir metaldir. Paslanmaya karşı dirençli
olduğundan diğer metallerin kaplanmasında kullanılır.
• Kurşun: Yumuşak, ağır, dövülebilen ve zehirli bir
elementtir. İnşaat sektöründe, pil yapımında, mermi
yapımında, lehim ve diğer alaşımlarda kullanılır.
• Çinko: Demir, Bakır ve Alüminyumdan sonra en çok
kullanılan elementtir. Otomotiv endüstrisinde, döküm
kalıplarında, pil gövdelerinin yapımında kullanılır.
16. • İyot: Çoğu canlının az miktarda iyoda gereksinimi vardır.
İlaç yapımında, antiseptiklerde, gıda katkılarında,
boyalarda ve fotoğrafçılıkta kullanılır.
• Cıva: Oda koşullarında sıvı halde bulunan bir elementtir.
Oldukça tehlikeli bir maddedir. Termometrelerde ve pil
yapımında kullanılır.
• Krom: Sanayide birçok alanda kullanılan bir elementtir.
Özellikle kaplamacılıkta yaygın olarak kullanılır.
• Nikel: Çatal, bıçak takımları, çekiç, pense gibi birçok ev
ve hastane aletlerinin yapımında, uçak ve gemi
sanayinde, motorlu araç ve parçalarının yapımında
kullanılır.
17.
18. İnsan Vücudunda Bulunan Elementlerin Oranları
Oksijen %65
Karbon %18
Hidrojen %10
Azot %3
Kalsiyum % 2
Fosfor %1,1
Potasyum %0,35
Kükürt %0,25
Sodyum %0,15
Diğerleri %0,15
19. Element Sembolleri
Elementlerin adları genelde elementin özelliklerine göre
veya elementi bulan kişinin adı verilmiştir. Elementlerin
isimleri ortak bilim dili kabul edilen Latince olarak
verilir.
Bilimsel çalışmalarda elementler sembolleri ile
gösterilirler. Elementleri sembollerle göstermek bilimsel
iletişimi kolaylaştırır.
Elementlerin sembolleri oluşturulurken;
• Öncelikle Latince adlarının ilk harfleri tercih
edilmiştir.
Hidrojen (Hydrogen) H
Oksijen ( Oxygen) O
20. • İlk harfleri aynı olan birden fazla element varsa bu
durumda sonradan bulunan elementin öncelikle ilk
iki harfi sembol olarak kullanılır.
Sodyum (natrium) Na
• Ancak birinci harfle üçüncü, dördüncü hatta beşinci
harflerinde kullanıldığı olur.
Magnezyum (Magnesium) Mg
21.
22. Bütün elementlerin sembolleri dünyanın bütün
ülkelerinde aynı harfle gösterilir.
Semboller elementlerin atomik ya da moleküler
yapıda mı olduğunu belirtmez. Bu yüzden molekül
yapıda olan elementlerin moleküllerinin kaç
atomdan oluştuğunu belirtmek için formüller
kullanılır.
Hidrojen Atomu H
Hidrojen Molekülü H2
Molekül formülü olan bazı elementler
Flor Molekülü F2
Oksijen Molekülü O2
Hidrojen Molekülü H2
İyot Molekülü I2
Klor Molekülü Cl2
Brom Molekülü Br2
h
h
h
h
23. Bileşikler
Birden fazla elementin atomlarının belirli oranlarda bir
araya gelmesiyle oluşan yeni ve saf maddeye bileşik
denir. Bir bileşiğin, elementlerinin kaçar tane atomun bir
araya gelmesiyle oluştuğunu göstermek için sembol değil
formüller kullanılır.
CO2 (Karbondiokdit) bileşiğinde 1 tane C atomu, 2 tane
O atomu bir araya gelmiştir.
H2O (Su) bileşiğinde 2 tane H atomu 1 tane O atomu ile
birleşmiştir.